موارد تأثیر تعلیمات پیامبران در تکامل تاریخی عبارتند از: 1. تعلیم و تربیت تعلیم و تربیت در گذشته انگیزة دینی و مذهبی داشته است. انگیزة مذهبی در گذشته یار و یاور معلّمان و پدران و مادران بوده است. این مورد از مواردی است که تکامل شعور اجتماعی، نیاز به انگیزة مذهبی را رفع کرده است. 2. استوار ساختن میثاقها و پیمانها زندگی اجتماعی بشر بر اساس محترم شمردن پیمانها میثاقها و قراردادها و وفای به عهدهاست. احترام به عهد و پیمان یکی از ارکان جنبة انسانی تمدّن بشری است. این نقش را همواره مذهب بر عهده داشته است و هنوز که هنوز است جانشینی پیدا نکرده است. (ویل دورانت) با آنکه یک عنصر ضدّ مذهب است، در کتاب درسهای تاریخ به این حقیقت اعتراف می‌کند و می‌گوید: (مذهب به مدد شعائر خود میثاقهای بشری را به صورت روابط با مهابت انسان و خدا درآورد و از این راه استحکام و ثبات به وجود آورده است.)(1) مذهب به طور کلّی پشتوانة محکم ارزشهای اخلاقی و انسانی بوده است. ارزشهای اخلاقی منهای مذهب در حکم اسکناس بدون پشتوانه است که زود بی‌اعتباری‌اش روشن می‌شود. 3. آزادی از اسارتهای اجتماعی نقش پیامبران در مبارزه با استبدادها و اختناقها و درگیری با مظاهر طغیان، از اساسی‌ترین نقشهاست. قرآن بر این نقش پیامبران تأکید فراوان دارد: اولًا بپا داشتن عدل را به عنوان هدف بعثت و رسالت ذکر می‌کند ثانیاً در داستانهای خود درگیریهای پیامبران را با مظاهر استبداد مکرّر یادآوری می‌کند و در برخی آیات خود تصریح می‌کند که طبقه‌ای که با پیامبران همواره در ستیز بوده‌اند، این طبقه بوده‌اند. پی‌نوشت‌ 1 - درسهای تاریخ‌ص 55 مجموعه آثار شهید علامه مطهری(رحمت الله علیه) ج 2 ، وحی و نبوت‌
موارد تأثیر تعلیمات پیامبران در تکامل تاریخی عبارتند از:
1. تعلیم و تربیت
تعلیم و تربیت در گذشته انگیزة دینی و مذهبی داشته است. انگیزة مذهبی در گذشته یار و یاور معلّمان و پدران و مادران بوده است. این مورد از مواردی است که تکامل شعور اجتماعی، نیاز به انگیزة مذهبی را رفع کرده است.
2. استوار ساختن میثاقها و پیمانها
زندگی اجتماعی بشر بر اساس محترم شمردن پیمانها میثاقها و قراردادها و وفای به عهدهاست. احترام به عهد و پیمان یکی از ارکان جنبة انسانی تمدّن بشری است. این نقش را همواره مذهب بر عهده داشته است و هنوز که هنوز است جانشینی پیدا نکرده است. (ویل دورانت) با آنکه یک عنصر ضدّ مذهب است، در کتاب درسهای تاریخ به این حقیقت اعتراف میکند و میگوید:
(مذهب به مدد شعائر خود میثاقهای بشری را به صورت روابط با مهابت انسان و خدا درآورد و از این راه استحکام و ثبات به وجود آورده است.)(1)
مذهب به طور کلّی پشتوانة محکم ارزشهای اخلاقی و انسانی بوده است. ارزشهای اخلاقی منهای مذهب در حکم اسکناس بدون پشتوانه است که زود بیاعتباریاش روشن میشود.
3. آزادی از اسارتهای اجتماعی
نقش پیامبران در مبارزه با استبدادها و اختناقها و درگیری با مظاهر طغیان، از اساسیترین نقشهاست. قرآن بر این نقش پیامبران تأکید فراوان دارد: اولًا بپا داشتن عدل را به عنوان هدف بعثت و رسالت ذکر میکند ثانیاً در داستانهای خود درگیریهای پیامبران را با مظاهر استبداد مکرّر یادآوری میکند و در برخی آیات خود تصریح میکند که طبقهای که با پیامبران همواره در ستیز بودهاند، این طبقه بودهاند.
پینوشت
1 - درسهای تاریخص 55
مجموعه آثار شهید علامه مطهری(رحمت الله علیه) ج 2 ، وحی و نبوت
- [سایر] تکامل تاریخ از نظر قرآن چگونه است ؟
- [سایر] تکامل تاریخ از نظر قرآن چگونه است؟
- [سایر] تکامل تاریخ از نظر قرآن کریم چگونه است؟
- [سایر] با توجه به این همه پیشرفت علمی آیا باز بشر احتیاج به پیامبران و تعلیمات آنها دارد؟
- [سایر] مارکسیست ها تکامل تاریخ را با چه شیوه ای توجیه می کنند؟
- [سایر] آیا اسامی پیامبران در سوره انعام بر اساس تاریخ است یا فضیلت یا مسئله دیگر؟
- [سایر] چرا مردم با پیامبران زمان خود که در تاریخ ذکر شده مخالف بودهاند و پیروانشان کم بود؟
- [سایر] چرا مردم با پیامبران زمان خود که در تاریخ ذکر شده مخالف بودهاند و پیروانشان کم بود؟
- [سایر] برخی آیات قرآن از تأثیر شیطان در مورد انبیا علیهم السلام خبر داده، اینها چگونه با عصمت پیامبران می سازد؟
- [سایر] روح اصلی تعلیمات انبیاء درباره اصول دینی چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . از مهمترین مطالب اسلامی، توجه به وضع تعلیم و تربیت فرزندان و مراقبت در حسن ترقی و تکامل علمی و تربیتی آنها است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر می داند که نصیحت تأثیر ندارد ، واجب است با احتمال تأثیر امر ونهی الزامی کند ، اگر تأثیر نمی کند مگر با تشدید در گفتار وتهدید بر مخالفت ، لازم است لکن باید از دروغ ومعصیت دیگر احتراز شود .
- [امام خمینی] اگر میداند که نصیحت تأثیر ندارد، واجب است با احتمال تأثیر امر و نهی الزامی کند، و اگر تأثیر نمیکند مگر با تشدید در گفتار و تهدید بر مخالفت، لازم است لکن باید از دروغ و معصیت دیگر احتراز شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بداند نصیحت تأثیر ندارد، واجب است با احتمال تأثیر، به نحو الزامی امر و نهی کند و اگر جز با تشدید در گفتار و تهدید بر مخالفت تأثیر نکند، تشدید و تهدید لازم است، لکن باید از دروغ و معصیت دیگر احتراز شود.
- [آیت الله مظاهری] اگر میداند که نصیحت تأثیر ندارد، واجب است امر و نهی الزامی کند، و اگر تأثیر نمیکند مگر با تشدید در گفتار و تهدید بر مخالفت، تشدید و تهدید لازم است.
- [آیت الله مظاهری] اگر بدعتی در اسلام واقع شود اظهار حقّ و انکار باطل واجب است، گرچه بدانند تأثیر نمیکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مالک گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در بین سال بالغ شود، اوّل سال او برای تعلّق زکات، از تاریخ بلوغ او حساب میشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .در داد و ستد نسیه، مدت تحویل بها باید معلوم باشد و در صورت ابهامِ تاریخ آن، باطل است ; مانند آنکه کالایی را بفروشد که خریدار , بهای آن را هنگام رسیدن محصول بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] هر یک از اقشار جامعه که باعث ترویج مقاصد ستمگران و یا تقویت ظلم و شوکت آنان گردد، مرتکب عمل حرام میگردد و بر سایر مسلمانان لازم است که آنها را نهی کنند و اگر تأثیر نکرد، از آنها اِعراض کرده و با آنها معاشرت و معامله نکنند. * مرتبه دوم: امر و نهی به زبان؛ پس با احتمال تأثیر و وجود سایر شرایطی که گذشت، واجب است اهل معصیت را نهی کنند و ترک کننده واجب را به انجام آن امر نمایند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر معلوم نباشد پسر بزرگتر کدام است یعنی تاریخ تولد پسرها درست روشن نباشد، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام واجب نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که بین خودشان قسمت کنند.