مسلمانان
مسلمان کسی است که به دین اسلام باور دارد. حج یکی از فروع دین اسلام است.مسلمان باید به اصول دین هم ملزم باشد.
می گویند: در آخرین لحظه عمر توبه ی انسان پذیرفته می شود آیا این توبه برای مسلمانان است یا دیگران را نیز شامل می شود؟
توبه بازگشت بسوی خدا که توأم با پشیمانی از گناهان گذشته و تصمیم بر اجتناب از گناه در آینده و جبران عملی اعمال بد، بوسیله اعمال نیک می باشد. آیاتی که بر این معنی دلالت دارد فراوان اند اما ما به جهت اختصار تنها به آیه ای اشاره می کنیم:( اوست که توبه را از بندگان خود می‌پذیرد و گناهان را می‌بخشد")[1] حقیقت" توبه" ندامت و پشیمانی از گناه است که لازمه آن تصمیم جدی بر ترک گناه در آینده است، و جبران کارهایی که قابل جبران است. گفتن استغفار نیز بیانگر همین معنی است. به این ترتیب ارکان توبه را می‌توان در پنج چیز خلاصه کرد:" ترک گناه- ندامت-تصمیم بر ترک در آینده- جبران گذشته- استغفار.[2] توبه انقلاب در روح و جان آدمی است که او را وادار به تجدید نظر در برنامه های خود می کند. (توبه) اختصاص به گناه و شخص خاص ندارد، بلکه کافر و غیر مسلمان نیز اگر در لحظات آخر توبه کنند و دین اسلام را بپذیرند، توبه آنها پذیرفته می شود. همه ی انبیای الهی هنگامی که برای هدایت امّتهای منحرف مأموریت می یافتند، یکی از نخستین گامهایشان دعوت به توبه بود؛ چرا که بدون توبه و شستن لوح دل از نقش گناه، جایی برای نقش توحید و فضائل نیست. پیغمبر بزرگ خداوند هود (علیه السلام) از نخستین سخنانش این بود: (ای قوم من، از پروردگارتان طلب آمرزش کنید، سپس به سوی او باز گردید و توبه نمایید!)[3] در حدیث معروفی از پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) می خوانیم که فرمود: هر کس یکسال قبل از مرگش توبه کند خدا توبه او را می پذیرد، سپس فرمود یک سال زیاد است، کسی که یک ماه قبل از مرگش توبه کند خدا توبه او را می پذیرد سپس افزود یک ماه نیز زیاد است، کسی که یک جمعه (یک هفته) قبل از مرگش توبه کند توبه او مورد قبول خداوند واقع می شود، باز افزود یک جمعه زیاد است کسی که یک روز قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه اش را پذیرا می شود، باز فرمود یک روز نیز زیاد است! کسی که یک ساعت قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه او را می پذیرد، سپس افزود یک ساعت هم زیاد است! کسی که قبل از آن که جانش به گلو رسد (در آخرین لحظه حیات و در حال اختیار) توبه کند، خداوند توبه او را می پذیرد!) [4] اما در مورد غیر مسلمانان باید توجه داشت که آنها چند دسته هستند: دسته اول: کسانی که حقانیت دین اسلام را فهمیدند ولی از روی لجاجت و تعصب آن را انکار می کنند؛ این دسته هیچ عملی از آنها در درگاه خداوند قبول نمی شود چون با انکار خود، رابطه ی بین عمل و حضرت حق را بریدند و اعتقادی به جزا و پاداش الاهی ندارند. قرآن در این باره می فرماید: ( توبه کسانی که کارهای بدی انجام می دهند و هنگامی که مرگ یکی از آنها فرا رسد می گویند: الآن توبه کردم، پذیرفته نیست و نه توبه کسانی که در حال کفر از دنیا می روند (و در عالم برزخ توبه می کنند) اینها کسانی هستند که عذاب دردناکی برایشان فراهم شده است!)[5] ظاهر این است که آیه می‌گوید:" کسانی که از گناهان خود در حال صحت و سلامت و ایمان توبه کرده‌اند ولی در حال مرگ با ایمان از دنیا نرفتند، توبه‌های گذشته آنها نیز بی اثر است". توضیح این که می‌دانیم یکی از شرائط قبولی اعمال نیک انسان "موافات برایمان" است یعنی با ایمان از دنیا رفتن، و کسانی که در لحظه پایان زندگی کافر باشند، اعمال گذشته آنها (حتی اعمال نیکی که در حال ایمان انجام داده‌اند) طبق صریح آیات قرآن حبط و نابود می‌گردد، توبه‌های آنان از گناه اگر چه در حال ایمان انجام شده نیز در چنین صورتی نابود خواهد شد[6]. و همچنین قرآن می فرماید: بطور قطع خدا، شرک به او را هرگز نخواهد بخشید ولی جرم پائین‌تر از آن را برای هر کس بخواهد می‌بخشد و هر که برای خدا، شریکی قائل شود در گمراهی بسیار دوری افتاده است‌.[7] دسته دوم: کسانی که حقانیت اسلام را نفهمیدند؛ اما به دین و آیین شرعی یا عقلی خود عمل می نمایند و در موردی هم که از دین و آیین خود سرپیچی کردند با توبه آن را تدارک و جبران می نمایند. در مورد این عده می توان گفت که عمل خیر و توبه ی آنها نیز مورد پذیرش قرار می گیرد، و برخی از آیات قرآن[8] که به صورت عمومی فرموده: خداوند از بندگانش توبه را می پذیرد شامل این دسته نیز می گردد. اما باید توجه داشت که پذیرش توبه در اینجا به این معناست که آنان با این توبه به عبودیت و اطاعت الهی نزدیکتر می شوند و یقینا این عده با آنانی که تقیدی به دین خود ندارند، فرق می کنند و بدیهی است که از این جهت شامل رحمت الهی می شوند. نتیجه آن که خداوند متعال که آفریننده انسان و به تمام ویژگی های او آگاه است پاک شدن از همه گناهان (هر چند گناهان بزرگ باشند) را ممکن دانسته و همگان را به سوی رسیدن به آن دعوت فرموده و وعده آمرزش و عفو داده است، تا جایی که نا امیدی از عفو و بخشش الهی را بالاترین گناه شمرده است. همه پیامبران الهی برای رسانیدن مردم به دریای بی کران رحمت الهی مبعوث شده اند تا جایی که پیامبر گرامی اسلام (ص)، پیامبر رحمت خوانده شده است.و این دعوت، یعنی دعوت به توبه و بازگشت به حقیقت بندگی و اطاعت خداوند و اجتناب از طاغوت ها، دعوتی همگانی و عمومی است. پی نوشتها: [1] هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ، شوری: 25. [2] تفسیر نمونه، ج‌24، ص: 290 [3] وَ یا قَومِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا اِلَیْهِ، (سوره هود، آیه 52). [4] مستدرک الوسائل، جلد 12، صفحه 145 (باب صحّة التّوبه فی آخر العمر، حدیث 5). [5] وَ لَیْسَتِ التَّوبَةُ لِلَّذِیْنَ یَعْمَلُونَ السَیِّئاتِ حَتّی اِذا حَضَر اَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ اِنّی تُبْتُ الآنَ وَ لاَ الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفّارٌ اُولئِکَ اَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً اَلیماً; سوره نساء، آیه 18. [6] تفسیر نمونه، ج‌3، ص: 317 [7] إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعیداً نساء، 116. [8] مانند: آیه ی هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ، شوری: 25. ویا آیه ی إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللَّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً. نساء، آیه 17. http://farsi.islamquest.net
توبه بازگشت بسوی خدا که توأم با پشیمانی از گناهان گذشته و تصمیم بر اجتناب از گناه در آینده و جبران عملی اعمال بد، بوسیله اعمال نیک می باشد. آیاتی که بر این معنی دلالت دارد فراوان اند اما ما به جهت اختصار تنها به آیه ای اشاره می کنیم:( اوست که توبه را از بندگان خود می‌پذیرد و گناهان را می‌بخشد")[1] حقیقت" توبه" ندامت و پشیمانی از گناه است که لازمه آن تصمیم جدی بر ترک گناه در آینده است، و جبران کارهایی که قابل جبران است. گفتن استغفار نیز بیانگر همین معنی است. به این ترتیب ارکان توبه را می‌توان در پنج چیز خلاصه کرد:" ترک گناه- ندامت-تصمیم بر ترک در آینده- جبران گذشته- استغفار.[2] توبه انقلاب در روح و جان آدمی است که او را وادار به تجدید نظر در برنامه های خود می کند. (توبه) اختصاص به گناه و شخص خاص ندارد، بلکه کافر و غیر مسلمان نیز اگر در لحظات آخر توبه کنند و دین اسلام را بپذیرند، توبه آنها پذیرفته می شود. همه ی انبیای الهی هنگامی که برای هدایت امّتهای منحرف مأموریت می یافتند، یکی از نخستین گامهایشان دعوت به توبه بود؛ چرا که بدون توبه و شستن لوح دل از نقش گناه، جایی برای نقش توحید و فضائل نیست. پیغمبر بزرگ خداوند هود (علیه السلام) از نخستین سخنانش این بود: (ای قوم من، از پروردگارتان طلب آمرزش کنید، سپس به سوی او باز گردید و توبه نمایید!)[3] در حدیث معروفی از پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) می خوانیم که فرمود: هر کس یکسال قبل از مرگش توبه کند خدا توبه او را می پذیرد، سپس فرمود یک سال زیاد است، کسی که یک ماه قبل از مرگش توبه کند خدا توبه او را می پذیرد سپس افزود یک ماه نیز زیاد است، کسی که یک جمعه (یک هفته) قبل از مرگش توبه کند توبه او مورد قبول خداوند واقع می شود، باز افزود یک جمعه زیاد است کسی که یک روز قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه اش را پذیرا می شود، باز فرمود یک روز نیز زیاد است! کسی که یک ساعت قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه او را می پذیرد، سپس افزود یک ساعت هم زیاد است! کسی که قبل از آن که جانش به گلو رسد (در آخرین لحظه حیات و در حال اختیار) توبه کند، خداوند توبه او را می پذیرد!) [4] اما در مورد غیر مسلمانان باید توجه داشت که آنها چند دسته هستند: دسته اول: کسانی که حقانیت دین اسلام را فهمیدند ولی از روی لجاجت و تعصب آن را انکار می کنند؛ این دسته هیچ عملی از آنها در درگاه خداوند قبول نمی شود چون با انکار خود، رابطه ی بین عمل و حضرت حق را بریدند و اعتقادی به جزا و پاداش الاهی ندارند. قرآن در این باره می فرماید: ( توبه کسانی که کارهای بدی انجام می دهند و هنگامی که مرگ یکی از آنها فرا رسد می گویند: الآن توبه کردم، پذیرفته نیست و نه توبه کسانی که در حال کفر از دنیا می روند (و در عالم برزخ توبه می کنند) اینها کسانی هستند که عذاب دردناکی برایشان فراهم شده است!)[5] ظاهر این است که آیه می‌گوید:" کسانی که از گناهان خود در حال صحت و سلامت و ایمان توبه کرده‌اند ولی در حال مرگ با ایمان از دنیا نرفتند، توبه‌های گذشته آنها نیز بی اثر است". توضیح این که می‌دانیم یکی از شرائط قبولی اعمال نیک انسان "موافات برایمان" است یعنی با ایمان از دنیا رفتن، و کسانی که در لحظه پایان زندگی کافر باشند، اعمال گذشته آنها (حتی اعمال نیکی که در حال ایمان انجام داده‌اند) طبق صریح آیات قرآن حبط و نابود می‌گردد، توبه‌های آنان از گناه اگر چه در حال ایمان انجام شده نیز در چنین صورتی نابود خواهد شد[6]. و همچنین قرآن می فرماید: بطور قطع خدا، شرک به او را هرگز نخواهد بخشید ولی جرم پائین‌تر از آن را برای هر کس بخواهد می‌بخشد و هر که برای خدا، شریکی قائل شود در گمراهی بسیار دوری افتاده است‌.[7] دسته دوم: کسانی که حقانیت اسلام را نفهمیدند؛ اما به دین و آیین شرعی یا عقلی خود عمل می نمایند و در موردی هم که از دین و آیین خود سرپیچی کردند با توبه آن را تدارک و جبران می نمایند. در مورد این عده می توان گفت که عمل خیر و توبه ی آنها نیز مورد پذیرش قرار می گیرد، و برخی از آیات قرآن[8] که به صورت عمومی فرموده: خداوند از بندگانش توبه را می پذیرد شامل این دسته نیز می گردد. اما باید توجه داشت که پذیرش توبه در اینجا به این معناست که آنان با این توبه به عبودیت و اطاعت الهی نزدیکتر می شوند و یقینا این عده با آنانی که تقیدی به دین خود ندارند، فرق می کنند و بدیهی است که از این جهت شامل رحمت الهی می شوند. نتیجه آن که خداوند متعال که آفریننده انسان و به تمام ویژگی های او آگاه است پاک شدن از همه گناهان (هر چند گناهان بزرگ باشند) را ممکن دانسته و همگان را به سوی رسیدن به آن دعوت فرموده و وعده آمرزش و عفو داده است، تا جایی که نا امیدی از عفو و بخشش الهی را بالاترین گناه شمرده است. همه پیامبران الهی برای رسانیدن مردم به دریای بی کران رحمت الهی مبعوث شده اند تا جایی که پیامبر گرامی اسلام (ص)، پیامبر رحمت خوانده شده است.و این دعوت، یعنی دعوت به توبه و بازگشت به حقیقت بندگی و اطاعت خداوند و اجتناب از طاغوت ها، دعوتی همگانی و عمومی است. پی نوشتها: [1] هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ، شوری: 25. [2] تفسیر نمونه، ج‌24، ص: 290 [3] وَ یا قَومِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا اِلَیْهِ، (سوره هود، آیه 52). [4] مستدرک الوسائل، جلد 12، صفحه 145 (باب صحّة التّوبه فی آخر العمر، حدیث 5). [5] وَ لَیْسَتِ التَّوبَةُ لِلَّذِیْنَ یَعْمَلُونَ السَیِّئاتِ حَتّی اِذا حَضَر اَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ اِنّی تُبْتُ الآنَ وَ لاَ الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفّارٌ اُولئِکَ اَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً اَلیماً; سوره نساء، آیه 18. [6] تفسیر نمونه، ج‌3، ص: 317 [7] إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعیداً نساء، 116. [8] مانند: آیه ی هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ، شوری: 25. ویا آیه ی إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللَّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً. نساء، آیه 17. http://farsi.islamquest.net
عنوان سوال:
می گویند: در آخرین لحظه عمر توبه ی انسان پذیرفته می شود آیا این توبه برای مسلمانان است یا دیگران را نیز شامل می شود؟
پاسخ:
توبه بازگشت بسوی خدا که توأم با پشیمانی از گناهان گذشته و تصمیم بر اجتناب از گناه در آینده و جبران عملی اعمال بد، بوسیله اعمال نیک می باشد. آیاتی که بر این معنی دلالت دارد فراوان اند اما ما به جهت اختصار تنها به آیه ای اشاره می کنیم:( اوست که توبه را از بندگان خود می‌پذیرد و گناهان را می‌بخشد")[1]
حقیقت" توبه" ندامت و پشیمانی از گناه است که لازمه آن تصمیم جدی بر ترک گناه در آینده است، و جبران کارهایی که قابل جبران است. گفتن استغفار نیز بیانگر همین معنی است. به این ترتیب ارکان توبه را می‌توان در پنج چیز خلاصه کرد:" ترک گناه- ندامت-تصمیم بر ترک در آینده- جبران گذشته- استغفار.[2]
توبه انقلاب در روح و جان آدمی است که او را وادار به تجدید نظر در برنامه های خود می کند.
(توبه) اختصاص به گناه و شخص خاص ندارد، بلکه کافر و غیر مسلمان نیز اگر در لحظات آخر توبه کنند و دین اسلام را بپذیرند، توبه آنها پذیرفته می شود.
همه ی انبیای الهی هنگامی که برای هدایت امّتهای منحرف مأموریت می یافتند، یکی از نخستین گامهایشان دعوت به توبه بود؛ چرا که بدون توبه و شستن لوح دل از نقش گناه، جایی برای نقش توحید و فضائل نیست. پیغمبر بزرگ خداوند هود (علیه السلام) از نخستین سخنانش این بود: (ای قوم من، از پروردگارتان طلب آمرزش کنید، سپس به سوی او باز گردید و توبه نمایید!)[3]
در حدیث معروفی از پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) می خوانیم که فرمود: هر کس یکسال قبل از مرگش توبه کند خدا توبه او را می پذیرد، سپس فرمود یک سال زیاد است، کسی که یک ماه قبل از مرگش توبه کند خدا توبه او را می پذیرد سپس افزود یک ماه نیز زیاد است، کسی که یک جمعه (یک هفته) قبل از مرگش توبه کند توبه او مورد قبول خداوند واقع می شود، باز افزود یک جمعه زیاد است کسی که یک روز قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه اش را پذیرا می شود، باز فرمود یک روز نیز زیاد است! کسی که یک ساعت قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه او را می پذیرد، سپس افزود یک ساعت هم زیاد است! کسی که قبل از آن که جانش به گلو رسد (در آخرین لحظه حیات و در حال اختیار) توبه کند، خداوند توبه او را می پذیرد!) [4]
اما در مورد غیر مسلمانان باید توجه داشت که آنها چند دسته هستند:
دسته اول: کسانی که حقانیت دین اسلام را فهمیدند ولی از روی لجاجت و تعصب آن را انکار می کنند؛ این دسته هیچ عملی از آنها در درگاه خداوند قبول نمی شود چون با انکار خود، رابطه ی بین عمل و حضرت حق را بریدند و اعتقادی به جزا و پاداش الاهی ندارند.
قرآن در این باره می فرماید: ( توبه کسانی که کارهای بدی انجام می دهند و هنگامی که مرگ یکی از آنها فرا رسد می گویند: الآن توبه کردم، پذیرفته نیست و نه توبه کسانی که در حال کفر از دنیا می روند (و در عالم برزخ توبه می کنند) اینها کسانی هستند که عذاب دردناکی برایشان فراهم شده است!)[5]
ظاهر این است که آیه می‌گوید:" کسانی که از گناهان خود در حال صحت و سلامت و ایمان توبه کرده‌اند ولی در حال مرگ با ایمان از دنیا نرفتند، توبه‌های گذشته آنها نیز بی اثر است".
توضیح این که می‌دانیم یکی از شرائط قبولی اعمال نیک انسان "موافات برایمان" است یعنی با ایمان از دنیا رفتن، و کسانی که در لحظه پایان زندگی کافر باشند، اعمال گذشته آنها (حتی اعمال نیکی که در حال ایمان انجام داده‌اند) طبق صریح آیات قرآن حبط و نابود می‌گردد، توبه‌های آنان از گناه اگر چه در حال ایمان انجام شده نیز در چنین صورتی نابود خواهد شد[6].
و همچنین قرآن می فرماید: بطور قطع خدا، شرک به او را هرگز نخواهد بخشید ولی جرم پائین‌تر از آن را برای هر کس بخواهد می‌بخشد و هر که برای خدا، شریکی قائل شود در گمراهی بسیار دوری افتاده است.[7]
دسته دوم: کسانی که حقانیت اسلام را نفهمیدند؛ اما به دین و آیین شرعی یا عقلی خود عمل می نمایند و در موردی هم که از دین و آیین خود سرپیچی کردند با توبه آن را تدارک و جبران می نمایند.
در مورد این عده می توان گفت که عمل خیر و توبه ی آنها نیز مورد پذیرش قرار می گیرد، و برخی از آیات قرآن[8] که به صورت عمومی فرموده: خداوند از بندگانش توبه را می پذیرد شامل این دسته نیز می گردد. اما باید توجه داشت که پذیرش توبه در اینجا به این معناست که آنان با این توبه به عبودیت و اطاعت الهی نزدیکتر می شوند و یقینا این عده با آنانی که تقیدی به دین خود ندارند، فرق می کنند و بدیهی است که از این جهت شامل رحمت الهی می شوند.
نتیجه آن که خداوند متعال که آفریننده انسان و به تمام ویژگی های او آگاه است پاک شدن از همه گناهان (هر چند گناهان بزرگ باشند) را ممکن دانسته و همگان را به سوی رسیدن به آن دعوت فرموده و وعده آمرزش و عفو داده است، تا جایی که نا امیدی از عفو و بخشش الهی را بالاترین گناه شمرده است. همه پیامبران الهی برای رسانیدن مردم به دریای بی کران رحمت الهی مبعوث شده اند تا جایی که پیامبر گرامی اسلام (ص)، پیامبر رحمت خوانده شده است.و این دعوت، یعنی دعوت به توبه و بازگشت به حقیقت بندگی و اطاعت خداوند و اجتناب از طاغوت ها، دعوتی همگانی و عمومی است.
پی نوشتها:
[1] هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ، شوری: 25.
[2] تفسیر نمونه، ج24، ص: 290
[3] وَ یا قَومِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا اِلَیْهِ، (سوره هود، آیه 52).
[4] مستدرک الوسائل، جلد 12، صفحه 145 (باب صحّة التّوبه فی آخر العمر، حدیث 5).
[5] وَ لَیْسَتِ التَّوبَةُ لِلَّذِیْنَ یَعْمَلُونَ السَیِّئاتِ حَتّی اِذا حَضَر اَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ اِنّی تُبْتُ الآنَ وَ لاَ الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفّارٌ اُولئِکَ اَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً اَلیماً; سوره نساء، آیه 18.
[6] تفسیر نمونه، ج3، ص: 317
[7] إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعیداً نساء، 116.
[8] مانند: آیه ی هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ، شوری: 25. ویا آیه ی إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللَّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً. نساء، آیه 17.
http://farsi.islamquest.net
- [سایر] می گویند: در آخرین لحظه عمر توبه ی انسان پذیرفته می شود آیا این توبه برای مسلمانان است یا دیگران را نیز شامل می شود؟
- [سایر] عمر و ابوبکر قبل از اسلام چگونه بودند؟
- [سایر] آیا امام علی علیه السلام با لشکر کشی ابوبکر و عمر به سایر کشورها برای توسعه اسلام موافق بود؟
- [سایر] دغدغه و نگرانی پیامبر اکرم در آخر عمر مبارکشان چه بود؟ پیامبر چگونه به آخرین حج شان پی بردند؟
- [سایر] درباره مسلمان شدن عمر کدام روایت صحیح است؟
- [سایر] دستور پیامبر اسلام (ص) برای کتابت نامه در آخرین لحظات عمر، با چه عکس العملی مواجه شد؟
- [سایر] امکان طول عمر از نظر دین اسلام چگونه است؟
- [سایر] موسیقی در طول عمر انسان چه اثری دارد؟
- [سایر] عمر بن خطاب را معرفی کنید.
- [سایر] عمر بن خطاب چگونه به خلافت رسید؟
- [آیت الله سبحانی] موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می افتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می افتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتّفاق می افتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
- [آیت الله بهجت] موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق میافتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند اداست.
- [آیت الله مظاهری] موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتّفاق میافتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند اداست.
- [امام خمینی] موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می افتد، انسان باید فورا نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
- [آیت الله بروجردی] موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتّفاق میافتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی دختر نابالغی را برای خود عقد کند و پیش از آن که نُه سال دختر تمام شود، با او نزدیکی و دخول کند، احتیاط واجب آن است که تا آخر عمر از دخول به او خود داری نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هنگامی که زلزله یا صاعقه و مانند آن اتفاق می افتد باید بلافاصله نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و احتیاط مستحب آن است که تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند.
- [آیت الله بروجردی] حج زیارت کردن خانهی خدا و انجام اعمالیست که دستور داده‌اند در آن جا به جا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‌شود: