اندک مدتی پس از فتح فدک، پیامبر از جانب خداوند مأموریت یافت تا حق اقربای خویش را بدیشان بپردازد: و ءات ذا القربی حقه. [ اسراء (17): 25. ] در پی نزول این آیه، پیامبر از جبرئیل پرسید: منظور از (ذاالقربی) چه کسانی می باشد و حق ایشان چیست؟!
جبرئیل از جانب خداوند عرضه داشت: (فدک را به فاطمه عطا کن!) [ فنزل: (و آت ذا القربی حقه). قال: و ما هو؟! قال: اعط فاطمة فدکا و هی من میراثها من امها خدیجة... فحمل الیها النبی صلی الله علیه و آله ما اخذ منه و اخبرها بالآیه. بحارالانوار: ج 29، ص 118. المناقب: ج 1، ص 142. ] پیامبر بلافاصله حضرت زهرا علیهاالسلام را فراخواند و فرمود: خداوند فدک را برای پدرت فتح کرد و چون لشکر اسلام آن جا را فتح نکرده اند، هیچ سهم و نصیبی از آن نمی برند و مالکیت آن به اذن خداوند از آن من است تا خواست خداوند را درباره ی آن اجرا گردانم. هم اکنون دستور خداوند بر عطای فدک بر تو نازل شده و از سوی دیگر، مهریه ی مادرت، خدیجه، بر عهده ی پدرت مانده است. پدرت به دستور خداوند و در قبال مهریه ی مادرت، فدک را به تو عطا می کند. آن را برای خود و فرزندانت بردار و مالک آن باش! [ فقال (ص) یا بنی ان الله قد افاء علی ابیک بفدک واختصه بها، فهی له خاصة دون المسلمین افعل بها مااشاء و انه قد کان لامک خدیجة علی ابیک مهر و ان أباک قد جعلها لک و انحلتکها لک و لولدک بعدک. بحارالانوار: ج 29، ص 116. الخرائج: ص 25. ]
فاطمه ی زهرا (س) به پدر عرضه داشت: شما بر جان و مال من صاحب اختیارید و تا شما زنده اید، نمی خواهم در آن تصرفی داشته باشم. پیامبر فرمود ترس من از آن است که نااهلان، تصرف نکردن تو را در زمان حیاتم بهانه ای قرار دهند و بعد از من، آن را از تو منع نمایند. فاطمه عرضه داشت: پس آن گونه که صلاح می دانید، عمل نمایید. [ فقالت: لست احدث فیها حدثا و انت حی انت اولی بی من نفسی و مالی لک. فقال: اکره ان یجعلوها الیک سبه فیمنعوک ایاها من بعدی فقالت: انفذ فیها امرک. بحارالانوار: ج 29، ص 118، حدیث 11. المناقب: ج 8، ص 142. ]
پیامبر، ورقه ای خواست و امیرالمؤمنین علیه السلام را فراخواند و از او خواست تا سند مالکیت فدک را برای حضرت زهرا (س)، به عنوان اعطایی پیامبر، تنظیم نماید. و آن گاه پیامبر (ص)، علی علیه السلام و ام ایمن را بر این امر شاهد گرفت و پس از شهادت دهی ام ایمن، در شأن او فرمود: (ام ایمن زنی از زنان اهل بهشت است). [ فدعا بادیم و دعا علی ابن ابی طالب فقال: اکتب لفاطمة علیهاالسلام بفدک نحلة من رسول الله، فشهد علی ذلک علی ابن ابی طالب (ع) و مولا لرسول الله و ام ایمن. فقال رسول الله: ان ام ایمن امرأة من اهل الجنة. بحارالانوار: ج 29، ص 116. الخرائج: ص 25. ] سپس پیامبر، مردم را به منزل حضرت زهرا فراخواند و به آنان خبر داد که فدک از آن فاطمه است و در همان جا اولین درآمد فدک را به عنوان اهدایی فاطمه علیهاالسلام بین مردم تقسیم فرمودند و بدین صورت مالکیت فاطمه علیهاالسلام بر فدک را رسمیت بخشیدند. [ فجمع الناس الی منزلها و اخبرهم أن هذا المال لفاطمة. ففرقه فیهم و کان کل سنة کذلک و تأخذ منه قوتها.... بحارالانوار: ج 29، ص 118. المناقب: ج 1، ص 142. ]
در پی این بخشش حضرت زهرا علیهاالسلام نماینده ای از جانب خویش برای فدک تعیین نمود و کارمندانی را تحت فرمان او سپرد تا پس از محاسبه ی دقیق و پرداخت حق الزحمه ی کارگران، سود خالص آن را خدمت آن حضرت تقدیم نمایند. در طول چهار سال مالکیت پر افتخار حضرت زهرا علیهاالسلام تمام درآمد سالیانه ی فدک که بالغ بر 120000 سکه ی طلا می شد [ و جاء اهل فدک الی النبی، فقاطعهم علی اربعه و عشرین الف دینار فی کل سنه. بحارالانوار: ج 29، ص 116، حدیث 10 و ج 17، ص 378، حدیث 46. اثبات الهدات: ج 2، ص 116، حدیث 515. ] ،به دست سخاوتمند آن حضرت در امور خیر و سامان بخشی به زندگی نیازمندان مصرف می گشت.
www.eporsesh.com
