امیر المؤمنین علی علیه السّلام در سال چهلم هجرت، پس از چهارسال و چند ماه حکومت، در سنّ شصت و سه سالگی در شب نوزده رمضان المبارک به دست اشقی الاشقیاء، ابن ملجم مرادی (لعنة الله علیه) فرق مبارکش شکافته شد و در شب بیست و یکم همان ماه شهید گردید و به ملکوت اعلی عروج فرمود.
شیخ مفید (ره) چنین می‌نویسد:
(فردی از حمدان ابن ملجم را تعقیب کرد، قطیفه‌ای که در دست داشت بر روی او انداخت، بعد او را به زمین زد و شمشیرش را گرفت و او را به محضر امیرالمؤمنین علیه السّلام آورد،[1] چون ابن ملجم (لعنة الله علیه) را پیش امام آوردند، امام به او نگاه کرد و فرمود: (النّفس بالنّفس) اگر من از دنیا رحلت کردم او را بکشید، چنانچه مرا کشت و اگر زنده ماندم خود دربارة او فکری خواهم کرد... اگر زنده ماندم خودم می‌دانم با او چگونه معامله کنم و اگر در گذشتم با قاتل من چنان کنید که با کشندة پیغمبران می‌نمودند یعنی او را بکشید و سپس بدن او را بسوزانید.)[2]
نیز شیخ عباس قمی می‌نویسد:
(علی علیه السّلام به امام حسن علیه السّلام فرمود: ای پسر با اسیر خود مدارا کن... اگر من از دنیا رفتم قصاص کن او را بکش... و اگر زنده ماندم من خود داناترم که با او چه کار کنم و من اولی می‌باشم به عفو کردن چه ما اهل بیتی هستیم که با گناه کار در حقّ ما، جز به عفو و کرم رفتار دیگر ننمائیم...).[3]
نتیجه اینکه: نمی‌توان به طور صریح قضاوت کرد و این به خاطر عدم نقل قولی از علی علیه السّلام در کتاب (ارشاد) و کتاب (علی از زبان علی) و امثال آن است و لکن با توجه به آنچه از علی علیه السّلام در کتاب (منتهی الامال) نقل شده، می‌توان گفت که اگر ایشان زنده می‌ماندند با توجه به قول مذکور ابن ملجم ملعون را می‌بخشید و قصاص نمی‌کردند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علی کیست؟ محمد حسین غروی اصفهانی(کمپانی).
2. الارشاد، شیخ مفید، ترجمه شیخ محمدباقر ساعدی، کتابفروشی اسلامیه.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . درباره گرفتن ابن ملجم ملعون قول دیگری هست که او را حذیفه در کوچه‌های کوفه گرفت. ر: ک. بحار الانوار.
[2] . مفید، الارشاد، ترجمة شیخ محمد باقر ساعدی خراسانی، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، 1364 ه .ش، فصل 5، ص 24 و 25.
[3] . قمی، عباس، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ سیزدهم، زمستان 1378 ش، ج 1، ص 333.
