امکان طول عمر: از مباحث مربوط به زندگی امام مهدی‌ علیه‌ السلام طول عمر آن بزرگوار است. برای بعضی این سؤال مطرح است که چگونه ممکن است انسانی، عمری چنین طولانی داشته باشد؟!(اکنون در سال 1429 هجری قمری هستیم و با توجه به اینکه تولد امام مهدی در سال 255 هجری قمری واقع شده است، پیشوای ما هم اکنون 1174 سال دارد). سرچشمه این سؤال و علت طرح آن این است که آنچه در جهان امروز، معمول و متداول است عمرهای محدودی است که حداکثر بین 80 تا 100 سال طول می ‌کشد( البته هم اکنون عمرهای بالای صد سال هم یافت می‌شود که به نسبت بسیار کم است). و بعضی با دیدن و شنیدن این گونه عمرها، نمی‌توانند یک عمر طولانی را باور کنند یا آن را دور می‌شمارند. وگرنه عمر طولانی از نظر عقل و دانش بشری امری غیر ممکن نیست و دانشمندان با مطالعه اجزاء بدن به این حقیقت رسیده‌اند که ممکن است انسان، سال‌های بسیار طولانی زنده بماند و حتی گرفتار پیری و فرسودگی هم نشود. برنارد شاو می ‌گوید: از اصول علمی مورد پذیرش همه دانشمندان بیولوژیست، این است که برای عمر بشر نمی‌توان حدی تعیین کرد و حتی دیرزیستی نیز مسئله مرزناپذیری است.( راز طول عمر امام زمان‌ علیه السلام؛ عل ‌اکبرمهدی ‌پور، ص 13). پروفسور "اتینگر" می‌ نویسد: به نظر من با پیشرفت تکنیک‌ ها و کاری که ما شروع کرده‌ایم بشر قرن بیست و یکم خواهد توانست هزاران سال عمر کند.( مجله دانشمند، سال 6، ش 6، ص 147). بنابراین تلاش دانشمندان برای دست یافتن به راههای غلبه بر پیری و رسیدن به دراز عمری نشانگر امکان چنین پدیده‌ای است چنان که در این مسیر گام‌ های موفقیت آمیزی برداشته شده است و هم اکنون در گوشه و کنار جهان کم نیستند افرادی که بر اثر شرایط مناسب آب و هوایی و تغذیه مناسب و فعّالیت مناسب بدنی و فکری و عوامل دیگر، عمری نزدیک به صدوپنجاه سال و گاهی بیشتر از آن دارند مهم‌تر این که عمر طولانی در گذشته تاریخ انسان‌ها بارها تجربه شده است و در کتاب‌های آسمانی و تاریخی، انسان‌های زیادی با نام و نشان و شرح حال یاد شده ‌اند که مدت عمر آن‌ها بسیار درازتر از عمر بشر امروز بوده است. در این زمینه کتاب‌ها و مقالات متعدّدی نوشته شده است که برای نمونه چند مورد را بیان می‌ کنیم: 1. در قرآن آیه‌ای هست که نه تنها از عمر طولانی بلکه از امکان عمر جاویدان خبر می ‌دهد و آن آیه درباره حضرت یونس‌ علیه ‌السلام است که می‌ فرماید: اگر او (یونس ‌علیه ‌السلام) در شکم ماهی تسبیح نمی‌ گفت، تا روز رستاخیز در شکم ماهی می ‌ماند.( سوره صافات، آیه 144). با توجه به این آیه شریفه، عمر بسیار طولانی (از عصر یونس‌ علیه‌ السلام تا روز رستاخیز)- که در اصطلاح زیست شناسان عمر جاویدان نامیده می‌ شود- برای انسان و ماهی از نظر قرآن کریم امکان ‌پذیر است. 2. قرآن کریم در مورد حضرت نوح‌ علیه ‌السلام می‌ فرماید: ( به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم، پس /950 سال در میان آنها درنگ نمود)؛( سوره عنکبوت، آیه 14). آنچه در آیه شریفه آمده است مدت پیامبری آن حضرت است و براساس برخی روایات، مدت عمر آن بزرگوار 2450 سال طول کشیده است؛( کمال‌الدین، ج 2، باب 46، ح 3، ص 309). جالب اینکه در روایتی از امام سجادعلیه ‌السلام نقل شده است که فرمودند: در امام مهدی ‌علیه ‌السلام سنت و شیوه‌ای از زندگی حضرت نوح ‌علیه‌ السلام است و آن طول عمر است؛( کمال‌الدین، ج 1، باب 21، ح 4، ص 591.) 3. و نیز درباره حضرت عیسی‌ علیه ‌السلام می‌فرمایند: ( ... و هرگز او را نکشتند و به دار نیاویختند بلکه امر به آنها مشتبه شد... به یقین او را نکشتند بلکه خداوند او را به سوی خود بالا برد که خداوند توانا و فرزانه است)؛( سوره نساء، آیه 157). همه مسلمانان به استناد قرآن و احادیث فراوان معتقدند که عیسی ‌علیه ‌السلام زنده و در آسمان‌هاست و به هنگام ظهور حضرت مهدی‌ علیه ‌السلام فرود آمده و او را یاری خواهد کرد. امام باقرعلیه‌ السلام فرمودند: در صاحب این امر (مهدی‌ علیه ‌السلام) چهار سنّت از چهارتن از پیامبران است... و از عیسی ‌علیه ‌السلام سنتی دارد و آن این که: (درباره مهدی نیز) می ‌گویند: او در گذشته است در حالی که او زنده می ‌باشد؛( بحارالانوار، ج 51، ص 217). علاوه بر قرآن، در تورات و انجیل نیز سخن از دراز عمران مطرح گردیده است. در تورات آمده است که: ( ... تمام ایامِ " آدم "که زیست، نهصد و سی سال بود که مُرد... جمله‌ ی ایام "انوش" نهصد و پنج سال بود که مُرد... و تمامی ایّام "قینان" نهصد و ده سال بود که مُرد... پس جمله‌ ی ایّام "متوشالح" نهصد و شصت و نه سال بود که مُرد..)؛( زنده روزگاران ، ص 132 به نقل از تورات - ترجمه فاضل خانی - سفر پیدایش باب پنجم، آیات 5 - 32). بنابراین تورات صریحاً به وجود افرادی با داشتن عمرهای طولانی (بیش از نهصد سال) اعتراف می ‌کند. در انجیل نیز عباراتی موجود است که نشانگر آن است که عیسی ‌علیه ‌السلام پس از به دار کشیده شدن زنده گردیده و به آسمان بالا رفته است؛( زنده روزگاران، ص 134 به نقل از عهد جدید، کتاب اعمال رسولان، باب اول، آیات 1 - 12). و در روزگاری فرود خواهد آمد و مسلّم است که عمر آن بزرگوار از دو هزار سال بیشتر است. با این بیان روشن می ‌شود که پیروان دو آئین یهود و مسیحیت باید به علت اعتقاد به کتاب مقدس به عمرهای طولانی نیز معتقد باشند. گذشته از این که طول عمر از نظر علمی و عقلی پذیرفتنی است و در گذشته تاریخ، موارد بسیار دارد، در مقیاس قدرت بی ‌نهایت خداوند نیز قابل اثبات است. به اعتقاد همه پیروان ادیان آسمانی تمام ذرات عالم در اختیار خداوند است و تأثیر همه سبب‌ها و علّت‌ها به اراده او بستگی دارد و اگر او نخواهد سبب ‌ها از تأثیر باز می‌ ماند و نیز بدون سبب و علّت طبیعی، ایجاد می‌ کند و می ‌آفریند. او خدایی است که از دل کوه، شتری بیرون می‌آورد و آتش سوزنده را بر ابراهیم ‌علیه ‌السلام سرد و سلامت می ‌سازد و دریا را برای موسی و پیروانش خشک می ‌کند و آنها را از میان دو دیوار آبی عبور می‌ دهد( اینها حقایقی است که در قرآن کریم آمده است؛ سوره انبیاء، آیه 69 و سوره شعراء، آیه63). آیا از این که به عصاره انبیاء و اولیاء و آخرین ذخیره الهی و نهایت آمال و آرزوی همه نیکان و تحقق ‌بخش وعده بزرگ قرآن را عمری طولانی بدهد، ناتوان خواهد بود؟! امام حسن مجتبی ‌علیه ‌السلام فرموده است: ... خداوند عمر او را (مهدی‌ علیه‌ السلام) در دوران غیبتش طولانی می ‌گرداند، سپس به قدرت خدایی ‌اش او را در سیمای جوانی زیر چهل سال آشکار می‌ سازد تا مردمان دریابند که خداوند بر هر کاری تواناست.( بحارالانوار، ج 51، ص 109). بنابراین جریان طول عمر امام دوازدهم‌ علیه ‌السلام، از ابعاد مختلف عقلی و علمی و تاریخی ،امری ممکن و پذیرفتنی است و پیش از همه اینها از جلوه ‌های اراده خداوند بزرگ و تواناست؛ (ر.ک. زنده روزگاران، دکتر فریدونی). www.mahdi313.com
امکان طول عمر:
از مباحث مربوط به زندگی امام مهدی علیه السلام طول عمر آن بزرگوار است. برای بعضی این سؤال مطرح است که چگونه ممکن است انسانی، عمری چنین طولانی داشته باشد؟!(اکنون در سال 1429 هجری قمری هستیم و با توجه به اینکه تولد امام مهدی در سال 255 هجری قمری واقع شده است، پیشوای ما هم اکنون 1174 سال دارد).
سرچشمه این سؤال و علت طرح آن این است که آنچه در جهان امروز، معمول و متداول است عمرهای محدودی است که حداکثر بین 80 تا 100 سال طول می کشد( البته هم اکنون عمرهای بالای صد سال هم یافت میشود که به نسبت بسیار کم است). و بعضی با دیدن و شنیدن این گونه عمرها، نمیتوانند یک عمر طولانی را باور کنند یا آن را دور میشمارند. وگرنه عمر طولانی از نظر عقل و دانش بشری امری غیر ممکن نیست و دانشمندان با مطالعه اجزاء بدن به این حقیقت رسیدهاند که ممکن است انسان، سالهای بسیار طولانی زنده بماند و حتی گرفتار پیری و فرسودگی هم نشود.
برنارد شاو می گوید:
از اصول علمی مورد پذیرش همه دانشمندان بیولوژیست، این است که برای عمر بشر نمیتوان حدی تعیین کرد و حتی دیرزیستی نیز مسئله مرزناپذیری است.( راز طول عمر امام زمان علیه السلام؛ عل اکبرمهدی پور، ص 13).
پروفسور "اتینگر" می نویسد:
به نظر من با پیشرفت تکنیک ها و کاری که ما شروع کردهایم بشر قرن بیست و یکم خواهد توانست هزاران سال عمر کند.( مجله دانشمند، سال 6، ش 6، ص 147).
بنابراین تلاش دانشمندان برای دست یافتن به راههای غلبه بر پیری و رسیدن به دراز عمری نشانگر امکان چنین پدیدهای است چنان که در این مسیر گام های موفقیت آمیزی برداشته شده است و هم اکنون در گوشه و کنار جهان کم نیستند افرادی که بر اثر شرایط مناسب آب و هوایی و تغذیه مناسب و فعّالیت مناسب بدنی و فکری و عوامل دیگر، عمری نزدیک به صدوپنجاه سال و گاهی بیشتر از آن دارند مهمتر این که عمر طولانی در گذشته تاریخ انسانها بارها تجربه شده است و در کتابهای آسمانی و تاریخی، انسانهای زیادی با نام و نشان و شرح حال یاد شده اند که مدت عمر آنها بسیار درازتر از عمر بشر امروز بوده است.
در این زمینه کتابها و مقالات متعدّدی نوشته شده است که برای نمونه چند مورد را بیان می کنیم:
1. در قرآن آیهای هست که نه تنها از عمر طولانی بلکه از امکان عمر جاویدان خبر می دهد و آن آیه درباره حضرت یونس علیه السلام است که می فرماید:
اگر او (یونس علیه السلام) در شکم ماهی تسبیح نمی گفت، تا روز رستاخیز در شکم ماهی می ماند.( سوره صافات، آیه 144).
با توجه به این آیه شریفه، عمر بسیار طولانی (از عصر یونس علیه السلام تا روز رستاخیز)- که در اصطلاح زیست شناسان عمر جاویدان نامیده می شود- برای انسان و ماهی از نظر قرآن کریم امکان پذیر است.
2. قرآن کریم در مورد حضرت نوح علیه السلام می فرماید:
( به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم، پس /950 سال در میان آنها درنگ نمود)؛( سوره عنکبوت، آیه 14).
آنچه در آیه شریفه آمده است مدت پیامبری آن حضرت است و براساس برخی روایات، مدت عمر آن بزرگوار 2450 سال طول کشیده است؛( کمالالدین، ج 2، باب 46، ح 3، ص 309).
جالب اینکه در روایتی از امام سجادعلیه السلام نقل شده است که فرمودند:
در امام مهدی علیه السلام سنت و شیوهای از زندگی حضرت نوح علیه السلام است و آن طول عمر است؛( کمالالدین، ج 1، باب 21، ح 4، ص 591.)
3. و نیز درباره حضرت عیسی علیه السلام میفرمایند:
( ... و هرگز او را نکشتند و به دار نیاویختند بلکه امر به آنها مشتبه شد... به یقین او را نکشتند بلکه خداوند او را به سوی خود بالا برد که خداوند توانا و فرزانه است)؛( سوره نساء، آیه 157).
همه مسلمانان به استناد قرآن و احادیث فراوان معتقدند که عیسی علیه السلام زنده و در آسمانهاست و به هنگام ظهور حضرت مهدی علیه السلام فرود آمده و او را یاری خواهد کرد.
امام باقرعلیه السلام فرمودند:
در صاحب این امر (مهدی علیه السلام) چهار سنّت از چهارتن از پیامبران است... و از عیسی علیه السلام سنتی دارد و آن این که: (درباره مهدی نیز) می گویند: او در گذشته است در حالی که او زنده می باشد؛( بحارالانوار، ج 51، ص 217).
علاوه بر قرآن، در تورات و انجیل نیز سخن از دراز عمران مطرح گردیده است.
در تورات آمده است که:
( ... تمام ایامِ " آدم "که زیست، نهصد و سی سال بود که مُرد... جمله ی ایام "انوش" نهصد و پنج سال بود که مُرد... و تمامی ایّام "قینان" نهصد و ده سال بود که مُرد... پس جمله ی ایّام "متوشالح" نهصد و شصت و نه سال بود که مُرد..)؛( زنده روزگاران ، ص 132 به نقل از تورات - ترجمه فاضل خانی - سفر پیدایش باب پنجم، آیات 5 - 32).
بنابراین تورات صریحاً به وجود افرادی با داشتن عمرهای طولانی (بیش از نهصد سال) اعتراف می کند.
در انجیل نیز عباراتی موجود است که نشانگر آن است که عیسی علیه السلام پس از به دار کشیده شدن زنده گردیده و به آسمان بالا رفته است؛( زنده روزگاران، ص 134 به نقل از عهد جدید، کتاب اعمال رسولان، باب اول، آیات 1 - 12). و در روزگاری فرود خواهد آمد و مسلّم است که عمر آن بزرگوار از دو هزار سال بیشتر است.
با این بیان روشن می شود که پیروان دو آئین یهود و مسیحیت باید به علت اعتقاد به کتاب مقدس به عمرهای طولانی نیز معتقد باشند.
گذشته از این که طول عمر از نظر علمی و عقلی پذیرفتنی است و در گذشته تاریخ، موارد بسیار دارد، در مقیاس قدرت بی نهایت خداوند نیز قابل اثبات است. به اعتقاد همه پیروان ادیان آسمانی تمام ذرات عالم در اختیار خداوند است و تأثیر همه سببها و علّتها به اراده او بستگی دارد و اگر او نخواهد سبب ها از تأثیر باز می ماند و نیز بدون سبب و علّت طبیعی، ایجاد می کند و می آفریند.
او خدایی است که از دل کوه، شتری بیرون میآورد و آتش سوزنده را بر ابراهیم علیه السلام سرد و سلامت می سازد و دریا را برای موسی و پیروانش خشک می کند و آنها را از میان دو دیوار آبی عبور می دهد( اینها حقایقی است که در قرآن کریم آمده است؛ سوره انبیاء، آیه 69 و سوره شعراء، آیه63). آیا از این که به عصاره انبیاء و اولیاء و آخرین ذخیره الهی و نهایت آمال و آرزوی همه نیکان و تحقق بخش وعده بزرگ قرآن را عمری طولانی بدهد، ناتوان خواهد بود؟!
امام حسن مجتبی علیه السلام فرموده است:
... خداوند عمر او را (مهدی علیه السلام) در دوران غیبتش طولانی می گرداند، سپس به قدرت خدایی اش او را در سیمای جوانی زیر چهل سال آشکار می سازد تا مردمان دریابند که خداوند بر هر کاری تواناست.( بحارالانوار، ج 51، ص 109).
بنابراین جریان طول عمر امام دوازدهم علیه السلام، از ابعاد مختلف عقلی و علمی و تاریخی ،امری ممکن و پذیرفتنی است و پیش از همه اینها از جلوه های اراده خداوند بزرگ و تواناست؛ (ر.ک. زنده روزگاران، دکتر فریدونی).
www.mahdi313.com
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] چگونه عمر طولانی امام زمان علیه السلام اثبات می شود؟
- [سایر] فایده غیبت طولانی امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] راز عمر طولانی امام زمان عج چیست؟
- [سایر] آیا حضرت عیسی(علیه السلام) و اصحاب کهف در زمان امام زمان(علیه السلام) زنده میشوند؟
- [سایر] شبهه: اگر حضرت مهدی علیه السلام زنده اند، چگونه قرن ها عمر کرده اند؟
- [سایر] امام مهدی علیه السلام فرزند کیست؟
- [سایر] شباهتهای امام مهدی (عج) با امام حسین (ع) چیست؟
- [سایر] امام مهدی (عج) چگونه به یاد امام حسین (ع) هستند؟
- [سایر] آیا وجود امام زمان علیه السلام و عمر طولانی ایشان، عقلاً ممکن است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله خوئی] اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم میشود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.