پیش از پاسخ شایان ذکر است، ما مسلمانان به وپژه شیعیان برای برخی اشیاء مانند تربت امام حسین (علیه السلام)اثر مستقلی در برابر خداوند قایل نیستیم. قداست و احترام به این ها از ناحیه خداوند و به دستور او به واسطه پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام رسیده پس، در واقع احترام گذاشتن و ارزش نهادن ما بر این اشیاء به خاطر خود آن ها نیست بلکه به خاطر فرمان خداوند است. چنانچه به هر دلیلی خاک مکان دیگر یا جایگاه دیگری برای نماز خواندن سفارش می شد، آن جا برای ما قداست پیدا می کرد، یعنی همان خدایی که فرموده است نماز بخوانید و روزه بگیرید همان خدا احکام و شرایطی را برای عبادت مقرر فرموده است. گاهی شرایط وجوبی است و گاهی استحبابی و درک فضیلت بیشتر و موارد مذکور از این جهت است. لذا نباید در ارزیابی اعمال فقط با قالب مادی و کالبد ظاهری آنها توجه داشت بلکه کیفیت عمل بسیار مهم تر از این ظواهر )که در جای خود بسیار لازم است( است و شرایط زمانی و مکانی یا در نحوه انجام عمل برای فزایندگی در کیفیت است. حکمت فضیلت تربت امام حسین (علیه السلام) حکمت فضیلت و ارزش تربت امام حسین به خاطر روایات خاصی است که در این باره حتی از زبان پیامبر اکرم )ص( و پس از ایشان از زبان امامان معصوم (علیه السلام)برای ما رسیده است. از جمله در روایتی آمده است: حضرت صادق (علیه السلام)پارچه ای داشتند که در ان تربت امام حسین قرار داشت هنگام نماز این خاک را بر سجاده می ریختند و بر آن سجده می کردند و می فرمودند: )سجده بر تربت امام حسین (علیه السلام)حجاب های هفتگانه را از بین می برد(. )بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 82، ص 153 ) اما این که چرا ائمه (علیه السلام)به این امر تشویق می کردند گفتنی است: موجودات )جانداران و غیر جانداران( یکسان نیستند، میان افراد انسان، حیوانات و نباتات تفاوت ها و برتری هایی وجود دارد. به همین ترتیب امتیازهایی میان زمین وجود دارد البته این برتری یک امر ذاتی و طبیعی نیست بلکه روی مناسبات و جریاناتی است که در آن سرزمین رخ داده است برای مثال، سرزمین عرفات، کوه طور، مروه و صفا که محل نزول فرشتگان و مناجات انبیا و عبادت مسلمانان است، بر سایر زمین ها برتری دارد. این امر جهانی و مورد اتفاق همه است. سرزمین کربلا به سان این زمین های مقدس است. در این زمین خون بهترین شهدای راه حق و هدایت ریخته شده است. در این سرزمین پاک فداکاری های بی مانندی از بهترین فرزندان رسول خدا رخ داده است. اگر ما موقع سجده برای خداوند بزرگ، پیشانی بر تربت امام حسین (علیه السلام)می گذاریم، روی فضیلت و شرافتی است که از خون امام حسین و خون شهدای راه حق که به خاطر برپا داشتن نماز و تحکیم اصول توحید و حق و عدالت کشته شده اند، کسب کرده است و یکی از بهترین راه ها برای زنده نگه داشتن یاد این شهیدان در طول سالیان متمادی به همراه داشتن تربت آنان و سجده بر آن است. و مگر این که سجده بر تربت امام حسین (علیه السلام)این پیام را دارد که شخص نمازگزار همیشه توجه به دفاع از دین خدا داشته باشد که اگر مدافع دین خداوند شد خاک او هم مقدس می گردد. حکمت فضیلت مسجد جامع مسجد از نظر قرآن کریم )حج، آیه 40 )محل و کانونی برای عبادت خدا است و بر اساس آموزه های روایی ما، )وسایل الشیعه، شیخ حر عاملی، مؤسسه آل البیت، ص 380 )مسجد خانه خدا است، به همین جهت این مکان شرافت بیشتری نسبت به زمین های دیگر دارد. از بین مساجد، مسجدالحرام، مسجد جامع هر شهر و پس از آن مسجد قبیله و فضیلت بیشتری دارند. این اهمیت افزون بر سفارش روایات شاید به دلایل ذیل باشد: 1. از نظر اسلام، مساجدی که عهده دار نقش های مهمی در عرصه های عبادی، تربیتی، فرهنگی، اجتماعی سیاسی و نظامی باشند، ارزش بیشتری از سایر مساجد دارند به طور معمول، این نقش ها در مساجد جامع شهر از مساجد دیگر بیشتر است. 2. اخلاص در عبادت، یکی از شرط های عمده است. دست یافتن به اخلاص نیاز به فراهم شدن مقدمات و دارد از جمله این شرایط، مکان نمازگزار، لباس نمازگزار و است. مساجد جامع هر شهر از آن جا که به قشر خاصی تعلق ندارند و همه افراد فقیر، ثروتمند، عالم و بی سواد رفت و آمد می کنند و حتی در ساختن آن نیز قشر خاصی دخالت نداشته، انسان را تا حدود زیادی از وابستگی به محله، قبیله، افراد خاص و حفظ می کند. 3. در مساجد جامع در طول زمان، افراد پاک زیادی رفت و آمد می کنند و همین خود ارزش فوق العاده ای است‌
پیش از پاسخ شایان ذکر است، ما مسلمانان به وپژه شیعیان برای برخی اشیاء مانند تربت امام حسین (علیه السلام)اثر مستقلی در برابر خداوند قایل نیستیم. قداست و احترام به این ها از ناحیه خداوند و به دستور او به واسطه پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام رسیده پس، در واقع احترام گذاشتن و ارزش نهادن ما بر این اشیاء به خاطر خود آن ها نیست بلکه به خاطر فرمان خداوند است. چنانچه به هر دلیلی خاک مکان دیگر یا جایگاه دیگری برای نماز خواندن سفارش می شد، آن جا برای ما قداست پیدا می کرد، یعنی همان خدایی که فرموده است نماز بخوانید و روزه بگیرید همان خدا احکام و شرایطی را برای عبادت مقرر فرموده است. گاهی شرایط وجوبی است و گاهی استحبابی و درک فضیلت بیشتر و موارد مذکور از این جهت است. لذا نباید در ارزیابی اعمال فقط با قالب مادی و کالبد ظاهری آنها توجه داشت بلکه کیفیت عمل بسیار مهم تر از این ظواهر )که در جای خود بسیار لازم است( است و شرایط زمانی و مکانی یا در نحوه انجام عمل برای فزایندگی در کیفیت است.
حکمت فضیلت تربت امام حسین (علیه السلام)
حکمت فضیلت و ارزش تربت امام حسین به خاطر روایات خاصی است که در این باره حتی از زبان پیامبر اکرم )ص( و پس از ایشان از زبان امامان معصوم (علیه السلام)برای ما رسیده است. از جمله در روایتی آمده است: حضرت صادق (علیه السلام)پارچه ای داشتند که در ان تربت امام حسین قرار داشت هنگام نماز این خاک را بر سجاده می ریختند و بر آن سجده می کردند و می فرمودند: )سجده بر تربت امام حسین (علیه السلام)حجاب های هفتگانه را از بین می برد(. )بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 82، ص 153 )
اما این که چرا ائمه (علیه السلام)به این امر تشویق می کردند گفتنی است: موجودات )جانداران و غیر جانداران( یکسان نیستند، میان افراد انسان، حیوانات و نباتات تفاوت ها و برتری هایی وجود دارد. به همین ترتیب امتیازهایی میان زمین وجود دارد البته این برتری یک امر ذاتی و طبیعی نیست بلکه روی مناسبات و جریاناتی است که در آن سرزمین رخ داده است برای مثال، سرزمین عرفات، کوه طور، مروه و صفا که محل نزول فرشتگان و مناجات انبیا و عبادت مسلمانان است، بر سایر زمین ها برتری دارد. این امر جهانی و مورد اتفاق همه است.
سرزمین کربلا به سان این زمین های مقدس است. در این زمین خون بهترین شهدای راه حق و هدایت ریخته شده است. در این سرزمین پاک فداکاری های بی مانندی از بهترین فرزندان رسول خدا رخ داده است. اگر ما موقع سجده برای خداوند بزرگ، پیشانی بر تربت امام حسین (علیه السلام)می گذاریم، روی فضیلت و شرافتی است که از خون امام حسین و خون شهدای راه حق که به خاطر برپا داشتن نماز و تحکیم اصول توحید و حق و عدالت کشته شده اند، کسب کرده است و یکی از بهترین راه ها برای زنده نگه داشتن یاد این شهیدان در طول سالیان متمادی به همراه داشتن تربت آنان و سجده بر آن است. و مگر این که سجده بر تربت امام حسین (علیه السلام)این پیام را دارد که شخص نمازگزار همیشه توجه به دفاع از دین خدا داشته باشد که اگر مدافع دین خداوند شد خاک او هم مقدس می گردد.
حکمت فضیلت مسجد جامع
مسجد از نظر قرآن کریم )حج، آیه 40 )محل و کانونی برای عبادت خدا است و بر اساس آموزه های روایی ما، )وسایل الشیعه، شیخ حر عاملی، مؤسسه آل البیت، ص 380 )مسجد خانه خدا است، به همین جهت این مکان شرافت بیشتری نسبت به زمین های دیگر دارد. از بین مساجد، مسجدالحرام، مسجد جامع هر شهر و پس از آن مسجد قبیله و فضیلت بیشتری دارند. این اهمیت افزون بر سفارش روایات شاید به دلایل ذیل باشد:
1. از نظر اسلام، مساجدی که عهده دار نقش های مهمی در عرصه های عبادی، تربیتی، فرهنگی، اجتماعی سیاسی و نظامی باشند، ارزش بیشتری از سایر مساجد دارند به طور معمول، این نقش ها در مساجد جامع شهر از مساجد دیگر بیشتر است.
2. اخلاص در عبادت، یکی از شرط های عمده است. دست یافتن به اخلاص نیاز به فراهم شدن مقدمات و دارد از جمله این شرایط، مکان نمازگزار، لباس نمازگزار و است. مساجد جامع هر شهر از آن جا که به قشر خاصی تعلق ندارند و همه
افراد فقیر، ثروتمند، عالم و بی سواد رفت و آمد می کنند و حتی در ساختن آن نیز قشر خاصی دخالت نداشته، انسان را تا حدود زیادی از وابستگی به محله، قبیله، افراد خاص و حفظ می کند.
3. در مساجد جامع در طول زمان، افراد پاک زیادی رفت و آمد می کنند و همین خود ارزش فوق العاده ای است
- [آیت الله نوری همدانی] آیا اعتکاف در مسجد جامع در ردیف اعتکاف در مساجد چهارگانه است یا باید در مسجد جامع به امید ثواب و رجاء مطلوبیت باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا اعتکاف در مسجد جامع در ردیف اعتکاف در مساجد چهارگانه است یا باید در مسجد جامع به امید ثواب و رجاء مطلوبیت باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا ثواب خواندن نماز آیات به جماعت همانند ثواب نماز جماعت یومیّه می باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حیاطی را که وقف مسجد کردهاند، آیا با گسترش مسجد میتوان حیاط را داخل مسجد کرد و آیا ثواب موعود خواندن نماز در مسجد را دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا اعتکاف در مسجد جامع هر شهری، در ردیف اعتکاف در مساجد چهارگانه اعتکاف است یا باید اعتکاف در مسجد جامع، به امید ثواب و رجای مطلوبیت انجام شود؟
- [سایر] شیعه معتقد است که ثواب زیارت کربلا (حسین بن علی(علیه السلام)) از ثواب زیارت بیت الله الحرام بیشتر است، چگونه میتوان این عقیده را پذیرفت؟
- [آیت الله اردبیلی] گفته میشود که ثواب نماز نافله در حالت نشسته، نصف ثواب آن در حال ایستاده است. حال اگر کسی بر اثر خستگی یا علت دیگر، مثلاً نافله صبح را نشسته بخواند، آیا تنها به نیمی از یک امر استحبابی عمل کرده و این عمل مستحبّی را به طور کامل به جا نیاورده است یا این که به دستور خواندن نافله نماز صبح به طور کامل عمل کرده، ولی با مرتبهای پایینتر (مثل خواندن نماز صبح به صورت انفرادی و جماعت که در هر دو صورت، به دستور خواندن نماز صبح به طور کامل عمل شده که در یکی ثواب کمتر و در دیگری ثواب بیشتر وجود دارد)؟
- [سایر] آیا اینکه گفته میشود نماز خواندن در تاریکی ثواب دارد، صحیح است؟
- [سایر] ثواب خواندن قرآن در خانه را بفرمایید؟
- [سایر] سلام. ثواب نوافل نمازهای یومیه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز را دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعتی ثواب ششصد نماز را دارد و هر چه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر میشود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکّب و درختها قلم و جنّ و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند(1). =============================================================================== 1 مستدرک الوسائل، باب 1 از (أبواب صلاة الجماعة)،ح3،ج1،ص487.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند؛ هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت؛ اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر یک نفر بامام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد وپنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر میشود تا به ده نفر برسند وعده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ ودریاها مرکّب ودرختها قلم وجن وانس وملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در خبر است اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد، و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود، تا به ده نفر برسند، و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شود، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله بروجردی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر میشود، تا به ده نفر برسند و عدّهی آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شایسته است به امید ثواب از امور زیر بپرهیزند: 1 اگر در صفهای جماعت جا باشد نمازگزار تنها نایستد. 2 مأموم ذکرهای نماز را طوری نگوید که امام بشنود. 3 مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را شکسته می خواند برای کسانی که مسافر نیستند امامت نکند، همچنین کسی که مسافر است به شخص حاضر اقتدا نکند (البته منظور از کراهت در اینجا کمتر بودن ثواب است وگرنه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد).
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازجماعت از مهمترین مستحبات و از بزرگترین شعائر اسلامی است و در روایات، فوق العاده روی آن تکیه شده است، مخصوصاً برای همسایه مسجد یا کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده و سزاوار است انسان تا می تواند نمازش را با جماعت بخواند. در روایتی آمده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت آن ثواب 150 نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کند هر رکعت ثواب 600 نماز و هر قدر عدد نمازگزاران بیشتر شود ثواب نمازشان بیشتر خواهدشد و اگر عدد آنان از ده نفر بگذرد اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و ملائکه و انس و جن نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله مظاهری] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد، و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر میشود تا به ده نفر برسند، و تعداد آنان که از ده نفر گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختان قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله سبحانی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا بده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند; نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.