شرح پرسش: خصوصیات ظاهری حضرت مهدی (عج) در زمان ظهور چیست و نحوه برخوردشان با کفار چگونه است؟ پاسخ: در مورد خصوصیات ظاهری امام زمان (عج) می توان به چند روایت استناد کرد: امام رضا علیه السلام می فرماید: (نشانه و علامت قائم این است که سن حضرت زیاد است ولی از نظر چهره جوان می نماید؛ به گونه ای که اگر کسی به او نظر کند، می پندارد او در سن چهل سالگی یا کمتر است. نشانة دیگرش این که گذشت روزگار او را پیر نمی کند تا زمانی که اجلش فرا رسد).[1] و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: او از فرزندان من است، اندامش چونان مردان بنی اسرائیل سخت و ستبر است، به هنگامی سختی و گرفتاری امت من قیام می کند، رنگ چهره اش به عرب ها شباهت دارد، قیافه اش چون مرد چهل ساله می نماید و ....[2] بنابراین امام از نظر سنّی به جوانی 30 40 ساله می نماید اگرچه عمر او بسیار طولانی است. اما در مورد مشخصات بدنی آن حضرت به دو روایت اشاره می شود ابوبصیر می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: از پدر شما شنیده ام که امام زمان سینه ای گشاده و کتف هایی باز و عریض دارد امام فرمود: ای ابا محمد! پدرم زره پیامبر را پوشید ولی برایش بلند بود، به طوری که بر زمین می رسید، من نیز آنرا پوشیدم ولی بر قامتم بلند بود، ولی آن زره بر قامت حضرت قائم چنان مناسب و اندازه است که بر بدن رسول خدا اندازه بود و قسمت پایین آن زره کوتاه است به طوریکه هر بیننده گمان می کند اطراف آن را گره زده اند.)[3] اما در مورد سایر خصوصیات این امام بزرگوار همانند کمالات اخلاقی، زهد، و ... روایات متعددی است که در این نوشتار مجال پرداختن به آنها نیست. نحوه برخورد حضرت با کفار تردیدی نیست در اینکه حضرت اما زمان (عج) همانند جدّ بزرگوارش ابتدا با الفت و مهربانی راه تبلیغ و دعوت را پیش می گیرد و با کفار اتمام حجت می کند و چنانچه نپذیرند و گردنکشی کنند با قاطعیت تمام با آنان برخورد می نماید. امام باقر علیه السلام می فرماید: (هنگامی که قائم قیام کند، بر یک یک ناصبیان ایمان را عرضه می کند، اگر به حقیقت آنرا بپذیرند، آنان را رها می سازد وگرنه هر کس که ایمان را نپذیرفت، گردنش را می زند یا از او جزیه می گیرد چنان که امروز از اهل ذمه می گیرند و او را به روستاها و آبادی های دور تبعید می کند.)[4] امّا در مورد برخورد حضرت مهدی(عج) با اهل کتاب که آنها نیز کافر هستند روایات متعددی است که به یکی از آنها اشاره می شود. عبدالله بن کلیر از امام کاظم علیه السلام درباره تفسیر آیه (و له اسلم من فی السموات و الارض طوعاً و کرهاً) هر کس که در آسمان و زمین است چه از روی اختیار یا اجبار مطیع فرمان خداست) سؤال کرد: امام فرمود: این آیه درباره قائم فرود آمده است، هنگامی که علیه یهود، نصاری صائبان، مادی گرایان و برگشتگان از اسلام و کافران در شرق و غرب کره زمین قیام می کند و اسلام را به آنان پیشنهاد می کند هر کس از روی میل پذیرفت دستور می دهد که نماز بخواند و زکات بدهد و بر طبق آن چه فرد مسلمان مأمور به انجام آن است رفتار نماید و هر کس مسلمان نشود، گردنش را می زند تا آن که در شرق و غرب جهان یک کافر بر جای نماند.)[5] بنابراین با توجه به رأی مشهور و با عنایت به روایات متعدد امام بزرگوار در آغاز راه مسالمت را پیش می گیرند و اسلام را ارائه می کنند و چنانچه نپذیرند با آنان برخورد قاطع خواهد شد. البته فرضیه دیگری هست و آن این که اگر اهل کتاب اسلام را نپذیرند بایستی جزیه پرداخت کرده و یا تبعید شوند که این فرضیه هم طرفدارانی دارد. منابع جهت مطالعه بیشتر: 1 . چشم اندازی بر حکومت حضرت مهدی، نجم الدین طبسی. 2 . فصلنامه انتظار، سال چهارم، شماره 11 و 12، مقاله آقای آیتی، ص 360، اهل کتاب در دولت مهدی. پی نوشتها: [1]. غیبت نعمانی،ص 188، و بحارالانوار، ج 52، ص 287. [2]. ابن طاووس، الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر، مؤسسه اعلمی بیروت. [3]. اثبات الهدات، حرّ عاملی، ج 3، ص 440 و 520، چاپ علمیه قم. [4]. الکافی، کلینی، ج 8،ص 228، بحارالانوار، ج 52، ص 375، دارالکتب الاسلامیه، تهران. [5]. تفسیر نور الثقلین، ج اول، ص 362، چاپخانه علمیه، قم. عبد علی بن جمعه العروسی.
شرح پرسش:
خصوصیات ظاهری حضرت مهدی (عج) در زمان ظهور چیست و نحوه برخوردشان با کفار چگونه است؟
پاسخ:
در مورد خصوصیات ظاهری امام زمان (عج) می توان به چند روایت استناد کرد:
امام رضا علیه السلام می فرماید: (نشانه و علامت قائم این است که سن حضرت زیاد است ولی از نظر چهره جوان می نماید؛ به گونه ای که اگر کسی به او نظر کند، می پندارد او در سن چهل سالگی یا کمتر است. نشانة دیگرش این که گذشت روزگار او را پیر نمی کند تا زمانی که اجلش فرا رسد).[1]
و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: او از فرزندان من است، اندامش چونان مردان بنی اسرائیل سخت و ستبر است، به هنگامی سختی و گرفتاری امت من قیام می کند، رنگ چهره اش به عرب ها شباهت دارد، قیافه اش چون مرد چهل ساله می نماید و ....[2]
بنابراین امام از نظر سنّی به جوانی 30 40 ساله می نماید اگرچه عمر او بسیار طولانی است.
اما در مورد مشخصات بدنی آن حضرت به دو روایت اشاره می شود ابوبصیر می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: از پدر شما شنیده ام که امام زمان سینه ای گشاده و کتف هایی باز و عریض دارد امام فرمود: ای ابا محمد! پدرم زره پیامبر را پوشید ولی برایش بلند بود، به طوری که بر زمین می رسید، من نیز آنرا پوشیدم ولی بر قامتم بلند بود، ولی آن زره بر قامت حضرت قائم چنان مناسب و اندازه است که بر بدن رسول خدا اندازه بود و قسمت پایین آن زره کوتاه است به طوریکه هر بیننده گمان می کند اطراف آن را گره زده اند.)[3]
اما در مورد سایر خصوصیات این امام بزرگوار همانند کمالات اخلاقی، زهد، و ... روایات متعددی است که در این نوشتار مجال پرداختن به آنها نیست.
نحوه برخورد حضرت با کفار
تردیدی نیست در اینکه حضرت اما زمان (عج) همانند جدّ بزرگوارش ابتدا با الفت و مهربانی راه تبلیغ و دعوت را پیش می گیرد و با کفار اتمام حجت می کند و چنانچه نپذیرند و گردنکشی کنند با قاطعیت تمام با آنان برخورد می نماید.
امام باقر علیه السلام می فرماید: (هنگامی که قائم قیام کند، بر یک یک ناصبیان ایمان را عرضه می کند، اگر به حقیقت آنرا بپذیرند، آنان را رها می سازد وگرنه هر کس که ایمان را نپذیرفت، گردنش را می زند یا از او جزیه می گیرد چنان که امروز از اهل ذمه می گیرند و او را به روستاها و آبادی های دور تبعید می کند.)[4]
امّا در مورد برخورد حضرت مهدی(عج) با اهل کتاب که آنها نیز کافر هستند روایات متعددی است که به یکی از آنها اشاره می شود.
عبدالله بن کلیر از امام کاظم علیه السلام درباره تفسیر آیه (و له اسلم من فی السموات و الارض طوعاً و کرهاً) هر کس که در آسمان و زمین است چه از روی اختیار یا اجبار مطیع فرمان خداست) سؤال کرد:
امام فرمود: این آیه درباره قائم فرود آمده است، هنگامی که علیه یهود، نصاری صائبان، مادی گرایان و برگشتگان از اسلام و کافران در شرق و غرب کره زمین قیام می کند و اسلام را به آنان پیشنهاد می کند هر کس از روی میل پذیرفت دستور می دهد که نماز بخواند و زکات بدهد و بر طبق آن چه فرد مسلمان مأمور به انجام آن است رفتار نماید و هر کس مسلمان نشود، گردنش را می زند تا آن که در شرق و غرب جهان یک کافر بر جای نماند.)[5]
بنابراین با توجه به رأی مشهور و با عنایت به روایات متعدد امام بزرگوار در آغاز راه مسالمت را پیش می گیرند و اسلام را ارائه می کنند و چنانچه نپذیرند با آنان برخورد قاطع خواهد شد.
البته فرضیه دیگری هست و آن این که اگر اهل کتاب اسلام را نپذیرند بایستی جزیه پرداخت کرده و یا تبعید شوند که این فرضیه هم طرفدارانی دارد.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . چشم اندازی بر حکومت حضرت مهدی، نجم الدین طبسی.
2 . فصلنامه انتظار، سال چهارم، شماره 11 و 12، مقاله آقای آیتی، ص 360، اهل کتاب در دولت مهدی.
پی نوشتها:
[1]. غیبت نعمانی،ص 188، و بحارالانوار، ج 52، ص 287.
[2]. ابن طاووس، الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر، مؤسسه اعلمی بیروت.
[3]. اثبات الهدات، حرّ عاملی، ج 3، ص 440 و 520، چاپ علمیه قم.
[4]. الکافی، کلینی، ج 8،ص 228، بحارالانوار، ج 52، ص 375، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
[5]. تفسیر نور الثقلین، ج اول، ص 362، چاپخانه علمیه، قم. عبد علی بن جمعه العروسی.
- [سایر] علما چگونه توانسته اند خصوصیات ظاهری حضرت مهدی (عج) را بدانند؟
- [سایر] سیره عملی و روش شخصی حضرت مهدی (عج) بعد از ظهور چگونه است؟
- [سایر] خصوصیات جسمی امام زمان علیه السلام هنگام ظهور چگونه است؟
- [سایر] نشانههای ظاهری حضرت مهدی (عج) چیست؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] عوامل ظهور امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] زمان ظهور حضرت ولی عصر(عج) کی میباشد؟
- [سایر] حضرت مهدی (عج) موقع ظهور چه سنی خواهند داشت؟
- [سایر] حضرت مهدی (عج) در کجا ظهور میکنند؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] أَشْهَدُ أَنَّ عَلیّاً وَلِیُّ اللَّه) جزء اذان و اقامه نیست؛ البته ولایت امیر المؤمنین و ائمه معصومین علیهمالسلام از ارکان ایمان است و اسلام بدون آن ظاهری بیش نیست و قالبی از معنی تهیست و خوب است که پس از (أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه)، به قصد تیمن و تبرّک، شهادت به ولایت و امامت بلافصل حضرت امیر المؤمنین و سایر معصومین علیهمالسلام به گونهای که عرفاً از اجزاء اذان و اقامه به حساب نیاید؛ ذکر گردد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [امام خمینی] "اشهد ان علیا ولی الله" جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعداز "اشهد ان محمدا رسول الله" به قصد قربت گفته شود. ترجمه اذان و اقامه "الله اکبر" یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند."اشهد ان لا اله الا الله" یعنی شهادت می دهم که غیر خدایی که یکتا و بی همتا است، خدای دیگری سزاوار پرستش نیست. "اشهد ان محمدا رسول الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه و آله و سلم، پیغمبر و فرستاده خدا است. "اشهد ان علیا امیر المؤمنین ولی الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت علی علیه الصلاة و السلام، امیر المؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. "حی علی الصلاه"یعنی بشتاب برای نماز. "حی علی الفلاح" یعنی بشتاب برای رستگاری. "حی علی خیرالعمل" یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. "قد قامت الصلاه" یعنی به تحقیق نماز برپا شد. "لا اله الا الله" یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بی همتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اشهدً انّ علیاً ولیً اللهِ جزء اذان و اقامه نیست ولی خوب است بعد از اشهدً انّ محمداً رسولُ اللهِ ، به قصد قربت گفته شود . و چون در امثال زمان ما ، شعا ر تشیع محسوب می شود در هر جا که اظهار این شعار مستحسن و لازم باشد ، گفتن آن هم مستحسن و لازم است . ترجمه اذان و اقامه اللهَ اکبرً یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند اشهدً ان لا الهَ الاّ اللهً یعنی شهادت می دهم که غیر خدائی که یکتا و بی همتا است خدای دیگر سزاوار پرستش نیست . اشَهدً انّ محمداً رسولُ اللهِ یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی علیه و آله و سلم پیغمبر و فرستادة خداست . اشهدً ان علیاً امیر المؤمنینَ ولیّ الله یعنی شهادت می دهم که حضرت علی (علیه الصلاهَ و السلام ) امیر المؤمنین ولی خدا بر همة خلق است حیّ علیَ الصلاهِ یعنی بشتاب برای نماز . حیّ علی الفلاحِ یعنی بشتاب برای رستگاری . حیّ علی خیرِ العملِ یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است . قَد قامتِ الصلاهُ یعنی بتحقیق نماز بر پا شد . لا الهَ الاّ اللهُ یعنی خدائی سزاوار پرستش نیست مگر خدائی که یکتا و بی همتا است .