برای آگاهی از فرق بین سنی و سنی ناصبی و ناصبی لازم است هر کدام را جداگانه تعریف کنیم:
سنی و اهل سنت به کسی گفته می شود که خود را پیرو سنت پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله)، صحابه و خلفاء راشدین بداند، کلمه (سنت) برگرفته از کلام نبی گرامی اسلام است که فرموده: به سنّت من عمل کنید[1] و منظور از آن قول یا عمل و یا سکوت آن حضرت در مقابل عمل دیگری (تقریر) می باشد. البته اهل سنت در مقام عمل قول برخی افراد، همچون عمر را بر سنت پیامبر ترجیح می دهند. مانند مسأله متعه و نماز تراویح و...
اهل سنّت از جهت احکام عملی به حنفیه، مالکیه، شافعیه و حنبلیه تقسیم می شوند. و از نظر اصول عقاید به اشاعره، معتزله، خوارج و... معتزله تقریباً منقرض شده اند، اکثر اهل سنت از اشاعره و ما تریدیه می باشند[2]، اما خوارج دارای فرقه های مختلفی بوده اند از جمله :
1- محکّمه 2- ازارقه 3- نجدات 4- اباضیه 5- بیهسیه 6- عجارده 7- ثعالبه 8- صُفریه.
اکثر این فرقه ها، معتقد بودند که حضرت امام علی(علیه السلام) کافر است و همچنین عثمان، عمروعاص، ابوموسی اشعری و عده ای دیگر، و همچنین کسی که گناه کند کافر است.[3] [4].
به کسانی که دشمنی و بغض حضرت امام علی(علیه السلام) داشته، و آن را اظهار می کرده اند، ناصبی گویند. اگر به صورت فرقه ای باشند، از خوارج محسوب می شوند، اما از غیر خوارج بصورت فرقه ای ناصبی نداریم، مگر به صورت فردی.
اکثر این فرقه های خوارج از بین رفته اند و تنها فرقه اباضیه از آنها موجود هستند که بیشتر در کشور عمان زندگی می کنند، همچنین در زنگبارِ تانزانیا، صحرای بزرگ آفریقا، غرب پایتخت الجزائر وجود دارند که معتدل ترین فرقه خوارج هستند[5] این گروه ادعا می کنند که دوست دار حضرت امام علی(علیه السلام) و حتی دشمن معاویه هستند، و چون معتقد به قیام و خروج امام با شمشیر اند، خوارج خوانده شده اند.[6]
یک دسته از مسلمانان (سنی) هستند صورت فردی و عقیده شخصی است که او را سنی ناصبی و یا ناصبی (بدون پیشوند سنی) می گویند. چنین افرادی، هر چند از نظر ظاهری مسلمان به حساب می آیند، اما در حقیقت و بر طبق احادیث اهل بیت(علیهم السلام) بدترین خلق و در حدّ کفر و بلکه بدتر از هر کافری می باشند، زیرا علاوه بر دلایل متقن از قرآن و روایات اهل بیت (ع) راجع به جایگاه و عظمت اهل بیت(ع) حتی و بعضی از علماء اهل سنت حب و بغض عترت طاهره را مفتاح بهشت و دوزخ و علامت ایمان و کفر دانسته اند. از جمله امام احمد ثعلبی که از بزرگان اهل سنت است در تفسیر خود ذیل آیه مودت (قل لا اسئلکم علیه اجراً الاّ المودّة فی القربی) آورده که محبت و مودّت اهل بیت طهارت از اصول دین و ارکان اسلام است و هرکس خلاف این عقیده داشته باشد کافر و از دین اسلام خارج و ناصبی می باشد.
دلیل بر این مطلب روایتی است که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرموده و خود علماء اهل سنت آن را نقل کرده اند،[7] از جمله این روایت است که: (من مات علی حب آل محمد مات شهیداً الا و من مات علی حب آل محمد مات مغفوراً له الا و من مات علی حب آل محمد مات تائباً... الا و من مات علی بغض آل محمد جاء یوم القیامة مکتوباً بین عینیه آیس من رحمة الله الا و من مات علی بغض آل محمد مات کافراً و من مات علی بغض آل محمد لم یشمّ رائحة الجنة) (یعنی آگاه باشید کسی که بمیرد بر دوستی آل محمد شهید مرده است و توبه کننده از گناه و آمرزیده شده (البته اینجا توضیحی دارد که مجالش نیست)... آگاه باشید و کسی که بمیرد بر دشمنی آل محمد، روز قیامت بین دو چشم او نوشته شده است، از رحمت خدا ناامید است. آگاه باشید و کسی که بمیرد بر دشمنی آل محمد کافر مرده است، آگاه باشید و کسی که بمیرد بر دشمنی آل محمد، استشمام نمی کند بوی بهشت را[8])
[1]. مشکور، محمدجواد، موسوعة الفرِ الاسلامیه، بیروت، مجمع البحوث الاسلامیة للدرسات و النشر، چاپ اول، 1415 ه ، 1995 م، ص290.
[2]. سبحانی جعفر، الملل و النحال، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ سوم، 1408 ه. ق، ماده خرج، ج2، ص585.
[3]. ربانی گلپایگانی، علی بحوث فی تاریخ الکلام الاسلامی (جزوه آموزش موسسه امام صادق)، شماره 2، ص3.
[4]. محدث قمی، شیخ عباس، سفینه البحار، انتشارات اسوه چاپ اول، 1414 ه. ق ماده خرج، ج2 ص585.
[5]. ربانی گلپایگانی، علی، بحوث فی تاریخ الکلام الاسلامی، شماره 2، ص7.
[6]. معرفت، محمدهادی، طبق سؤال شفاهی که از ایشان پرسیدم.
[7]. امام فخر رازی، تفسیر کبیر، ذیل آیه مودت از صاحب کشاف (زمخشری) و ثعلبی در تفسیر خود.
[8]. شیرازی، سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، ص 66، دارالکتب الاسلامیه، چاپ 29، سال 1362 و محدث قمی، شیخ عباس، سفینة البحار، ج 2، ص 19، انتشارات اسوه، چاپ اول، 1414 ه‌ق، ماده حبب.
( اندیشه قم )
