علت تأخیر فرج امام زمان علیه السلام به خود انسان‌ها بازمی‌گردد، زیرا تشکیل حکومت عدل و توحیدی در سطح جهان عمدتا احتیاج به شرایط و آمادگی های لازم از طرف خود مردم دارد، از قبیل این که:
1- مردم مفهوم عدل را بدانند.
2- به حدی برسند که از جان و دل خواهان عدل باشند.
3- با عمل به دستورات شرع به حد بالای شعور فکری و فرهنگی برسند، گر چه در محدوده بخشی از مردم باشد. و لذا مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی در (شرح تجرید) غیبت امام زمان علیه السلام را از ناحیه خود مردم می داند.
4- پیشرفت بشر از ناحیه صنعت و تکنیک.
و در مجموع فراهم نشدن مجموع شرایط لازم برای ظهور، علت تأخیر ظهور حضرت مهدی علیه السلام است.
امام زمان علیه السلام در توقیعی که به شیخ مفید رحمة الله علیه می‌فرستند می فرمایند:
(ولو اءن اءشیاعنا -و فقهم اله لطاعته- علی اجتماع من القلوب فی الوفآء بالعهد علیهم، لما تاخر عنهم الیمن بلقآئنا، و لتعجلت لهم السعادة بمشاهدتنا علی حق المعرفة منهم بنا، فما یحبسنا عنهم الا ما یتصل بنا مما نکرهه و لا نوثره منهم؛(1)
اگر شیعیان ما -که خداوند توفیق طاعتشان دهد- در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند، همدل می‌شدند، میمنت ملاقات ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد، و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنها می گشت، دیداری بر مبنای شناختی راستین و صداقتی از آنان نسبت به ما. علت مخفی شدن ما از آنها چیزی نیست جز آنچه که از کردار آنها به ما می‌رسد و ما توقع انجام این کارها را از آنها نداریم.)
پی نوشت:
1- احتجاج، ج 2، ص 315.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
