چه مقدار از بودجه جنگ در ایران صرف خرید تسلیحات خارجی شد؟
با توجه به این که سیستم تسلیحات و تجهیزات نظامی ایران از قبل وابسته به بلوک غرب، به ویژه آمریکا بود، در دوران جنگ امکان خرید تسلیحات و مهمات، به خصوص انواع پیشرفته‌ی آن به طور مستقیم از سازندگان آن میسر نبود، لذا ایران مجبور بود از منابع متعدد و به طور غیر مستقیم بخشی از نیازهای خود را تأمین کند. در این شیوه‌ی خرید علاوه بر اینکه ایران با موانع متعدد، پیچیده و همراه با تأخیرهای طولانی، کلاهبرداری و ... مواجه می‌شد، ناچار به پرداخت به قیمت بازار سیاه و تحمل افزایش هزینه‌های بسیار بود. این وضعیت در حالی بود که از نظر بودجه‌ی ارزی نیز در فشار شدید قرار داشت. هر چند دسترسی به مقدار دقیق خریدهای تسلیحاتی میسر نیست، لکن در اینجا به نقل ارقامی از کتاب )درس‌هایی از جنگ مدرن( نوشته‌ی )کردزمن( اکتفا می‌شود. وی که این آمار را به نقل از بر آوردهای سازمان )سیا( در کتابش درج کرده، آنها را غیر قابل اعتماد می‌داند. هزینه واردات جنگ افزار برای ایران (1986 – 1980) سال 1980، جنگ افزار (میلیارد دلار) 41 / 0 سال 1981، جنگ افزار (میلیارد دلار) 1 سال 1982، جنگ افزار (میلیارد دلار) 6 / 1 سال 1983، جنگ افزار (میلیارد دلار) 925 / 0 سال 1984، جنگ افزار (میلیارد دلار) 4 / 2 سال 1985، جنگ افزار (میلیارد دلار) 7 / 1 سال 1986، جنگ افزار (میلیارد دلار) 8 / 1 در کتاب مذکور میزان دسترسی ایران و عراق به منابع تسلیحاتی خارجی در سال‌های 1982 تا 1986 بررسی شده و در جمع‌بندی آن آمده که طی این سال‌ها مجموع خریدهای تسلیحاتی ایران از کشورهای مختلف بلوک غرب و بلوک شرق و سایر کشورها حدود 5 / 8 میلیارد دلار و مجموع خریدهای تسلیحاتی عراق حدود 32 میلیارد دلار بوده است. تفاوت فاحش این دو رقم وقتی آشکارتر می‌شود که به چگونگی خرید نیز توجه شود، خرید ایران از دلالان با قیمت بازار سیاه و خرید عراق به طور مستقیم از تولید کنندگان. منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
عنوان سوال:

چه مقدار از بودجه جنگ در ایران صرف خرید تسلیحات خارجی شد؟


پاسخ:

با توجه به این که سیستم تسلیحات و تجهیزات نظامی ایران از قبل وابسته به بلوک غرب، به ویژه آمریکا بود، در دوران جنگ امکان خرید تسلیحات و مهمات، به خصوص انواع پیشرفته‌ی آن به طور مستقیم از سازندگان آن میسر نبود، لذا ایران مجبور بود از منابع متعدد و به طور غیر مستقیم بخشی از نیازهای خود را تأمین کند. در این شیوه‌ی خرید علاوه بر اینکه ایران با موانع متعدد، پیچیده و همراه با تأخیرهای طولانی، کلاهبرداری و ... مواجه می‌شد، ناچار به پرداخت به قیمت بازار سیاه و تحمل افزایش هزینه‌های بسیار بود. این وضعیت در حالی بود که از نظر بودجه‌ی ارزی نیز در فشار شدید قرار داشت. هر چند دسترسی به مقدار دقیق خریدهای تسلیحاتی میسر نیست، لکن در اینجا به نقل ارقامی از کتاب )درس‌هایی از جنگ مدرن( نوشته‌ی )کردزمن( اکتفا می‌شود. وی که این آمار را به نقل از بر آوردهای سازمان )سیا( در کتابش درج کرده، آنها را غیر قابل اعتماد می‌داند.
هزینه واردات جنگ افزار برای ایران (1986 – 1980)
سال 1980، جنگ افزار (میلیارد دلار) 41 / 0
سال 1981، جنگ افزار (میلیارد دلار) 1
سال 1982، جنگ افزار (میلیارد دلار) 6 / 1
سال 1983، جنگ افزار (میلیارد دلار) 925 / 0
سال 1984، جنگ افزار (میلیارد دلار) 4 / 2
سال 1985، جنگ افزار (میلیارد دلار) 7 / 1
سال 1986، جنگ افزار (میلیارد دلار) 8 / 1
در کتاب مذکور میزان دسترسی ایران و عراق به منابع تسلیحاتی خارجی در سال‌های 1982 تا 1986 بررسی شده و در جمع‌بندی آن آمده که طی این سال‌ها مجموع خریدهای تسلیحاتی ایران از کشورهای مختلف بلوک غرب و بلوک شرق و سایر کشورها حدود 5 / 8 میلیارد دلار و مجموع خریدهای تسلیحاتی عراق حدود 32 میلیارد دلار بوده است. تفاوت فاحش این دو رقم وقتی آشکارتر می‌شود که به چگونگی خرید نیز توجه شود، خرید ایران از دلالان با قیمت بازار سیاه و خرید عراق به طور مستقیم از تولید کنندگان.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین