تواریخ معتبر اهل سنّت و شیعه را با ذکر نام مؤلف نام ببرید؟

جواب اجمالی:
در ذکر تواریخ معتبر تاریخی، آنچه باید مورد توجّه قرار گیرد زمان نگارش اثر تاریخی و مؤلّف آن است و بیشتر تواریخی که مربوط به قبل از قرن چهارم و یا نزدیک به آن میباشند، دست اول و معتبر دانسته میشوند و کتب تاریخ ممکن است در زمینه های مختلف تاریخی از جمله تاریخ اسلام و جغرافیای تاریخی و سیرة انبیا و ائمّه و غیره به رشتة تحریر در آمده باشد.
جواب تفصیلی:
تاریخ ازجمله علومی است که بسیاری از دانشمندان و متفکران جهان را به سوی خود جلب کرده و آنان را به تحقیق و تفحّص درباره وقایع گذشته برانگیخته است. تاریخ نویسان مسلمان نیز سهم ویژهای در ثبت وقایع تاریخی داشته اند، به خصوص در ضبط وقایع زندگی پیامبر اکرم و حوادث صدر اسلام عنایت خاصّی داشته اند، به تألیف و نگارش کتابهای سیره و تاریخ اهتمام نموده اند. در این میان موّرخان شیعه نیز نقش به سزایی در این خیزش علمی ایفا نموده اند.
ما در اینجا به جهت خصوصیتی که قرن چهارم دارد، منابع تاریخی را تا این قرن بررسی میکنیم؛ خصوصیت ممتاز چهار قرن اولیه در میان شیعه، همان حضور معصومین در میان مردم است؛ زیرا غیبت کبرای امام عصر (روحی فداه) در اوائل قرن چهارم، یعنی سال 329 ه .ق بوده است. تا پایان قرن چهارم نیز قریب به عصر معصوم میباشد و به جهت اوضاع خاصّی که شیعه در این عصر داشته، توقیعات زیادی از امام زمان (عج) در راهنمایی جامع شیعه از ناحیه آن حضرت صادر شده است؛ لذا در این عصر بزرگانی چون: شیخ مفید که مورد تأیید امام زمان (عج) بوده اند، دست به قلم زده اند و به نگارش تاریخ آن زمان پرداخته اند.
امّا خصوصیت این چهار قرن به خصوص قرن سوّم و چهارم در میان اهل سنت این است که اکثر کتابهای منابع در این مدت به نگارش در آمده اند، به اصطلاح منابع اولیه موجود در دست، مربوط به این عصر میباشند؛
منابع اهل سنّت در سیره و مغازی پیامبر عبارتند از :
1 السیرة النبویة، تالیف ابن هشام متوفای 217 ه .
2 المغازی، تالیف محمّد بن عمر واقدی متوفای 207 ه .
3 الطبقات الکبری، ابن سعد.
در تورایخ عمومی عبارتند از :
تاریخ یعقوبی، متوفای 284 ه .
مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی متوفای 345 ه .ق .
" اخبار الزمان" نوشتة مسعودی متوفای 345 ه .ق .
التنبیه و الاشراف ، مسعودی متوفای 345 ه .ق .
فتوح البلدان، بلاذری متوفای 279 ه .ق .
اخبار الدوله العباسیه، مولف مجهول در قرن سوم هجری.
الامامة و السیاسة، ابن قتیبه الدینوری، متوفای 276 ه .ق .
تاریخ طبری، متوفای 310 ه .ق .
امّا کتابهایی در تاریخ و جغرافیای شهرها و مناطق نوشته شده اند، عبارتند از :
تاریخ المدینة المنوره، ابن شبّه النمیری، متوفای 262 ه .ق .
اخبار مکه، ارزقی.
" ذکر اخبار اصبهان" نوشتة الحافظ الأصبهانی، متوفای سال 430 ه .ق.
تاریخ بغداد خطیب بغدادی .
البته در قرنهای بعدی نیز کتابهای بسیاری در سیره و تاریخ نوشته شده اند، که از جمله مهمترین آنها، کتابهای زیر هستند:
الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، متوفای 630 ه .ق .
البدایة و النهایة، ابن کثیر، متوفای 774 ه .ق.
العِبر، ابن خلدون، متوفای 808 ه .ق.
امّا در مورد مورخان شیعه باید خاطر نشان کرد که سابقه کتابت ونوشتن در میان شیعه، قدیم تر از اهل سنّت میباشد و شیعیان در نوشتن حدیث به منع عمر توجهی نداشتند؛ نخستین کتاب سیرهای که اکنون در دست است، سیره ابن هشام میباشد و این کتاب ابن هشام تلخیص سیره ابن اسحاق است و ابن اسحاق به قولی شیعه، نزدیک به آنان بوده است.
امّا کتابهایی که با دیدگاه خاصّ شیعی نوشته شده اند، از مهمترین آنها عبارتند از:
وقعة الصفین، نصر بن مزاحم.
الغارات، ثقفی.
الجمل شیخ مفید.
الارشاد شیخ مفید.
مناقب آل ابیطالب، ابن شهر آشوب.
جهت معرفی منابع تاریخ اسلام و سیرة نبوی کتابچهای به این نام از آقای شیخ رسول جعفریان در حدود (150) صفحه در اول جلد اول تاریخ سیاسی اسلام سیره رسول الله (ص) منتشر شده است.
و همچنین کتابی به نام تاریخ تاریخنگاری در اسلام از دکتر سجّادی و عالم زاده منتشر شده است و کتابهای منابع یاد شدة در فوق اکثراً به فارسی ترجمه و منتشر شده است.