خداوند چه احتیاج به نماز ما دارد که آن را واجب کرده است؟

باید بدانیم که خداوند متعال گذشته از این که احتیاجی به نماز بندگان ندارد، اطاعت و طغیان بندگان نیز، نفع و ضرری به او نمی رساند. قرآن مجید در این باره می فرماید:
(إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمیعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِی حَمیدٌ)1؛ (اگر همه مردم روی زمین کافر بشوند نقصی بر خدا وارد نیست و کمبودی برای خدا ایجاد نمی شود).
و یا در آیه دیگر می فرماید:
(وَ مَنْ ینْقَلِبْ عَلی عَقِبَیهِ فَلَنْ یضُرَّ اللَّهَ شَیئا)2؛ (هر کس به جاهلیت و گمراهی پسروی کند هرگز خدا را زیان نمی رساند).
اما این که خداوند متعال با وجود این که نیازی به نماز بندگان ندارد، آن را واجب نموده به این دلیل است که، پروردگار عالمیان می داند چه چیزهایی برای بندگانش مفید بوده و می تواند سعادت اخروی او را تأمین می کند و چه چیزهایی زیان بار و نابودکننده مسیر کمال آنها می باشد؛ خداوند می داند که اگر انسان را به حال خود واگذارد، نه تنها به کمال و سعادت اخروی نمی رسد، بلکه خود را به ذلّت و پستی می کشاند؛ لذا از روی محبّت و لطفی که به بندگان خود دارد آنها را به انجام عباداتی همچون نماز دستور داده است.
تصوّر کنید استادی، دانشجویی را به درس خواندن ملزم کند و حتی ممکن است به دلیل درس نخواندن نمره منفی دهد و یا مشروط کند و حال آن که نه به درس خواندن او نیازی دارند و نه ترک تحصیل دانشجو، ضرری به او می رساند.
بنابراین، آنچه در وجوب نماز وجود دارد، در واقع چیزی نیست جز لطف و رحمتی از سوی پروردگار به بندگانش، تا به این وسیله هر چه بهتر و سریع تر به کمال و سعادت دنیوی و اخروی خود برسند.
و اما درباره وجوب نماز در اوقات خاصّع خداوند می فرماید:
(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اللَّیلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً)3؛ (نماز را از زوال خورشید تا نهایت تاریکی شب (نیمه شب) برپا دار، و همچنین قرآن فجر (نماز صبح) را، چرا که قرآن فجر مورد مشاهده (فرشتگان شب و روز) است).
دلوک شمس به معنی زوال آفتاب از دائره نصف النهار است که وقت ظهر می باشد.
از امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه روایت شده است: (دلوک شمس به معنی زوال آن (از دائره نصف النهار) است، و غسق اللیل به معنی نیمه شب است، این چهار نماز است که پیامبر صلی الله علیه و آله آنها را برای مردم قرار داد و توقیت نمود، و قرآن الفجر اشاره به نماز صبح است)4.
پی نوشت:
1. ابراهیم 14، آیه 8.
2. آل عمران 3، آیه 144.
3. اسراء 17، آیه 78
4. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1374ش، اول، ج12، ص 221.
منبع: www.porseman.org