چرا از نماز و عبادت لذت نمی‌برم؟

عواملی که می‌تواند نمازها و عبادات انسان را لذت بخش کند، عبارتند از:
الف) قبل از عبادت، انسان خود را مستعد و مهیا سازد؛ یعنی، به خود تلقین کند که من در صدد نیایش و نماز هستم و سعی کند افکار متفرق را از ذهنش دور کند.
ب) سعی کند در بهترین وقت عبادت کند؛ مثلاً، با کسالت - خستگی و خواب آلودگی - وارد نماز نشود؛ (لاتقربوا الصلوة و انتم کسالی).
ج) در محیط پر سر و صدا به مناجات نایستد؛ بلکه محیط آرام و ساکتی را انتخاب کند.
د) در حین نماز، مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احیاناً افکار دیگری به او هجوم آورد، همین که متوجه شد، سعی کند خود را از دام آن افکار برهاند.
یکی از عواملی که باعث صفای دل و زدودن حالت قساوت می‌شود، همین دعاها و نیایش‌ها و نمازهای سازنده است، البته اگر با شرایط ادا شوند.
1. در حالت شادابی و نشاط عبادت انجام شود.
2. توجه کامل به خدا باشد.
3. در محیطی دور از سر و صدا و جنجال انجام شوند.
4. گریه از خوف خدا و اهوال قیامت عامل دیگری است که در صفای دل موءثر است.
5. نشست و برخاست با عالمان و شخصیت‌های برجسته و وزینی که خود مظهر صفا و تقوا هستند. همچنین تلاوت قرآن با توجه به آیات الهی نیز موءثر است.
6. عامل دیگر، طلب صفای دل از خداست. در این زمینه مناجات شاکین از مناجات خمسه عشر را بخوانید.
انسان حالات گوناگونی دارد. امیرالموءمنین علیه‌السلام می‌فرماید: (ان للقلوب شهوه و اقبالا و ادبارا). بنابراین، قلب انسان گاهی اقبال به خدا و معنویات دارد و گاهی پشت می‌کند. در هنگام اقبال دل، به مستحبات بپردازید و در صورت پشت کردن، به واجبات اکتفا کنید. البته هر قدر انسان مجاهده نفس بیشتری کند و با خدا و قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام انس بیشتری گرفته و دل از هواهای نفسانی تخلیه کند به تدریج اقبالش بیشتر شده و به صورت ملکه راسخه در می‌آید. آن گاه است که در همه حالات به یاد خدا و متوجه اوست و هیچ چیز نمی‌تواند او را از محبوب حقیقی باز دارد. این همان حالتی است که از آن تعبیر به (نماز دائم) شده است:
خوشا آنان که الله یارشان بی
به حمد و قل هوالله کارشان بی
خوشا آنان که دائم در نمازند
بهشت جاودان ماوایشان بی
همچنین برای لذت بردن از نماز و انس با آن، راهکارهای زیرا را دقیق عمل کنید:
1. باور کردن اهمیت نماز؛ باید یک مطالعه مستمری را درباره اهمیت نماز پیش بگیرید و کتاب‌های مختلفی را که در این باره نگاشته شده، پیوسته مطالعه کنید تا با تکرار این مطالعه به اهمیت نماز برسید و از اعتقاد صرف به باور و ایمان دست یابید. از این رو، کتاب‌های زیر سفارش می‌شود:
الف) (اسرار الصلوة)، میرزا جواد ملکی تبریزی. ب) (پرواز در ملکوت یا اسرار الصلوة)، امام خمینی. اگر شروع مطالعات با کتاب‌های آقای قرائتی درباره نماز باشد، بهتر است.
2. باور کردن عتاب تارک نماز؛وعید و عذاب‌های الهی درباره تارک نماز، همیشه باید مورد نظر باشد تا انسان به خود بباوراند که چنین عذاب‌هایی واقعاً وجود دارند. کتاب‌هایی مثل (گناهان کبیره) شهید دستغیب، در این باره مفیدند.
3. روزی نیم ساعت، تفکر در مرگ؛ در زود گذشتن دوران زندگی، خاطرات تلخ و شیرین، ورود به عالم قبر، قیامت و رسیدن عذاب‌های الهی و سرافکندگی و... . این فکر، باید در مکانی خلوت باشد تا دل شما متأثر گردد و شما برای نماز و هر توشه اخروی تحریک گردید. اگر این تفکر اثر خود را بخشید، هفته‌ای نیم ساعت کفایت می‌کند.
4. گزیدن دوستانِ نماز دوست و گریز از دشمنان بی‌نماز و به ظاهر دوست؛ زیرا اثر همنشین بر کسی پوشیده نیست.
5. انس با محیطهای معنوی؛مساجد و محافل نشاط بخش معنوی، دل را به سمت عبادت و نماز می‌کشاند؛ حتی شنیدن و دیدن دعاهایی مثل دعای ندبه و کمیل، به وسیله صدا و سیما، مفید و روح بخش هستند.
6. انجام مستحبات نشاط‌آور؛ در بین مستحبات - نماز، ذکر و دعا - آن چیزی که بیش از همه به شما حال خوش و لذّت روحی می‌بخشد، انتخاب کنید و آن را بیشتر انجام دهید.
برای آگاهی بیشتر به کتاب‌های زیر مراجعه کنید:
الف) گلشن ابرار، جمعی از پژوهش‌گران حوزه علمیه قم.
ب) مفاخر اسلام، علی دوانی.
اما این که چرا از نماز لذت برده نمی شود، عوامل متعددی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
1. گناه و معصیت - هرگونه باشد - لذت عبادی را از انسان می‌گیرد.
2. عبادتی که در حال خستگی و با شکم پر، پریشانی فکر و مانند آن انجام شود لذت بخش نخواهد بود.
3. همنشینی با افراد لاابالی و کم ایمان، شوخی‌های نامناسب و سرگرمی‌های غیر مفید، لذت عبادت را کم می‌کند.
4. در طول روز به یاد خدا نبودن و از اعمال خویش مراقبت نکردن، لذت عبادت را کم و یا از بین می‌برد.
5. غذاهای مشکوک و لقمه‌های حرام نیز از عوامل مهم لذت نبردن از نماز (و عبادت) می‌باشند.