در برخی از روایات که از طرق شیعه و اهل سنت رسیده به صورت مطلق به انتظار فرج اشاره شده است بدون آن که مقید به فرج حضرت مهدی علیه السلام در آن شده باشد. در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله می خوانیم: (أفضل العبادة انتظار الفرج؛(1) برترین عبادت، انتظار فرج است.)
و نیز از آن حضرت می خوانیم: (انتظار الفرج عبادة؛(2) انتظار فرج عبادت است.)
و همچنین در روایت دیگری از آن حضرت می خوانیم: (أفضل اعمال امتی انتظار فرج الله عزوجل؛(3) افضل اعمال امت من انتظار فرج خداوند عزوجل است.)
شیخ صدوق به سندش از امام رضا علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمود: (ما احسن الصبر و انتظار الفرج اما سمعت قول الله عزوجل: وارتقبوا اءنی معکم رقیب(4)، فانتظروا انی معکم من المنتظرین(5) فعلیکم بالصبر فانه انما یجیء الفرج علی الیاس، فقد کان الذین من قبلکم اصبر منکم(6)؛ چقدر نیکوست صبر و انتظار فرج، آیا نشنیده ای گفتار خداوند عزوجل را که فرمود: (شما انتظار بکشید من هم در انتظارم) و (پس شما منتظر باشید من هم با شما انتظار می کشم) پس بر شما باد به صبر؛ زیرا فرج بعد از یاس و ناامیدی است. به راستی کسانی که قبل از شما زندگی می کردند از شما صبورتر بودند.)
مرحوم مجلسی از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمود: (من دین الائمة الورع و العفة و الصلاح ... و انتظار الفرج بالصبر؛(7) از دین ائمه پرهیزکاری، عفت، رستگاری ... و انتظار فرج به صبر است.)
ترمذی نیز به سندش از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: (... و افضل العبادة انتظار الفرج؛(8) ... و برترین عبادت، انتظار فرج است.)
در ظاهر مراد از انتظار فرج همان انتظار فرج حضرت مهدی علیه السلام است که در این روایات متعلق آن یعنی حضرت مهدی علیه السلام به جهت وضوح بیان نشده است. چون در احادیث فریقین آن حضرت به عنوان نجات دهنده مردم از ظلم و بی عدالتی معرفی شده است.
شیخ صدوق رحمة الله علیه به سندش از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمود: (طوبی لشیعة قائمنا المنتظرین لظهوره فی غیبته؛(9) خوشا به حال شیعیان قائم ما کسانی که منتظر ظهور او در عصر غیبت اویند.)
این معنا برای روایات مطلق با نظر اهل سنت نیز موافقت دارد؛ زیرا آنان گر چه عموما به ولادت مهدی موعود علیه السلام اعتقادی ندارند ولی او را منجی بشریت از ظلم و بی عدالتی می دانند که باید مستضعفین انتظار او را بکشند.
و نیز از جمله قرائنی که می تواند مصداق احادیث مطلق را مشخص کرده و بر حضرت مهدی علیه السلام و قیام او تطبیق دهند مسأله لزوم تناسب بین حکم و موضوع است؛ زیرا انتظار فرجی که تا این حد مهم برشمرده شده و تا این حد مورد تاکید واقع شده است به طور حتم همان انتظار روز موعود است از آن جهت که در آن روز وعده الهی به نصرت مظلومین در سرتاسر عالم تحقق می یابد و حکومت عدل توحیدی در روی کره زمین گسترش خواهد یافت. انتظار با آن آثار و برکاتی که دارد تنها در انتظار چنین فرجی قابل پیاده شدن است و نیز چنین انتظار است که می تواند از اساس دین شمرده شود، نه انتظار رفع هر گرفتاری ولو جزیی و با هر سبب باشد.
پی نوشتها:
1- بحارالانوار، ج 52، ص 125، ح 11؛ کمال الدین، ص 287، ح 6.
2- بحارالانوار، ج 52، ص 122، ح 3؛ جامع الصغیر، ج 1، ص 416، ح 2717؛ کنزالعمال، ح 6509.
3- بحارالانوار، ج 52، ص 122، ح 2.
4- سوره هود، آیه 93.
5- سوره اعراف، آیه 71.
6- کمال الدین، ص 645، ح 5.
7- بحارالانوار، ج 52، ص 122، ح 54.
8- سنن ترمذی، ج 5، ص 225، ح 3642.
9- کمال الدین، ص 357، ح 54.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
