ویژگیهای حضرت آدم و حوا چه بوده است؟

کلمة (آدم) 25 بار در قرآن آمده است.[1] که در 9 جا با کلمة (یا بنی آدم) یعنی به عنوان ابوالبشر و اصل البشر و در دو جا هم با کلمه (یا آدم اسکن أنت و زوجک) یعنی همراه با همسرش (حوّا) ذکر شده است.
به طور کلی فضائل و ویژگی‌های حضرت آدم و حوا علیهم السّلام به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف. فضائل و ویژگیهایی که ایشان به عنوان اصل البشر آنها را دارا بودند.
ب. فضائل و ویژگی‌هایی که شامل شخص ایشان می‌شد و هیچ کدام از انسانهای دیگر آن ویژگیها را نداشتند.
الف: فضائل و ویژگی‌های عام حضرت آدم و حوا:
1. خلیفة الله بودن: یعنی وقتی خداوند متعال می‌فرماید: (انّی جاعل فی الارض خلیفه)[2] و ملائکه هم در جواب می‌گویند (أتجعل فیها من یُفسدُ فیها و یسفک الدّماء)؛[3] منظور کل انسانیت بود، نه شخص حضرت آدم و همسرش، هر چند در آنجا آدم و همسرش به عنوان اصل البشر حاضر بودند!
اینکه خداوند بعد از علم ملائکه به برتری آدم بر ملائکه، دستور سجده بر آدم را داد و ملائکه همگی سجده کردند مگر ابلیس، منظور سجده برکل انسانها بود و حضرت آدم و همسرش به نمایندگی از کل انسانها مسجود ملائکه گردید.
3. اینکه خداوند می‌فرماید: (علّم ادم الأسماء کلّها)[4] منظور تعلیم اسماء به همه انسانها است و خداوند اسم حضرت آدم را به عنوان اصل البشر و ابوالبشر ذکر می‌کند و تعلیم اسماء مختص ایشان نمی‌باشد.
4. خداوند آدم و فرزندان او را مورد تکریم قرار داد (و لقد کرمنا بنی آدم...)
ب. فضائل و ویژگی‌های خاص حضرت آدم و حواء:
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان سه خصوصیت را برای آدم و همسرش ذکر می‌کند که هیچکس دیگری آن خصوصیات و فضائل را نداشتند: 1. اصطفای آدم به این معناست که او را اولین مخلوق و پدیده از نوع بنی‌بشر قرار داد و در زمین جایش داد. 2. و نیز آن جناب اولین کسی است که باب توبه برایش باز شد و درباره توبه او فرمود: (ثمّ اجتباهُ ربّه فتاب علیه و هَدی). 3. اولین کسی است که برایش دین تشریع شد، و در آن باره فرمود: (فاِمّا یأتینکم منّی هُدی، ممَن اتّبع هدا فلا یصلُّ و لا یَشقی) و این خصوصیاتی که ذکر شد از مختصات حضرت آدم و همسرش می‌باشد و فضائل بسیار بزرگی است که کسی چنین فضائلی ندارد.[5]
البته غیر از این سه خصوصیت که مرحوم علامه برای حضرت آدم و همسرش علیهم السّلام قائل شدند خصوصیات بسیار زیادی برای آنها هست که شاید اشاره به همة آنها لازم نباشد، امّا به جهت تکمیل‌تر شدن بحث به پاره‌ای از خصوصیات و فضائل دیگر ایشان می‌پردازیم:
4. حضرت آدم و حوا، ‌اولین کسانی بودند که قبل از این دنیا و بعد از این دنیا وارد بهشت شده و در آنجا زندگی کردند. و مرحوم علامه با استفاده از روایتی که زراره از امام صادق علیه السّلام و روایات دیگری که در این خصوص هست مکان بهشت آدم و همسرش علیهم السّلام را که قبل از هبوط در آنجا خلق شد و از آنجا هبوط کرد را در آسمانها می‌دانند.[6]
5. از امثال آیه (فقلنا یا آدم اِنّ هذا عدوّ لک و لزوجک) که خداوند با کلمه هذا اشاره به شیطان کرده است فهمیده می‌شود که خدا شیطان را به آدم و همسرش نشان داده بود.[7]
6. حضرت آدم و حوا اولین نوع از انسانها می‌باشند که نه پدر دارند و نه مادر که این خصوصیت مختص این دو بزرگوار می‌باشدو کسان دیگری این خصوصیات را ندارند.
7. حضرت آدم علیه السّلام اولین پیامبر روی زمین می‌باشد زیرا ایشان اولین کسی بوده که وحی برای او نازل شده است.
8. نخستین واضع خط،‌ آدم ابوالبشر علیه السّلام بود.[8]
برای مطالعة بیشتر به کتاب تاریخ انبیاء عمادزاده مراجعه کنید.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله :
علمای امت من از پیامبران بنی‌اسرائیل برترند.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . بقره، آیات 31، 33، 34، 35، 37؛ آل عمران، آیات 33، 59؛ مائده، آیة 27؛ اعراف، آیات 11، 19، 26، 27، 31، 35، 172؛ اسراء، آیات 61، 70؛ کهف، آیة 50؛ مریم، آیه 58؛ طه، آیات 115، 116، 117، 120، 121؛ یس، 60.
[2] . بقره، 30.
[3] . همان.
[4] . بقره، 31.
[5] . تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل آیه 33 آل عمران.
[6] . تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل بحث روایی آیات 30 31 سوره بقره.
[7] . المیزان، علامه طباطبایی، سوره بقره، ذیل آیه 36.
[8] . الاتقان، سیوطی، ج 2، ص 527؛ الفهرست، ابن ندیم، ص 7.