پیدایش سازمان اطلاعات و جاسوسی شوروی سابق به نام (کا.گ.ب) چگونه بوده است؟
شوروی سابق دارای یک تشکیلات عظیم جاسوسی اطلاعاتی به نام (کا. گ. ب.) بود که در نوع خود بسیار قوی و بی نظیر بود. کا. گ. ب. (K. G. B. )، واژه اختصاری یک عبارت سه کلمه ای به زبان روسی است. این عبارت که مفهوم آن (کمیتة امنیت دولتی) می باشد با حروف انگلیسی چنین نشان داده می شود: Komitet Gosudarstvennoy Bezopansnosti. (K.G. B.) سازمان امنیت شوروی در تاریخ 20 دسامبر 1917 و در نخستین سال های پس از انقلاب بلشویکی و روی کار آمدن (ولادمیر لنین) به وجود آمد. این سازمان ابتدا نامش (چکا) بود. (چکا) واژة اختصاری عبارت روسی (کمیته فوق العاده مبارزه با ضد انقلاب، خرابکاری و نفوذ غیر مجاز) بود. اولین رئیس این سازمان (فیلیکس ادموند زرزینسکی) از یک خانوادة اشرافی لهستانی بود که در شقاوت و بیرحمی همتا نداشت. این سازمان ابتدا قرار بود یک سازمان تحقیقاتی باشد، اما در اوایل فوریه 1918 این سازمان به سرعت و آشکارا به عنوان یک سازمان تروریستی در آمد و شروع به قلع و قمع مخالفان کمونیسم کرد. در سپتامبر 1918 (چکا) پس از اعلان فرمان (ترور سرخ) اختیار یافت که مظنونین را به میل خود و بدون مراجعه به دادگاه اعدام یا زندانی کند. بسیاری از قربانیان آن بدون این که حرفی زده یا عملی انجام داده باشند، صرفاً به جرم طبقه اجتماعی که داشتند و یا به علت کاری که قادر به انجام آن نبودند از بین می رفتند. (چکا) کم کم از صورت یک سازمان پلیسی به صورت یک تشکیلات نظامی در آمد و گاردهای ضربت این سازمان علاوه بر شرکت در عملیات پلیسی و سرکوبی تظاهرات و اعتراضات و اعتصابات در موارد لزوم در عملیات نظامی هم شرکت می کرد. تعداد کسانی که طی سه سال اول عمر چکا یعنی تا اواخر سال 1920 م به دست مأمورین این سازمان کشته شدند بین دویست هزار تا نیم میلیون نفر تخمین زده شده است.[1] با پایان گرفتن جنگ داخلی و تحکیم قدرت کمونیست ها، صلاح بر این بود که تغییراتی در سازمان امنیت داده شود. به همین جهت با فرمانی که در 6 فوریه 1922 صادر شد (چکا) منحل گردید و (G. P. U ) جانشین آن شد. (G. P. U) به معنای ( اداره سیاسی دولتی است) سپس این نام در سال 1923 به (O. G. P. U ) بدل گشت که به معنای (ادارة سیاسی دولت متحده) بود، و این زمانی روی داد که جمهوری های مختلف شوروی دولت متحده (اتحاد جماهیر شوروی) را تشکیل دادند. در سالهای دهة 1920، (O. G. P. U ) به اعمال سرکوب کننده چکا جنبه رسمی داد و جنایت و ترورهای زیادی را علیه مردم به ویژه دهقانان، اِعمال کرد.[2] در 10 ژوئیه 1934، استالین (O. G. P. U) را به صورت (G. U. G. B ) اداره کل برای امنیت کشور در آورد و آن را جزء (N. K. V. D ) کمیسری خلق برای امور داخلی کرد. همین سازمان بود که تصفیه های خونین استالین را انجام داد و طی آن صدها هزار تن از مردم روسیه را به قتل رساند و چندین میلیون تن از آنان را به اردوگاه های کار اجباری در سیبری و اراضی قطبی روسیه گسیل داشت. در فاصله سال های 1933 الی 1939، قریب 5 میلیون تن از اعضای حزب کمونیست شوروی مورد تصفیه قرار گرفتند. استالین اِعمال قدرت مستبدانه و تصفیه های خونین خود را با اعتماد به قدرت خارق العاده ای که پلیس مخفی شوروی در اختیارش گذاشته بود دنبال می کرد. پس از مرگ استالین در تاریخ 6 مارس 1953، به تدریج تحوّلاتی در کادر رهبری اتحاد شوروی به وجود آمد. سازمان امنیت کشور و پلیس سیاسی در یکدیگر ادغام شدند و ادارات و بخش های زائد آن ها حذف گردید و نام (کا. گ. ب) که واژة اختصاری (کمیته امنیت دولتی) بود، برای سازمان اطلاعاتی و جاسوسی اتحاد جماهیر شوروی انتخاب گردید. این واقعه در تاریخ 13 مارس 1954 اتفاق افتاد. در این دوره که (خروشچف) جانشین (استالین) شده بود به ظاهر درصدد تطهیر چهرة خوفناک دستگاه اطلاعاتی شوروی برآمد، اما با تثبیت پایه های حکومت او، سلطة سازمان پلیس مخفی و جاسوسی شوروی که این بار با چهره جدیدتری پای به عرصه وجود نهاده بود برقرار گردید. رؤسای سازمان پلیس مخفی شوروی تغییر کرده بودند، امّا رفتار و خط مشی این سازمان کمتر دستخوش تغییر گردید. در سال های بعد تا سقوط اتحاد جماهیر شوروی در سال 1990، سلطة مخوف (K. G. B) در امور داخلی و بین المللی کاملاً ملموس بود و این دستگاه عریض و طویل با دقت و وسواس خاصّ، به امور جاسوسی و اطلاعاتی می پرداخت. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. K. G. B عملیات سرّی مأموران مخفی شوروی نوشتة جان بارون، بی جا، بی نا، 1973. 2. سازمان های جاسوسی دنیا، احمد ساجدی، انتشارات: محراب قلم، تهران 1369. 3. ک. گ. ب. مرگ و حیات دوباره، نوشته: مارتین ابن، ترجمه: محمود گوهرپی، تهران، اطلاعات، 1374. 4. کاگ.ب ی امروز یا نگاهی به درون مرکز جاسوسی مسکو، جان بارون، مترجم: احمد بهپرور، تهران، رسا، 1379. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . ساجدی، احمد، سازمان های جاسوسی دنیا، تهران، محراب قلم، 1369، ص 37. [2] . جان بارون، KGB، عملیات سری مأموران مخفی شوروی، ص 487.
عنوان سوال:

پیدایش سازمان اطلاعات و جاسوسی شوروی سابق به نام (کا.گ.ب) چگونه بوده است؟


پاسخ:

شوروی سابق دارای یک تشکیلات عظیم جاسوسی اطلاعاتی به نام (کا. گ. ب.) بود که در نوع خود بسیار قوی و بی نظیر بود. کا. گ. ب. (K. G. B. )، واژه اختصاری یک عبارت سه کلمه ای به زبان روسی است. این عبارت که مفهوم آن (کمیتة امنیت دولتی) می باشد با حروف انگلیسی چنین نشان داده می شود:
Komitet Gosudarstvennoy Bezopansnosti. (K.G. B.)
سازمان امنیت شوروی در تاریخ 20 دسامبر 1917 و در نخستین سال های پس از انقلاب بلشویکی و روی کار آمدن (ولادمیر لنین) به وجود آمد. این سازمان ابتدا نامش (چکا) بود. (چکا) واژة اختصاری عبارت روسی (کمیته فوق العاده مبارزه با ضد انقلاب، خرابکاری و نفوذ غیر مجاز) بود. اولین رئیس این سازمان (فیلیکس ادموند زرزینسکی) از یک خانوادة اشرافی لهستانی بود که در شقاوت و بیرحمی همتا نداشت. این سازمان ابتدا قرار بود یک سازمان تحقیقاتی باشد، اما در اوایل فوریه 1918 این سازمان به سرعت و آشکارا به عنوان یک سازمان تروریستی در آمد و شروع به قلع و قمع مخالفان کمونیسم کرد. در سپتامبر 1918 (چکا) پس از اعلان فرمان (ترور سرخ) اختیار یافت که مظنونین را به میل خود و بدون مراجعه به دادگاه اعدام یا زندانی کند. بسیاری از قربانیان آن بدون این که حرفی زده یا عملی انجام داده باشند، صرفاً به جرم طبقه اجتماعی که داشتند و یا به علت کاری که قادر به انجام آن نبودند از بین می رفتند. (چکا) کم کم از صورت یک سازمان پلیسی به صورت یک تشکیلات نظامی در آمد و گاردهای ضربت این سازمان علاوه بر شرکت در عملیات پلیسی و سرکوبی تظاهرات و اعتراضات و اعتصابات در موارد لزوم در عملیات نظامی هم شرکت می کرد. تعداد کسانی که طی سه سال اول عمر چکا یعنی تا اواخر سال 1920 م به دست مأمورین این سازمان کشته شدند بین دویست هزار تا نیم میلیون نفر تخمین زده شده است.[1]
با پایان گرفتن جنگ داخلی و تحکیم قدرت کمونیست ها، صلاح بر این بود که تغییراتی در سازمان امنیت داده شود. به همین جهت با فرمانی که در 6 فوریه 1922 صادر شد (چکا) منحل گردید و (G. P. U ) جانشین آن شد. (G. P. U) به معنای ( اداره سیاسی دولتی است) سپس این نام در سال 1923 به (O. G. P. U ) بدل گشت که به معنای (ادارة سیاسی دولت متحده) بود، و این زمانی روی داد که جمهوری های مختلف شوروی دولت متحده (اتحاد جماهیر شوروی) را تشکیل دادند. در سالهای دهة 1920، (O. G. P. U ) به اعمال سرکوب کننده چکا جنبه رسمی داد و جنایت و ترورهای زیادی را علیه مردم به ویژه دهقانان، اِعمال کرد.[2] در 10 ژوئیه 1934، استالین (O. G. P. U) را به صورت (G. U. G. B ) اداره کل برای امنیت کشور در آورد و آن را جزء (N. K. V. D ) کمیسری خلق برای امور داخلی کرد. همین سازمان بود که تصفیه های خونین استالین را انجام داد و طی آن صدها هزار تن از مردم روسیه را به قتل رساند و چندین میلیون تن از آنان را به اردوگاه های کار اجباری در سیبری و اراضی قطبی روسیه گسیل داشت. در فاصله سال های 1933 الی 1939، قریب 5 میلیون تن از اعضای حزب کمونیست شوروی مورد تصفیه قرار گرفتند. استالین اِعمال قدرت مستبدانه و تصفیه های خونین خود را با اعتماد به قدرت خارق العاده ای که پلیس مخفی شوروی در اختیارش گذاشته بود دنبال می کرد.
پس از مرگ استالین در تاریخ 6 مارس 1953، به تدریج تحوّلاتی در کادر رهبری اتحاد شوروی به وجود آمد. سازمان امنیت کشور و پلیس سیاسی در یکدیگر ادغام شدند و ادارات و بخش های زائد آن ها حذف گردید و نام (کا. گ. ب) که واژة اختصاری (کمیته امنیت دولتی) بود، برای سازمان اطلاعاتی و جاسوسی اتحاد جماهیر شوروی انتخاب گردید. این واقعه در تاریخ 13 مارس 1954 اتفاق افتاد. در این دوره که (خروشچف) جانشین (استالین) شده بود به ظاهر درصدد تطهیر چهرة خوفناک دستگاه اطلاعاتی شوروی برآمد، اما با تثبیت پایه های حکومت او، سلطة سازمان پلیس مخفی و جاسوسی شوروی که این بار با چهره جدیدتری پای به عرصه وجود نهاده بود برقرار گردید. رؤسای سازمان پلیس مخفی شوروی تغییر کرده بودند، امّا رفتار و خط مشی این سازمان کمتر دستخوش تغییر گردید. در سال های بعد تا سقوط اتحاد جماهیر شوروی در سال 1990، سلطة مخوف (K. G. B) در امور داخلی و بین المللی کاملاً ملموس بود و این دستگاه عریض و طویل با دقت و وسواس خاصّ، به امور جاسوسی و اطلاعاتی می پرداخت.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. K. G. B عملیات سرّی مأموران مخفی شوروی نوشتة جان بارون، بی جا، بی نا، 1973.
2. سازمان های جاسوسی دنیا، احمد ساجدی، انتشارات: محراب قلم، تهران 1369.
3. ک. گ. ب. مرگ و حیات دوباره، نوشته: مارتین ابن، ترجمه: محمود گوهرپی، تهران، اطلاعات، 1374.
4. کاگ.ب ی امروز یا نگاهی به درون مرکز جاسوسی مسکو، جان بارون، مترجم: احمد بهپرور، تهران، رسا، 1379.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ساجدی، احمد، سازمان های جاسوسی دنیا، تهران، محراب قلم، 1369، ص 37.
[2] . جان بارون، KGB، عملیات سری مأموران مخفی شوروی، ص 487.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین