در میان ادیان و مذاهب، دینی موفقیت بیش‌تری دارد که از هر جهت کامل‌تر باشد. شریعتی قادر است انسانهای با فضیلت و شخصیتهای نمونه تربیت نماید که کم‌ترین تبعیض و بیعدالتی در آن نباشد. یکی از شبهاتی که در مجامع علمی دانشگاهی و حوزوی مطرح میشود، این است که اگر شما ادعا دارید اسلام، تنها دین نجات بخش انسانهاست و هیچ ظلم و بیعدالتی در آن نبوده، هیچ فرقی میان سیاه و سفید، پادشاه و رعیت، قوی و ضعیف و عرب و عجم نیست، پس چرا فرزندان امام علی(ع) و سادات علوی، در دین اسلام بر دیگران امتیاز و برتری دارند؟ آیا این امتیاز سادات، برخلاف آیهای نیست که ملاک برتری افراد را خدا ترسی و تقوا و اعمال صالح میداند؟ چگونه از یک طرف شعار عدالتخواهی سر میدهید و از طرف دیگر، سادات را بر دیگران امتیاز میبخشید؟ این یکی از شبهاتی است که طرح آن برای نسل جوان جامعه به جهت عدم اطلاع کافی آنان میتواند منشأ برخی از انحرافات اعتقادی و اخلاقی گردد. به همین خاطر پاسخ این شبهه را آن گونه که در قرآن آمده، از دیدگاه علامه (ره) بیان مینماییم. در پاسخ به این پرسش باید گفت که هیچ تردیدی وجود ندارد که اسلام، دین عدالت است و هیچ شریعتی در مقام ادعا و عمل در این زمینه نمیتواند با اسلام برابری نماید. رهبران دینی در اسلام، هم شعار عدالت اجتماعی، اصلیترین شعارشان بوده و هم در مقام عمل کم‌ترین تخطّی از آن نداشتهاند؛ چنان که دوست و دشمن در عدالت حضرت علی(ع) شهادتش را به خاطر شدت عدالتش میدانند؛ اما با همه‌ی این اوصاف، ریشه‌ی برتری و امتیاز گروهی خاص (سادات) بر دیگران، به جهت آیهای در قرآن است که به موجب آن، خداوند به پیغمبر(ص) امر کرده که از مردم بخواهد با خویشاوندان وی معاملهی دوستی و مودت نمایند.[1] سرّ و حکمت این درخواست خدای تعالی از پیامبر اکرم(ص) بعد از رحلت او مشخص شد که آن ظلمها و ستمهایی بود که در طول تاریخ با نسل هیچ رهبر و پیشوایی نشده است. سلسله‌ی سادات، قرن‌ها هیچ گونه تأمینی نداشتند، کشته میشدند و سرهای بریده‌ی ایشان را به عنوان ارمغان از شهری به شهری دیگر میبردند، آنان را زنده زنده دفن میکردند و دسته دسته در پی ساختمانها و دیوارها میگذاشتند، آنان را زندانی و مسموم میکردند. سالها گذشت تا این که شیعه استقلال یافت و توانست در احترام سادات بکوشد.[2] اکنون نیز شیعیان خصوصاً سادات در برخی از کشورها از دست دشمنان در امان نیستند و امنیت جانی و مالی ندارند؛ مثلاً در پاکستان افراد سپاه صحابه، برخی از روزها در کنار جاده کمین میزنند و اتوبوس را متوقف میکنند و مسافران را بازدید کرده، کارت شناسایی آنان را نگاه میکنند؛ اگر اسم کسی (علی) باشد، در کنار خیابان او را گردن میزنند. پس اگر خداوند خطاب به پیامبرش فرمود: به مردم بگو که: (اجر و پاداش رسالتم، دوستی با اهل بیت من است) به جهت این بوده است که خداوند میدانست با اهل بیتش بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) چه برخوردی خواهند نمود. بنابراین به خاطر کاستن از آن ستمها چنین کلامی را بر رسولش وحی نموده است، و این به معنای نابرابری و بیعدالتی در شریعت شمرده نمیشود. چون خداوند نفرموده است که از حیث حقوق اجتماعی، آنان از دیگران برترند و هرگاه خطا و معصیتی و یا جرم و جنایتی را انجام دادند، نباید مجازات گردند و یا خداوند در قیامت معاصیشان را نادیده میگیرد و آنان را از عذاب خویش نجات میدهد. پی نوشتها: [1]. سوره‌ی شوری، آیه‌ی 23 [2]. فرازهایی از اسلام، ص 326. منبع: جوانان و پرسشهای اخلاقی، مصطفی خلیلی، ناشر: مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه) بهار 1381(
اگر اسلام دین عدالت است، پس چراسادات و اولاد امام علی(علیه السلام) بر دیگران برتری دارند؟
در میان ادیان و مذاهب، دینی موفقیت بیشتری دارد که از هر جهت کاملتر باشد. شریعتی قادر است انسانهای با فضیلت و شخصیتهای نمونه تربیت نماید که کمترین تبعیض و بیعدالتی در آن نباشد.
یکی از شبهاتی که در مجامع علمی دانشگاهی و حوزوی مطرح میشود، این است که اگر شما ادعا دارید اسلام، تنها دین نجات بخش انسانهاست و هیچ ظلم و بیعدالتی در آن نبوده، هیچ فرقی میان سیاه و سفید، پادشاه و رعیت، قوی و ضعیف و عرب و عجم نیست، پس چرا فرزندان امام علی(ع) و سادات علوی، در دین اسلام بر دیگران امتیاز و برتری دارند؟ آیا این امتیاز سادات، برخلاف آیهای نیست که ملاک برتری افراد را خدا ترسی و تقوا و اعمال صالح میداند؟ چگونه از یک طرف شعار عدالتخواهی سر میدهید و از طرف دیگر، سادات را بر دیگران امتیاز میبخشید؟
این یکی از شبهاتی است که طرح آن برای نسل جوان جامعه به جهت عدم اطلاع کافی آنان میتواند منشأ برخی از انحرافات اعتقادی و اخلاقی گردد. به همین خاطر پاسخ این شبهه را آن گونه که در قرآن آمده، از دیدگاه علامه (ره) بیان مینماییم.
در پاسخ به این پرسش باید گفت که هیچ تردیدی وجود ندارد که اسلام، دین عدالت است و هیچ شریعتی در مقام ادعا و عمل در این زمینه نمیتواند با اسلام برابری نماید.
رهبران دینی در اسلام، هم شعار عدالت اجتماعی، اصلیترین شعارشان بوده و هم در مقام عمل کمترین تخطّی از آن نداشتهاند؛ چنان که دوست و دشمن در عدالت حضرت علی(ع) شهادتش را به خاطر شدت عدالتش میدانند؛ اما با همهی این اوصاف، ریشهی برتری و امتیاز گروهی خاص (سادات) بر دیگران، به جهت آیهای در قرآن است که به موجب آن، خداوند به پیغمبر(ص) امر کرده که از مردم بخواهد با خویشاوندان وی معاملهی دوستی و مودت نمایند.[1] سرّ و حکمت این درخواست خدای تعالی از پیامبر اکرم(ص) بعد از رحلت او مشخص شد که آن ظلمها و ستمهایی بود که در طول تاریخ با نسل هیچ رهبر و پیشوایی نشده است. سلسلهی سادات، قرنها هیچ گونه تأمینی نداشتند، کشته میشدند و سرهای بریدهی ایشان را به عنوان ارمغان از شهری به شهری دیگر میبردند، آنان را زنده زنده دفن میکردند و دسته دسته در پی ساختمانها و دیوارها میگذاشتند، آنان را زندانی و مسموم میکردند. سالها گذشت تا این که شیعه استقلال یافت و توانست در احترام سادات بکوشد.[2]
اکنون نیز شیعیان خصوصاً سادات در برخی از کشورها از دست دشمنان در امان نیستند و امنیت جانی و مالی ندارند؛ مثلاً در پاکستان افراد سپاه صحابه، برخی از روزها در کنار جاده کمین میزنند و اتوبوس را متوقف میکنند و مسافران را بازدید کرده، کارت شناسایی آنان را نگاه میکنند؛ اگر اسم کسی (علی) باشد، در کنار خیابان او را گردن میزنند.
پس اگر خداوند خطاب به پیامبرش فرمود: به مردم بگو که: (اجر و پاداش رسالتم، دوستی با اهل بیت من است) به جهت این بوده است که خداوند میدانست با اهل بیتش بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) چه برخوردی خواهند نمود. بنابراین به خاطر کاستن از آن ستمها چنین کلامی را بر رسولش وحی نموده است، و این به معنای نابرابری و بیعدالتی در شریعت شمرده نمیشود.
چون خداوند نفرموده است که از حیث حقوق اجتماعی، آنان از دیگران برترند و هرگاه خطا و معصیتی و یا جرم و جنایتی را انجام دادند، نباید مجازات گردند و یا خداوند در قیامت معاصیشان را نادیده میگیرد و آنان را از عذاب خویش نجات میدهد.
پی نوشتها:
[1]. سورهی شوری، آیهی 23
[2]. فرازهایی از اسلام، ص 326.
منبع: جوانان و پرسشهای اخلاقی، مصطفی خلیلی، ناشر: مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه) بهار 1381(
- [سایر] عدالت اجتماعی در سیره امام علی(علیه السلام) چگونه بود؟
- [سایر] نظام اسلامی چگونه می تواند ادامه دهنده راه حضرت امیر المومنین(علیه السلام) در اجرای عدالت باشد؟
- [سایر] آیا از لحاظ مقام، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله بر حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام برتری دارد؟
- [سایر] علی(ع):(آن که عدالت ورزد، قدر وارج می یابد)پس چراخودشان دراثرعدالت داشتن دشمنان زیادی داشتند؟
- [سایر] (اَلسَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلی اَوْلادِ الْحُسَیْنِ عَلی اَصْحابِ الْحُسَیْنِ) علی ابن الحسین کیست؟ علی اکبر یا امام سجاد؟ لطفا دلیل خود را بگویید. آیا قرائنی وجود دارد که نشان دهد منظور کیست؟
- [سایر] حضرت علی چه برتری نسبت به سایر اشخاص دارد آنچه که ما از گفته های خود شما از علی می دانیم علی مردی است خشن و تنها هنر او شمشیر زدن و کشتن آدم ها است حال چرا خدا یک قاتل هزاران نفر را جانشین پیغمبر محبوب خود می کند اگر چنین است پس چرا خدا را عادل می نامید. من هرچه در قرآن خواندم چیزی در رابطه با علی نیافتم و این حرف های شما کاملا غلط است اگر خداوند علی را به جانشینی تعیین کرده پس منظور از پیامبر آخر زمان چیست؟
- [سایر] آیا امام مهدی(علیه السلام) برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام، از امدادهای غیبی استفاده می کند؟
- [سایر] چرا در اسلام مرد بر زن برتری یافته و باید رئیس خانه باشد و در مورد آیه الرجال قوامون علی النسا ء توضیح دهید.
- [سایر] اجرای عدالت اجتماعی و ترویج فرهنگ برابری و برادری و عدالت اجتماعی تا چه میزان در ترویج دین مبین اسلام و صلح جهانی اهمیت دارد؟
- [سایر] برتری اسلام به دیگر ادیان الهی و غیرالهی با توجه به اینکه همه ادیان بشر را دعوت به نیکی و عدالت و ... می کنند؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی بگوید که میت وصیت کرده فلان مبلغ به من بدهند چنانچه دو مرد عادل گفته او را تصدیق کنند یا قسم بخورد و یک مرد عادل هم گفته او را تصدیق نماید یا یک مرد عادل و دو زن عادل یا چهار زن عادل به گفته او شهادت دهند باید مقداری را که می گوید به او بدهند و اگر یک زن عادل شهادت دهد باید یک چهارم چیزی را که مطالبه می کند به او بدهند و اگر دو زن عادل شهادت دهند نصف ان را و اگر سه زن عادل شهادت دهند سه چهارم ان را به او بدهند و نیز اگر دو مرد کافر کتابی که در دین خود عادل باشند گفته او را تصدیق کنند در صورتی که میت ناچار بوده است که وصیت کند و مرد و زن عادلی هم در موقع وصیت نبوده باید چیزی را که مطالبه می کند به او بدهند
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی بگوید که: (میّت وصیّت کرده فلان مبلغ را به من بدهند)، چنانچه دو مرد عادل گفته او را تصدیق کنند یا سوگند بخورد و یک مرد عادل هم گفته او را تصدیق نماید، یا یک مرد عادل و دو زن عادل یا چهار زن عادل به گفته او شهادت دهند، باید مقداری را که مدّعی میگوید به او بدهند و اگر یک زن عادل شهادت بدهد، باید یک چهارم چیزی را که مطالبه میکند به او بدهند و اگر دو زن عادل شهادت دهند، نصف آن را و اگر سه زن عادل شهادت دهند، باید سه چهارم آن را به او بدهند و نیز اگر دو مرد کافر ذمّی که در دین خود عادلند گفته او را تصدیق کنند، در صورتی که میّت ناچار بوده است که وصیّت کند و مرد و زن عادلی هم در هنگام وصیّت نبوده، باید چیزی را که مطالبه میکند به او بدهند.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی بگوید که میت وصیت کرده فلان مبلغ را به من بدهند، چنانچه دو مرد عادل گفته او را تصدیق کنند، یا قسم بخورد و یک مرد عادل هم گفته او را تصدیق نماید، یا یک مرد و دو زن عادل یا چهار زن عادل به گفته او شهادت دهند، باید مقداری را که میگوید به او بدهند، و اگر یک زن عادل شهادت دهد، باید یک چهارم چیزی را که مطالبه میکند به او بدهند. و اگر دو زن عادل شهادت دهند نصف آن را و اگر سه زن عادل شهادت دهند باید سه چهارم آن را به او بدهند، و نیز اگر دو مرد کافر ذمّی که در دین خود عادل باشند و مورد وثوق به راستگویی و عدم خیانت باشند گفته او را تصدیق کنند، در صورتی که میت ناچار بوده است که وصیت کند و مرد و زن عادلی هم در موقع وصیت نبوده، باید چیزی را که مطالبه میکند به او بدهند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] تقلید در احکام; عمل نمودن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که: مرد بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده و عادل باشد و مقصود از عدالت آن است که قدرت نفسانیه ای بر انجام واجبات و ترک گناهان کبیره داشته باشد. و احتیاط واجب آن است که مرجع تقلید حریص به دنیا نباشد و لازم است از مجتهدین دیگر اعلم باشد یعنی در فهمیدن حکم خدا از همه مجتهدین عصر خودش عالمتر باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] امامی را که عادل بوده، اگر شک کند که هنوز عادل است یا نه، میتواند به او اقتدا نماید.
- [آیت الله مظاهری] امامی را که عادل میدانسته، اگر شک کند به عدالت خود باقی است یا نه، میتواند به او اقتدا نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شک کند امامی که عادل میدانسته به عدالت خود باقی است یا نه، میتواند به او اقتدا نماید.
- [آیت الله بروجردی] امامی را که عادل میدانسته، اگر شک کند به عدالت خود باقیست یا نه، میتواند به او اقتدا نماید.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد از واجبات دین و دری از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خود گشوده است(1) و در جهت حفظ کیان اسلام و امنیت مسلمانان و دفاع در مقابل هجوم کافران و ناپاکان و یاری مستضعفان، مورد تأکید قرآن و معصومان علیهمالسلام قرار گرفته است. امّتی که از جهاد روی گردانند، جامه ذلّت و خواری و ردای بلا و گرفتاری بپوشند و با حقارت و پستی از انصاف و عدالت محروم شوند.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی بگوید: من وصی میتم که مال او را به مصرفی برسانم، در صورتی ثابت میشود که دو مرد عادل گفته او را تصدیق نمایند، یا دو مرد اهل ذمّه عادل در دین خود، اگر مسلمانی نباشد که شهادت دهد تصدیق نمایند، و همچنین ثابت میشود با اقرار ورثه.