غیرت در دین، ممدوح است یا مذموم؟

می‌خواهیم بدانیم دفاع از امور شرعی و انسانی و حساس بودن در مقابل آن، از صفات حمیده است یا رذیله؛ اگر انسان در مقابل تجاوز به جان و مال و نوامیس و اعتقادات دینی‌اش حالت تدافعی داشته باشد خوب است، یا سکوت اختیار نماید و عکس العملی از خود نشان ندهد؟ در علم اخلاق کدام یک از این دو فرد مورد ستایشند؟ در فرهنگ دین، صفت غیرت، از صفات حمیده به شمار می‌آید یا از صفات رذیله؟
یکی از پرسش‌های مهمی که برای بسیاری از جوانان متدیّن معاصر، مطرح است، این است که آیا می‌توان در جامعه‌ی دینی، اعمال خلاف شرع و رفتار غیر دینی را که از جانب برخی، عالمانه و عامدانه صورت می‌گیرد مشاهده نمود و در عین حال سکوت اختیار کرد؟
علامه (ره) با توجه به برخی از روایات در این زمینه می‌فرمایند:
غیرت یکی از اخلاق حمیده و ملکات فاضله است و آن عبارت است از: دگرگونی حالت انسان از حالت عادی و اعتدال، به طوری که انسان را برای دفاع و انتقام از کسی که به یکی از مقدساتش اعم از: دین، ناموس و یا جاه و امثال آن تجاوز کرده، از جای خود می‌کَند و این صفت غریزی، صفتی است که هیچ انسانی به طور کلی از آن بی‌بهره نیست. هر فردی را فرض کنیم که از غیرت بی‌بهره باشد، باز در بعضی از موارد، غیرت را از خود بروز می‌دهد؛ پس غیرت یکی از امور فطری است و اسلام هم دینی است که براساس فطرت تشریع شد. امور فطری را دین تعدیل کرده و آن مقداری که در حیات بشر لازم و ضروری است معتبر و واجب می‌‌سازد.[1]
سکوت و بی‌تفاوتی در مقابل اهانت به مقدسات دینی با فرهنگ دین سازگار نیست؛ چون در تعالیم دین و متون روایی بر حفظ موازین شرع، بسیار تأکید شده است.
از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که فرمودند:
سوگند به ذات پاک خداوند که چند نفر وارد بهشت نمی‌شوند، از جمله دیوّث (کسی که در ناموس‌داری و عفت بی‌تفاوت باشد) و بی‌غیرت.[2]
حضرت علی(ع) در روایتی می‌فرمایند:
آیا حیا نمی‌کنید و غیرت نمی‌ورزید که زن‌های شما به بازارها می‌روند و با جوانان نیرومند و خوش هیکل روبه‌رو می‌شوند؟![3]
در حقیقت روحیه‌ی دینی با غیرت پیوند خورده و بی‌غیرتی، مساوی با ضعف اعتقادات دینی یا بی‌دینی است. ترویج شخصی بودن احکام دین و محدودیت آن در زندگی شخصی و عدم ارتباط تعالیم و قوانین مذهبی با امور اجتماعی، زمینه‌سازی آزادی به معنای بی‌بند و باری جوانان، ترک بیان واقعیات دین به بهانه‌ی آماده نبودن زمینه‌ی مساعد برای آن و رهایی دختران و پسران نوجوان و جوان در معابر عمومی، همه برای از بین بردن حساسیت دینی و گرفتن غیرت مذهبی ملتی است که برای حاکمیت دین و بقای آن از جان و مال خود گذشته و خون پاک‌ترین و مخلص‌ترین جوانان را در آن راه اعطا نموده است.
پی نوشتها:
[1]. المیزان، ج 4، ص 432.
[2]. بحار الانوار، ج 79، ص 116.
[3]. محجه البیضاء، ج 3، ص 104.
منبع: جوانان و پرسش‌های اخلاقی، مصطفی خلیلی، ناشر: مرکز مطالعات و پژوهش‌‌های فرهنگی حوزه‌ علمیه(بهار 1381)