آیا در قرآن آیه ای بر ولایت و امامت حضرت علی (علیه السلام) وجود دارد؟
بنابه نقل مفسرین و مورخین عامه و خاصه آیات زیادی (بیش از سیصد آیه) درباره ولایت علی(علیه السلام) و فضائل و مناقب آن حضرت در قرآن کریم آمده است که نقل همه آنها از عهده این پاسخ خارج است لذا ما در اینجا فقط به نقل چند مورد از کتب معتبره اهل سنّت اشاره می نمائیم: 1 آیه تبلیغ: ابو اسحاق ثعلبی در تفسیر خود و طبری در کتاب الولایة و ابن صبّاغ مالکی و همچنین دیگران نوشته اند که آیه تبلیغ یعنی آیه 67 سوره مائده (یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ...) درباره علی(علیه السلام) نازل شد و رسول خدا(صلی الله علیه وآله) دست علی(علیه السلام) را گرفت و فرمود: (مَنْ کُنْتَ مَولاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ اَللّهُمَّ و الِ مَنْ والاهُ...[1]). 2 آیه ولایت: عموم مفسّرین و محدّثین مانند فخر رازی و نیشابوری و زمخشری و دیگران از ابن عباس و ابوذر و سایرین نقل کرده اند که روزی سائلی در مسجد از مردم سؤال نمود و کسی چیزی به او نداد علی(علیه السلام) که مشغول نمار و در حال رکوع بود با انگشت دست راست اشاره به سائل نمود و سائل متوجه شد و آمد انگشتر را از دست او خارج نمود و آیه 55 سوره مائده (إِنّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ امَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلوةَ و یُؤتُونَ الزَّکوةَ وَ هُمْ راکِعُون) نازل گشت یعنی ولی و صاحب اختیار شما فقط خدا و رسول او و مؤمنینی هستند که نماز را بر پا می دارند و در حال رکوع زکات می دهند. در آن حال رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) از سائل پرسید: آیا کسی به تو چیزی داد؟ سائل ضمن اشاره به علی(علیه السلام) عرض کرد: این انگشتر را او به من داد[2]. 3 آیه اطاعت: یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اَطیعُوا الله و اَطیعُوا الرَّسُولَ وَ اوُلی الاَْمْرِ مِنْکُمْ یعنی ای مؤمنین خدا و رسول او و صاحبان امر از خودتان را اطاعت کنید[3]. شیخ سلیمان بلخی و دیگران نوشته اند که این آیه درباره امیرالمؤمنین نازل شده و منظور از اولی الامر، ائمّه از اهل بیت اند[4]. 4 آیه تطهیر: در تفسیر طبری و فخر رازی و همچنین در کتب دیگر اهل سنّت نقل شده است که آیه تطهیر: (اَنَّما یُریُد اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً[5])، در خانه ام سلمه بر پیغمبر اکرم(علیه السلام)نازل شده و آن حضرت فاطمه و حسنین و علی(علیهم السلام) را جمع کرد پس گفت: (اَللّهُمَّ هؤُلاءِ اَهْلُ بَیْتی فَاذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تطهیرا)، یعنی خدایا اینها اهل بیت من هستند پلیدی را از اینها دور گردان و به تطهیر خاصی پاکشان فرما. ام سلمه گفت: یا رسول الله من هم جزو آنها هستم؟ حضرت فرمود: تو جای خود داری و زن خوبی هستی (اما مقام اهل بیت مرا نداری)[6]. 5 آیه مَوَدّت: (قُلْ لا اَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْراً اِلاّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی[7])، یعنی ای پیغمبر در برابر زحمات تبلیغ رسالت بمردم بگو من از شما اجر و مزدی نمی خواهم مگر دوستی نزدیکانم را. زمخشری در تفسیر کشّاف و گنجی شافعی در کفایة الطالب و دیگران نوشته اند که چون آیه مزبور نازل شد به پیغمبر(صلی الله علیه وآله) گفتند یا رسول الله: (وَ مَنْ قَرابَتُکَ هؤُلاءِ الَّذینَ وَجَیَتْ عَلَیْنا مَوَدَّتُهُمْ؟ قالَ عَلِیٌّ و فاطِمَةُ وَ ابْناهُما)، یعنی نزدیکان شما که دوستی آنها بر ما واجب است چه کسانی اند؟ فرمود علی و فاطمه و دو پسرشان[8]. همان طوری که ذکر کردیم آیات زیادی درباره ولایت و امامت حضرت علی(علیه السلام) وجود دارد که ما به طور خلاصه به ذکر چند نمونه بسنده نمودیم. پی نوشتها: [1]. شواهد التنزیل، ج 1، ص 189 و فصول المهمّه، ص 27). [2]. کفایة الطالب، ص 250، تفسیر طبری، ج 6، ص 165، تفسیر رازی، ج 3، ص 431. [3]. سوره نساء، 59. [4]. ینابیع المودة، ص 114 شواهد التنزیل، ج 1، ص 149 غایة المرام، باب 58. [5]. سوره احزاب، 33. [6]. کفایة الطالب، ص 372 تفسیر فخر رازی، ج 6، ص 783. [7]. سوره شوری، 23. [8]. کفایة الطالب، ص 91 تفسیر کشاف، ج 2، ص 339 ذخائر العقبی، ص 25. www.mazaheb.ir
عنوان سوال:

آیا در قرآن آیه ای بر ولایت و امامت حضرت علی (علیه السلام) وجود دارد؟


پاسخ:

بنابه نقل مفسرین و مورخین عامه و خاصه آیات زیادی (بیش از سیصد آیه) درباره ولایت علی(علیه السلام) و فضائل و مناقب آن حضرت در قرآن کریم آمده است که نقل همه آنها از عهده این پاسخ خارج است لذا ما در اینجا فقط به نقل چند مورد از کتب معتبره اهل سنّت اشاره می نمائیم:
1 آیه تبلیغ: ابو اسحاق ثعلبی در تفسیر خود و طبری در کتاب الولایة و ابن صبّاغ مالکی و همچنین دیگران نوشته اند که آیه تبلیغ یعنی آیه 67 سوره مائده (یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ...) درباره علی(علیه السلام) نازل شد و رسول خدا(صلی الله علیه وآله) دست علی(علیه السلام) را گرفت و فرمود: (مَنْ کُنْتَ مَولاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ اَللّهُمَّ و الِ مَنْ والاهُ...[1]).
2 آیه ولایت: عموم مفسّرین و محدّثین مانند فخر رازی و نیشابوری و زمخشری و دیگران از ابن عباس و ابوذر و سایرین نقل کرده اند که روزی سائلی در مسجد از مردم سؤال نمود و کسی چیزی به او نداد علی(علیه السلام) که مشغول نمار و در حال رکوع بود با انگشت دست راست اشاره به سائل نمود و سائل متوجه شد و آمد انگشتر را از دست او خارج نمود و آیه 55 سوره مائده (إِنّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ امَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلوةَ و یُؤتُونَ الزَّکوةَ وَ هُمْ راکِعُون) نازل گشت یعنی ولی و صاحب اختیار شما فقط خدا و رسول او و مؤمنینی هستند که نماز را بر پا می دارند و در حال رکوع زکات می دهند. در آن حال رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) از سائل پرسید: آیا کسی به تو چیزی داد؟ سائل ضمن اشاره به علی(علیه السلام) عرض کرد: این انگشتر را او به من داد[2].
3 آیه اطاعت: یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اَطیعُوا الله و اَطیعُوا الرَّسُولَ وَ اوُلی الاَْمْرِ مِنْکُمْ یعنی ای مؤمنین خدا و رسول او و صاحبان امر از خودتان را اطاعت کنید[3].
شیخ سلیمان بلخی و دیگران نوشته اند که این آیه درباره امیرالمؤمنین نازل شده و منظور از اولی الامر، ائمّه از اهل بیت اند[4].
4 آیه تطهیر: در تفسیر طبری و فخر رازی و همچنین در کتب دیگر اهل سنّت نقل شده است که آیه تطهیر: (اَنَّما یُریُد اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً[5])، در خانه ام سلمه بر پیغمبر اکرم(علیه السلام)نازل شده و آن حضرت فاطمه و حسنین و علی(علیهم السلام) را جمع کرد پس گفت: (اَللّهُمَّ هؤُلاءِ اَهْلُ بَیْتی فَاذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تطهیرا)، یعنی خدایا اینها اهل بیت من هستند پلیدی را از اینها دور گردان و به تطهیر خاصی پاکشان فرما.
ام سلمه گفت: یا رسول الله من هم جزو آنها هستم؟ حضرت فرمود: تو جای خود داری و زن خوبی هستی (اما مقام اهل بیت
مرا نداری)[6].
5 آیه مَوَدّت: (قُلْ لا اَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْراً اِلاّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی[7])، یعنی ای پیغمبر در برابر زحمات تبلیغ رسالت بمردم بگو من از شما اجر و مزدی نمی خواهم مگر دوستی نزدیکانم را.
زمخشری در تفسیر کشّاف و گنجی شافعی در کفایة الطالب و دیگران نوشته اند که چون آیه مزبور نازل شد به پیغمبر(صلی الله علیه وآله) گفتند یا رسول الله: (وَ مَنْ قَرابَتُکَ هؤُلاءِ الَّذینَ وَجَیَتْ عَلَیْنا مَوَدَّتُهُمْ؟ قالَ عَلِیٌّ و فاطِمَةُ وَ ابْناهُما)، یعنی نزدیکان شما که دوستی آنها بر ما واجب است چه کسانی اند؟ فرمود علی و فاطمه و دو پسرشان[8].
همان طوری که ذکر کردیم آیات زیادی درباره ولایت و امامت حضرت علی(علیه السلام) وجود دارد که ما به طور خلاصه به ذکر چند نمونه بسنده نمودیم.
پی نوشتها:
[1]. شواهد التنزیل، ج 1، ص 189 و فصول المهمّه، ص 27).
[2]. کفایة الطالب، ص 250، تفسیر طبری، ج 6، ص 165، تفسیر رازی، ج 3، ص 431.
[3]. سوره نساء، 59.
[4]. ینابیع المودة، ص 114 شواهد التنزیل، ج 1، ص 149 غایة المرام، باب 58.
[5]. سوره احزاب، 33.
[6]. کفایة الطالب، ص 372 تفسیر فخر رازی، ج 6، ص 783.
[7]. سوره شوری، 23.
[8]. کفایة الطالب، ص 91 تفسیر کشاف، ج 2، ص 339 ذخائر العقبی، ص 25.
www.mazaheb.ir





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین