امام علی بن موسی الرضا علیه السلام سال 148ق در مدینه متولد شدند و در صفر 203 ه . ق در سن 55 سالگی در طوس به شهادت رسیدند[1] امام علیه السلام در طول امامت خویش، شاهد نزاع و درگیری دو برادر یعنی امین و مأمون برای رسیدن به قدرت بودند. و عاقبت مأمون حکومت را به دست آورد و پس از مدتی، امام علیه السلام را با زور و تهدید به ولیعهدی خود گماشت. و سرانجام ایشان را با خوراندن انگورهای زهرآلود به شهادت رسانید.
اما در مورد تعداد فرزندان امام علیه السلام اختلاف نظر وجود دارد:
گروه اول که شامل بسیاری از محدثان شیعه می باشد؛ از آن جمله می توان به: ابن شهرآشوب[2]، محمد بن جریر طبری[3]، شیخ مفید(ره)[4]، مرحوم طبرسی[5] اشاره نمود، که معتقدند ایشان غیر از امام جواد علیه السلام فرزند دیگری نداشته اند.
گروه دوم برای امام علیه السلام بیش از یک فرزند قائل شدند که به دو دسته تقسیم می شوند:
برخی از دو فرزند نام بردند به نامهای (محمد و موسی) و یا (محمد و جعفر) و بعضی نیز شش اولاد ذکر کرده اند که پنج پسر به نامهای: محمد، حسن، جعفر، ابراهیم و حسن، دختری به نام عایشه که از این دسته می توان به محقق اربلی[6] و ابن خشاب بغدادی[7] اشاره کرد.
در بین علمای شیعه اختلاف نظر است؛ برخی سکوت کرده و یا تنها به یک فرزند قائل شدند. اما در میان گروه دوم نیز، اگر برخی سخن از تعدد فرزندان گفتند یا از عامه (اهل سنت) نقل نموده و یا بدون استناد مطلبی ذکر کرده اند.[8]
پس مشهور در نزد علمای شیعه این است که امام جواد علیه السلام تنها فرزند امام رضا علیه السلام بوده و ایشان پسری بنام جعفر نداشتند. احادیثی نیز نظر مشهور را تایید می نماید؛ از آن جمله در بحارالانوار به نقل از هرثمه آمده است که برای امام علیه السلام جز محمدجواد علیه السلام فرزند دیگری وجود ندارد[9].
اما ائمه پس از امام رضا علیه السلام بیشتر معروف به ابن الرضا بوده اند که در منابع روائی به آن اشاره شده که شاید فرزندان امام جواد یا از فرزندان امام هادی بوده اند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. (فی رحاب ائمة اهل البیت علیه السلام )، ج 4، تالیف سیدمحسن امین، انتشارات دارالتعارف، ص 104.
2. اعیان الشیعه، ج 2، تالیف محسن امین، انتشارات دارالتعارف، ص 13.
3. وفات امام رضا علیه السلام ، عبدالرزاق موسوی مقرم، انتشارات شریف رضی، ص 56.
4. تحلیلی از زندگانی امام رضا علیه السلام ، محمد جواد فضل ا...، مترجم سیدمحمدصادق عارف، بنیاد پژوهشهایی اسلامی آستان قدس رضوی، ص 44.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . شیخ مفید، الارشاد، ترجمه ساعدی خراسانی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ سوم، 1376، ص590.
[2] . مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، درالاضواء، چاپ دوم 1412ق، ج4، ص397.
[3] . محمد بن جریر طبری، دلائل الامامه، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1413 ق. ص359.
[4] . الارشاد، همان، ص614.
[5] . علامه طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران، مکتبة علمیه اسلامیه، 1338، ص 329.
[6] . محقق اربلی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، بیروت، دارالکتاب الاسلامی، 1401ق، ج3، ص38.
[7] . ابن خشاب بغدادی، تاریخ موالید الائمه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1406 ق، ص38.
[8] . معینی محمد جواد، و ترابی، احمد، امام علی بن موسی الرضا علیه السلام منادی توحید و امامت، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1376ش، ص18.
[9] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، چاپ دوم، 1403ق، ج49، ص221.
