نظارت شورای نگهبان بر انتخابات مجلس شورای اسلامی چگونه است؟

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در اصل 99 می‌‌گوید:
(شورای نگهبان، نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آرای عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد.)
با توجه به صراحت این اصل، شورای نگهبان ناظر بر انتخابات است. آن چه در این رابطه محل گفتگوی بسیار واقع شده، ماهیت نظارت از حیث اطلاعی یا استصوابی است.
نظارت سه نوع است:
1- ناظر، از اختیاراتی برای پیشگیری از تخلفات یا جلوگیری از اقدامات مغایر با قانون برخوردار می‌باشد. این نوع نظارت، استصوابی است.
2- ناظر، فاقد اختیارات تصمیم‌‌‌گیری و برخورد با موارد خلاف است. برای این منظور، مرجع دیگری بالاتر از ناظر وجود دارد و هر گاه ناظر به مواردی از تخلف برخورد نماید، مورد را به این مرجع گزارش می کند تا مرجع فوق اقدام ‌کند. این نوع نظارت اطلاعی است.
3- ناظر، فاقد اختیارات تصمیم‌‌گیری و حق برخورد با موارد تخلف است و مرجع دیگری نیز برای برخورد با تخلفات وجود ندارد. در این مورد، ناظر جریان امر را می‌‌بیند و هر جا تخلفی دید، آن را فقط اعلام می‌‌کند. این نوع نظارت، غیرمؤثر و فرمایشی است.
نظارت شورای نگهبان قطعاً از نوع اخیر نیست، زیرا این نوع نظارت، مؤثر و کارآمد نیست. نظارت نوع دوم هم نیست، زیرا مرجعی بالاتر از شورای نگهبان برای تصمیم‌‌گیری در قانون اساسی پیش‌بینی نشده است. بنابراین نتیجه منطقی این است که نظارت شورای نگهبان از نوع نخست است.
فهم قانونگذار عادی نیز از نظارت شورای نگهبان از همان آغاز، استصوابی بوده است. از همین رو در قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و اصلاحیه‌های بعدی آن و همچنین نظریه تفسیری شورای نگهبان، صراحتاً تأکید شده که نظارت شورای نگهبان بر انتخابات استصوابی است.
ماده 3 قانون نظارت شورای نگهبان بر انتخابات مجلس (مصوب مجلس شورای اسلامی) می‌‌گوید:
(هیئت مرکزی نظارت، بر کلیه مراحل انتخابات و جریان‌های انتخاباتی و اقدامات وزارت کشور که در امر انتخابات مؤثر است و هیئت‌‌های اجرایی و انجمن‌های نظارت بر انتخابات و تشخیص صلاحیت نامزدهای نمایندگی و آنچه مربوط به صحت انتخابات می‌‌شود، نظارت خواهد کرد.)