مساله ولادت امیر المومنین علی (علیه السلام) در کعبه، چیزی شبیه معجزه و از مسائلی است که بسیاری از مورخین و علماء اهل سنت به آن اشاره کرده اند که برای نمونه به مواردی از آن اشاره می کنیم:[1]
1- ابوعثمان، عمرو بن بحر، مشهور به (جاحظ) صاحب کتاب (البیان و التّبیین)، متوفّای 255 ه. ق. در رساله‌ای که در باره فضایل بنی هاشم نوشته، از ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در آن مکان مقدّس سخن گفته است.متن این رساله را قندوزی در (ینابیع المودّه) درج کرده است.[2]
2- پیشتاز مورّخان، علی بن حسین مسعودی، متوفّای 333 ه. ق. در کتاب گرانسنگ (مروج الذّهب) که در طول بیش از یکهزار سال، یکی از استوارترین منابع مورد اعتماد مورّخان است، با صراحت و قاطعیّت اعلام می‌دارد که:(ولادت آن حضرت در درون کعبه واقع گردید).[3] و در کتاب دیگرش (اثبات الوصیّه) تأکید می کند که:(هرگز پیش از ایشان و یا بعد از ایشان احدی در درون کعبه به دنیا نیامده است).[4]
3- مورّخ شهید، ابوزکریّا، یزیدبن محمد بن أیاس بن قاسم ازدی، متوفّای 334 ه. ق.
در کتاب خود (تاریخ موصل) از ولادت آن حضرت در درون کعبه سخن گفته، می افزاید:
(به جز امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام، هیچ خلیفه دیگری در کعبه متولّد نشده است.) [5]
4- محدّث خبیر، محمد بن علی بن اسماعیل شافعی، مشهور به (ابن قفّال) متوفّای 365 ه. ق. می نویسد:
(فاطمه بنت اسد به هنگام زایمان وارد کعبه شد و علی علیه السلام را در آنجا به دنیا آورد.
گفته میشود به جز علی علیه السلام احدی در آنجا متولّد نشده است).[6]
5- حافظ، ابوعبداللَّه محمدبن عبداللَّه مشهور به (حاکم نیشابوری) در کتاب بسیار معروفش (مستدرک صحیحین) می‌نویسد:
(به تواتر رسیده است که فاطمه بنت اسد، امیر مؤمنان- کرّم اللَّه وجهه- را در خانه کعبه به دنیا آورد).[7]
6- ابوالحسن، علی بن محمد واسطی شافعی، مشهور به (ابن مغازلی)، متوفّای 483 ه. ق. در کتاب ارزشمند (مناقب علی‌بن أبی طالب) به تفصیل، داستان ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در درون کعبه را با سلسله اسناد خود، نقل کرده است.[8]
7- کمال الدّین، ابوسالم، قاضی محمد بن طلحه شافعی، متوفّای 625 ه. ق. در کتاب پر ارج (مطالب السّؤول) می‌نویسد:(علی بن ابی طالب علیه السلام در درون کعبه معظّمه در بیت الحرام دیده به جهان گشود).[9]
8- شمس الدّین، ابوالمظفّر، یوسف بن قز اوغلی، مشهور به (سبط ابن جوزی) در کتاب پر ارج (تذکرة الخواص) می نویسد:(در روایت آمده است که فاطمه بنت اسد حامله بود، برگرد خانه طواف می کرد، ناگهان درد زایمان گرفت، درِ کعبه به رویش باز شد، فاطمه به اندرون کعبه در آمد و علی] ) [را در آنجا به دنیا آورد).[10]
9- ابوعبداللَّه، محمد بن یوسف بن محمد قرشی، مشهور به (گنجی شافعی)، متوفّای 658 ه. ق. در کتاب گرانسنگ (کفایة الطّالب) می نویسد: (امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام، در شب جمعه، 13 رجب، سی سال گذشته از عام الفیل، در مکّه معظّمه، در درون کعبه، دیده به جهان گشود. و هرگز مولود دیگری جز او- پیش از او و یا بعد از او- در خانه کعبه زاده نشد. این میلاد فرخنده، فضیلت و کرامتی برای او و فضیلت و شکوهی برای خانه خداست).[11]
10- مورّخ شهید، هندوشاه بن عبداللَّه نخجوانی، در کتاب ارزشمند (تجارب السّلف) که آن را در باره خلفا و وزرا در سال 724 ه. ق. به رشته تحریر در آورده، می نویسد:(علی علیه السلام در درون کعبه دیده به جهان گشود ... به هنگام تولّد مادرش او را (حیدر) نام نهاد و حیدر به معنای شیر است).[12]
11- مورّخ گرانمایه، حمداللَّه بن ابی بکر بن احمدبن نصر مستوفی، متوفّای 750 ه. ق. در کتاب پر ارج (تاریخ گزیده) می نویسد:(امیر المؤمنین علی علیه السلام، عمّ زاده رسول اللَّه صلی الله علیه و آله مادرش فاطمه بنت اسدبن هاشم، ولادتش در درون کعبه ... سنه 30 عام الفیل، موافق با 911 اسکندری، 8 سال گذشته از پادشاهی پرویز).[13]
12- جمال الدّین محمدبن یوسف بن حسن‌بن محمد زرندی حنفی مدنی، متوفّای 750 ه. ق. در کتاب ارزشمند (نظم دُرَرِ السمطین) از احمد حنبل روایت کرده:(ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در درون کعبه اتّفاق افتاد).[14]
13- حافظ شمس الدّین، ابوعبداللَّه محمدبن احمد ذهبی، متوفّای 848 ه. ق. در (تلخیص مستدرک صحیحین) که در ذیل مستدرک حاکم به طبع رسیده، متن عبارت حاکم نیشابوری را نقل کرده، می‌نویسد:(اخبار به حدّ تواتر رسیده که علی بن ابی طالب در درون کعبه دیده به جهان گشود).[15]
14- قاضی شهاب الدّین دولت آبادی، متوفّای 849 ه. ق. داستان ولادت آن حضرت را نقل کرده و تصریح نموده که در داخل کعبه واقع شده.[16]
15- نور الدین علی بن محمد بن صبّاغ مالکی، متوفّای 855 ه. ق. در کتاب (الفصول المهمّه) می‌نویسد: (علی علیه السلام به روز جمعه، 13 رجب، سی سال گذشته از عام الفیل، 23 سال پیش از هجرت، در مکّه معظّمه، در میان بیت اللَّه الحرام چشم به جهان گشود ... پیش از آن حضرت، هرگز احدی در بیت الحرام متولد نشد. این برتری، ویژه آن حضرت است. که خداوند برای ظاهر ساختن مرتبت و مقام و شکوه حضرتش به ایشان عطا فرموده است).[17]
16- مورّخ شهید، فخرالدین محمدبن ابی داود، سلیمان بناکتی، متوفای 891 ه. ق.در کتاب (روضة اولی الألباب) مشهور به (تاریخ بناکتی) می‌نویسد: (روز آدینه، سیزدهم ماه رجب، سنه ثلاثین از سال فیل، در حرم کعبه به وجود آمد. پیش از او و بعد از او هیچ فرزندی در خانه کعبه به وجود نیامده است). [18]
17- عبد الرّحمن جامی، متوفّای 898 ه. ق. در کتاب (شواهد النّبوة) ولادت آن حضرت را در درون کعبه روایت کرده است.[19]
18- مورّخ شهید، محمد میرخواند، پسر خاوند شاه، متوفّای 903 ه. ق. در کتاب ارزشمند (روضة الصّفا) می نویسد: (ولادت آن حضرت به روایتی در 13 رجب، سی سال گذشته از واقعه فیل، و به روایتی 28 سال بعد از سال فیل، اتفاق افتاد؛ زیرا مادرش کعبه را طواف می کرد، پس مشیّت الهی او را به درون کعبه آورد. زمان زایمانش فرا رسید و در درون کعبه به دنیا آورد. چنین سعادتی از آغاز خلقت تا پایان جهان، برای احدی میسّر نشده است. درستی این روایت در میان تاریخ نویسان و سیره نویسان بدون تردید است. این قضیّه فراتر از آن است که شک و تردیدی در آن راه یابد).
شد او دُرّ و بیت الحرامش صدف *** کسی را میسّر نشد این شرف.[20]
19- سید نور الدّین، علی بن عبداللَّه سمهودی شافعی، صاحب کتاب ارزشمند (وفاء الوفا بأخبار دار المصطفی)، متوفّای 911 ه. ق. در کتاب (جواهر العقدین) ولادت آن حضرت را در درون کعبه، به نقل از ابن صبّاغ مالکی آورده است.[21]
20- نسب شناس مشهور، تاج الدّین محمدبن حمزة بن زهره رفاعی، نقیب حلب، متوفّای 921 ه. ق. در کتاب ارزشمند (غایة الاختصار، فی اخبار البیوتات العلویّه المحفوظة من الغبار) می نویسد: (ولادت آن حضرت در درون کعبه واقع شد).[22]
21- میرزا محمد بن رستم، معتمد خان حارثی بدخشی، متوفّای 922 ه. ق. در کتاب (نزل الأبرار) می‌نویسد:(علی- کرّم‌اللَّه وجهه- روز جمعه 13 رجب، سی سال گذشته از عام الفیل، در مکّه معظمه، در بیت اللَّه الحرام متولد شد، و این فضیلتی است که خداوند آن حضرت را به این فضیلت اختصاص داده است. [23]
22- مورّخ شهید، غیاث الدّین، همام الدّین حسینی، مشهور به (خواند میر) متوفّای 942 ه. ق. در کتاب گرانسنگ (حبیب السّیر) می نویسد:(تولد آن مولودِ عاقبت محمود، در نفس کعبه روی نمود؛ زیرا که حسب اقتضای قضا، بلکه به مشیّت ایزد تعالی، نزدیک به وضع حمل، والده ماجده‌اش در طواف بیت اللَّه بود. و این سعادت به روایتی از اول آفرینش تا غایت، هیچ آفریده را میسّر نگردید. و صیت و صحت آن نزد مورّخان فضیلت پرور، از شایبه شبهه و دغدغه مظنّه در گذشته.)[24]
23- علامه، علی بن مصطفی سکتواری بسنوی حنفی، مشهور به (شیخ علی دده) متوفّای 1007 ه. ق. در کتاب (محاضرة الأوائل و مسامرة الأواخر) که در سال 998 ه. ق.تألیف آن پرداخته می نویسد: (اول کسی که در اسلام، در اوان کودکی شیر نامیده شد، مولای ما علی بن ابی‌طالب است. هنگامی که مادرش او را در داخل کعبه به دنیا آورد، به نام پدرش (اسد) او را (حیدر) نام نهاد).[25]
24- ملّا علی قاری، متوفّای 1014 ه. ق. در (شرح شفا) می نویسد: (حاکم در مستدرک روایت کرده که علی بن ابی طالب- کرّم اللَّه وجهه- در داخل کعبه دیده به جهان گشود).[26]
25- مورّخ مشهور، محمدبن احمد توقیعی حنفی، مشهور به (نشانچی زاده) متوفّای 1013 ه. ق. در کتاب (مرآت الکاینات) می نویسد: (پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله سی سال داشت که آن حضرت به دنیا آمد و مادرش فاطمه خانه خدا را زیارت می‌کرد، او را در بیت خدا به دنیا آورد).[27]
26- علی بن برهان الدّین حلبی شافعی، متوفّای 1044 ه. ق. در کتاب (انسان العیون) معروف به (سیره حلبیّه) می نویسد:
(امیر مؤمنان در درون کعبه تولد یافت، و درآن هنگام سی سال از سنّ پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله می گذشت).[28]
27- احمد بن فضل‌بن محمد مکّی شافعی، مشهور به (باکثیر حضرمی) متوفّای 1047 ه. ق. در کتاب (وسیلة المآل بذکر فصل الآل) می نویسد:(علی علیه السلام به روز جمعه، 13 رجب، 30 ع ام‌الفیل، 23 سال پیش از هجرت، در کعبه معظّمه دیده به جهان گشود. او نخستین کسی است که در کعبه متولّد شد و هرگز پیش از او و بعد از او، احدی در آنجا متولد نشده است).[29]
28- عبدالحق بن سیف الدّین دهلوی، متوفّای 1052 ه. ق. در کتاب (مدارج النبوه) تصریح می کند که ولادت آن حضرت در درون کعبه واقع شد.[30]
29- محمد دارا شکوه، حنفی قادری، فرزند شاه جهان، متوفّای 1069 ه. ق. در کتاب (سکینة الأولیاء) می نویسد:(ولادت ایشان در خانه کعبه بوده و به هنگام بعثت رسول گرامی صلی الله علیه و آله 11 ساله بودند و به سنّ 35 یا 36 سالگی بر مسند خلافت نشستند).[31]
30- علامه محمدبن اسماعیل‌بن صلاح الأمیر کحلانی صنعانی، متوفّای بعد از 1147 ه. ق. (الرّوضة النّدیّة) در شرح قصیده علویّه، می نویسد:(آن حضرت در درون کعبه دیده به جهان گشود).[32]
31- علامه، محمّد صالح‌بن عبداللَّه کشفی ترمذی اکبر آبادی، متوفّای 1160 ه. ق.در کتاب گرانقدر (مناقب مرتضوی) ولادت امیر مؤمنان علیه السلام را در درون کعبه به تفصیل شرح می دهد، سپس می افزاید: (هرگز احدی پیش از امیر مؤمنان و یا بعد از آن حضرت به شرف تولّد در خانه خدا نایل نشد).[33]
32- شاه ولیّ اللَّه احمدبن عبد الرّحیم دهلوی، متوفّای 1176 ه. ق. در کتاب (ازالة الخفاء) می نویسد:(بی‌گمان روایات متواتر است در اینکه فاطمه بنت اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب را در درون کعبه به دنیا آورد. بدون تردید او در روز جمعه، 13 رجب، سی سال بعد از عام الفیل در خانه کعبه به دنیا آمده است و هرگز کسی پیش از او یا بعد از او در خانه کعبه زاده نشده است).[34]
33- مولوی محمد مبین لکهنوی، متوفّای 1225 ه. ق. در کتاب (وسیلة النّجاة) م ی‌نویسد:(ولادت آن معدن کرامت، روز جمعه، سیزدهم رجب، 28 ویا 30 سال بعد از عام الفیل، در مکه واقع شد. به جز او کسی در جوف کعبه پیدا نگشت. خدای تعالی او را به این فضیلت مخصوص گردانید و کعبه را به این شرف مشرّف نمود).[35]
34- محمد شریف خان شروانی، متوفّای بعد از 1228 ه. ق. در کتاب (چوتهی کتاب) که آن را به زبان اردو تألیف کرده، به ولادت آن حضرت در درون کعبه و شکافته شدن دیوار کعبه و شنیدن صدای هاتف غیبی تصریح کرده است.[36]
35- علامه، محمد علی بن محمد فاضل، متوفّای بعد از 1281 ه. ق. در کتاب (معدن الصّلحاء) می نویسد:(پیش از حضرت علی و بعد از آن حضرت، هرگز احدی این شرف را پیدا نکرده، که او در خانه کعبه متولد شده است).[37]
36- علامه حسن‌بن امان اللَّه مولوی عظیم آبادی هندی، متوفای بعد از 1300 ه. ق.در کتاب (تجهیز الجیش) که به زبان اردو نوشته، داستان ولادت امیر مؤمنان علیه السلام را طبق روایت (بشائر المصطفی) از یزیدبن قعنب نقل کرده است.[38]
37- صدر الدین احمد بردوانی، متوفّای 1302 ه. ق. در کتاب (روائح المصطفی) می نویسد: (ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در درون کعبه، به سال 30 ع ام‌الفیل به روز جمعه 13 رجب واقع گردید).[39]
38- مولوی صدیق بن حسن حنفی صوفی، متوفّای 1307 ه. ق. در کتاب (تکریم المؤمنین بتقویم مناقب الخلفاء الرّاشدین) که به زبان اردو نوشته، می نویسد: (مولای ما علی بن ابی طالب علیه السلام پسر عموی پیامبر صلی الله علیه و آله شمشیر برّان خداوند، مظهر عجایب و غرایب، اسداللَّه غالب، در مکه معظّمه، در درون کعبه، به روز جمعه 13 محرّم یا رجب، به سال 30 واقعه فیل، از فاطمه بنت است متولّد شد).[40]
39- علامه سید مؤمن شبلنجی، متوفّای بعد از 1308 ه. ق. در کتاب گرانسنگ (نوار الأبصار) می نویسد:(علی علیه السلام در مکه، در درون کعبه به دنیا آمد ... قبل و یا بعد از آن حضرت، احدی در جوف کعبه متولد نشده است).[41]
40- علامه سید خیرالدین ابوالبرکات نعمان افندی، معروف به آلوسی بغدادی، متوفّای 1317 ه. ق. در کتاب (غایة المواعظ) عین روایت مناقب ابن مغازلی را نقل کرده، به ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در درون کعبه تصریح نموده است.[42] این بود چهل نمونه از منابع مورد اعتماد و استناد علمای اهل سنّت، از محدّثان، مورّخان، سیره نویسان، تراجم نویسان، نسب شناسان و دیگر پژوهشگران، که تا یک قرن پیش، در آثار گرانقدر خود به ولادت مولای متقیان امیر مؤمنان علیه السلام در درون کعبه تصریح و تأکید نموده‌اند و اگر بخواهیم به دیگر آثار موجود در این رابطه، به ویژه در قرن اخیر اشاره کنیم، به درازا خواهد کشید و صفحات محدود فصلنامه چنین اجازه‌ای را به ما نمی‌دهد.
پی نوشتها:
[1] . جواب برگرفته از کتاب: فصلنامه (میقات حج)، ج34، ص: 51، مقالۀ: طلوع خورشید از درون کعبه، علی اکبر مهدی پور.
[2] . قندوزی، ینابیع المودّة، ج 1، ص 461.
[3] . مسعودی، مروج الذّهب، چاپ قاهره، ج 2، ص 2.
[4]. همان، اثبات الوصیّة، ص 111.
[5] . ازدی، تاریخ موصل، ص 58.
[6] . ابن قفال، فضائل امیر المؤمنین، به نقل احقاق الحق، ج 7، ص 498.
[7] . حاکم، مستدرک الصّحیحین، ج 3، ص 483.
[8] . ابن مغازلی، مناقب علی بن ابی طالب، ص7
[9] . ابن طلحه، مطالب السّؤول، ص 11.
[10]. ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص 20.
[11]. گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص 407.
[12]. نخجوانی، تجارب السلف، ص 37.
[13].مستوفی، تاریخ گزیده، ص 192.
[14]. زرندی، نظم درر السّمطین، ص 80.
[15]. ذهبی، تلخیص مستدرک الصّحیحین، ج 3، ص 483.
[16] . دولت آبادی، هدایة السّعداء مخطوط ص117.
[17] . ابن صبّاغ، الفصول المهمّة، ص14.
[18] . بناکتی، تاریخ بناکتی، ص98.
[19] . جامی، شواهد النبوة، ص198.
[20] . میر خواند، روضة الصّفا، جلد دوم.
[21] . سمهودی، جواهر العقدین، به نقل ولید الکعبه، ص114.
[22] . رفاعی، غایة الاختصار، ص97.
[23] . بدخشی، نزل الابرار، ص64.
[24] . خواند میر، جبیب السّیر، ج1، ص520.
[25] . شیخ علی دده، محاضرة الاوایل، ص79.
[26] . ملا علی قاری، شرح شفا، ج1، ص151.
[27] . نشانچی زاده، مرآت الکاینات، ج1، ص382.
[28] . حلبی، سیرة حلبیّه، ج3، ص367.
[29] . باکثیر حضرمی، وسیلة المآل، ص145،مخطوط .
[30] . دهلوی، مدارج النبوة، ج2، ص531.
[31] . دارا شکوه، سفینة الاولیاء، به نقل علی و الکعبه، ص87.
[32] . صنعانی، الرّوضة الندیّة، ص5.
[33] . کشفی، مناقب مرتضوی، ص87.
[34] . دهلوی، ازالة الخفاء، ج2، ص251.
[35] . محمد مبین، وسیلة النجاة، ص60.
[36] . شروانی، چوتهی کتاب: ص123.
[37] . فاضل، معدون الصلحاء، ص26.
[38] . عظیم آبادی، تجهیز العیش، ص110.
[39] . بر دوانی، روائح المصطفی، ص10.
[40] . صوفی، تکریم المؤمنین، ص 99.
[41] . شبلنجی، نور الأبصار، ص 76.
[42] . آلوسی، غایة المواعظ، ج 2، ص 89.
www.mazaheb.ir
