سرزمین‌های خلافت اسلام و مرزهای آن اگر امروز روی نقشه باشد شامل کدام کشورها می‌شود؟
سرزمین‌های اسلامی بین 20 درجه طول غربی و 140 درجه طول شرقی از خط استوا قرار گرفته‌اند غربی‌ترین کشور اسلام در غرب آفریقا واقع است که سنگال نام دارد و شرقی‌ترین آن اندونزی می‌باشد که در آسیای جنوب شرقی قرار دارد. بین غربی‌ترین و شرقی‌ترین کشور مسلمان بیش از 10 ساعت اختلاف زمان وجود دارد. کل کشورهای اسلام بیش از 26 میلیون کیلومتر مربع مساحت دارند.[1] جهان اسلام به لحاظ موقعیت قاره‌ای و جغرافیائی به مناطقی تقسیم می‌شود که مجموعاً 51 کشور اسلام به سه گروه کشورهای آسیایی، آفریقایی، و اروپایی تقسیم می‌شود که ما بصورت فهرست وار به نام امروزی این کشورها اشاره می‌کنیم. خلافت اسلامی در اوج قدرت خود مرزهایش از شرق به آسیای میانه و افغانستان امروزی و شرق پاکستان محدود شده و از شمال به کوه‌های قفقاز و جنوب ترکیه فعلی محدود بوده و از جنوب به دریای عرب و اقیانوس هند منتهی می‌شده و از غرب شمال آفریقا و اسپانیا محدود می‌شد. 1. کشورهای مسلمان آسیا الف. آسیای جنوب غربی (خاورمیانه): عربستان، فلسطین، عراق، سوریه، لبنان، یمن، اردن، کویت، امارات متحده عربی، عمان، بحرین، قطر، ترکیه، افغانستان، ایران.[2] ب. کشورهای آسیای جنوبی: مسلمانان سرزمین کشمیر، نپال، پاکستان، بنگلادش، مالدیو. ج. آسیای جنوب شرقی: سنگاپور، ویتنام، کامبوج، تایلند، اندونزی، پرجمعیت‌ترین کشور اسلامی مالزی. د. آسیای مرکزی: قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، مغولستان. 2. کشورهای آفریقایی الف. آفریقای شمالی (مغرب): مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش. ب. آفریقای شرقی: اتیوپی، سومالی، کنیا، تانزانیا. ج. آفریقای غربی: موریتانی، مالی، سنگال، گینه، لیبریا، غنا، نیجریه، کامرون، کنگو. د. آفریقای مرکزی: سودان، چاد، نیجر، اوگاندا، زئیر. ه. آفریقای جنوبی: موزامبیک، ماداگاسکار، زامبیا، زیمباوه، آنگولا، نامبیا.[3] 3. قاره اروپا در سال 91 هجری پیروزی عظیمی نصیب سپاهیان اسلام گردید زیرا در این تاریخ (طارق بن زیاد) به همراه عده‌ای از مسلمانان که وی فرماندهی آنها را عهده دار بود موفق شد طی فتح عظیم بر جنوب غربی اروپا استیلا یابد. او بعد از گذشتن از تنگه (جبل الطارق) اسپانیا (اندلس) را فتح کرد و مردم این دیار از مسلمانان استقبال شایان توجهی نمودند و اندلس از مراکز بسیار درخشان تمدن اسلامی شد. پس از این موفقیت قوای اسلام وارد فرانسه شده و پایگاه‌های خود را در آنجا مستقر کردند امّا چون این مراکز تا مقر حکومت مسلمین فاصله زیادی داشت با کمبود امکانات مواجه شدند و فتوحات خود را در این سرزمین متوقف کردند. در قرون بعد فتوحات دیگری در اروپا متوجه مسلمین شد که نتیجه آن استیلای دولت مقتدر اسلامی بر اروپای شرقی و منطقه بالکان بود که مرکز امپراطوری عظیم عثمانی به اروپا (ترکیه) نقل مکان یافت و بعد از آن ترکان عثمانی به قلمرو بالکان هجوم برده و صربستان، بوسنی را به اشغال خود در آوردند.[4] الف. اروپای جنوبی: اندلس، اسپانیا. ب. اروپای شرقی (منطقه بالکان): آلبانی، بوسنی هرزگوین، مقدونیه، کوزوو، یونان، بلغارستان، مجارستان. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. سرزمین اسلام: غلامرضا گلی زواره. 2. آفاق اسلام: سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور. 3. خاورمیانه: محمد تقی رضویان. 4. ریشه یا بی نام و پرچم کشورها: رسول خیر اندیش. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . گل زواره، غلامرضا، سرزمین اسلام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص61. [2] . چوخاچی زاده، محمد باقر، مسائل جغرافیایی جهان اسلام، پژوهشکده علوم دفاعی دانشگاه امام حسین علیه السّلام ، ص 92. [3] . عسکری، علی بابا، جغرافی کشورها، چاپ سحاب، ص 42؛ و گلی زواره‌ای، سرزمین اسلام، ص321. [4] . غلامرضا، گلی زواره‌ای، سرزمین اسلام، ص489.
عنوان سوال:

سرزمین‌های خلافت اسلام و مرزهای آن اگر امروز روی نقشه باشد شامل کدام کشورها می‌شود؟


پاسخ:

سرزمین‌های اسلامی بین 20 درجه طول غربی و 140 درجه طول شرقی از خط استوا قرار گرفته‌اند غربی‌ترین کشور اسلام در غرب آفریقا واقع است که سنگال نام دارد و شرقی‌ترین آن اندونزی می‌باشد که در آسیای جنوب شرقی قرار دارد. بین غربی‌ترین و شرقی‌ترین کشور مسلمان بیش از 10 ساعت اختلاف زمان وجود دارد. کل کشورهای اسلام بیش از 26 میلیون کیلومتر مربع مساحت دارند.[1]
جهان اسلام به لحاظ موقعیت قاره‌ای و جغرافیائی به مناطقی تقسیم می‌شود که مجموعاً 51 کشور اسلام به سه گروه کشورهای آسیایی، آفریقایی، و اروپایی تقسیم می‌شود که ما بصورت فهرست وار به نام امروزی این کشورها اشاره می‌کنیم.
خلافت اسلامی در اوج قدرت خود مرزهایش از شرق به آسیای میانه و افغانستان امروزی و شرق پاکستان محدود شده و از شمال به کوه‌های قفقاز و جنوب ترکیه فعلی محدود بوده و از جنوب به دریای عرب و اقیانوس هند منتهی می‌شده و از غرب شمال آفریقا و اسپانیا محدود می‌شد.
1. کشورهای مسلمان آسیا
الف. آسیای جنوب غربی (خاورمیانه): عربستان، فلسطین، عراق، سوریه، لبنان، یمن، اردن، کویت، امارات متحده عربی، عمان، بحرین، قطر، ترکیه، افغانستان، ایران.[2]
ب. کشورهای آسیای جنوبی: مسلمانان سرزمین کشمیر، نپال، پاکستان، بنگلادش، مالدیو.
ج. آسیای جنوب شرقی: سنگاپور، ویتنام، کامبوج، تایلند، اندونزی، پرجمعیت‌ترین کشور اسلامی مالزی.
د. آسیای مرکزی: قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، مغولستان.
2. کشورهای آفریقایی
الف. آفریقای شمالی (مغرب): مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش.
ب. آفریقای شرقی: اتیوپی، سومالی، کنیا، تانزانیا.
ج. آفریقای غربی: موریتانی، مالی، سنگال، گینه، لیبریا، غنا، نیجریه، کامرون، کنگو.
د. آفریقای مرکزی: سودان، چاد، نیجر، اوگاندا، زئیر.
ه. آفریقای جنوبی: موزامبیک، ماداگاسکار، زامبیا، زیمباوه، آنگولا، نامبیا.[3]
3. قاره اروپا
در سال 91 هجری پیروزی عظیمی نصیب سپاهیان اسلام گردید زیرا در این تاریخ (طارق بن زیاد) به همراه عده‌ای از مسلمانان که وی فرماندهی آنها را عهده دار بود موفق شد طی فتح عظیم بر جنوب غربی اروپا استیلا یابد. او بعد از گذشتن از تنگه (جبل الطارق) اسپانیا (اندلس) را فتح کرد و مردم این دیار از مسلمانان استقبال شایان توجهی نمودند و اندلس از مراکز بسیار درخشان تمدن اسلامی شد.
پس از این موفقیت قوای اسلام وارد فرانسه شده و پایگاه‌های خود را در آنجا مستقر کردند امّا چون این مراکز تا مقر حکومت مسلمین فاصله زیادی داشت با کمبود امکانات مواجه شدند و فتوحات خود را در این سرزمین متوقف کردند.
در قرون بعد فتوحات دیگری در اروپا متوجه مسلمین شد که نتیجه آن استیلای دولت مقتدر اسلامی بر اروپای شرقی و منطقه بالکان بود که مرکز امپراطوری عظیم عثمانی به اروپا (ترکیه) نقل مکان یافت و بعد از آن ترکان عثمانی به قلمرو بالکان هجوم برده و صربستان، بوسنی را به اشغال خود در آوردند.[4]
الف. اروپای جنوبی: اندلس، اسپانیا.
ب. اروپای شرقی (منطقه بالکان): آلبانی، بوسنی هرزگوین، مقدونیه، کوزوو، یونان، بلغارستان، مجارستان.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. سرزمین اسلام: غلامرضا گلی زواره.
2. آفاق اسلام: سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور.
3. خاورمیانه: محمد تقی رضویان.
4. ریشه یا بی نام و پرچم کشورها: رسول خیر اندیش.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . گل زواره، غلامرضا، سرزمین اسلام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص61.
[2] . چوخاچی زاده، محمد باقر، مسائل جغرافیایی جهان اسلام، پژوهشکده علوم دفاعی دانشگاه امام حسین علیه السّلام ، ص 92.
[3] . عسکری، علی بابا، جغرافی کشورها، چاپ سحاب، ص 42؛ و گلی زواره‌ای، سرزمین اسلام، ص321.
[4] . غلامرضا، گلی زواره‌ای، سرزمین اسلام، ص489.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین