شهدای کربلا
امام حسین(ع)
آیا شهدای کربلا با امام حسین (ع) 72 نفر بودند یا با حُرّ که آخرین نفر بود که به امام (ع) پیوست 72 نفر شدند؟
جواب اجمالی: در تعداد شهدای کربلا اختلاف وجود دارد امّا قول مشهور این است که به غیر از امام حسین (ع) هفتادودو نفر از یاران و اصحاب حضرت سیدالشهداء (ع) به شهادت رسیدند. جواب تفصیلی: در تعداد شهدای کربلا اختلاف وجود دارد به طوری که تاریخ نویسان کربلا چندین قول را نقل کرده‌اند و در اینجا به چند مورد از آنها که احتمال بیشتری دارد اشاره می‌شود: 1 (هفتادودونفر) این تعداد را بلاذری نقل کرده است و می‌گوید: تمام کسانی که با امام حسین (ع) کشته شدند از اصحاب و یاران او هفتادودو مرد بوده است.[1] مرحوم شیخ مفید نیز همین تعداد را ذکر کرده است و می‌گوید: امام حسین (ع) با اصحابش صبح روز عاشورا آمادة قتال شدند و با امام حسین (ع) سی‌ودو نفر سواره و چهل نفر پیاده بودند.[2] ابن اثیر صاحب الکامل نیز همین تعداد را نقل می‌کند.[3] محمد بن جریر طبری شیعی نیز در (دلائل الامة) همین قول را اختیار کرده است،[4] که قول مشهور نیز همین است. 2 (هشتادوهفت نفر) این تعداد را مسعودی نقل کرده است و می‌گوید: جمیع کسانی که با حسین در روز عاشورا در کربلا کشته شدند، هشتادوهفت نفر بوده‌اند.[5] 3 (شصت و یک نفر) بعضی روایت کرده‌اند که آن روز تعداد شهیدان شصت و یک نفر بوده است.[6] ولی ممکن است این تعداد اصحاب و یاران امام(ع) غیر از شهدای اهل‌بیت و بنی‌هاشم بوده‌اند که با شهدای بنی‌هاشم مجموعاً قول بعدی خواهد شد. 4 (هفتادوهشت‌نفر) این تعداد را سید بن طاووس نقل کرده است و می‌گوید: روایت شده است که اصحاب امام حسین (ع) هفتاد و هشت نفر بوده‌اند.[7] و با امام (ع) هفتاد و نه نفر می‌شوند و با آن تعدادی که از (اثبات الوصیة) نقل شده است و شهدای بنی‌هاشم تطبیق می‌کند. 5 (هشتادو دونفر) این تعداد را مرحوم مجلسی از محمد بن ابیطالب نقل کرده است.[8] 6 (یکصدوچهل‌و‌پنج نفر) از امام باقر (ع) نقل کرده‌اند که شهدای کربلا چهل و پنج سواره و یکصد نفر پیاده بوده‌اند.[9] نتیجه این که از این اقوال فهمیده می‌شود که آنها بدون حضرت سیدالشهداء و بنابراین بر قول مشهور تعداد شهدای کربلا هفتاد دو نفر بوده است. برای مطالعة بیشتر به کتاب (شفاء الصدور) نوشتة میرزا ابوالفضل تهرانی چاپ سیدالشهداء قم، ج 1، ص 241 مراجعه کنید. در آنجا اقوال دیگری را راجع به تعداد شهداء ذکر کرده است. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - بلاذری، اشهاب الاشراف، (دارالتعارف بیروت)، ج 3، ص 205. [2] - شیخ مفید، ارشاد، (مؤسسة آل‌البیت، لاحیاء التراث قم)، ج 2، ص 95. [3] - ابن اثیر، الکامل فی التاریخ (دار صادر بیروت)، ج 4، ص 10. [4] - محمد بن جریر من رستم الطبری، دلائل الامامیة، (منشورات الرضی، قم)، ص 71. [5] - مسعودی، مروج الذهب، (داراندلس بیروت)، ج 3، ص 61، و احمد بن سهل بلخی، والتاریخ (مکتبة الاسدی، تهران)، ج 6، ص 11. [6] - مسعودی، اثبات الوصیة، (منشورات الرضی قم)، ص 126. [7] - سید بن طاووس، الملهون، (انتشارات داوری قم)، ص 60. [8] - علامه مجلسی، بحارالانوار، (مؤسسة الوفاء بیروت)، ج 45، ص 4. [9] - حاج شیخ عباس قمی، نفس المهموم، (انتشارات بصیرتی قم)، ص 236.
جواب اجمالی: در تعداد شهدای کربلا اختلاف وجود دارد امّا قول مشهور این است که به غیر از امام حسین (ع) هفتادودو نفر از یاران و اصحاب حضرت سیدالشهداء (ع) به شهادت رسیدند. جواب تفصیلی: در تعداد شهدای کربلا اختلاف وجود دارد به طوری که تاریخ نویسان کربلا چندین قول را نقل کرده‌اند و در اینجا به چند مورد از آنها که احتمال بیشتری دارد اشاره می‌شود: 1 (هفتادودونفر) این تعداد را بلاذری نقل کرده است و می‌گوید: تمام کسانی که با امام حسین (ع) کشته شدند از اصحاب و یاران او هفتادودو مرد بوده است.[1] مرحوم شیخ مفید نیز همین تعداد را ذکر کرده است و می‌گوید: امام حسین (ع) با اصحابش صبح روز عاشورا آمادة قتال شدند و با امام حسین (ع) سی‌ودو نفر سواره و چهل نفر پیاده بودند.[2] ابن اثیر صاحب الکامل نیز همین تعداد را نقل می‌کند.[3] محمد بن جریر طبری شیعی نیز در (دلائل الامة) همین قول را اختیار کرده است،[4] که قول مشهور نیز همین است. 2 (هشتادوهفت نفر) این تعداد را مسعودی نقل کرده است و می‌گوید: جمیع کسانی که با حسین در روز عاشورا در کربلا کشته شدند، هشتادوهفت نفر بوده‌اند.[5] 3 (شصت و یک نفر) بعضی روایت کرده‌اند که آن روز تعداد شهیدان شصت و یک نفر بوده است.[6] ولی ممکن است این تعداد اصحاب و یاران امام(ع) غیر از شهدای اهل‌بیت و بنی‌هاشم بوده‌اند که با شهدای بنی‌هاشم مجموعاً قول بعدی خواهد شد. 4 (هفتادوهشت‌نفر) این تعداد را سید بن طاووس نقل کرده است و می‌گوید: روایت شده است که اصحاب امام حسین (ع) هفتاد و هشت نفر بوده‌اند.[7] و با امام (ع) هفتاد و نه نفر می‌شوند و با آن تعدادی که از (اثبات الوصیة) نقل شده است و شهدای بنی‌هاشم تطبیق می‌کند. 5 (هشتادو دونفر) این تعداد را مرحوم مجلسی از محمد بن ابیطالب نقل کرده است.[8] 6 (یکصدوچهل‌و‌پنج نفر) از امام باقر (ع) نقل کرده‌اند که شهدای کربلا چهل و پنج سواره و یکصد نفر پیاده بوده‌اند.[9] نتیجه این که از این اقوال فهمیده می‌شود که آنها بدون حضرت سیدالشهداء و بنابراین بر قول مشهور تعداد شهدای کربلا هفتاد دو نفر بوده است. برای مطالعة بیشتر به کتاب (شفاء الصدور) نوشتة میرزا ابوالفضل تهرانی چاپ سیدالشهداء قم، ج 1، ص 241 مراجعه کنید. در آنجا اقوال دیگری را راجع به تعداد شهداء ذکر کرده است. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - بلاذری، اشهاب الاشراف، (دارالتعارف بیروت)، ج 3، ص 205. [2] - شیخ مفید، ارشاد، (مؤسسة آل‌البیت، لاحیاء التراث قم)، ج 2، ص 95. [3] - ابن اثیر، الکامل فی التاریخ (دار صادر بیروت)، ج 4، ص 10. [4] - محمد بن جریر من رستم الطبری، دلائل الامامیة، (منشورات الرضی، قم)، ص 71. [5] - مسعودی، مروج الذهب، (داراندلس بیروت)، ج 3، ص 61، و احمد بن سهل بلخی، والتاریخ (مکتبة الاسدی، تهران)، ج 6، ص 11. [6] - مسعودی، اثبات الوصیة، (منشورات الرضی قم)، ص 126. [7] - سید بن طاووس، الملهون، (انتشارات داوری قم)، ص 60. [8] - علامه مجلسی، بحارالانوار، (مؤسسة الوفاء بیروت)، ج 45، ص 4. [9] - حاج شیخ عباس قمی، نفس المهموم، (انتشارات بصیرتی قم)، ص 236.
عنوان سوال:
آیا شهدای کربلا با امام حسین (ع) 72 نفر بودند یا با حُرّ که آخرین نفر بود که به امام (ع) پیوست 72 نفر شدند؟
پاسخ:
جواب اجمالی:
در تعداد شهدای کربلا اختلاف وجود دارد امّا قول مشهور این است که به غیر از امام حسین (ع) هفتادودو نفر از یاران و اصحاب حضرت سیدالشهداء (ع) به شهادت رسیدند.
جواب تفصیلی:
در تعداد شهدای کربلا اختلاف وجود دارد به طوری که تاریخ نویسان کربلا چندین قول را نقل کرده‌اند و در اینجا به چند مورد از آنها که احتمال بیشتری دارد اشاره می‌شود:
1 (هفتادودونفر) این تعداد را بلاذری نقل کرده است و می‌گوید: تمام کسانی که با امام حسین (ع) کشته شدند از اصحاب و یاران او هفتادودو مرد بوده است.[1] مرحوم شیخ مفید نیز همین تعداد را ذکر کرده است و می‌گوید: امام حسین (ع) با اصحابش صبح روز عاشورا آمادة قتال شدند و با امام حسین (ع) سی‌ودو نفر سواره و چهل نفر پیاده بودند.[2] ابن اثیر صاحب الکامل نیز همین تعداد را نقل می‌کند.[3] محمد بن جریر طبری شیعی نیز در (دلائل الامة) همین قول را اختیار کرده است،[4] که قول مشهور نیز همین است.
2 (هشتادوهفت نفر) این تعداد را مسعودی نقل کرده است و می‌گوید: جمیع کسانی که با حسین در روز عاشورا در کربلا کشته شدند، هشتادوهفت نفر بوده‌اند.[5]
3 (شصت و یک نفر) بعضی روایت کرده‌اند که آن روز تعداد شهیدان شصت و یک نفر بوده است.[6] ولی ممکن است این تعداد اصحاب و یاران امام(ع) غیر از شهدای اهل‌بیت و بنی‌هاشم بوده‌اند که با شهدای بنی‌هاشم مجموعاً قول بعدی خواهد شد.
4 (هفتادوهشت‌نفر) این تعداد را سید بن طاووس نقل کرده است و می‌گوید: روایت شده است که اصحاب امام حسین (ع) هفتاد و هشت نفر بوده‌اند.[7] و با امام (ع) هفتاد و نه نفر می‌شوند و با آن تعدادی که از (اثبات الوصیة) نقل شده است و شهدای بنی‌هاشم تطبیق می‌کند.
5 (هشتادو دونفر) این تعداد را مرحوم مجلسی از محمد بن ابیطالب نقل کرده است.[8]
6 (یکصدوچهل‌و‌پنج نفر) از امام باقر (ع) نقل کرده‌اند که شهدای کربلا چهل و پنج سواره و یکصد نفر پیاده بوده‌اند.[9]
نتیجه این که از این اقوال فهمیده می‌شود که آنها بدون حضرت سیدالشهداء و بنابراین بر قول مشهور تعداد شهدای کربلا هفتاد دو نفر بوده است.
برای مطالعة بیشتر به کتاب (شفاء الصدور) نوشتة میرزا ابوالفضل تهرانی چاپ سیدالشهداء قم، ج 1، ص 241 مراجعه کنید. در آنجا اقوال دیگری را راجع به تعداد شهداء ذکر کرده است.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] - بلاذری، اشهاب الاشراف، (دارالتعارف بیروت)، ج 3، ص 205.
[2] - شیخ مفید، ارشاد، (مؤسسة آل‌البیت، لاحیاء التراث قم)، ج 2، ص 95.
[3] - ابن اثیر، الکامل فی التاریخ (دار صادر بیروت)، ج 4، ص 10.
[4] - محمد بن جریر من رستم الطبری، دلائل الامامیة، (منشورات الرضی، قم)، ص 71.
[5] - مسعودی، مروج الذهب، (داراندلس بیروت)، ج 3، ص 61، و احمد بن سهل بلخی، والتاریخ (مکتبة الاسدی، تهران)، ج 6، ص 11.
[6] - مسعودی، اثبات الوصیة، (منشورات الرضی قم)، ص 126.
[7] - سید بن طاووس، الملهون، (انتشارات داوری قم)، ص 60.
[8] - علامه مجلسی، بحارالانوار، (مؤسسة الوفاء بیروت)، ج 45، ص 4.
[9] - حاج شیخ عباس قمی، نفس المهموم، (انتشارات بصیرتی قم)، ص 236.
- [سایر] باسلام/درکتاب امالی(مجلس 30) شیخ صدوق آمده که یاران امام حسین (ع)درشب عاشورا برای غسل و وضو، آب فراهم کردندآیااین مسئله با بی آبی یاران امام حسین(ع) ازروز هفتم که آب را بروی امام حسین (ع) بستند، تناقص ندارد؟
- [سایر] آیا همه منابع تعداد یاران امام حسین علیه‌السلام در کربلا را 72 نفر نوشتهاند یا قول دیگری هم هست؟
- [سایر] اینکه گفته شده هیچکس به مقام شهدای کربلا نمیرسد، آیا معنایش این است؛ حتی زنانی که همراه کاروان امام حسین(ع) حضور داشتند نیز به مقام آن 72 شهید نمیرسند؟ (البته میدانم که بعضی زنان هم در این واقعه شهید شدهاند، منظورم سایر زنان (اکثریت) است). اگر اینطور باشد و آن زنان به مقام شهدای کربلا نرسند، که برنده مردان هستند!، چون مسلماً آن زنان هم آمادگی و شجاعت و ایمان لازم برای شهادت در رکاب امام حسین(ع) را داشته‌اند. لطفاً اصل سؤال را پاسخ دهید، چون همه می‌دانند که مقام آن زنان بسیار بالا است، اما سؤال این است که آیا به مقام شهدای کربلا میرسند؟
- [سایر] چگونه یاران امام حسین (ع) الگوی عملی یاران امام زمان (عج) در مسیر امام یاوری هستند؟
- [سایر] تعداد یاران امام حسین(ع) در کربلا چند نفر بود؟ چند نفر آنها از بنی هاشم بودند؟
- [سایر] آیا امام حسین(ع) خواهری به نام رقیه داشت؟ آیا او همراه امام حسین(ع) در کربلا بود؟ و آیا خواهران دیگر امام حسین؛ مثل ام کلثوم در کربلا حضور داشتند؟
- [سایر] چند دختر از امام حسین(ع) در واقعة کربلا حاضر بودند و بطور کلی امام حسین(ع) چند دختر داشتند؟
- [سایر] بنده با فردی که خود را مسلمان میدانست همکلام شدم و او از من چند سؤالی پرسید که من چون اطلاع نداشتم از جواب دادن به او بازماندم. او از من چند سؤال پرسید که در اینجا برای شما مطرح میکنم و اگر لطف کنید جوابها را با سند بیاورید؛ زیرا آن فرد بدون سند جوابی را نمیپذیرد؛ یکی از این سؤالات این بود: او گفت بعضیها در مراسم محرّم می‌گویند که در روز عاشورا در گودی قتلگاه تا رکاب اسب امام حسین(ع) خون جمع شده بود، چطور می‌شود که یاران امام حسین 72 نفر بودند حتی چند نفر از آنها که زنان و کودکان بودند که شهید نشدند، امام حسین هم که پیروز میدان نشد که بتواند همه سپاه دشمن را بکشد که آن همه خون جمع شود؟ و نیز میخواستم این را هم بدانم که چند نفر از فرزندان علی(ع) در سپاه امام حسین(ع) حضور داشتند؟
- [سایر] تعداد یاران امام حسین(علیه السلام) در کربلا چند نفر بوده است؟ تعداد شهدا چند نفر بوده؟
- [سایر] لطفاً آمار دقیق همراهان و شهدای امام حسین(ع) را بیان کنید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام) مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله سبحانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام)مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله عَلَیْهِ السَّلَام مشّرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطهی عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نذر کند به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام) مشرف شود، اگر به زیارت امام دیگری برود کافی نیست و هرگاه به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز در حرم امامان (ع) مستحب بلکه بهتر از مسجد است و مروی است که نماز حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین (ع) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیه السلام واجب است و باید با جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام علیه السلام غایب است مستحب می باشد و می شود ان را با جماعت یا فرادی خواند و بنابر احتیاط واجب در صورت جماعت عدد کمتر از پنج نفر نباشد
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله سبحانی] خوردن خاک و گِل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیّدالشهداء امام حسین(علیه السلام) که از قبر شریف اخذ شود (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن خاک و گل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیدالشهداء امام حسین(علیه السلام) (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.