برای این منظور می توانیداز نکات زیر کمک بگیرید 1. تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقی؛[1] یکی از عوامل اصلی کسب رضایت امام زمان علیه السّلام و توفیق دیدار آن حضرت، تهذیب نفس و آراستن خود به اخلاق نیکوست. در روایتی از امام صادق علیه السّلام آمده است: (مَنْ سره ان یکون من اصحاب القائم، فینتظر، و لیعمل با الورع و محاسن الاخلاق...)[2] (هر کس دوست میدارد از یاران حضرت قائم علیه السّلام باشد (و آن حضرت از او راضی باشد) باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید). از این روایت استفاده میشود که امام زمان علیه السّلام در صورتی از ما راضی میشود که از گناهان دوری نماییم و خود را به اخلاق شایسته و اسلامی آراسته سازیم. موضوع تهذیب نفس و دوری گزیدن از گناهان و اعمال ناشایست، به عنوان یکی از عوامل کسب رضایت امام زمان علیه السّلام و وظایف منتظران در عصر غیبت از چنان اهمیتی برخوردار است که در توقیع شریفی که از ناحیة مقدسه حضرت صاحب الامر به مرحوم شیخ مفید (ره) صادر گردیده، اعمال ناشایست و گناهانی که از شیعیان آن حضرت سر میزند، یکی از اسباب و یا تنها سبب طولانی شدن غیبت آن حضرت شمرده شده است. آن حضرت میفرماید: (تنها چیزی که رابطه ما را با شیعیان قطع نموده و از آنان پوشیده میدارد، همانا چیزهای ناخوشایندی است که از شیعیان به ما میرسد و خوشایند ما نیست و از آنها انتظار نمیرود).[3] 2. عمل نمودن به وظایف فردی و اجتماعی (احساس مسؤولیت)؛ حفظ و تقویت پیوند قلبی را امام عصر علیه السّلام و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت یکی دیگر از وظایف مهم شیعیان و عامل رضایت و خشنودی آن حضرت و نیز مقدمهای برای دیدار وی میباشد. هرگز نباید احساس کنیم که در جامعه رها و بیمسؤولیت هستیم و هیچ تکلیف و وظیفهای نسبت به امام و مقتدای خود نداریم. اگر واقعاً میخواهیم رضایت امام زمان علیه السّلام را بدست آوریم باید وظایف فردی و اجتماعی خود را بشناسیم و به صورت صحیح به آنها عمل کنیم. در روایتی از امام باقر علیه السّلام آمده است که : (اصبرو علی اداء الفرائض و صابرو عدوَّکم و رابطوا امامکم المنتظر).[4] (برای انجام واجبات صبر کنید، و در برابر دشمنانتان مقاومت از خود نشان دهید، و پیوندتان را با امام منتظرتان مستحکم نمایید). این روایت بیانگر وظایف فردی و اجتماعی انسان است که موجب تقویت ارتباط با امام زمان علیه السّلام و رضایت آن حضرت میشود.[5] اینکه میبینیم در روایتهای متعددی، امامان ما شیعیان خود را به تجدید عهد و بیعت با امام زمان خود سفارش کرده واز آنها خواستهاند که در آغاز هر روز و حتی بعد از هر نماز واجب، دعای عهد بخوانند، همه نشان از اهمیت پیوند دایمی شیعیان با امام زمان علیه السّلام دارد، یعنی به این وسیله شیعیان هر روز به یاد امام زمان علیه السّلام میافتند و با تجدید عهد و پیمان از کارهای ناروا پرهیز نموده در جهت کسب رضایت آن حضرت تلاش میکنند. در بخشی از دعای عهد امام زمان علیه السّلام آمده است: (بار خدایا! من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانیم، عهد و پیمانی را که با آن حضرت بستهام تجدید میکنم، که هرگز از آن عهد و بیعت برنگردم و بر وظایف خودم پایدار بمانم...)[6]. دقت در عبارتهای این دعای شریف میتواند تصویری روشن از مفهوم عهد و پیمان با امام زمان علیه السّلام به ما ارائه دهد. اگر شما در آغاز هر روز با حضور قلب و توجه، چنین عهد و پیمانی را با امام زمان علیه السّلام تجدید نمایید، هرگز به رکود، ذلت و خواری و ظلم که برخلاف رضایت آن حضرت است، تن نخواهید داد، و از هر نوع گناه ومعصیت نیز دوری خواهید نمود. بنابراین برای ایجاد رابطه با امام زمان و شناخت اینکه چه اعمال و رفتاری موجب رضایت آن حضرت است حتماًً دعای عهد امام زمان علیه السّلام را بخوانید. خلاصه آنکه رضایت امام زمان علیه السّلام با انجام اعمال شایسته، عبادت خداوند، ایمان، تزکیه و خودسازی و نیز رعایت تقوا در تمامی شرایط و موقعیتهای زندگی و دوری از گناه امکان پذیر است. همه ما باید وظایف فردی و اجتماعی خودمان را بشناسیم و به آن عمل کنیم، تنها در این صورت است که رضایت امام زمان علیه السّلام حاصل میشود. اگر در جامعهای چنین فرهنگی حاکم شود و همه در پی رضایت امام زمان علیه السّلام باشند و وظایف فردی و اجتماعی خود را به نحو احسن انجام دهند، آن جامعه هرگز دچار بحران فرهنگی، از خود بیگانگی، یأس و ناامیدی، و انحطاط نخواهد شد. نکته دیگر اینکه، رضایت امام زمان علیه السّلام دقیقاً به معنای توفیق دیدار آن حضرت نیست، دیدار امام زمان به صورتی که او را ببینیم و صحبت کنیم، برای همگان امکان پذیر نیست، دیدار امام زمان علیه السّلام برای افراد خاصی حاصل میشود البته شما هم میتوانید با عبادت و خودسازی به این مقام دست یابید، امّا ارتباط قلبی و عاطفی با امام زمان علیه السّلام برای تمامی افرادی که به وظایف خود عمل کنند و همیشه به یاد امام باشند، امکان پذیر است. شما بیشتر به این موضوع فکر کنید و رضایت و ایجاد رابطه قلبی با امام زمان علیه السّلام را هدف خویش قرار دهید، که البته اگر این حاصل شد، ممکن است دیدار امام زمان علیه السّلام نیز نصیب شما شود.[7] بخش دیگر از سؤال شما این بود که: آیا هر موقع که با آقا صحبت کنیم، صدای ما را میشنود؟ پاسخ این است که آری، هر موقعی که با امام زمان علیه السّلام صحبت کنیم، صدای ما را میشنود، امام زمان علیه السّلام حجت خداوند در روی زمین است، لذا ناظر بر تمامی اعمال و رفتار انسانها میباشد، همه کارهایی که انجام میدهیم، حتی کارهای خلاف و ناشایست، او میبیند و تمامی گفتههای ما را میشنود منتهی وقتی که صحبت ما با او باشد و او را مورد خطاب قرار دهیم، نه تنها صحبت ما را میشنود که پاسخ ما را نیز میدهد، تفاوت در فهم و دریافتهای پاسخ است. افرادی که خودساخته هستند و از معنویت بالایی برخوردارند، ممکن است صدای امام زمان علیه السّلام را بشنوند، امّا دیگران متناسب با درجة معنویشان حالتی را در خویش احساس میکنند که امام توجهی خاص به آنها نموده است. معرفی کتاب: 1. سیدرضا حسینی مطلق، راه وصال، پارسایان، چاپ اول، 1377. 2. واحد تحقیقاتی گل نرگس، ما امام زمان علیه السّلام را دیدهایم، گل یاس، چاپ اول، 1379. 3. سید حسن ابطحی، ملاقات با امام زمان علیه السّلام ، کانون بحث و انتقاد دینی، چاپ اول، 1404 ه.ق. 4. ابراهیم امینی، دادگستری جهان، شفق، چاپ 13، 1372. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . برای مطالعه بیشتر ر.ک: ابراهیم شفیعی، در انتظار موعود علیه السّلام ، سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول، 1376. [2] . محمد ابن یعقوب کلینی، الکافی، ج 1، ص 200. [3] . محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، مکتبه الاسلامیه، ج 53، ص 177. [4] . محمد ابن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبة، مکتبة الصدوق، بیتا، ص 200. [5] . برای مطالعه بیشتر ر.ک: جمعی از نویسندگان، چشم به راه مهدی علیه السّلام ، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، 1378. [6] . محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مکتبة الاسلامیه، ج 102، ص 116. [7] . برای مطالعه بیشتر رک: عبدالرحمن باقر زادة بابلی، توجهات ولیعصر به علماء و مراجع تقلید، تهذیب، چاپ اول، 1381.
برای این منظور می توانیداز نکات زیر کمک بگیرید
1. تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقی؛[1] یکی از عوامل اصلی کسب رضایت امام زمان علیه السّلام و توفیق دیدار آن حضرت، تهذیب نفس و آراستن خود به اخلاق نیکوست. در روایتی از امام صادق علیه السّلام آمده است: (مَنْ سره ان یکون من اصحاب القائم، فینتظر، و لیعمل با الورع و محاسن الاخلاق...)[2]
(هر کس دوست میدارد از یاران حضرت قائم علیه السّلام باشد (و آن حضرت از او راضی باشد) باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید). از این روایت استفاده میشود که امام زمان علیه السّلام در صورتی از ما راضی میشود که از گناهان دوری نماییم و خود را به اخلاق شایسته و اسلامی آراسته سازیم. موضوع تهذیب نفس و دوری گزیدن از گناهان و اعمال ناشایست، به عنوان یکی از عوامل کسب رضایت امام زمان علیه السّلام و وظایف منتظران در عصر غیبت از چنان اهمیتی برخوردار است که در توقیع شریفی که از ناحیة مقدسه حضرت صاحب الامر به مرحوم شیخ مفید (ره) صادر گردیده، اعمال ناشایست و گناهانی که از شیعیان آن حضرت سر میزند، یکی از اسباب و یا تنها سبب طولانی شدن غیبت آن حضرت شمرده شده است. آن حضرت میفرماید: (تنها چیزی که رابطه ما را با شیعیان قطع نموده و از آنان پوشیده میدارد، همانا چیزهای ناخوشایندی است که از شیعیان به ما میرسد و خوشایند ما نیست و از آنها انتظار نمیرود).[3]
2. عمل نمودن به وظایف فردی و اجتماعی (احساس مسؤولیت)؛ حفظ و تقویت پیوند قلبی را امام عصر علیه السّلام و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت یکی دیگر از وظایف مهم شیعیان و عامل رضایت و خشنودی آن حضرت و نیز مقدمهای برای دیدار وی میباشد. هرگز نباید احساس کنیم که در جامعه رها و بیمسؤولیت هستیم و هیچ تکلیف و وظیفهای نسبت به امام و مقتدای خود نداریم. اگر واقعاً میخواهیم رضایت امام زمان علیه السّلام را بدست آوریم باید وظایف فردی و اجتماعی خود را بشناسیم و به صورت صحیح به آنها عمل کنیم. در روایتی از امام باقر علیه السّلام آمده است که : (اصبرو علی اداء الفرائض و صابرو عدوَّکم و رابطوا امامکم المنتظر).[4]
(برای انجام واجبات صبر کنید، و در برابر دشمنانتان مقاومت از خود نشان دهید، و پیوندتان را با امام منتظرتان مستحکم نمایید). این روایت بیانگر وظایف فردی و اجتماعی انسان است که موجب تقویت ارتباط با امام زمان علیه السّلام و رضایت آن حضرت میشود.[5]
اینکه میبینیم در روایتهای متعددی، امامان ما شیعیان خود را به تجدید عهد و بیعت با امام زمان خود سفارش کرده واز آنها خواستهاند که در آغاز هر روز و حتی بعد از هر نماز واجب، دعای عهد بخوانند، همه نشان از اهمیت پیوند دایمی شیعیان با امام زمان علیه السّلام دارد، یعنی به این وسیله شیعیان هر روز به یاد امام زمان علیه السّلام میافتند و با تجدید عهد و پیمان از کارهای ناروا پرهیز نموده در جهت کسب رضایت آن حضرت تلاش میکنند. در بخشی از دعای عهد امام زمان علیه السّلام آمده است: (بار خدایا! من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانیم، عهد و پیمانی را که با آن حضرت بستهام تجدید میکنم، که هرگز از آن عهد و بیعت برنگردم و بر وظایف خودم پایدار بمانم...)[6].
دقت در عبارتهای این دعای شریف میتواند تصویری روشن از مفهوم عهد و پیمان با امام زمان علیه السّلام به ما ارائه دهد. اگر شما در آغاز هر روز با حضور قلب و توجه، چنین عهد و پیمانی را با امام زمان علیه السّلام تجدید نمایید، هرگز به رکود، ذلت و خواری و ظلم که برخلاف رضایت آن حضرت است، تن نخواهید داد، و از هر نوع گناه ومعصیت نیز دوری خواهید نمود. بنابراین برای ایجاد رابطه با امام زمان و شناخت اینکه چه اعمال و رفتاری موجب رضایت آن حضرت است حتماًً دعای عهد امام زمان علیه السّلام را بخوانید.
خلاصه آنکه رضایت امام زمان علیه السّلام با انجام اعمال شایسته، عبادت خداوند، ایمان، تزکیه و خودسازی و نیز رعایت تقوا در تمامی شرایط و موقعیتهای زندگی و دوری از گناه امکان پذیر است. همه ما باید وظایف فردی و اجتماعی خودمان را بشناسیم و به آن عمل کنیم، تنها در این صورت است که رضایت امام زمان علیه السّلام حاصل میشود. اگر در جامعهای چنین فرهنگی حاکم شود و همه در پی رضایت امام زمان علیه السّلام باشند و وظایف فردی و اجتماعی خود را به نحو احسن انجام دهند، آن جامعه هرگز دچار بحران فرهنگی، از خود بیگانگی، یأس و ناامیدی، و انحطاط نخواهد شد.
نکته دیگر اینکه، رضایت امام زمان علیه السّلام دقیقاً به معنای توفیق دیدار آن حضرت نیست، دیدار امام زمان به صورتی که او را ببینیم و صحبت کنیم، برای همگان امکان پذیر نیست، دیدار امام زمان علیه السّلام برای افراد خاصی حاصل میشود البته شما هم میتوانید با عبادت و خودسازی به این مقام دست یابید، امّا ارتباط قلبی و عاطفی با امام زمان علیه السّلام برای تمامی افرادی که به وظایف خود عمل کنند و همیشه به یاد امام باشند، امکان پذیر است. شما بیشتر به این موضوع فکر کنید و رضایت و ایجاد رابطه قلبی با امام زمان علیه السّلام را هدف خویش قرار دهید، که البته اگر این حاصل شد، ممکن است دیدار امام زمان علیه السّلام نیز نصیب شما شود.[7]
بخش دیگر از سؤال شما این بود که: آیا هر موقع که با آقا صحبت کنیم، صدای ما را میشنود؟ پاسخ این است که آری، هر موقعی که با امام زمان علیه السّلام صحبت کنیم، صدای ما را میشنود، امام زمان علیه السّلام حجت خداوند در روی زمین است، لذا ناظر بر تمامی اعمال و رفتار انسانها میباشد، همه کارهایی که انجام میدهیم، حتی کارهای خلاف و ناشایست، او میبیند و تمامی گفتههای ما را میشنود منتهی وقتی که صحبت ما با او باشد و او را مورد خطاب قرار دهیم، نه تنها صحبت ما را میشنود که پاسخ ما را نیز میدهد، تفاوت در فهم و دریافتهای پاسخ است. افرادی که خودساخته هستند و از معنویت بالایی برخوردارند، ممکن است صدای امام زمان علیه السّلام را بشنوند، امّا دیگران متناسب با درجة معنویشان حالتی را در خویش احساس میکنند که امام توجهی خاص به آنها نموده است.
معرفی کتاب:
1. سیدرضا حسینی مطلق، راه وصال، پارسایان، چاپ اول، 1377.
2. واحد تحقیقاتی گل نرگس، ما امام زمان علیه السّلام را دیدهایم، گل یاس، چاپ اول، 1379.
3. سید حسن ابطحی، ملاقات با امام زمان علیه السّلام ، کانون بحث و انتقاد دینی، چاپ اول، 1404 ه.ق.
4. ابراهیم امینی، دادگستری جهان، شفق، چاپ 13، 1372.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . برای مطالعه بیشتر ر.ک: ابراهیم شفیعی، در انتظار موعود علیه السّلام ، سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول، 1376.
[2] . محمد ابن یعقوب کلینی، الکافی، ج 1، ص 200.
[3] . محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، مکتبه الاسلامیه، ج 53، ص 177.
[4] . محمد ابن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبة، مکتبة الصدوق، بیتا، ص 200.
[5] . برای مطالعه بیشتر ر.ک: جمعی از نویسندگان، چشم به راه مهدی علیه السّلام ، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، 1378.
[6] . محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مکتبة الاسلامیه، ج 102، ص 116.
[7] . برای مطالعه بیشتر رک: عبدالرحمن باقر زادة بابلی، توجهات ولیعصر به علماء و مراجع تقلید، تهذیب، چاپ اول، 1381.
- [سایر] امام زمان بهائیت کیست؟ و چه رابطه ای با امام زمان شیعه دارد؟
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] منتظر امام زمان (عج) چگونه باید باشد تا مورد رضایت حضرت قرار گیرد؟
- [سایر] بر فرض مثال اگر 313 یار امام مهدی کامل شود و امام مهدی ظهور نکند، چه دلیلی دارد؟
- [سایر] دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمین است؟
- [سایر] اگر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور کند ، چه حوادثی رخ می دهد ؟
- [سایر] حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)در موقع ظهور چگونه تایید می شوند ؟
- [سایر] چه چیزی موجب تاخیر ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می شود؟
- [سایر] امام زمان بهائیت کیست؟ و چه رابطه ای با امام زمان شیعه و سنی با این اسم و رسم دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله مظاهری] توبه نمّام و سخنچین علاوه بر پشیمانی و اصلاح خود، جلب رضایت کسی است که علیه او نمّامی شده است، در صورتی که آن نمّامی به گوش او رسیده باشد، و اگر متوجّه نمّامی او نشده، جلب رضایت او لازم نیست و صرف توبه کفایت میکند، ولی لازم است که علاوه بر دعا و استغفار برای او، اگر میتواند جبران آن نمّامی را به هر نحو که مقدور است بنماید. [1]. بقره، 191.ش
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله مظاهری] عقیم کردن مرد یا زن خود را و همچنین بستن لولهها، اگر داعی و انگیزة عقلایی بر آن باشد، اشکال ندارد ولی باید زن با رضایت شوهر و شوهر با رضایت زن این کار را انجام دهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .