با تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام موارد مذکور در پست قبل بعنوان شرایط ضمن عقد در سند ازدواج گنجانده شد . نکته قابل توجه این است که این 12 شرط تماماً ححقوق زن را مورد تاکید قرار داده است و هیچکدام از آنها هیچ حقی از مرد را در بر ندارد طبق تعریفهای قبلی که نسبت به قانون مدنی انجام شد خود قانون مدنی هیچ قدرت اجرایی خاصی برای اعاده حقوق مردان ندارد و بهترین راه برای مردان زمانی که در زندگی مشکل پیدا کردند و زن خود را نتوانستند در مسیر سالم و بدون مشکل زندگی حفظ کنند صرفاً طلاق میباشد حتی مشاهدات مکرر من نشان داده که بیماریهای صعب العلاج زنها هم کمترین حقی در دادگاهها به ایشان نمیدهد فقط در صورتی که شرایط مالی خیلی خوبی داشته باشند امکان ازدواج مجدد برای زوج فراهم است که طبیعتا زن اول حقوق خود را تماماً میتواند دریافت کند و در حقوقش کوچکترین خللی وارد نمیشود . اما شروط ضمن عقد که زوجها و خصوصا مردها تصورشان بر این است که امضای آنها الزامیست اصلاً الزامی نیست و به توافق طرفین بستگی دارد پیشنهاد من به جوانان و دختر ها و پسرها این است که بدانند چکار میکنند و چه چیزهایی از همسر خود میخواهند در ادامه این شروط بندی قرار دارد که در آنجا هر شرطی که مخالف ماهیت ازدواج نباشد میتواند گنجانده شود شایسته است که زوجها بجای احساساتی بودن به این نکته توجه کنند که ازدواج یک قرارداد هم هست و ممکن است روزی به محکمه کشیده شود بنا بر این باید قانون را بدانند بجای اینکه در روز عقد و قبل آن که مقدمات فراهم میشود با حرفها و مراسم بی اهمیت همدیگر را به بازی بگیرند معقولانه جلو بروند و به فکر این باشند که یک عمر زندگی مشترک همه اش علاقه و محبت نیست و گاهی نا خوشی و نارضایتی و عدم تفاهم است . نکته قانونی این است که وقتی مرد در موردی به زن وکالت میدهد به معنای این است که زن از اختیار و اراده مرد برای انجام کار استفاده میکند یعنی وقتی به دادگاه مراجعه میکند و تقاضای مهریه و طلاق میکند این اختیار و اراده مرد است که این خواسته را داشته تا هر وقت زوجه در شرایط مذکور قرار گرفت بتواند اقدام کند .چیزهایی که باید بیشتر مورد توجه واقع میشد اصلا در این موارد وجود ندارد .چیزی که در ارتباط با این شرایط بوضوح دیده میشود این است که مراجعه زنها بواسطه این موراد به دادگاه خیلی زیاد است با استناد به این مواد اگر مواردی محقق شود که بنوعی هر کدام از این شرایط را محقق کند زن هم میتواند طلاق بگیرد و در عین حال محق است مهریه و نفقه خود را هم تمام و کمال دریافت کند . نکاتی که پیشنهاد میکنم به طرفین تا در آن دقت کنند این است که اولا هر شرطی را امضا نکنند موارد بسیاری بوده که بر اثر نا سازگاری زن خود زن به دادگاه مراجعه کرده و عنوان کرده در عسر و حرج است هر چند بعد از مدتها کشمکش نتواند به خواسته خود برسد ولی مقدمات ناراحتی و درگیری در زندگی بواسطه همین شرط ضمن عقد بوجود آمده و تصور زن بر این بوده که زندگی نکردن و یک پول یکجا از مرد گرفتن شاید بیشتر به نفع او باشد تا اینکه با یک زندگی معمولی بخواهد صبر و تحمل را پیشه خود کند . مورد بعدی که معمولا اصلا به آن توجه نمیشود این است که هر شرطی را میتوان مطرح کرد و از طرف هر دو طرف میتوان شرایطی را اضافه کرد و این در خود سند عقد پیش بینی شده است .شرایط پیشنهادی بنده به عروس و دامادهای جوان اینهاست که به آن توجه کنند : 1- عقد با شرط صحت و سلامت جسمی و روحی عروس و داماد شکل می گیرد . 2-عقد با شرط عدم اعتیاد طرفین به هر گونه مواد اعتیاد زا صورت میگیرد . 3- در صورتی که زن ناسازگاری کند و یا به تشخیص دادگاه زن در بروز اختلاف در امر زناشوئی و خصوصیت آرامش و سلامت زندگی مقصر تشخیص داده شود مرد وکیل و وکیل در توکیل است تا مهریه زن رااز طرف زن به خود بذل کرده و در صورتی که بخواهد او را طلاق دهد. این سه مورد بسیار مهم میباشد اما چه آثاری دارد : بر اساس بند اول و دوم آن بعد از عقد وقتی مشخص بشود هر کدام از طرفین بیماری ناجوری داشته اند و یا معتاد بوده اند و زمان عقد پنهان کرده باشند بدون طلاق و با فسخ نکاح از هم جدا میشوند و خیلی راحتتر به حقوق خود میرسند و این کار بسرعت انجام میشود از طرف دیگر کمتر کسی جرات میکند سر طرف دیگر کلاه بگذارد چون در صورتی که بدون صداقت جلو بیاید به هیچ چیزی نمیرسد و همه چیز را هم از دست میدهد . بر اساس بند سوم که مشخصا حقوق مردها را در بر دارد و در مقابل 12 بندی است که به زنها اختصاص یافته است هر گاه زن زندگی مشترک را رها کند و یا باعث اذیت و آزار شوهر بشود و یا راهی را در زندگی برگزیند که مخالف صفت آرامش زندگی مشترک باشد مرد مهریه زن را به تشخیص دادگاه به خود میبخشد و اگر خواست او را طلاق میدهد . شاید ظاهر آن یکمقدار مردانه باشد ولی در اصل صحت و سلامت زندگی را در بر دارد با این شکل کمتر زنی زندگی را بدون دلیل ترک میکند و یا اگر مهریه بخواهد از مرد بگیرد باید با حسن رفتار و با صمیمیت اینکار را بکند و تصور نکند هر کاری بکند باز هم میتواند مهریه از مرد بگیرد و در این شرایط که مهریه ها بالاست مرد در زمانی که زن مقصر مشکلات زندگی باشد دچار سر در گمی نمیشود و از طرف دیگر زن هم حواس خود را در زندگی بیشتر معطوف به حسن معاشرت میکند . در صورتی که مردی بخواهد شرایط زن را امضاء کند میتواند بخواهد در مقابل تمام آن 12 شرط یک شرط مرد را امضا کند و اینها همه اختیاری و با توافق طرفین می باشد .
با تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام موارد مذکور در پست قبل بعنوان شرایط ضمن عقد در سند ازدواج گنجانده شد . نکته قابل توجه این است که این 12 شرط تماماً ححقوق زن را مورد تاکید قرار داده است و هیچکدام از آنها هیچ حقی از مرد را در بر ندارد طبق تعریفهای قبلی که نسبت به قانون مدنی انجام شد خود قانون مدنی هیچ قدرت اجرایی خاصی برای اعاده حقوق مردان ندارد و بهترین راه برای مردان زمانی که در زندگی مشکل پیدا کردند و زن خود را نتوانستند در مسیر سالم و بدون مشکل زندگی حفظ کنند صرفاً طلاق میباشد حتی مشاهدات مکرر من نشان داده که بیماریهای صعب العلاج زنها هم کمترین حقی در دادگاهها به ایشان نمیدهد فقط در صورتی که شرایط مالی خیلی خوبی داشته باشند امکان ازدواج مجدد برای زوج فراهم است که طبیعتا زن اول حقوق خود را تماماً میتواند دریافت کند و در حقوقش کوچکترین خللی وارد نمیشود .
اما شروط ضمن عقد که زوجها و خصوصا مردها تصورشان بر این است که امضای آنها الزامیست اصلاً الزامی نیست و به توافق طرفین بستگی دارد پیشنهاد من به جوانان و دختر ها و پسرها این است که بدانند چکار میکنند و چه چیزهایی از همسر خود میخواهند در ادامه این شروط بندی قرار دارد که در آنجا هر شرطی که مخالف ماهیت ازدواج نباشد میتواند گنجانده شود شایسته است که زوجها بجای احساساتی بودن به این نکته توجه کنند که ازدواج یک قرارداد هم هست و ممکن است روزی به محکمه کشیده شود بنا بر این باید قانون را بدانند بجای اینکه در روز عقد و قبل آن که مقدمات فراهم میشود با حرفها و مراسم بی اهمیت همدیگر را به بازی بگیرند معقولانه جلو بروند و به فکر این باشند که یک عمر زندگی مشترک همه اش علاقه و محبت نیست و گاهی نا خوشی و نارضایتی و عدم تفاهم است .
نکته قانونی این است که وقتی مرد در موردی به زن وکالت میدهد به معنای این است که زن از اختیار و اراده مرد برای انجام کار استفاده میکند یعنی وقتی به دادگاه مراجعه میکند و تقاضای مهریه و طلاق میکند این اختیار و اراده مرد است که این خواسته را داشته تا هر وقت زوجه در شرایط مذکور قرار گرفت بتواند اقدام کند .چیزهایی که باید بیشتر مورد توجه واقع میشد اصلا در این موارد وجود ندارد .چیزی که در ارتباط با این شرایط بوضوح دیده میشود این است که مراجعه زنها بواسطه این موراد به دادگاه خیلی زیاد است با استناد به این مواد اگر مواردی محقق شود که بنوعی هر کدام از این شرایط را محقق کند زن هم میتواند طلاق بگیرد و در عین حال محق است مهریه و نفقه خود را هم تمام و کمال دریافت کند .
نکاتی که پیشنهاد میکنم به طرفین تا در آن دقت کنند این است که اولا هر شرطی را امضا نکنند موارد بسیاری بوده که بر اثر نا سازگاری زن خود زن به دادگاه مراجعه کرده و عنوان کرده در عسر و حرج است هر چند بعد از مدتها کشمکش نتواند به خواسته خود برسد ولی مقدمات ناراحتی و درگیری در زندگی بواسطه همین شرط ضمن عقد بوجود آمده و تصور زن بر این بوده که زندگی نکردن و یک پول یکجا از مرد گرفتن شاید بیشتر به نفع او باشد تا اینکه با یک زندگی معمولی بخواهد صبر و تحمل را پیشه خود کند .
مورد بعدی که معمولا اصلا به آن توجه نمیشود این است که هر شرطی را میتوان مطرح کرد و از طرف هر دو طرف میتوان شرایطی را اضافه کرد و این در خود سند عقد پیش بینی شده است .شرایط پیشنهادی بنده به عروس و دامادهای جوان اینهاست که به آن توجه کنند :
1- عقد با شرط صحت و سلامت جسمی و روحی عروس و داماد شکل می گیرد .
2-عقد با شرط عدم اعتیاد طرفین به هر گونه مواد اعتیاد زا صورت میگیرد .
3- در صورتی که زن ناسازگاری کند و یا به تشخیص دادگاه زن در بروز اختلاف در امر زناشوئی و خصوصیت آرامش و سلامت زندگی مقصر تشخیص داده شود مرد وکیل و وکیل در توکیل است تا مهریه زن رااز طرف زن به خود بذل کرده و در صورتی که بخواهد او را طلاق دهد.
این سه مورد بسیار مهم میباشد اما چه آثاری دارد :
بر اساس بند اول و دوم آن بعد از عقد وقتی مشخص بشود هر کدام از طرفین بیماری ناجوری داشته اند و یا معتاد بوده اند و زمان عقد پنهان کرده باشند بدون طلاق و با فسخ نکاح از هم جدا میشوند و خیلی راحتتر به حقوق خود میرسند و این کار بسرعت انجام میشود از طرف دیگر کمتر کسی جرات میکند سر طرف دیگر کلاه بگذارد چون در صورتی که بدون صداقت جلو بیاید به هیچ چیزی نمیرسد و همه چیز را هم از دست میدهد .
بر اساس بند سوم که مشخصا حقوق مردها را در بر دارد و در مقابل 12 بندی است که به زنها اختصاص یافته است هر گاه زن زندگی مشترک را رها کند و یا باعث اذیت و آزار شوهر بشود و یا راهی را در زندگی برگزیند که مخالف صفت آرامش زندگی مشترک باشد مرد مهریه زن را به تشخیص دادگاه به خود میبخشد و اگر خواست او را طلاق میدهد .
شاید ظاهر آن یکمقدار مردانه باشد ولی در اصل صحت و سلامت زندگی را در بر دارد با این شکل کمتر زنی زندگی را بدون دلیل ترک میکند و یا اگر مهریه بخواهد از مرد بگیرد باید با حسن رفتار و با صمیمیت اینکار را بکند و تصور نکند هر کاری بکند باز هم میتواند مهریه از مرد بگیرد و در این شرایط که مهریه ها بالاست مرد در زمانی که زن مقصر مشکلات زندگی باشد دچار سر در گمی نمیشود و از طرف دیگر زن هم حواس خود را در زندگی بیشتر معطوف به حسن معاشرت میکند .
در صورتی که مردی بخواهد شرایط زن را امضاء کند میتواند بخواهد در مقابل تمام آن 12 شرط یک شرط مرد را امضا کند و اینها همه اختیاری و با توافق طرفین می باشد .
- [سایر] شرایط عقد ذمّه چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان فعلی در سند ازدواج چند شرط قید کردهاند آیا این شرائط در خواندن عقد دخالت دارد یا نه و اینها شرعیت داردی فقط قانونی است؟ و اگر انسان عقد را به صورت همان مرسوم سابق بدون در نظر گرفتن شرائط عقد جاری کند و زوجین برای تنظیم سند ازدواج به دفترخانه بروند آیا شرعاً این عقد اشکال دارد یا نه؟
- [آیت الله بهجت] اگر عاقد از شرایط نکاح و معنای صیغه آگاهی نداشته باشد، آیا عقد نکاح صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عاقد از شرایط نکاح و معنای صیغه، آگاهی نداشته باشد، آیا عقد نکاح صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن میتواند در شرایط ضمن عقد خود حق ازدواج مجدد را از همسرش سلب نماید؟
- [آیت الله مظاهری] اگر عاقد از شرایط نکاح و معنای صیغه، آگاهی نداشته باشد، آیا عقد نکاح صحیح است؟
- [سایر] برای عقد موقت (صیغه، متعه) چه باید خوانده شود؟ و شرایط و احکام آن به چه شکل است؟
- [سایر] اگر دختری راضی به عقد دائم نبوده و به اجبار راضی شود، این عقد چه حکمی دارد؟ اگر دختر با این شرایط راضی به نزدیکی کردن نباشد، حکم این نزدیکی چیست؟ اگر در شرایط مذکور دختر، فرزندی به دنیا بیاورد، آیا طفل حرام زاده است؟ اگر پدری، دختر جوان خویش را مجبور به زنا کند، آن پدر چه گناهی مرتکب شده است؟
- [سایر] با سلام و تشکر در پاسخ به زمان سوال قبلی ام در مورد اینکه فعلا شرایط ازدواج را ندارم فرمودید می توان زمان نامزدی و عقد را زیاد نمود تا شرایط مناسب شود. به نظر شما حد اکثر زمان ممکن برای زمان نامزدی و یا عقد چه مدتی می باشد ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] ایا در عقد موقت میتوان شرط کرد که اموری انجام نشود مثلا نزدیکی یا لمس یا بوسه یا حتا نگاه؟ وصرفا محرمیت باشد؟لطفا محدوده این شرایط را بفرمایید که تا کجا خلاف مقتضای عقد است؟
- [آیت الله اردبیلی] مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند، مگر در مناطقی که کار در خانه جزء وظایف زن محسوب میشود به گونهای که در ازدواج جزء شرایط عقد به حساب میآید، یعنی عقد مبنی بر آن انجام میگیرد.
- [آیت الله بهجت] بنابر اظهر، صلح عقد مستقلی است و در احکام و شرایط، تابع سایر عقود نیست، و فرقی نمیکند که صلح بعد از نزاع انجام گیرد و یا اصلاً نزاعی در بین نباشد بنابر اظهر. ولی لازم است در عقد صلح حرامی را حلال و یا حلالی را حرام نکنند، که در این صورت صلح، صحیح و نافذ نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر خود زن و مرد بخواهند صیغة عقد غیر دائم را بخوانند ، بعد از آنکه مدّت و مَهر را معیّن کردند ، چنانچه زن بگوید : زَوَجْتُکَ نَفْسی فٍی الْمُدَّهٍ الْمَعْلُومَهٍ عَلَی الْمَهْرٍ الْمَعْلُومٍ ، بعد بدون فاصله مرد بگوید قَبٍلْتُ صحیح است . و اگر دیگری را وکیل کنند و اوّل وکیل زن به وکیل مرد بگوید : مَتَّعْتُ مُوَکِلَّتی مُوَکِلَّکَ فِی الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ ، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید : قَبِلْتُ لِمُوَکِلی هکَذا صحیح میباشد . شرائط عقد :
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند، بعد از آنکه مدّت و مهر را معیّن کردند، چنانچه زن بگوید: زَوَّجْتُکَ نَفْسی فِی المُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعلُوم، بعد بدون فاصله مرد بگوید: قَبِلْتُ، صحیح است. و اگر دیگری را وکیل کنند اوّل وکیل زن به وکیل مرد بگوید: مَتَّعْتُ مُوَکِّلَتِی مُوَکِّلَکَ فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُوم، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: قَبِلْتُ لِمُوَکِّلی هکَذَا، صحیح می باشد. شرایط عقد
- [آیت الله سیستانی] اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند ، بعد از آنکه مدّت و مهر را معیّن کردند ، چنانچه زن بگوید : (زَوَّجْتُکَ نَفْسِی فِی المُدَّةِ المَعْلُومَةِ عَلَی المَهْرِ المَعْلُومِ) ، بعد بدون فاصله قابل توجهی مرد بگوید : (قَبِلْتُ) ، صحیح است . واگر دیگری را وکیل کنند ، و اول وکیل زن به وکیل مرد بگوید : (زَوَّجْتُ مُوَکِّلَتِی مُوَکِّلَکَ فِی المُدَّةِ المَعْلُومَةِ عَلَی المَهْرِ المَعْلُومِ) پس بدون فاصله قابل توجهی وکیل مرد ، بگوید : (قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ لِمُوَکِّلِی هکَذا) ، صحیح میباشد . شرائط عقد
- [آیت الله شبیری زنجانی] هر گاه مردی بخواهد زن برادرش به او محرم شود، میتواند دختر شیرخواری را با اجازه ولیّ او و رعایت شرایط دیگر به عقد موقّت خود درآورد و در همان حال زن برادرش آن دختر را شیر کامل دهد؛ ولی بنا بر احتیاط واجب باید مدت عقد موقّت به قدری باشد که دختر به حد قابلیت بهرهگیری جنسی برسد، پس از تکمیل شیر، زن برادر به او محرم میشود و اگر شیری که داده از شیر برادرش باشد، علاوه بر حصول محرمیت عقد دختر نیز باطل میشود.
- [آیت الله سبحانی] اگر به واسطه آن که مرد عنّین است و نمی تواند نزدیکی کند; زن عقد را به هم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یکی از عیب های دیگری که گفته شد مرد، یا زن عقد را به هم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد. از آنجا که مسائل مربوط (فسخ عقد) از جانب مرد و یا زن، شرایط خاصی دارد، لازم است هر نوع فسخ زیر نظر حاکم شرع صورت پذیرد.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که ضمن عقد دائم مهریه ذکر نشود و یا عدم مهر شرط شود، عقد نکاح صحیح است و زن و شوهر میتوانند بعد از عقد مهریّه را معیّن کنند و اگر قبل از تعیین مهریه آمیزش واقع شده باشد، زن مستحقّ مهرالمثل است یعنی مقدار مهریّهای که چنین زنی با توجّه به ویژگیهای مربوط و شرایط خانوادگی در بین امثال و فامیل و معمول محل خود دارد و در صورتی که یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه و آمیزش بمیرد، زن مستحقّ مهریه نیست.
- [آیت الله سبحانی] اگر به واسطه آن که مرد عنّین است و نمی تواند نزدیکی کند; زن عقد را به هم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یکی از عیب های دیگری که گفته شد مرد، یا زن عقد را به هم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد. از آنجا که مسائل مربوط (فسخ عقد) از جانب مرد و یا زن، شرایط خاصی دارد، لازم است هر نوع فسخ زیر نظر حاکم شرع صورت پذیرد. زنانی که ازدواج با آنان حرام است
- [آیت الله اردبیلی] در عقد موقّت اگر مهر معیّن نشود، عقد باطل است و اگر مدّت معیّن نشود، به عقد دائم تبدیل میشود.