نام شهدای کربلا و نحوه شهادت و محل دفن آنها را بنویسید؟ - پرسش و پاسخ

شهدای کربلا

امام حسین(ع)

کربلا

شهادت

شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا، از آموزه‌های دین اسلام که با آموزه‌هایی دیگر همچون جهاد پیوند دارد. قرآن کریم بارها از این آموزه یاد کرده است. بنابر آیات قرآن، شهید همچون زندگان است و نباید او را مرده خواند. در روایات اسلامی، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است. واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.

دفن

دَفْنْ در فقه به معنای به خاک‌سپردن میت (شخصِ درگذشته) است. دفن میت پس از غُسل، کفن و خواندن نماز میت، مطابق با احکام شرعی انجام می‌شود. این عمل، واجب کفایی است.

عبدالرحمن بن مسعود

عبدالرحمن بن مسعود بن حجاج تیمی از یاران امام حسین (علیه‌السّلام) و از شهدای کربلا می‌باشد.

عبدالرحمن بن عروه

عبدالرحمن بن عروة بن حّراق غفاری از یاران امام حسین (علیه‌السّلام) و از شهدای کربلا می‌باشد.

عبدالاعلی بن یزید

عبدالاعلی بن یزید کلبی از شیعیان کوفه که با مسلم بن عقیل قیام کرد، زندانی شد و پس از به شهادت رسیدن مسلم، به قتل رسید. برخی وی را جزو شهدای کربلا برشمرده‌اند.

عبدالرحمن بن عقیل

عبدالرحمان بن عقیل بن ابی‌طالب، داماد امام علی(ع) و از شهدای کربلا که در روز عاشورا توسط عثمان بن خالد بن اسیر جهنی و بشر بن سوط همدانی قابضی به شهادت رسید.

عبدالله بن جعفر

عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب فرزند جعفر بن ابی‌طالب، از صحابه پیامبر، داماد امام علی (ع)، از یاران امام حسن(ع) و همسر حضرت زینب.

عبدالله بن مسلم

عبدالله بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب(ع) از شهدای واقعه کربلا، بنا بر قولی نخستین شهید خاندان پیامبر(ص) در روز عاشوراست.

محمد بن عبدالله

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

عبدالرحمن ارحبی

عبدالرحمن بن عبدالله ارْحَبی یکی از شهدای کربلا است.

عبدالله بن عمیر

ابووهب، عبدالله بن عُمَیر بن عباس بن عَبد قَیس بن عُلَیم بن جَناب کلْبی عُلِیمی؛ از اصحاب امیرالمؤمنین و امام حسین (علیهماالسلام) است. [۱] [۲] [۳]

عبدالله بن یزید

عبدالله بن یزید بن ثُبَیط قیسی از اصحاب امام حسین علیه السلام و از شهیدان کربلا است. . [۱] [۲]

عبدالله بن حسین

عبدالله بن حسین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبدالله بن حسین بن علی، از جمله شهیدان بنی‌هاشم در روز عاشورا و از شهدای کربلا• عبدالله بن حسین تستری، ملقب به عزالدین، از عالمان امامیه دوره صفوی• عبدالله بن حسین عکبری، اَبوالْبَقاءِ عُکْبَری، محب‌الدین عبدالله بن حسین بن عبدالله، نحوی و فقیه حنبلی

سعید بن عبدالله

سعد بن عبدالله غلام عمر (عمرو) بن خالد اسدی صیداوی و از شهیدان کربلا است. [۱] [۲] [۳] شیخ طوسی او را در شمار اصحاب امام حسین علیه السلام ذکر کرده است. [۴]

سلمان بن مضارب

سلمان بن مضارب از شهدای کربلا است. [۱] [۲]

عبدالله بن علی

عبدالله بن علی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبدالله بن علی بن ابی طالب، فرزند امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام)، از جمله چهار پسر ام‌ البنین، دختر حزام و از شهدای کربلا• عبدالله بن علی سبط‌خیاط، عالم قرائت و محدّث حنبلی در قرن پنجم و ششم• عبدالله بن علی کاشانی، مورخ، نویسنده و از خانواده هنرمند و کاشی‌کار• عبدالله بن علی وزیر، عالم، مورخ و ادیب زیدی

عبدالله بن بشر

عبدالله بن بُشْرِ خَثْعَمی یکی از شهدای کربلا است.

شیخ محمد سماوی

شیخ محمد بن طاهر بن حبیب بن حسین بن محسن بن ترکی فضلی (۱۲۹۲-۱۳۷۰ق) معروف به «سَماوی» از مجتهدان، عالمان، قاضیان، ادیبان و شاعران شیعه در قرن چهاردهم هجری. شهرت عمده سماوی به جهت علاقه زیاد او به نسخه برداری کتاب‌های خطی و گردآوری کتب نادر بوده و از این رو دارای کتابخانه‌ای غنی بوده است. سماوی در ۱۳۷۰ق در نجف درگذشت. کتاب ابصار العین فی انصار الحسین با موضوع معرفی شهدای کربلا مشهورترین اثر اوست.

عبدالله بن حسن

عبدالله بن حسن از فرزندان امام حسن مجتبی علیه السلام است که در واقعۀ کربلا به شهادت رسید. در روز عاشورا هنگامی که امام حسین در میدان بود، خود را به او رساند، عبدالله دست خود را جلوی ضربه شمشیر ابجر بن کعب که قصد کشتن امام حسین(ع) را داشت، قرار داد. با این ضربه، دستش قطع و به پوست آویخته شد و در حالی که در آغوش عمویش بود حرمله بن کاهل اسدی او را با تیری هدف قرار داد و به شهادت رساند.

حرم امام حسین

حرم امام حسین(ع) محل دفن امام حسین(ع)، شماری از بنی‌هاشم و یاران امام در کربلا است که در دهم محرم سال ۶۱ ق در مواجهه با سپاهیان عبیدالله بن زیاد به شهادت رسیدند. مختار ثقفی اولین بنا را بر مرقد امام حسین(ع) ساخت و در دوره‌های بعد شیعیان و محبان اهل بیت(ع) مخصوصاً پادشاهان و حاکمان، اهتمام ویژه‌ای بر بازسازی، ترمیم و توسعه این حرم داشته‌اند. این حرم بارها از سوی مخالفان از جمله خلفای عباسی و وهابیان تخریب شده است. مهمترین تخریب حرم امام حسین (ع) در زمان متوکل و آخرین آنها در سال ۱۴۱۱ق توسط حکومت بعث عراق در پی انتفاضه شعبانیه صورت گرفت.

ابوبکر بن حسن

ابوبکر بن حسن بن علی بن ابی طالب(شهادت: عاشورا ۶۱ق)، از فرزندان امام حسن مجتبی(ع) که روز عاشورا پس از برادرش، قاسم بن حسن به دست عبدالله بن عقبه غنوی به شهادت رسید.

ابوبکر بن علی

ابوبکر بن علی بن ابیطالب، (؟/۶۱ ه‍.ق) از فرزندان امام علی(ع) و از شهدای کربلا. مادرش لیلی بنت مسعود بن خالد تمیمی است. برخی منابع او را اولین فرزند علی بن ابی‌ طالب دانسته‌اند که در روز عاشورا، در حمایت از برادرش امام حسین(ع) به میدان جنگ رفت.

حبیب بن مظاهر

حَبیب بن مُظاهِر اَسَدی از قبیله بنی اسد، اهل کوفه و از اصحاب خاص حضرت علی(ع) و از یاران امام حسن(ع) و امام حسین(ع). او از کوفیانی بود که پس از مرگ معاویه به امام حسین(ع) برای آمدن به کوفه دعوتنامه نوشتند. حبیب هنگامی که بیعت‌شکنی کوفیان را دید، مخفیانه از کوفه خارج شد و خود را به امام رساند و در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید.

مسلم بن عوسجه

مُسْلِم بن عَوْسَجِة اَسَدی از صحابه رسول خدا(ص) و از شهدای کربلا. او در قیام مسلم بن عقیل در کوفه، فرماندهی قبایل مذحج و بنی اسد را بر عهده داشت. پس از شهادت مسلم بن عقیل در کربلا، به امام حسین پیوست. وی نخستین شهید روز عاشورا است. فرزندش نیز در این واقعه به شهادت رسید.

عباد بن مهاجر

عبّاد بن مهاجر یکی از شهدای کربلا است.

مسعود بن حجاج

مسعود بن حجاج یکی از شهدای کربلا است.

مسلم بن کثیر

مسلم بن کثیر اعرج، از طایفه ازْد [۱] و از یاران امام حسین علیه السلام است. [۲]

یزید بن زیاد

ابوالشعثاء، ابوالببغاء، [۱] یزید بن زیاد مهاصر بن نعمان كِنْدِی [۲] [۳] [۴] [۵] از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا است. برخى آورده‌اند كه وى از محدثان بوده است. [۶]

یزید بن مغفل

زید بن مَعْقِل از یاران امام حسین (علیه السلام) بود و در کربلا به شهادت رسید.

عایذ بن مجمع

عائذ بن مجّمع مَذْحِجی (عائذ بن مجّمع بن عبدالله بن مجمّع بن مالک بن ایاس بن عبد مناة بن عبیدالله بن سعد العشیرة المذحجی. [۱]) یکی از شهدای کربلا است.

سعید بن عقیل

سعید بن عقیل یکی از شهدای کربلا است.

مقسط بن زهیر

مقسط بن زُهیر بن حرث تغلبی از اصحاب امام علی(ع) که در سه جنگ جمل، صفین و نهروان حضور داشت. وی از جمله نیروهای نظامی امام حسن(ع) در کوفه نیز بود.[۱]

محمد بن مسلم

محمد بن مُسلِم ثَقَفی کوفی، (۱۵۰ق) از اصحاب اجماع که ۴۶،۰۰۰ حدیث از امام باقر و امام صادق(ع) روایت کرده است. بر اساس روایتی امام صادق (ع) وی را از احیاگران مکتب امام باقر (ع) به شمار آورده است. شیخ طوسی از او در شمار اصحاب امام کاظم نیز یاد کرده است.

عمر بن ضبیعه

عَمرو (عمر)[۱] بن ضُبَیعَةِ بنِ قِیسِ بنِ ثَعْلَبة ضُبَعی[۲] از شهدای کربلا است. برخی گفته‌اند او پیامبر(ص) را نیز درک کرده است.[۳]

جابر بن حجاج

جابر بن حجاج بن رئاب النّعمان بن سنان بن عبید بن عدی، غلام عامر بن نهشل تیمی از بنی تیم الله ثعلبه، [۱] است.

مسلم بن عقیل

امام حسین(ع)

جندب بن حجیر

جندب بن حُجَیْر کندی خولانی یا جندب بن حِجْر [۱] [۲] [۳] یکی از شهدای کربلا است.برخى از معاصرين نام پدر وى را مجير نيز گفته‌ اند. [۴]

جناده بن حرث

جناده از شیعیان معروف کوفه و از شیعیان مخلص امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) بود. وی از شهیدان کربلا می‌باشد.

زهیر بن سلیم

زهیر بن سلیم ازْدی، از یاران شهید امام حسین علیه السلام [۱] [۲] [۳] است.

زیاد بن عریب

زیاد از طایفه بنی‌صائد، یکی از تیره‌های قبیله‌ی همدان بود. او مردی متهجد و اهل عبادت و به شجاعت و پرهیزگاری شهره بود. [۱] [۲] [۳] برخی ابوعمره را از شهدای کربلا می‌دانند.

جوین بن مالک

جُوَیْن بْن مالک بْن قَیْس تَیْمی (یا تَمیمی) از شهدای کربلا[۱] که ابتدا همراه لشکر عمر بن سعد برای جنگ با امام حسین(ع) از کوفه به کربلا آمد، ولی وقتی مشاهده کرد که پیشنهاد امام حسین از سوی ابن زیاد پذیرفته نشد و کار به جنگ کشید، همراه عده‌ای از افراد قبیله خود شبانه به امام پیوست.[۲] تعداد آنان را هفت نفر گفته‌اند.[۳]

حباب بن عامر

حبّاب بن عامر (حارث) بن كعب بن تيم اللات بن ثعلبه تيمى ‏از شهدای کربلا.

جعفر بن عقیل

جعفر بن عقیل بن ابی طالب، از یاران امام حسین (ع) و نیز از شهدای کربلا در روز عاشورا است.[۱] کنیه مادرش را برخی ام ثغر و برخی ام البنین گزارش کرده‌اند. جعفر نیز مثل مسلم بن عقیل، داماد امام علی (ع) بوده است. سن وی را هنگام شهادت ۲۳ سال گزارش کرده‌اند.[۲]

حادثه عاشورا

امام حسین(ع)

عثمان بن علی

عثمان بن علی بن ابی طالب (حدود ۳۹ق- ۶۱ق در کربلا)، از شهدای کربلا فرزند امام علی(ع) و فاطمه بنت حزام معروف به‌ام البنین و از برادران عباس بن علی(ع) است. بنا بر برخی روایات، عثمان در هنگام شهادت ۲۱ ساله بوده و فرزندی نداشته است. مدفن او در مقبره جمعی شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) است.

قاسط بن زهیر

قاسِط بن زُهیر بن حرث تغلبی از اصحاب امام علی(ع) که در سه جنگ جمل، صفین و نهروان حضور داشت. وی از جمله نیروهای نظامی امام حسن(ع) در کوفه نیز بود.[۱]

نافع بن هلال

نافع بن هلال جَمَلی، صحابی امام علی و از شهدای کربلا. او در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان شرکت داشت. نافع در عذیب هجانات به کاروان امام حسین پیوست و روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید. او در سخنانی حمایت و وفاداری خود را نسبت به امام حسین نشان می‌د‌اد.

هانی بن عروه

هانی بن عروة بن غران مرادی (شهادت در ۸ ذی‌حجه ۶۰ق)، از بزرگان کوفه و یاران خاص امام علی(ع). وی در جنگ جمل و صفّین حضور داشت. هانی از ارکان قیام حُجْر بن عَدی در برابر زیاد بن ابیه، و از مخالفان بیعت با یزید به شمار می‌رفت. خانهٔ او از زمان ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه مرکز فعالیت‌های سیاسی و نظامی بود، وی نقش مهمی در قیام مسلم بن عقیل داشت. در هشتم ذی‌حجهٔ سال۶۰ق، پس از شهادت مسلم بن عقیل، و به دستور عبیدالله بن زیاد، سر از بدنش جدا کردند. خبر شهادت او در میانهٔ راه کوفه، در منزلگاه زرود به امام حسین(ع) رسید. امام بر مرگ او گریست و آیهٔ استرجاع را خواند و برایش درخواست رحمت کرد. هانی را در کنار دارالامارهٔ کوفه به خاک سپردند. آستانهٔ هانی بن عروه هم اکنون از زیارتگاه‌های شیعیان است.

بریر بن خضیر

بُرَیر بن خُضَیر هَمْدانی مِشْرَقی، قاری سرشناس کوفه بود که در مسجد کوفه به تدریس قرآن اشتغال داشت. وی از شیعیان و ارادتمندان خاص اهل بیت پیامبر (ص) و ازتابعین، و یاران امیرالمؤمنین و از یاران امام حسین(ع) و از شهدای کربلا است. مجادلۀ او قبل از جنگ، با عمر سعد، ابوحرب، یزید بن معقل و کوفیان، نشان از شجاعت او در کلام و در دفاع از خاندان پیامبر(ص) دارد.

نهضت عاشورا

امام حسین(ع)

قیس بن مسهر

قَیس بن مُسْهِر (مُسَهَّر) صَیداوی اَسدی، نامه‌رسان بین امام حسین (ع)، کوفیان و مسلم بن عقیل که در قادسیه به دست نیروهای عبیدالله بن زیاد گرفتار شد و چند روز قبل از واقعه عاشورا به شهادت رسید. نام وی در زیارت ناحیه مقدسه آمده است.

حادثه کربلا

امام حسین(ع)

حجاج بن بدر

حَجّاج بن زید (بدر) تَمیمی سعدی از شهدای کربلا.

زهیر بن قین

زُهَیر بن قَین بَجَلی از بزرگان قبیله بجیله؛ چند روز قبل از واقعه کربلا به امام حسین(ع) پیوست و در روز عاشورا به شهادت رسید. وی از مردان شریف و شجاع شهر کوفه و قوم خود شمرده می‌شد و به واسطه حضور در جنگ‌ها و فتوحات بسیار، جایگاه رفیعی به دست آورده بود.

جعفر بن علی

جعفر بن علی ممکن است در یکی از موارد زیر به کار رفته باشد:

عباس بن علی

عباس (۲۶ - ۶۱ق)، مشهور به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم، فرزند امام علی(ع) و ام البنین و سردار و پرچمدار سپاه امام حسین (ع) در واقعه کربلا است. او در کربلا سقّای سپاه بود؛ از این رو، در بین شیعیان به «سقای دشت کربلا» معروف است.

شهدای کربلا

امام حسین(ع)

جبله بن علی

جَبَلَةِ بْنِ علی شیبانی یکی از شهدای کربلا بود.

قاسم بن حسن

قاسم بن حسن از فرزندان امام حسن مجتبی علیه السلام است که در واقعۀ کربلا به شهادت رسید. او در شب عاشورا در پاسخ عمویش که نظر او را در مورد مرگ پرسید، مرگ را شیرین‌تر از عسل دانست. در محافل عزاداری و روضه خوانی سیدالشهداء، مشهور است که وی با یکی از دختران امام حسین(ع) ازدواج کرده بود. محققان در صحت این گزارش تردید دارند و برخی آن را نادرست دانسته‌اند. در عرف عزاداری شیعیان ایران، شب ششم محرم به قاسم اختصاص دارد.

علی بن حسین

علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، معروف به امام سجاد و زین‌العابدین (۳۸- ۹۵ق)، چهارمین امام شیعیان. مدت امامت وی ۳۵ سال بوده است. در واقعه کربلا حاضر بود ولی به علت بیماری در جنگ شرکت نداشت. لشکر عمر بن سعد پس از شهادت امام حسین(ع) او را همراه اسیران کربلا به کوفه و شام بردند. خطبه امام سجاد(ع) در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه اهل بیت شد.

محمد سماوی

شیخ محمد بن طاهر بن حبیب بن حسین بن محسن بن ترکی فضلی (۱۲۹۲-۱۳۷۰ق) معروف به «سَماوی» از مجتهدان، عالمان، قاضیان، ادیبان و شاعران شیعه در قرن چهاردهم هجری. شهرت عمده سماوی به جهت علاقه زیاد او به نسخه برداری کتاب‌های خطی و گردآوری کتب نادر بوده و از این رو دارای کتابخانه‌ای غنی بوده است. سماوی در ۱۳۷۰ق در نجف درگذشت. کتاب ابصار العین فی انصار الحسین با موضوع معرفی شهدای کربلا مشهورترین اثر اوست.

بشر بن عمر

بشیر بن عمرو حضرمی از یاران شهید امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا است. [۱]

سعد بن حرث

سعد بن حرث خزاعی یکی از شهدای کربلا است.

روز عاشورا

عاشورا، دهم ماه محرم است.

امیرمومنان

نخستین امام شیعیان علی(ع)

حر بن یزید

حُرّ بْن یَزید ریاحی، از فرماندهان نظامی کوفه که پیش از واقعه عاشورا مأموریت یافت با سپاه هزار نفری، مانع حرکت امام حسین(ع) به سوی کوفه و همچنین مانع بازگشت ایشان شود. در روز عاشورا حر پس از آن که مشاهده کرد کوفیان بر کشتن امام حسین اصرار دارند، به امام پیوست و در دفاع از ایشان جنگید و به شهادت رسید. حر به سبب پشیمانی از اقدام خود و پیوستن به امام حسین(ع)، نزد شیعیان حرمتی خاص دارد. شیعیان حر را نماد امید به قبولی توبه و رستگاری بعد از آن می‌دانند.

سیف بن حرث

سیف بن حارث جابری یکی از شهدای کربلا است.

عروه غفاری

تنها کسی که عروه غفّاری را شهید کربلا قلمداد کرده صاحب ینابیع المودة است . [۱]

امام حسین

واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار)

نهر علقمه

نهر عَلقَمه یا علقمی، نهری بوده در کشور عراق که عباس بن علی(ع) در روز عاشورا، کنار این نهر به شهادت رسید. این نهر از رود فرات منشعب شده و آب زلال آن را به منطقه کربلا و سرزمین های اطراف آن می رسانده است.[۱] پدربزرگ ابن علقمی آخرین وزیر عباسیان، که از طایفه بنی اسد و در شهر نیل عراق بود، در کنار فرات نهری حفر کرد و نام او بر این نهر نهاده شد.[۲] علقم به معنای تلخی است، همچنین هر درخت تلخ و آب بسیار سخت را علقم گویند.

حضرت عباس

عباس (۲۶ - ۶۱ق)، مشهور به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم، فرزند امام علی(ع) و ام البنین و سردار و پرچمدار سپاه امام حسین (ع) در واقعه کربلا است. او در کربلا سقّای سپاه بود؛ از این رو، در بین شیعیان به «سقای دشت کربلا» معروف است.

حضرت مسلم

امام حسین(ع)

بکر بن حی

بکر پسر حَیّ تیمی شهید والامقام پیکار عاشورا، از قبیله بنی ‌تیم الله بن ثعلبه [۱] هست. [۲]

علی اکبر

واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار)

ابی مخنف

لوط بن یحیی بن سعید بن مِخنَف بن سُلیم الغامدی الأزدی (درگذشت ۱۵۷ق) معروف به أبو مِخنَف، تاریخ‌نگار شیعه اهل کوفه که به‌دلیل نگارش کتابی به‌ نام مقتل‌الحسین مشهور است. وی در این کتاب، بیشتر روایاتِ موافق و مخالف درباره واقعه عاشورا را گرد آورده‌است. ابن ندیم و نجاشی فهرست بلندی از کتاب‌های او ارائه کرده‌اند؛ اما هیچ‌کدام از آن کتاب‌ها به روزگار ما نرسیده است و فقط محمد بن جریر طبری در کتاب تاریخ طبری، بخش عمده‌ای از کتاب مقتل‌الحسین او را نقل کرده است.[۱]

امام حسن

حسن بن علی بن ابی‌طالب معروف به امام حسن مجتبی (۳-۵۰ق) دومین امام شیعه و بزرگترین فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) است که در ۳۷ سالگی به امامت و خلافت رسید و در سال ۴۱ق با معاویه، صلح کرد.

شیخ مفید

الأمالی به معنای املاها، کتابی به زبان عربی، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق)، که شامل روایات اخلاقی، اعتقادی و تاریخ اسلام می‌باشد. شیخ مفید، این کتاب را در طول ۷ سال، در ماه‌های رمضان و در ۴۲ جلسه برای یاران خود املاء کرده است. نجاشی، این کتاب را، «الأمالی المتفرقات» نامیده، زیرا از سال ۴۰۴ تا ۴۱۱ ق، املای آن به طول انجامیده است.

ال البیت

مؤسّسه آلُ البَیْت لاِحیاءِ التُّراث مجموعه‌ای تحقیقی، پژوهشی و انتشاراتی در قم. این مؤسسه که با رویکرد احیاء میراث تشیع فعالیت می‌کند با مراکز علمی و تحقیقاتی کشورهای جهان نیز ارتباط فرهنگی داشته و شعبه‌هایی در شهرهای دیگر هم دارد که یکی از مشهورترین آن‌ها، شعبه بیروت است. ارتباط با سایر مؤسسات مشابه، شرکت در کنگره‌ها و کنفرانس‌ها، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، انتشار فصلنامه تراثنا و ایجاد مراکز اطلاع رسانی از دیگر فعالیت‌های مؤسسه آل البیت است.

عبیدالله

عبیدالله ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبیدالله بن یزید بن ثبیط، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله بن بشیر، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله بن عبدالله بن جعفر طیار، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله بن عباس، نخستین عامل علی (علیه‌السّلام) و فرمانده فریب خورده امام حسن (علیه‌السلام)• عبیدالله بن عبدالله طاهر، از خاندان طاهریان و نویسنده‌ای زبردست و شاعری لطیف‌گوی• عبیدالله بن علی حلبی، صحابی امام صادق (علیه‌السلام)• عبیدالله بن عمرو کندی، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله بن قیس، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله بن مسلم بن عقیل، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله بن یقطر، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و شهیدان کربلا• عبیدالله سندی، از علمای نام‌آور مجاهد هند در قرن چهاردهم هجری/نوزدهم و بیستم میلادی• عبیدالله بن زیاد، اِبْن زیاد، ابوحفص عبیدالله (م ۶۷ق /۶۸۶م)، سردار مشهور امویان و والی خراسان و عراق

شیخ محمد

خالصی‌زاده، محمد، از علمای مبارز علیه استعمار انگلیس در ایران و عراق. او در ۱۳۰۸ در شهر کاظمین به دنیا آمد [۱] [۲]پدرش شیخ مهدی خالصی از مراجع شیعیان از خاندان خالصی در کاظمین عراق بود.

الارشاد

اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد (تألیف: ۴۱۱ق) معروف به «الارشاد» کتابی کلامی تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت(ع)، نوشته ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید متوفای ۴۱۳ هجری قمری از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی(ع) و شرح زندگانی امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد.

عبدالله

عبدالله بن جعفر معروف به عبدالله اَفطَح دومین پسر امام صادق(ع) که پس از شهادت ایشان، ادعای امامت کرد و پیروان او به فطحیه معروف شدند. بخشی از کسانی که به عبدالله گرویدند، به دلیل بی‌بهره بودن او از علوم دینی، بزودی از او برگشتند. عبدالله هفتاد روز پس از ادعای امامت، درگذشت و چون فرزندی نداشت باقیمانده پیروانش نیز به امامت امام کاظم(ع) بازگشتند.

ابوسعید

ابوسعید ممکن است اسم یا کنیه برای اشخاص ذیل باشد: • ابوسعید ابوالخیر، عارف بنام خراسانی، منسوب به میهنه، از قرای مشهور خاوران در میانه سرخس و ابیورد• ابو سعید الامیر، ابو سعید الامیر العلامه الفقیه نشوان بن سعید بن نشوان الیمنی الحمیری به اذواء، یکی از ملوک یمن• ابوسعید سعدخدری، سعد بن مالک بن سنان (۱۰ پیش از هجرت ـ ۷۴ق/۶۱۲ ـ ۶۹۳م)، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)• ابوسعید ابن‌اعرابی، ملقب‌ به‌ شیخ‌الاسلام‌ و شیخ‌الحرم‌ (حیات: ۲۴۶-۳۴۰ یا ۳۴۱ ق‌ /۸۶۰ -۹۵۱ یا ۹۵۲ م)، فقیه‌، محدث‌، حافظ، عارف ‌ و از مشایخ‌ صوفیه• ابوسعید اصطخری، اِصْطَخْری‌، ابوسعیدحسن بن احمد (۲۴۴- ۳۲۸ق‌/۸۵۸ -۹۴۰م‌)، فقیه‌ شافعی‌• ابوسعید بردعی، بَرْدَعی، ابوسعید احمد بن حسین، فقیه حنفی و متکلّم معتزلی قرن سوم• ابوسعید بغدادی، بغدادی، مجدالدین، ابوسعید شرف بن مؤید، از عرفای اواسط قرن ششم و اوایل قرن هفتم• ابوسعید بن عقیل، به نظر برخی یکی از شهدای کربلا• ابوسعید پنجدیهی، پَنْجْدیهی، ابوسعید تاج‌الدین محمد بن عبدالرحمان بن‌ محمدمسعودی، محدث، فقیه، لغوی و ادیب شافعی• ابوسعید حسامی ناصری تنکز، سیف‌الدین ابوسعید حُسامی‌ ناصری، معروف به تَنْکِز، نایب‌السلطنه دمشق (متوفی ۷۴۱)• ابوسعید خراز، ابوسعید خرّاز، شهرت احمد بن عیسی بغدادی، عارف قرن سوم• ابوسعید سیرافی، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام• ابوسعید ضریر جرجانی، جرجانی‌، ابوسعید ضریر (نابینا)، ریاضی‌دان‌ و هندسه‌دان‌ ایرانی‌ فعال‌ در حدود سال‌ ۴۰۰

یارانش

امام حسین(ع)

انصاری

انصاری ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • انصاری، اَنْصار، یا انصار النبی‌ (ص‌) لقب‌ مسلمانان‌ مدینه‌ از تیره‌های اوس‌ و خزرج‌ • ابوقتاده انصاری، ابوقتاده حارث بن ربعی بن بلدمه انصاری خزرجی، از صحابه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)• ابوحصین انصاری، از تیره بنی سالم بن عوف، از مسلمانان صدر اسلام• ابوایوب انصاری، از صحابه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و از اصحاب امام علی (علیه‌السلام)• ابوحتوف بن حارث انصاری، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• ابوخیثمه انصاری، از قبیله خزرج، تیره بنی سالم و از مسلمانان صدر اسلام• ابودجانه انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از ثابت قدمان در جنگ احد و جانشین ایشان در مدینه در حجة الوداع• ابودحداح انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و از ترغیب کنندگان انصار به پایداری در غزوه احد• ابودرداء انصاری، معروف به ابودرداء خزرجی انصاری از معلّمان قرآن و صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)• ابوزمعه انصاری، اسود بن مطّلب (عبدالمطّلب) بن اسد بن عبدالعزّی از تیره بنی‌اسد از مشرکان مکه• ابوزید انصاری، اَبوزِیدِ اَنصاری، سعید بن اوس بن ثابت خزرجی انصاری (۱۲۱ ـ ۲۱۵ق/ ۷۳۹ ـ ۸۳۰م)، لغوی، راوی و نحوی• ابوطلحه انصاری، زید بن سهل بن اسود بن حزام انصاری خزرجی از اصحاب پیامبر ابوطلحه، از تیره بنی‌نجّار• ابوعقیل انصاری، معروف به صاحب‌الصاع از تیره بنی‌انیف اراشی و از هم پیمانان بنی‌عمرو بن عوف• ابولبابه انصاری، اَبولُبابه انصاری، بشیر بن عبدالمنذر بن رفاعه، صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• احمد بن عبدالرحمان خزرجی‌انصاری، کنیه‌اش ابوالعباس، مورخ، محدّث و فقیه مالکی قرن پنجم و ششم• شیخ احمد انصاری، فرزند مرحوم آیةالله آقا شیخ منصور، سبط شیخ انصاری• شیخ مرتضی انصاری، عالم، فقیه و اصولی بزرگ شیعه• شیخ یحیی انصاری، از علمای معاصر شیعه

ابوبکر

اَبوبَکْر بن ابی قُحافه (درگذشت ۱۳ق)، از صحابه پیامبر. او پس از درگذشت رسول خدا، به همراه تعداد دیگری از صحابه در سقیفه بنی ساعده گرد آمدند تا علی‌رغم وصیت رسول خدا درباره خلافت علی(ع)، دست به انتخاب خلیفه مسلمین بزنند. حاضران در سقیفه بنی ساعده، سرانجام با ابوبکر به عنوان خلیفه رسول خدا (ص) بیعت کردند. وی اولین خلیفه از خلفای راشدین از نگاه اهل سنت است. او در نخستین سال‌های ظهور اسلام در مکه، مسلمان شد و در دیدگاه مشهور تاریخ‌نویسان، در هنگام هجرت پیامبر به مدینه، با آن حضرت هم‌سفر بود و به همراه ایشان در غار ثور پنهان شد. در طول حکومت کوتاه او، حوادث بحث‌برانگیزی در تاریخ اسلام رخ داد؛ از جمله گرفتن فدک از حضرت زهرا (س)، جنگ‌های ردّه و شروع فتوحات.

ام وهب

اُمِّ‌وَهَب بنت عبد، (شهادت ۶۱ ق) همسر عبدالله بن عمیر کلبی و از شهدای کربلا.

همدانی

هَمْدانی منسوب به قبیله هَمْدان و هَمِدانی یا هَمَدانی منسوب به شهر همدان (از شهرهای ایران)است.

عاشورا

امام حسین(ع)

شیبانی

شیبانی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حنظلة بن عمرو شیبانی، یکی از شهدای کربلا• جبلة بن علی شیبانی، یکی از شهدای کربلا• ابوالمفضل شیبانی، اَبوالْمُفَضَّلِ شِیبانی، محمد بن عبدالله بن محمد عبیدالله بن بهلول بن همّام بن مطّلب (۲۹۷-۳۸۷ق/۹۱۰-۹۹۷م)، محدث شیعی عراق• بسطام بن مصقلة شیبانی، بسطام بن مَصقَلة بن هبیرة شیبانی، از رجال سیاسی و نظامی عرب در سده اول هجری• بکیر بن اعین الشیبانی، ابوجَهم بکیر بن اعین بن سُنْسُن الشیبانی الکوفی، از مشهورترین اصحاب امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام)• بهلول شیبانی، از سرداران مسلمان و شورش‌گر بر علیه هشام بن عبدالملک• حمران بن اعین شیبانی، حُمران بن اَعْیَن بن سُنسُن شیبانی، محدّث امامی قرن دوم• ابوالمفضل شیبانی، اَبوالْمُفَضَّلِ شِیبانی، محمد بن عبدالله بن محمد عبیدالله بن بهلول بن همّام بن مطّلب (۲۹۷-۳۸۷ق/۹۱۰-۹۹۷م)، محدث شیعی عراق

صیداوی

صیداوی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • جنادة بن عمرو بن خالد صیداوی، به نظر برخی از شهدای کربلا• عبدالله بن خالد صیداوی، به نظر برخی از شهدای کربلا• عمرو بن خالد صیداوی، یکی از بزرگان کوفه و از شهدای کربلا• بوتمامه صیداوی، از شهدای کربلا• قیس بن مسهر صیداوی، نامه رسان بین امام حسین (ع)، کوفیان و مسلم بن عقیل و شهید در قادسیه

سلیمان

سلیمان ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حضرت سلیمان، یکی از پیامبران بزرگ بنی‌اسرائیل• سلیمان بارونی، یکی از دانشمندان و سیاستمداران اِباضی مذهب طرابلسی• سلیمان (غلام امام حسین)، سلیمان فرزند رزین از موالیان امام حسین (علیه‌السلام) و بنابر نقلی امام حسن (علیه‌السلام)• سلیمان بن اشعث بن اسحق سجستانی، امام محدثان در عصر خود• سلیمان بن حسان اندلسی، پزشک و گیاه داروشناس مشهور اندلسی قرن ۴ ق• سلیمان بن خلف باجی، متکلّم و ادیب برجسته اندلسی در سده پنجم• سلیمان بن داوود پهلواروی، از مشایخ صوفیه هند در قرن سیزدهم و چهاردهم• سلیمان بن ربیعة، از شهدای کربلا• سلیمان بن سلیمان ازدی، یکی از شهدای کربلا• سلیمان بن صرد خزاعی، از سران مردم عراق در سدۀ نخست هجری• سلیمان ماحوزی بحرانی، از مفاخر جهان علم و از نوابغ روزگار• سلیمان بن علی تلمسانی، عارف و شاعر قرن هفتم• سلیمان بن عوف حضرمی، یکی از شهدای کربلا• سلیمان بن کثیر، یکی از شهدای کربلا• سلیمان بن محمد حامض، زبان‌شناس و نحوی بغدادی• سلیمان بن محمد رفیع تنکابنی، حکیم، متکلم، فقیه و پزشک شیعی ایرانی قرن سیزدهم• سلیمان بن محمد بطلیوسی، معروف به ابن بطّال، فقیه، ادیب و شاعر مالکی قرن چهارم• سلیمان بن مضارب بجلی، از شهدای کربلا• سلیمان پینس، پینس، شلومو (سلیمان) مورخ و محقق معاصر در تاریخ علم ، فلسفه و کلام اسلامی• سلیمان حلبی، از روحانیون مجاهد سوریه در قرن سیزدهم هجری/ هجدهم میلادی• سلیمان حلمی تونوخان، از مشایخ مبارز ترکیه در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• سلیمان حییم، مؤلف نخستین لغت‌نامه‌های جامع دوزبانه در ایران• سلیمان سیرافی‌، بازرگانی ایرانی از مردم بندر سیراف بر ساحل خلیج فارس

مورخان

مهاجر

مهاجران به کسانی اطلاق می‌شود که از وطن و کاشانه خود به خاطر علتی هجرت کرده باشند و منظور در اینجا مهاجران صدر اسلام بودند که به خاطر دین از وطن خود هجرت کردند؛ مثل مهاجران به حبشه و مهاجران به مدینه.

مشهور

رأى مشهور فقهاء در مسأله فقهی را فتوای مشهور می گویند .

مضارب

مضارب به فتح کسر را، در مضاربه به معنی عامل مضاربه می‌باشد که او را مقارض به فتح را نیز گویند.

نعمان

نعمان ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • نعمان بن ربعی انصاری خزرجی، از طایفه بنی‌سلمه (یکی از طایفه‌های خزرج) و بزرگان انصار و اصحاب مشهور و مورد اعتماد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)• نعمان بن عمرو راسبی، از اصحاب امام حسین (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• نعمان بن محمد تمیمی، ابو حنیفه، نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی مغربی، از دانشمندان بزرگ فرقه اسماعیلیه• ابوحنیفه نعمان بن ثابت، فقیه و متکلم نام‌دار کوفه و پایه‌گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانه اهل سنت

شهداء

کشته راه خدا در جهاد با دشمنان را شهید گویند. از عنوان یاد شده در بابهای طهارت، حج و جهاد سخن گفته‌اند.

صایدی

صائدی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابوثمامه صائدی، یکی از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• ذیان بن ضریب صائدی همدانی، به قول برخی از شهدای کربلا• عمر بن ابی تمام صائدی، از شهدای کربلا

فاصله

فاصله یعنی جدایی یا مقدار دوری دو یا چند چیز از هم می‌باشد.

عثمان

عثمان بن عفان (کشته شده در ۳۵ق) سومین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت و از اصحاب پیامبر اکرم(ص). عثمان بنابر شورایی که عمر بن خطاب پیش از مرگ خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد، به خلافت رسید و از ۲۳ق.(یا۲۴ق.)تا هنگام کشته شدنش در سال ۳۵ق. حکومت کرد. او در پی یک شورش علیه شیوه حکومتی‌اش در مدینه به دست شورشیان کشته شد.

کربلا

انصار

اَنْصار، یا انصار النبی(ص) لقب مسلمانان مدینه از تیره‌های اوس و خزرج که پیش از هجرت، با پیامبر اکرم(ص) هم پیمان شدند و پس از هجرت در حمایت و یاری آن حضرت و مهاجران، پایداری کردند. در دوره خلافت امیرالمؤمنین(ع) جایگاه خاصی نزد حضرت داشتند و آنان نیز همواره از ایشان حمایت می‌کردند.

ترتیب

ترتیب به معنای قرار دادن چیزهایی که بین آنها نسبت تقدیم و تأخیر وجود دارد در جای خود است. در فقه اسلامی، رعایت ترتیب در اجزای اعمالی مثل وضو، غسل، نماز و حج واجب است. درباره ترتیب در کتاب‌های فقهی در باب‌های طهارت، نماز، حج، کفّارات، ارث و دیات سخن رفته است.

ابوذر

جُنْدَب بْن جُنادَه بْن سُفْیان الغِفاری معروف به ابوذر غِفاری از بزرگان صحابه پیامبراکرم(ص) و یاران امیرالمومنین(ع). وی از دوست‌داران راستین پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بود که نزد شیعه و اهل سنت دارای فضائل و مناقب فراوان است و نزد علمای رجال یکی از ارکان اربعه به شمار می‌آید. اعتراض‌های ابوذر به کارهای عثمان خلیفه سوم، سبب تبعید وی به شام و سپس به ربذه شد که سرانجام در همانجا درگذشت.

اصحاب

صَحابَه به مسلمانانی گفته می‌شود که پیامبر اکرم(ص) را ملاقات کرده‌اند و تا پایان عمر به او ایمان داشته‌اند. شمار صحابه پیامبر (ص) را بیش از ۱۰۰ هزار نفر دانسته‌اند. بنابر نظریه رسمی اهل سنت، همه صحابه عادل بوده‌اند و چنانچه عملی خلاف عدالت از آنان سر زده باشد، به سبب خطای در اجتهاد بوده است، ولی از نظرگاه شیعه، صحابه از این لحاظ با دیگر مسلمانان فرقی ندارند و عدالت هر یک از آنها باید به طریق معتبر ثابت شود. برای زنان نیز تعبیر صحابیات به کار رفته است.

شهادت

شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا، از آموزه‌های دین اسلام که با آموزه‌هایی دیگر همچون جهاد پیوند دارد. قرآن کریم بارها از این آموزه یاد کرده است. بنابر آیات قرآن، شهید همچون زندگان است و نباید او را مرده خواند. در روایات اسلامی، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است. واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.

سلمان

سلمان فارسی، صحابی مشهور پیامبر(ص) و از یاران امام علی(ع).

اشاره

حرکت سر و دست و مانند آن برای نشان دادن یا فهماندن مطلبی را اشاره گویند. از آن در باب‌های صلات، صوم، حج، تجارت، اجاره، وصیّت، نکاح، طلاق، لعان و قضاء سخن رفته است.

منابع

جهت بحث مربوط به قابل اعتماد بودن یک منبع خاص ویکی‌شیعه:تابلوی اعلانات منابع معتبر را ببینید.

علقمه

این صفحه ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

ترجمه

تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن‌تر کردن مفهوم سخن است.

تمیمی

تمیمی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسماعیل بن محمد تمیمی، از نخستین رجال برجسته و داعی مذهب دروزی در قرن پنجم• بیان بن سمعان تمیمی نهدی، بَیانِ بْنِ سَمْعانِ تَمیمیِ نَهْدی (د۱۱۹ق/۷۳۷م)، از غُلات کیسانی• تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمی، معروف به غَزّی، عالم و قاضی حنفی اهل مصر در قرن دهم و یازدهم• حصین بن تمیم تمیمی، از سپاهیان عمر بن سعد، در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)• حصین بن نمیر تمیمی، از سپاهیان عمر بن سعد، در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)• زرعة بن شریک تمیمی، از سپاهیان عمر بن سعد، در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)• رزق‌الله بن عبدالوهاب تمیمی، مکنّا به ابومحمد، محدّث و فقیه و واعظ حنبلی عراق در قرن پنجم• سعد بن حنظله تمیمی، یکی از شهدای کربلا• شعبة بن حنظله تمیمی، یکی از شهدای کربلا

جناده

جناده ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • جناده بن حارث مذحجی سلمانی، جناده از شیعیان معروف کوفه و از شیعیان مخلص امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) و از شهدای کربلا• جناده هروی، ابواُسامه‌ جنادة بن‌ محمد اَزْدی‌ هروی‌، لغوی ‌ و نحوی ‌ مشهور• جنادة بن عمرو بن خالد صیداوی، بنابر نظر برخی از شهدای کربلا• جنادة بن عوف، ابوثمامه، جنادة بن عوف از قبیله بنی کنانه• جنادة بن کعب انصاری، جناده فرزند کعب بن حرث انصاری خزرجی از یاران باوفا و شیفته امام حسین (علیه‌السلام)

ریاحی

حُرّبن یزید ریاحی، فرمانده بخشی از سپاه عبیدالله‌ بن زیاد در واقعه کربلا، که به سبب ندامت از اقدام خود و پیوستن به امام حسین (علیه‌السلام)، نزد شیعیان حرمتی خاص دارد.

خثعمی

خثعمی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • زهیر بن بشر خثعمی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• عبدالله بن بشر خثعمی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و از شهدای کربلا• عبدالله بن عروه خثعمی، از اعوان و انصار عمر بن سعد در واقعه کربلا• محمد بن حسین خثعمی اشنایی، خَثعمی اُشنانی، ابوجعفر محمدبن حسین، محدّث کوفی قرن سوم و چهارم

حضرمی

حضرمی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • خاندان بافضل حضرمی، خاندانی از مشایخِ تَریم در حضرموت از تیره سعدالعشیرة قبیله مَذْحِج • بشیر بن عمر حضرمی، از یاران شهید امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا• جندب حضرمی، به نظر برخی از مورخین، از شهدای کربلا• سعد بن بشر بن عمر حضرمی، از شهدای کربلا• سلیمان بن عوف حضرمی، از شهدای کربلا• عمر بن جندب حضرمی، از شهدای کربلا• عمرو بن احدوث حضرمی، از شهدای کربلا• حفص بن ولید حضرمی، کنیه‌اش ابوبکر، از امرای اموی و از والیان مصر• عبدالله بن عمرو حضرمی، ابْن‌ِ حَضْرَمی‌، عبدالله‌ بن‌ عمرو (عامر؟) بن‌ عبدالله‌ بن‌ عماد (مق ۳۸ ق‌/۶۵۸م‌)، از امرای‌ طرف‌دار بنی امیه‌• اخنس بن مرثد حضرمی، از غارتگران خیام امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا• اسحاق بن حویه حضرمی، از غارتگران خیام امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا• جریر بن مسعود حضرمی، از لشکریان عمر بن سعد در جنگ با امام حسین (علیه‌السلام)

حماسه

حماسه در لغت به معنی دلیری و شجاعت، اثری داستانی روایتی است با زمینه‌ای قهرمانی و رنگ قومی و ملی و سبکی فاخر که در آن حوادثی خارق‌العاده در گذشته‌ای دور اتفاق میافتد.

حنظله

حنظلة ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حنظلة بن ربیع، پسر رَبیع بن صَیْفی اُسَیِّدی معروف به حنظله کاتب، از صحابه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• حنظلة بن ربیع صیفی، کنیه‌اش ابو رِبْعی، معروف به حنظله کاتب، از صحابه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• حنظلة بن اسعد شبامی، پسر اسعد شِبامی باوفای امام حسین (علیه‌السلام) و شهید کربلا از قبیله هَمْدان• حنظلة بن عمرو شیبانی، پسر عمرو شیبانی یکی از شهدای کربلا• حنظلة بن ابی‌عامر، معروف به غسیل الملائکه، از اصحاب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است و از شهدای جنگ اُحُد

حنفی

حنفیّه، مکتب فقهی و کلامی منسوب به ابوحنیفه نعمان بن ثابت (متوفی ۱۵۰) است.

جندب

جندب ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • جندب بن جناده، جندب (بریر) بن جنادة بن کُعیب بن صُعیر از قبیله بنی‌غفار، معروف به ابوذر غفاری از صحابه بزرگ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• جندب بن حجیر، جندب بن حُجَیْر کندی خولانی یا جندب بن حِجْر یکی از شهدای کربلا• جندب حضرمی، بنابر نظر برخی از شهدای کربلا

حسان

حَسّان، مسجد ، مسجدی ناتمام و عظیم متعلق به اوایل دوره موحدون در شمال‌شرقی شهر رباطِ مراکش است.

حسین

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

دسته

واژه حزب ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • حزب (فقه)، به معنای گروه و دارای کاربرد در فقه اسلامی• حزب (سیاست)، به معنای گروه، گردآورده برای اهداف سیاسی

رافع

رافع ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • رافع بن عبدالله، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• رافع بن هرثمه، یا ابن نومَرْد، یکی از سرداران آل طاهر و حاکم خراسان من جانب محمد بن طاهر

رکاب

محل گذاشتن پا هنگام سوار شدن ‌بر مرکب را رکاب گویند.عنوان یاد شده به مناسبت در باب حج به کار رفته است.

جعفی

جعفی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • خاندان جعفی، از خاندانهای‌ مشهور یمنی‌ ساکن‌ در کوفه‌ • جابر بن یزید جعفی، فقیه، مفسر، محدّث، و از اصحاب نامدار امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام)• مفضل بن عمر جعفی، از راویان بزرگ حدیث شیعه• محمد بن اسماعیل بخاری جعفی، از نامبردارترین محدثان اهل سنت و نویسنده اثر مهم حدیثی الجامع الصحیح معروف به صحیح بخاری (۱۹۴ـ۲۵۶)• حجاج بن مسروق جعفی، یکی از شهدای کربلا• عمر بن مطاع جعفی، یکی از شهدای کربلا• سالم بن خیثمه جعفی، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا• صالح بن وهب جعفی، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا• عبدالرحمن بن زیاد جعفی، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا

جهنی

جهنی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: اعلام و اشخاص• زید بن ورقاء جهنی، در برخی از منابع، یکی از قاتلان حضرت ابوالفضل (علیه‌السّلام)• عثمان بن خالد جهنی، یکی از سپاهیان عمر بن سعد در کربلا• عقبة بن صلت جهنی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام)، یکی از شهدای کربلا• مجمع بن زیاد جهنی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام)، یکی از شهدای کربلا• معبد بن عبدالله جهنی، محدّث‌ قرن‌ اول‌ هجری‌ و اولین فرد بحث کننده درباره قَدَر• حماد بن عیسی جهنی، کنیه‌اش ابومحمد، راوی و فقیه شیعی قرن دوم معانی• شب جهنی، شب بیست و سوم ماه رمضان

حروف

الفاظ مفردِ فاقد معنای مستقل را حروف گویند.حرف، از اقسام لفظ مفرد بوده و عبارت است از لفظی که معنای مستقلی ندارد، بلکه در افاده معنا نیاز به غیر دارد؛ به بیان دیگر، به کمک غیر بر معنا دلالت می‌کند، مانند: کلمه «مِن» که به تنهایی بر معنای مستقل (ابتدا) دلالت نمی‌کند، مگر آن که متعلق آن ذکر شود، مانند: «خرجت من المدینة». [۱] [۲] [۳] [۴]

حایر

حائر حسینی، مقبره امام حسین (علیه‌السلام) و منطقه پیرامون آن را می‌گویند. از این عنوان در باب صلاة سخن گفته‌اند.

حجاج

حج ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره حج، یست‌ودومین سوره قرآن کریم در ترتیب مصحف، و یکصد و سومین سوره در ترتیب نزول• آیه حج، آیه ۹۷ سوره آل عمران ، درباره وجوب حج به شرط استطاعت• آیات حج، آیات متعدد در باره حج در سوره‌های قرآن کریم کاربردهای دیگر• حج (فقه)، از مهم‌ترین احکام عبادی و از فروع دین و نیز یکی از ارکان اسلام

جابر

جابر ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • جابر بن حارث سلمانی، از شهیدان کربلا• جابر بن یزید جعفی، فقیه، مفسر، محدّث، و از اصحاب نامدار امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام)• جابر بن سمره، صحابی پیامبراکرم• جابر بن عبداللّه انصاری، صحابی و از مُکْثِرینِ حدیث• جابر بن حجاج تیمی، غلام عامر بن نهشل تیمی از بنی تیم الله ثعلبه• جابر بن حیّان، دانشمندی پرتلاش و پراثر در سده دوم• جابر بن زید، از فقهای تابعین و محدّثان اباضی• جابر بن افلح، منجم و ریاضیدان مشهور اندلسی در قرن ششم• جابر بن عروه غفاری، صحابی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و از شهدای کربلا در منابع متأخر

جبله

جبله ممکن است اسم برای اشخاص و یا مکان‌های ذیل باشد: اعلام و اشخاص• جبلة بن عبدالله، یکی از شهدای کربلا• جبلة بن علی شیبانی، یکی از شهدای کربلا• جبلة بن ایهم غسانی، از امرای آل جَفْنَه و آخرین پادشاه از سلسله غسّانیان در شام مکان‌ها• جبله (شهر)، شهر و بندری در مغرب سوریه در محافظه (استان) لاذقیه• جبله (کوه)، کوهی منفرد در ناحیۀ نجد عربستان

عقیل

عقیل بن ابی‌طالب از صحابه پیامبر(ص)، برادر امیرالمؤمنین(ع) و پدر مسلم بود. وی از نسب‌شناسان بزرگ قریش و شخصی حاضر جواب بود.

عمار

عمار بن یاسر صحابه بلند مرتبه پیامبر(ص)، از نخستین مسلمانان و از شیعیان امام علی(ع).

مسلم

امام حسین(ع)

عقبه

بیعت عَقَبه، به بیعت مردم یثرب با رسول خدا(ص)، پیش از هجرت آن حضرت اشاره دارد. دو بیعت بین مردم مدینه و پیامبر اکرم (ص) انجام شد که اولی در سال دوازدهم و دومی در سال سیزدهم بعثت بود و هر دو به بیعت عقبه معروف است. بعضی بیعت اول را بیعت النساء و بیعت دوم را بیعت الحرب نامیده‌اند ولی بیشتر مورخان بیعت نساء را پس از فتح مکه دانسته‌اند. این دو بیعت، مقدمه هجرت پیامبر(ص) و مسلمانان از مکه به مدینه را فراهم نمود.

مفید

محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید (۳۳۶یا ۳۳۸- ۴۱۳ق) متکلم، فقیه و تاریخ‌نگار نامدار امامیه در قرن ۴ و ۵ قمری. او را از احیاکنندگان و مروجان فرهنگ شیعی و فقه امامیه دانسته‌اند.

ادهم

ادهم ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • خاندان ادهم، از خاندان‌های مشهور دوره پهلوی • ابراهیم ادهم، ابواسحاق ابراهیم بن ادهم بن منصوربن یزید ابن جابر (یا عامربن اسحاق) تَمیمی عِجْلی، عارف و زاهد معروف سدۀ ۲ق/۸م• ادهم بن امیه، از شهدای کربلا• ادهم عزلتی خلخالی‌، متخلص به عزلتی و مشهور به واعظ، فرزند قاضی بیگ خلخالی، از دانشمندان و عارفان برجسته و بنام دوره صفویه• حسن ادهم، معروف به حکیم الدوله یکی از رجال سیاسی تاثیر گذار در ایران دوران پهلوی• صالح ادهم، از اطبای مخصوص احمدشاه قاجار و از محارم و نزدیکان وی• عباس ادهم، پزشک و سیاستمدار ایرانی

ازدی

ازدی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابوزهیر ازدی، یکی از افراد سپاه عمر بن سعد در حادثه کربلا• ابوفکیهه ازدی، ابوفکیهه (اَفلَح (یسار، نبت) اَزدی یمنی) یکی از مسلمانان صدر اسلام• ابومرهم ازدی، یکی از افراد سپاه عمر بن سعد در حادثه کربلا• اسود بن خالد ازدی، یکی از افراد سپاه عمر بن سعد در حادثه کربلا• حسان بن نعمان ازدی، حَسّان‌ بن نُعمان بن عَدیّ اَزْدی غَسّانی، امیر و فاتح عرب در سده اول هجری• خالد بن عمرو ازدی، خالد بن عمرو بن خالد ازْدی یکی از شهدای کربلا• حماد بن زید ازدی، حَمّاد بن زید بن درهم اَزْدی، مشهور به اَزرَق، محدّث و فقیه قرن دوم• حمید بن مسلم ازدی، از چهره‌های مرموز و کم شناخته شده حاضر در میدان کربلا• عبدالله بن محمد ازدی، از لغویون قرن پنجم• عبدالله بن حصین ازدی، از یاران عمر بن سعد و از حاضران در کربلا• عبدالله بن زهیر ازدی، از فرماندهان سپاه عمر بن سعد در واقعه کربلا• عبدالله بن عفیف ازدی، عبدالله بن عفیف ازْدِی غامِدِی والِبی، از شیعیان علی علیه السلام• عبدالله بن محمد ازدی، ابومحمد عبدالله بن محمد ازدی، از لغویون قرن پنجم• عمارة بن صلخب ازدی، از یاران امام حسین علیه‌السلام و شهید در کوفه• عمرو بن خالد ازدی، یکی از بطون قبیله بنی‌اسد بود و از مردان شریف کوفه و از دوستداران اهل بیت (علیهم‌السّلام)• قاسم بن حبیب ازدی، یکی از یاران امام حسین علیه‌السلام و از شهدای کربلا• محمد بن یزید ازدی بصری، مشهور به «مبرد» و مکنی به «ابوالعباس» از علمای قرن سوم هجری قمری• زهیر بن سلیم ازدی، یکی از یاران امام حسین علیه‌السلام و از شهدای کربلا• سفیان بن عوف ازدی غامدی، سُفیان بن عَوْف، بن مُغَفَّل بن عوف اَزدی غامِدی، یکی از سرداران معاویة بن ابی سفیان• سلیمان بن سلیمان ازدی، یکی از یاران امام حسین علیه‌السلام و از شهدای کربلا

امید

انتظار وقوع خیری مسرّت بخش را امید گویند. در فقه از آن به مناسبت در باب‌هایی مانند اجتهاد و تقلید، طهارت، صلات، حج و تفلیس سخن رفته است.

امیه

امیه ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • امیّة بن عبد شمس، مشهور به امیه اکبر از اشراف و بزرگان قریش در روزگار جاهلیت• امیة بن خلف، از سران‌قریش‌ و یکی‌از مخالفان‌ مشهور پیامبراکرم‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در مکه‌• امیّة بن ابی‌صلت ثقفی، شاعر معروف دوران جاهلی• امیة بن اسکر، امیة بن‌ حُرثان‌ بن‌ اَسکر (د ح‌ ۲۰ق‌/۶۴۱م‌)، شاعر مخضرم‌ و از معاصران‌ پیامبر اسلام‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• امیة بن سعد طائی، مکنّی به ابوصمصام از قبیله طی و از یاران شهید امام حسین (علیه‌السلام)

بجلی

بجلی ممکن است اسم یا لقب برای اشخاص ذیل باشد: • ‌حسن بن علی بجلی، حسن بن علی بن ورسند، مؤسس یکی از فرقه‌های بربر مراکش• یزید بن اسد بجلی، یزید بن اسد بن کُرْز، امیر و سردار دوره معاویه و به قولی صحابی• صفوان بن یحیی، مشهور به ابو محمد بجلی کوفی• جریر بن عبدالله بجلی، صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و از مردان مشهور نیمه نخست سده ۱ قمری• خالد بن جریر بجلی، راوی و محدّث شیعی در قرن دوّم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام)• زهیر بن قین بجلی، از فرماندهان شهید سپاه امام حسین (علیه‌السلام)• هلال بن نافع بجلی، بنا به قول برخی مقتل‌نگاران از یاران امام حسین علیه السلام و از شهیدان کربلا• مصحف احمر بن شمیط بجلی، مصحف تهیه شده توسط احمر بن شمیط یکی از تابعان• ‌نسبت بجلی، نسبت شمار بسیاری از محدّثان شیعه از راه نَسب یا به ولا به قبیله بجیله• حجار بن ابجر بجلی، بزرگ قبیله بکر بن وائل و از اشراف کوفه• عبدالله بن خشکاره بجلی، از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلان

بدین

بُدین (بُدون/ بِدین/ بِدون/ بُدیم، از صورت اسلاویِ بُدین)، در لاتینی و مجاری بُدا، هسته بخشی از بوداپست کنونی در ساحل راست رودخانه دانوب می‌باشد.

برده

برده ممکن است در دو معنی به کار رود:۱. بردگی، به معنای غلامي يا کنیز بودن۲. برده (قصیده)، به ضم باء و فتح دال، مشهورترین قصیده در مدح رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)

سوید

سوئد، کشوری در شمال قاره اروپا که حدود ۱۵۰ هزار نفر از جمعیت حدود ده میلیونی آن مسلمان‌اند. شیعیان سوئد با جمعیتی بین ۳۰ تا ۶۰ هزار نفر، حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد از مجموع مسلمانان این کشور را تشکیل می‌دهند. اکثر شیعیان ساکن سوئد، غیر سوئدی و از ملیت‌های مختلف ایرانی، عراقی و ... هستند. مرکز امام علی استکهلم و مرکز اسلامی زینبیه استکهلم از مهمترین تشکل‌های شیعی این کشور است.

سالم

سالم غلام عامر بن مسلم عبدی از شهدای کربلا است. سالم به همراه مولای خود عامر بن مسلم عبدی و یزید بن ثبیط عبدی در ابطح در نزدیکی مکه به امام حسین پیوستند.[۱] و در کربلا به شهادت رسید.[۲] نام او در زیارت الشهدا آمده است.[۳]

شوذب

شَوذَب مولی شاکر از شهدای کربلا و نامه‌رسان مسلم بن عقیل به امام حسین (ع) بود. وی از مکه با کاروان امام حسین (ع) به کربلا آمد. روز عاشورا پس از حنظلة بن اسعد شبامی به شهادت رسید. نام وی در زیارت‌های رجبیه امام حسین(ع) و ناحیه مقدسه آمده است.

حمزه

حَمزة بن عَبدالمُطَّلِب، ملقب به اسدالله، اسد رسول الله و سید الشهداء، عموی پیامبر اکرم(ص) و از شهدای اُحُد. حمزه از حامیان مهم دعوت پیامبر اکرم(ص) بود و گفته‌اند که او حتی در زمانی که هنوز مسلمان نشده بود، از پیامبر(ص) در مقابل آزار مشرکان حمایت می‌کرد. وی از بزرگان قریش بود و از این رو، با مسلمان شدنش، از میزان آزار قریش نسبت به پیامبر(ص) کاسته شد.

جعفر

جعفر بن علی بن ابی طالب پسر امیرالمومنین و ام البنین که در واقعه کربلا حضور داشت و به همراه برادرانش عباس و عبدالله و عثمان در روز عاشورا به شهادت رسید.

کوفه

نجف

لهوف

أللُّهوف عَلى قَتْلَىِ الطُّفوف یا ألمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف مشهور به لُهوف، کتابی در بیان مصائب واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) نوشتۀ سید بن طاووس حلی (متوفای ۶۶۴ق). این کتاب از مقتل‌نگاری‌های مشهور شیعیان است. نویسنده، کتاب را برای مسافران عتبات و زائران امام حسین(ع) و به صورت مختصر نوشته و به همین سبب، سلسله اسناد روایات را حذف و تنها آخرین راوی یا منبع روایت را ذکر کرده است.

یزید

عنوان

عباس

عباس ممکن است به یکی از اشخاص زیر اشاره داشته باشد:

شهید

شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا، از آموزه‌های دین اسلام که با آموزه‌هایی دیگر همچون جهاد پیوند دارد. قرآن کریم بارها از این آموزه یاد کرده است. بنابر آیات قرآن، شهید همچون زندگان است و نباید او را مرده خواند. در روایات اسلامی، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است. واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.

قاسط

قسط با کسر حرف اوّل به معنی عدالت است و با فتح حرف اول به معنی ظلم و منحرف‌شدن از راه حق است. مفرد آن قاسط، و جمع آن قاسطین می‌آید. [۱]

کلبی

کلبی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسد کلبی، یکی از شهدای کربلا• بشر بن صفوان کلبی، از امرای‌ مشهور عصر اموی‌• حسان بن مالک کلبی، از سرداران امویان در دوران معاویه، یزید، مروان و عبدالملک• سالم مولی بنی مدینه کلبی، یکی از شهدای کربلا• عبد الاعلی بن یزید کلبی، یکی از شهدای کربلا• عبدالاعلی بن زید بن شجاع کلبی، به نظر برخی از شهیدان کربلا• عبدالله بن عمیر کلبی، از اصحاب امیرالمؤمنین و امام حسین (علیهم‌السلام)• عمران کلبی، یکی از شهدای کربلا

کندی

کندی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • حجر بن عدی کندی، کنیه‌اش ابوعبدالرحمن، معروف به حجرالخیر، صحابی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و از یاران خاص حضرت علی علیه‌السلام و از بزرگان و فضلای کوفه• ابوالشعثاء کندی، ابوالشعثاء، ابوالببغاء، یزید بن زیاد مهاصر بن نعمان كِنْدِی از اصحاب امام حسین علیه السلام و شهیدان کربلا• اسحق کندی، متولد حدود ۱۸۵ هجری و متنبه به دست امام حسن عسکری (علیه‌السلام)• اشعث بن قیس کندی، اَشْعَث‌ِ بْن‌ِ قَیس‌ِ کِنْدی‌، ابومحمد (د ح‌ ۴۰ یا ۴۱ق‌/۶۶۰ یا ۶۶۱م‌)، از مردان‌ مشهور در تاریخ‌ نیمه نخست‌ سده ۱ق‌• حارث بن امرؤالقیس کندی، به نظر برخی یکی از شهدای کربلا• زاهر بن عمرو کندی، یکی از شهدای کربلا• سائب بن یزید کندی، محدّث و صحابی قرن اول

مالک

مالکیت، یکی از عناصری است که در تعیین نوع نظام اقتصادی نقش بسزایی دارد.

عروه

العروة الوثقی ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • العروة الوثقی (طباطبایی یزدی)، از مهم‌ترین تالیفات آیت‌اللّٰه سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (قدس سره)• العروة الوثقی (شیخ بهائی)، تألیف بهاءالدین محمد بن حسین حارثی عاملی، شیخ بهایی (م ۱۰۳۰ ق)• الغایة القصوی فی ترجمة العروة الوثقی، تألیف شیخ عباس قمی متوفای ۱۳۵۹ هجری قمری• العروة الوثقی فی الدین، اثر آیت‌الله شیخ عباس کاشف الغطاء• التعلیقات علی العروة الوثقی (فاضل لنکرانی)، شرحی بر عروة الوثقی، تالیف آیت‌الله‌العظمی شیخ محمد فاضل لنکرانی• التنقیح فی شرح العروة الوثقی (خوئی)، اثر آیت‌الله خوئی با تقرير میرزا علی تبریزی غروی• العمل الابقی فی شرح العروة الوثقی (حسینی شبر)، تألیف سیدعلی حسینی شبر ( م ۱۳۹۳ قمرى)• الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی، تأليف آيت‌الله سیدتقی طباطبایی قمی• الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی - کتاب الاجارة، تأليف آيت‌الله سیدتقی طباطبایی قمی• الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی - کتاب الخمس، تأليف آيت‌الله سیدتقی طباطبایی قمی• الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی - کتاب الصوم، تأليف آيت‌الله سیدتقی طباطبایی قمی• الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی - کتاب المضاربة، تأليف آيت‌الله سیدتقی طباطبایی قمی

طایی

طائی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عامر بن حسان طائی، یکی از شهدای کربلا• امیة بن سعد طائی، مکنّی به ابوصمصام از قبیله طی و از یاران شهید امام حسین (علیه‌السلام)• برج بن مسهر طائی، از قبیله طی و از شاعران مُخَضْرم و از خوارج• حابس بن سعد طائی، صحابی و از بزرگان قبیله طَیّ• حاتم طائی، شاعر دوره جاهلی عرب و مظهر بخشندگی• حسان بن مفرج طایی، از خاندان جراحیان (آل جرّاح) و از امرای قبیله طیّ در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم• حکیم بن طفیل طایی سنبسی، از قاتلان حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام)• حمید بن قحطبه طایی، سردار و والی دوره عباسیان در قرن دوم

خالد

خالد ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • خالد بن عمرو ازدی، یکی از شهدای کربلا• خالد بن سنان عبسی، از شخصیت‌های دوره فترت و از حنفا• خالد بن سعید، از نخستین ایمان‌آورندگان به اسلام• خالد بن ابی‌اسماعیل کوفی، راوی امامی قرن سوم• خالد بن ابی کریمه، از اصحاب امام باقر و امام صادق (علیهم‌السلام) و راوی امامی• خالد بن برمک، از خاندان برمکیان از خاندانی دولتمرد و غالباً ادب پیشه در دوره اول عباسیان، بویژه در زمان هارون الرشید• خالد بن جریر بجلی، راوی و محدّث شیعی در قرن دوّم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام)• خالد بن جعفر بن کلاب، شاعر و رئیس قبیله هَوازِن در دوره جاهلی عرب• خالد بن عبدالرحمان عطار، کنیه‌اش ابوالهیثم و راوی امامی• خالد بن عبدالله قسری، امیر مکه و عراق در عصر اموی• خالد بن عتاب، از اشراف کوفه و بخشنده‌ترین مرد قبیله بنی ریاح بن یربوع• خالد بن کثیر، حکمران قهستان در زمان خلافت منصور عباسی (حک : ۱۳۶ـ۱۵۸)• خالد بن ماد قلانسی، راوی و محدّث امامی• خالد بن معدان کلاعی، راوی و تابعی اهل شام• خالد بن نجیح جوان، کنیه‌اش ابوعبدالله و از راویان امامی• خالد بن ولید مخزومی، از سرداران مشهور صدر اسلام• خالد بن یزید بن معاویه، خلیفه زاده اموی• خالد نقش‌بندی، لقب خالد بن احمد بن حسین شهرزوری، صوفی و عالم بزرگ شافعی مذهب قرن سیزدهم

شبیب

شبیب ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • شبیب بن جراد، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• شبیب بن حارث، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• شبیب بن عبدالله نهشلی، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• شبیب (غلام حارث)، بنابر نظر برخی یکی از شهدای کربلا• شبیب بن یزید، پسر یزید بن نعیم بن قیس بن عمرو، از سپاهیان سلیمان بن ربیعه و از بزرگان خوارج

هانی

هانی ‌بن عروة، از بزرگان کوفه و از یاران خاص امام علی (علیه‌السلام) بود. هانی فرزند عروة بن نمران بن عمرو بن قعاس بن عبد یفوث بن مخدش بن حصر بن غنم بن مالك بن عوف بن منبة بن غطیف بن مراد بن مذحج، ابویحیى المذحجى المرادى الغطیفى است. [۱]

هلال

قطر ماه در دهه شب اول و آخر ماه

واضع

واضع اوّلیه الفاظ برای معانی در هر لغت را واضع الفاظ گویند.

نافع

نافع ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • نافع (غلام مسلم بن کثیر ازدی)، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• نافع بن هلال بجلی، از اصحاب امیرمؤمنان و امام حسین (علیهماالسلام) و از شهیدان کربلا• نافع بن ازرق، از خوارج و رهبر و بنیانگذار فرقۀ خارجی ازارقه

نصر

واژه نصر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره نصر، یکصد و دهمین سوره قرآن کریم و از سوره‌های مدنی• آیه نصر، آیه ۶۲ انفال، از آیات مرتبط با فضایل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) کاربردهای دیگر• نصر، به معنای یاری کردن و بحث شده در باب‌های صلات، حج، تجارت، ضمان، اجاره، اطعمه و اشربه، غصب و دیات

نفر

نَفْر در لغت به معنی اعراض‏ كردن، پيش ‏دويدن، پراكنده ‏شدن و رم ‏كردن آمده است. [۱]

شیخ

شیخ، عنوانی برای بزرگان و رؤسای اقوام، قبایل و گروههای حرفه‌ای در جهان اسلام است.

قبر

در مورد قبر مطالب متنوعی در آموزه های دینی مطرح شده است که به اهم آن ها در این مقاله اشاره می شود.

جون

جَون بن حُوَی از شهدای کربلا و غلام سیاه پوست ابوذر غفاری. روز عاشورا امام حسین(ع) جون را از رفتن به میدان بازداشت ولی او خطاب به امام گفت: به خدا سوگند هرگز از شما جدا نمی‌شوم تا خون من با خون شما درآمیزد.[۱]

بدر

بَدْر، ناحیه‌ای در حجاز که نخستین نبرد مهم میان مسلمانان و مشرکان مکه در ماه رمضان سال دوم هجری به نام غزوه بدر در آن رخ داد. دفن شهدای این غزوه در بدر، اهمیتی خاص به آن بخشیده؛ به ویژه برای زائران شیعه. مسجد عریش یا غمامه در این روستا، در جای سایه‌بان (عریش) حضرت محمد (ص) در غزوه بدر ساخته شده است.

ابی

آبی صفت منسوب به شهر آبه (آوه) است و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

حرم

حَرَم، به گرداگرد مکان‌های مقدس گفته می‌شود که از حرمتی خاص برخوردار است و با آن همچون دیگر مکان‌ها رفتار نمی‌شود. مهمترین حرم مسلمانان، حرم مکه است که خانه خدا در آن قرار دارد. در رتبه بعد، حرم مدینه است که خانه و مدفن رسول الله(ص) را دربرمی‌گیرد و در کنار حرم مکی، حرمین شریفین خوانده می‌شود.

حسن

ابو محمد حسن‌ بن سعید، از اصحاب امام رضا علیه‌السلام و برادر حسین بن سعید اهوازی است. وی در کوفه متولد شد و بعدا به اهواز هجرت کرد و در آنجا می‌زیست. وی تا سال ۲۲۰ق. زنده بوده است. رجالیان او را توثیق کرده‌اند.

سعد

سَعد غلام عَمرو(عُمر) بن خالد صَیداوی (شهادت: عاشورای ۶۱ق) از شهدای کربلا. سعد در واقعه کربلا به همراه مولایش عمرو بن خالد صیداوی، در عذیب هجانات به کاروان امام حسین(ع) پیوست. وی در روز عاشورا در حمله نخست به شهادت رسید.

سیف

سِیْف بن حارث بن سریع هَمْدانی از شهدای کربلا.

بشر

بشر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بشر (انسان)، موجود قائم بر دو پا و مسمی به آدم و انسان • بشر حافی، بِشر حافی، مکنّی به ابونصر مَروزی، عارف ، محدث و فقیه• بشر بن ابی‌خازم، بِشر بن اَبی خازِم، شاعر بزرگ قبیله بنی اسد در پایان دوره جاهلی (ح ۵۲۵ـ۵۹۵ میلادی)• بشر بن براء انصاری، بِشر بن بَراء، صحابی و انصاری• بشر بن حسن، بِشْر فرزند امام حسن (علیه‌السلام)• بشر بن حویطر قانصی، بشر بن حویطر قانصی یکی از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا• بشر بن خوط، از سپاهیان امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در‌ نبرد جمل و نیز از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا• بشر بن سری، بِشْرِ بْن‌ِ سَری‌ّ، ابوعمرو د ۹۵ق‌/۱۱م‌، محدث‌ بصری‌ مکی‌• بشر بن صفوان کلبی، بِشْرِ بْن‌ِ صَفْوان‌ِ کلْبی‌، از امرای‌ مشهور عصر اموی‌• بشر بن غیاث مریسی، بِشر بن غَیّاث بن ابی کریمه عبدالرحمان مَرّیسی، متکلم و فقیه حنفی قرن سوم• بشر بن مروان بن حکم، بِشْر بن مروان بن حَکَم، ابومروان، امیر اموی، فرزند مروان خلیفه و قُطَیَّه، دختر بِشر (از خاندان بنی جعفر بن کِلاب از قبیله قیس)• بشر بن معتمر، بِشر بن مُعتَمِر، ابوسهل، مشهور به هلالی، رئیس معتزله بغداد و شاعر و ادیب قرن دوم و سوم• بشر بن موسی اسدی‌بغدادی، بِشْر بن موسی، ابوعلی بن صالح بن شیخ بن عَمِیره اسدی بغدادی، از محدثان اهل سنت (۱۹۰ـ ۲۸۸)• بشر بن ولید بن عبدالملک، بِشر بن وَلید بن عبدالملک، امیر اموی و یکی از فرزندان متعدّد ولید، ششمین خلیفه اموی• بشر بن ولید بن عبدالملک، امیر اموی و یکی از فرزندان متعدّد ولید، ششمین خلیفه اموی

انس

انس ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • انسان، انسان از «إِنْسیان»، موجود دو پا و اشرف مخلوقات• انس (به ضم الف)، به معنای آرام و قرار یافتن قلب بر اثر نزدیک شدن به چیزی

الی

آلت یا آلی بودن در دو معنای واسطه بین فاعل و منفعل و وسیله تحصیل چیز دیگر به کار رفته است.

عون

عون بن عبدالله بن جعفر (معروف به عون اکبر)، فرزند حضرت زینب(س) و از شهدای کربلا. او و برادرش محمد هر دو به سفارش پدرشان عبدالله بن جعفر با امام حسین(ع) همراه شدند و در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسیدند.

عمر

عُمَر بن خَطّاب بن نُفَیل (درگذشت ۲۳ق) از صحابه پیامبر اکرم(ص) و خلیفه دوم (خلافت: ۱۳ - ۲۳ق) که در مکه اسلام آورد. عمر بن خطاب به وصیت مستقیم خلیفه اول، به خلافت رسید، حدود ده سال حکومت کرد و در سال ۲۳ق توسط ابولؤلؤ به قتل رسید.

عده

عِدّه مدت زمان معینی است که زن پس از جدایی از شوهر و یا کسی که به اشتباه با وی آمیزش کرده، باید صبر کرده و تا پایان آن مدت ازدواج نکند.

بنی

بَنو/ بنی، واژه‌ای عربی به معنای پسران، فرزندان، پسرِ پسر و نوادگانِ دورتر و در اصطلاح به معنای قبیله ، طائفه ، قوم و خاندان می‌باشد.

بکر

واژه بکر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بکر(شتر جوان)، به فتح باء و سکون کاف استفاده شده در معنای شتر جوان• بکر (استعمال نشده)، به کسر باء و سکون کاف در معانی استعمال نشده (تازه و نو)• باکره، غیرمحصن و نیز دوشیزه (باکره)• اتحادیه بکر بن وائل، نام اتحادیه‌ای قدیمی متشکل از قبایل عربِ مرکز، مشرق ، و پس از آن‌ها اعراب شمال جزیرة‌العرب • بکر بن حی تیمی، بکر پسر حَیّ تیمی شهید والامقام پیکار عاشورا، از قبیله بنی ‌تیم الله بن ثعلبه• بکر بن عبدالله مزنی‌بصری، مکنّی به ابوعبدالله، محدث و فقیه قرن اول و دوم• بکر بن علی، یکی از فرزندان امام علی (علیه‌السلام)• بکر بن محمد، بَکْرِ بْن‌ِ مُحَمَّدِ بْن‌ِ عَلاءِ قُشِیْری، ابوالفضل‌ ربیع‌الاول‌ ۴۴/ ژوئیه ۵۵، فقیه‌ و قاضی‌ مالکی‌ مصر

جمع

جمع معانی زیادی در کاربردهای مختلف دارد که در مقاله ذیل به آن پرداخته می شود.

حی

یکی از اسماء حسنی خداوند صفت حیّ است که در لغت به این معناست که مرگ و نیستی بر او روا نیست.

حر

حُرّبن یزید ریاحی، فرمانده بخشی از سپاه عبیدالله‌ بن زیاد در واقعه کربلا، که به سبب ندامت از اقدام خود و پیوستن به امام حسین (علیه‌السلام)، نزد شیعیان حرمتی خاص دارد.

قم

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.

ال

آل، خانواده، عائله، خاندان، تیره، اهل، عشیره، پیروان، وابستگان، همه به یک معنا هستند. مقصود از «‌آل محمد‌» اهل بیت معصوم آن حضرتند همانطور که مقصود از «‌آل ابراهیم‌» در آیه ۱۲۴ سوره بقره ذریۀ معصوم حضرت ابراهیم است.