یکی از سؤالاتی که همواره در طول تاریخ ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده این است که امام مهدی(عج) چه زمانی ظهور میکند و آیا برای ظهور وقتی تعیین شده است یا خیر؟ پاسخ این سؤال این است که براساس سخنان پیشوایان دینی وقت ظهور بر مردم مخفی است امام صادق علیه السلام در این باره فرمودهاند: ما نه در گذشته برای ظهور وقتی تعیین کردیم و نه در آینده وقت تعیین میکنیم.[1] بنابراین کسانی که برای ظهور زمان مشخصی را تعیین میکنند فریبکار و دروغگو هستند این مطلب در روایات متعددی مورد تأکید قرار گرفته است از جمله امام باقر علیه السلام به یکی از اصحاب خود که از زمان ظهور سؤال کرد فرمودند: وقتگذاران دروغ میگویند، وقتگذاران دروغ میگویند وقتگذاران دروغ میگویند،[2] از اینگونه روایات به خوبی میتوان به این نکته پی برد که همواره در طول تاریخ کسانی بودهاند که با انگیزههای شیطانی برای ظهور زمان تعیین میکردهاند و چنین افرادی در آینده نیز وجود خواهند داشت. به همین جهت پیشوایان معصوم علیهم السّلام از شیعیان خواستهاند که در برابر کسانی که برای ظهور زمان تعیین میکنند ساکت ننشینند بلکه در برابر این انحرافات موضعگیری کرده و آنها را تکذیب کنند. امام صادق علیه السلام در این زمینه به یکی از اصحاب خود فرمود: ای محمد از تکذیب کردن کسی که برای ظهور وقت تعیین میکند هیچ پروایی نداشته باش چرا که ما برای احدی وقت ظهور را تعیین نکردهایم.[3] راز مخفی بودن زمان ظهور: مخفی بودن زمان ظهور حکمتهایی دارد که برخی از آنها عبارتند از: 1 . تداوم امید: با مخفی بودن زمان ظهور منتظران همه عصرها همواره به رسیدن فرج امید خواهند داشت و با این امید پیوسته و مداوم است که میتوانند در برابر سختیهای دوران غیبت مقاومت کنند به راستی اگر به شیعیان قرنهای گذشته گفته میشد که ظهور در زمان شما رخ نمیدهد بلکه در آینده اتفاق میافتد آنها با کدام امید در برابر فتنههای روزگار خود مقاومت میکردند و چگونه میتوانستند گذرگاههای تنگ و تاریک دوران غیبت را به سلامت پشت سر بگذارند؟ 2 . اقدام مداوم برای زمینهسازی: بدون تردید انتظار سازنده که از مهمترین عوامل فعالیت و پویایی است تنها در سایة مخفی بودن زمان ظهور شکل خواهد گرفت زیرا با مشخص بودن زمان ظهور کسانی که میدانند ظهور را درک نمیکنند انگیزهای برای تحرک و زمینهسازی نخواهند داشت و به سکون و رکود روی خواهند آورد حال آنکه با پنهان بودن زمانها ظهور انسانهای همة عصرها و دورانها به امید اینکه ظهور را در زمان خود ببینند تلاش میکنند تا زمینههای ظهور را فراهم کنند و جامعة خود را به جامعهای صالح و پویا تبدیل میکنند. به علاوه در صورت معین بودن وقت ظهور چنانچه به خاطر مصالحی ظهور در زمان وعده داده شده رخ ندهد و ظهور به تأخیر بیفتد چه بسا افرادی در اصل اعتقاد به امام مهدی(عج) دچار تردید شوند امام باقر علیه السلام در پاسخ به این سؤال که آیا ظهور وقت مشخصی دارد فرمود: کسانی که وقت تعیین میکنند دروغ میگویند کسانی که وقت تعیین میکنند دروغ می گویند زمانی که موسی علیه السلام به دعوت پروردگار خود قومش را ترک کرد به آنها وعده داد تا سی روز دیگر برمیگردد اما وقتی که خدا به آن سی روز ده روز دیگر افزود قوم او گفتند: موسی با ما خلف وعده کرده و کردند آنچه کردند (از دین برگشتند گوسالهپرست شدند)[4] در پایان تذکر این نکته ضروری است که منظور ما از مخفی بودن زمان ظهور این است که کسی نمیتواند بگوید امام مهدی(عج) در فلان روز یا فلان ماه و یا فلان سال ظهور میکنند اما با توجه به علائمی که در احادیث برای ظهور ذکر شده است با تحقق آن علائم میتوان به نزدیک بودن زمان ظهور پی برد همچنانکه در زمان ما بسیاری از آن علایم تحقق یافتهاند و البته باز تأکید میکنیم که نزدیک بودن زمان ظهور غیر از معین کردن روز یا ماه یا سال برای ظهور است که در روایات متعددی از آن نهی شده است. برای مطالعه بیشتر میتوانید به کتاب امام مهدی از ولادت تا ظهور نوشته آیت الله محمدکاظم رفیعی قزوینی رجوع کنید. امام صادق علیه السلام : وقتگذاران دروغ گفتند، عجلهکنندگان هلاک شدند و آنان که تسلیم ارادة خداوند بودند نجات یافتند. غیبت نعمانی، ص 304 ------------------------------------------------------ [1] . شیخ طوسی، الغیبة، (قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ دوم، 1417) ص 425. [2] . همان، ص 425. [3] . همان، ص 426. [4] . نعمانی، الغیبة، (قم، انوار الهدی، چاپ اول، 1422) ص 305. ( اندیشه قم )
یکی از سؤالاتی که همواره در طول تاریخ ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده این است که امام مهدی(عج) چه زمانی ظهور میکند و آیا برای ظهور وقتی تعیین شده است یا خیر؟
پاسخ این سؤال این است که براساس سخنان پیشوایان دینی وقت ظهور بر مردم مخفی است امام صادق علیه السلام در این باره فرمودهاند:
ما نه در گذشته برای ظهور وقتی تعیین کردیم و نه در آینده وقت تعیین میکنیم.[1]
بنابراین کسانی که برای ظهور زمان مشخصی را تعیین میکنند فریبکار و دروغگو هستند این مطلب در روایات متعددی مورد تأکید قرار گرفته است از جمله امام باقر علیه السلام به یکی از اصحاب خود که از زمان ظهور سؤال کرد فرمودند:
وقتگذاران دروغ میگویند، وقتگذاران دروغ میگویند وقتگذاران دروغ میگویند،[2] از اینگونه روایات به خوبی میتوان به این نکته پی برد که همواره در طول تاریخ کسانی بودهاند که با انگیزههای شیطانی برای ظهور زمان تعیین میکردهاند و چنین افرادی در آینده نیز وجود خواهند داشت. به همین جهت پیشوایان معصوم علیهم السّلام از شیعیان خواستهاند که در برابر کسانی که برای ظهور زمان تعیین میکنند ساکت ننشینند بلکه در برابر این انحرافات موضعگیری کرده و آنها را تکذیب کنند. امام صادق علیه السلام در این زمینه به یکی از اصحاب خود فرمود:
ای محمد از تکذیب کردن کسی که برای ظهور وقت تعیین میکند هیچ پروایی نداشته باش چرا که ما برای احدی وقت ظهور را تعیین نکردهایم.[3]
راز مخفی بودن زمان ظهور:
مخفی بودن زمان ظهور حکمتهایی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1 . تداوم امید:
با مخفی بودن زمان ظهور منتظران همه عصرها همواره به رسیدن فرج امید خواهند داشت و با این امید پیوسته و مداوم است که میتوانند در برابر سختیهای دوران غیبت مقاومت کنند به راستی اگر به شیعیان قرنهای گذشته گفته میشد که ظهور در زمان شما رخ نمیدهد بلکه در آینده اتفاق میافتد آنها با کدام امید در برابر فتنههای روزگار خود مقاومت میکردند و چگونه میتوانستند گذرگاههای تنگ و تاریک دوران غیبت را به سلامت پشت سر بگذارند؟
2 . اقدام مداوم برای زمینهسازی:
بدون تردید انتظار سازنده که از مهمترین عوامل فعالیت و پویایی است تنها در سایة مخفی بودن زمان ظهور شکل خواهد گرفت زیرا با مشخص بودن زمان ظهور کسانی که میدانند ظهور را درک نمیکنند انگیزهای برای تحرک و زمینهسازی نخواهند داشت و به سکون و رکود روی خواهند آورد حال آنکه با پنهان بودن زمانها ظهور انسانهای همة عصرها و دورانها به امید اینکه ظهور را در زمان خود ببینند تلاش میکنند تا زمینههای ظهور را فراهم کنند و جامعة خود را به جامعهای صالح و پویا تبدیل میکنند. به علاوه در صورت معین بودن وقت ظهور چنانچه به خاطر مصالحی ظهور در زمان وعده داده شده رخ ندهد و ظهور به تأخیر بیفتد چه بسا افرادی در اصل اعتقاد به امام مهدی(عج) دچار تردید شوند امام باقر علیه السلام در پاسخ به این سؤال که آیا ظهور وقت مشخصی دارد فرمود:
کسانی که وقت تعیین میکنند دروغ میگویند کسانی که وقت تعیین میکنند دروغ می گویند زمانی که موسی علیه السلام به دعوت پروردگار خود قومش را ترک کرد به آنها وعده داد تا سی روز دیگر برمیگردد اما وقتی که خدا به آن سی روز ده روز دیگر افزود قوم او گفتند: موسی با ما خلف وعده کرده و کردند آنچه کردند (از دین برگشتند گوسالهپرست شدند)[4]
در پایان تذکر این نکته ضروری است که منظور ما از مخفی بودن زمان ظهور این است که کسی نمیتواند بگوید امام مهدی(عج) در فلان روز یا فلان ماه و یا فلان سال ظهور میکنند اما با توجه به علائمی که در احادیث برای ظهور ذکر شده است با تحقق آن علائم میتوان به نزدیک بودن زمان ظهور پی برد همچنانکه در زمان ما بسیاری از آن علایم تحقق یافتهاند و البته باز تأکید میکنیم که نزدیک بودن زمان ظهور غیر از معین کردن روز یا ماه یا سال برای ظهور است که در روایات متعددی از آن نهی شده است.
برای مطالعه بیشتر میتوانید به کتاب امام مهدی از ولادت تا ظهور نوشته آیت الله محمدکاظم رفیعی قزوینی رجوع کنید.
امام صادق علیه السلام :
وقتگذاران دروغ گفتند، عجلهکنندگان هلاک شدند و آنان که تسلیم ارادة خداوند بودند نجات یافتند.
غیبت نعمانی، ص 304
------------------------------------------------------
[1] . شیخ طوسی، الغیبة، (قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ دوم، 1417) ص 425.
[2] . همان، ص 425.
[3] . همان، ص 426.
[4] . نعمانی، الغیبة، (قم، انوار الهدی، چاپ اول، 1422) ص 305.
( اندیشه قم )
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] آیا امام زمان (عج) و حضرت عیسی (ع) در یک زمان ظهور میکنند؟
- [سایر] آیا امام زمان (عج) و حضرت عیسی (ع) در یک زمان ظهور میکنند؟
- [سایر] آیا حضرت امام مهدی(عج) بعد از ظهور، (مسجدالحرام) و (مسجدالنبی) را تغییر میدهند؟
- [سایر] نخستین سفیر امام مهدی (عج) پس از ظهور آن حضرت کیست؟
- [سایر] نقش حضرت عیسی (ع) پس از ظهور امام مهدی (عج) چیست؟
- [سایر] آیا با ظهور امام زمان (عج)، وسایل پیشرفته از بین میرود و حضرت با شمشیر میجنگد؟
- [سایر] آیا 313 نفر یار خاص امام زمان (عج) تکمیل نشده اند تا حضرت ظهور نمایند؟
- [سایر] آیا 313 یار خاص امام زمان (عج) قبل از ظهور با آن حضرت دیدار دارند؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارَأتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق)، یعنی: (مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رهاست)، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق).
- [آیت الله اردبیلی] اگر یک نفر از طرف مرد و زن در خواندن صیغه عقد موقّت وکیل شود، چنانچه مثلاً اسم مرد (احمد) و اسم زن (فاطمه) باشد و وکیل بگوید: (مَتَّعْتُ مُوکِّلی أَحْمَدَ مُوکِّلَتی فاطِمَةَ فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ) یعنی: (موکّل خود فاطمه را در مدّتی که معلوم شده به زوجیّت موکّل خودم احمد در آوردم به مهری که معیّن شده است) و بلافاصله بگوید: (قَبِلْتُ هکَذا) یعنی: (به همین گونه قبول کردم) عقد صحیح میباشد و میتواند به جای (مَتَّعْتُ)، (زَوَّجْتُ) بگوید.
- [آیت الله سبحانی] اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلاً فاطمه باشد می گوید: زَوْجَتِی فاطِمَةُ خلعتها عَلی ما بَذَلَتْ هِیَ طالِق (یعنی زنم فاطمه را طلاق خلع دادم او رها است).