سینه
سینه در دو معنای بخش بالایى تنه و پستان به کار می‌رود که از آن به معناى نخست در بابهاى طهارت، صلات، حدود و دیات سخن گفتهاند.
چرا باید کودک از هر دو سینه مادر شیر بخورد؟
الکافی عن اُمّ إسحاق بنت سلیمان : نَظَرَ إلَیَّ أبو عَبدِ اللّه‌ِ علیه‌السلام وأنَا اُرضِعُ أحَدَ بَنِیَّ مُحَمَّد اً أو إسحاقَ . فَقالَ : یا اُمَّ إسحاقَ ، لا تُرضِعیهِ مِن ثَدیٍ واحِدٍ وأرضِعیهِ مِن کِلَیهِما یَکونُ أحَدُهُما طَعاماً وَالآخَرُ شَراباً . الکافی- به نقل از اُمِّ اسحاق دختر سلیمان: در حالی که یکی از دو فرزندم (محمّد یا اسحاق) را شیر می‌دادم ، امام صادق علیه‌السلام به من نگریست . سپس فرمود : (ای مادر اسحاق! او را از یک پستان شیر مده . از هر دو پستان شیر بده تا یکی خوراک و دیگر نوشاب باشد) . الکافی ، جلد 6 ، صفحه 40 ، حدیث 2 ، تهذیب الأحکام ، جلد 8 ، صفحه 108 ، حدیث 366 ، دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 684
الکافی عن اُمّ إسحاق بنت سلیمان : نَظَرَ إلَیَّ أبو عَبدِ اللّه‌ِ علیه‌السلام وأنَا اُرضِعُ أحَدَ بَنِیَّ مُحَمَّد اً أو إسحاقَ . فَقالَ : یا اُمَّ إسحاقَ ، لا تُرضِعیهِ مِن ثَدیٍ واحِدٍ وأرضِعیهِ مِن کِلَیهِما یَکونُ أحَدُهُما طَعاماً وَالآخَرُ شَراباً . الکافی- به نقل از اُمِّ اسحاق دختر سلیمان: در حالی که یکی از دو فرزندم (محمّد یا اسحاق) را شیر می‌دادم ، امام صادق علیه‌السلام به من نگریست . سپس فرمود : (ای مادر اسحاق! او را از یک پستان شیر مده . از هر دو پستان شیر بده تا یکی خوراک و دیگر نوشاب باشد) . الکافی ، جلد 6 ، صفحه 40 ، حدیث 2 ، تهذیب الأحکام ، جلد 8 ، صفحه 108 ، حدیث 366 ، دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 684
پاسخ:
الکافی عن اُمّ إسحاق بنت سلیمان :
نَظَرَ إلَیَّ أبو عَبدِ اللّه‌ِ علیه‌السلام وأنَا اُرضِعُ أحَدَ بَنِیَّ مُحَمَّد اً أو إسحاقَ .
فَقالَ : یا اُمَّ إسحاقَ ، لا تُرضِعیهِ مِن ثَدیٍ واحِدٍ وأرضِعیهِ مِن کِلَیهِما یَکونُ أحَدُهُما طَعاماً وَالآخَرُ شَراباً .
الکافی- به نقل از اُمِّ اسحاق دختر سلیمان: در حالی که یکی از دو فرزندم (محمّد یا اسحاق) را شیر می‌دادم ، امام صادق علیه‌السلام به من نگریست . سپس فرمود : (ای مادر اسحاق! او را از یک پستان شیر مده . از هر دو پستان شیر بده تا یکی خوراک و دیگر نوشاب باشد) .
الکافی ، جلد 6 ، صفحه 40 ، حدیث 2 ، تهذیب الأحکام ، جلد 8 ، صفحه 108 ، حدیث 366 ، دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 684
- [سایر] چرا باید کودک از هر دو پستان مادر شیر بخورد؟
- [سایر] بچه تا چه سنی دقیقا باید شیر مادر را بخورد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر خانمی سر پستانک را به سینه خود وصل کند و از این طریق بچه شیر بخورد آیا با وجود شرائط دیگر، محرمیت حاصل می شود؟
- [آیت الله مظاهری] بعضی اوقات بنابر نظر پزشک شیر مادر مشکلاتی از قبیل دل درد و ... در نوزاد پدید می آورد. در این صورت آیا مادر مجاز است به کودک خود شیر خشک بدهد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در مسأله رضاع و محرمیت به واسطه شیر خوردن، مقدار شیری که کودک باید بخورد تا محرمیت حاصل شود، چقدر است؟
- [سایر] باسلام؛ چگونه باید کودک را از شیر گرفت، به طوری که کودک آسیب نبیند و اذیت نشود؟ روش صحیح از شیر گرفتن کودک را برایم بگویید.
- [آیت الله سیستانی] محرم رضاعی چنانچه فرزندی بمدت یک هفته از شیر مادر از سینه بصورت دائم استفاده کند چه کسانی به فرزند شیر خورده محرم و ایا محرمیت او با برادران وی نیز صادق است ؟
- [سایر] بهترین شیر برای کودک چیست؟
- [سایر] راهکار از شیر گرفتن کودک چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کودک پانزده مرتبه یا یک شبانه روز کامل شیر زنی را بخورد ولی در این مدت غذای دیگری هم خورده باشد، آیا این مقدار، باعث محرمیّت می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر او است و سزاوار است که مادر برای شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد. و مادر می تواند برای شیر دادن بچه خود از شوهر طلب مزد کند و اگر زن دیگری که راضی باشد به کمتر از آن مبلغ به کودک شیر بدهد، نباشد شوهر باید مزد مادر را بدهد تا کودک خود را شیر بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کودک با شرایطی که در مسائل قبل گفته شد از زنی شیر بخورد، آن زن مادر رضاعی او و مردی که شیر از اوست پدر رضاعی کودک و آن کودک فرزند رضاعی آنها شده، با اولاد نسبی آن زن و مرد، برادر و خواهر میشوند؛ ولی چنانچه آن مرد یا زن فرزند رضاعی دیگری داشته باشند، این کودک در صورتی با آنها برادر و خواهر می‌شود که تمام شیرها از یک مرد باشد؛ پس اگر زن از شیر شوهر خود پسری را پانزده مرتبه شیر بدهد و بعد شوهر دیگر کند و از شیر آن شوهر هم دختری را پانزده مرتبه شیر دهد، آن دو بچه با یکدیگر برادر و خواهر نمیشوند، هر چند فرزندان رضاعی زن شیردهنده و مرد صاحب شیر هستند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] شیر دادنی که علّت محرم شدن است ده شرط دارد: 1 - شیر، شیر کودک دایه باشد؛ پس اگر بدون بارداری شیر در سینه زنی جمع شود یا بر اثر بارداری شیر پیدا شده ولی کودک او به حدی نرسیده که از این شیر تغذیه کند یا تغذیه او مشکوک است، این شیر سبب محرمیت نمیشود؛ ولی اگر نزدیک تولد کودک است و حمل از آن تغذیه می‌کند به طوری که عرفاً این شیر، شیر آن کودک به حساب میآید، موجب محرمیت می‌شود. 2 - بچه شیر زن زنده را بخورد؛ پس اگر مقداری از رضاع معتبر را از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فایده ندارد. 3 - شیر آن زن از زنا نباشد؛ پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگری بدهند، به واسطه آن شیر بچه به کسی محرم نمیشود؛ ولی شیر مباشرت به شبهه و مباشرتی که از جهت دیگر حرام است؛ مانند مباشرت در حال احرام یا ضرر شدید یا حیض، سبب محرم شدن می‌شود. 4 - بچه شیر را مستقیم از سینه زن بنوشد؛ پس اگر شیر را بدوشند و به کودک بنوشانند، کافی نیست. 5 - باید شیر در دهان کودک از شیر بودن خارج نشود؛ پس اگر با مایعی مخلوط شود به طوری که دیگر به آن شیر نگویند، سبب محرمیت نمیشود. 6 - مقدار شیری که سبب محرمیت است از یک شوهر باشد؛ پس اگر زنی بچهای را از شیر مردی هفت مرتبه شیر بدهد و از شوهرش طلاق گرفته با مرد دیگری ازدواج کند و از شیر شوهر دوم هشت مرتبه به همان کودک شیر بدهد، آن بچه به کسی محرم نمیشود؛ اگر چه در این بین کودک از شیر زن دیگری تغذیه نکرده باشد. 7 - شیردهنده یک زن باشد؛ پس اگر مردی دو زن داشته باشد و یکی از آنها کودکی را مثلاً هفت مرتبه و دیگری هشت مرتبه شیر بدهد، آن بچه به کسی محرم نمیشود؛ اگر چه تمام شیرها مال یک شوهر باشد. 8 - بچه مقداری از شیر معتبر را قی نکند؛ ولی اگر کودک بعد از سیر شدن اضافه بخورد و آن اضافه را قی کند، مانعی ندارد. 9 - شیری که کودک میخورد در رشد او تأثیر محسوسی بگذارد به طوری که متعارف مردم بگویند از آن شیر استخوان او محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، یا پانزده مرتبه کامل یا یک شبانهروز به طوری که در مسأله بعد گفته می‌شود، شیر بخورد؛ بلی اگر ده مرتبه به او شیر دهند و در بین آن، زن دیگری او را شیر ندهد، احتیاط مستحبّ آن است که کسانی که به واسطه شیر خوردن به او محرم میشوند، با او ازدواج نکنند و در نگاه کردن و دست دادن و مانند آن او را محرم ندانند. 10 - از ابتدای شیر خوردن بچه دو سال نگذشته باشد؛ بنابراین کودکی که در ابتدای ماه دوم تولد شروع به شیر خوردن کرده، چنانچه مقداری از شیر خوردن او بعد از ورود در ماه بیست و ششم از بدو تولد واقع شود، به کسی محرم نمیشود و اگر تمام مقدار معتبر را در ماه بیست و پنجم یا جلوتر بخورد محرم می‌شود. این امر در فرزند زن شیرده یا پیدایش شیر زن معتبر نیست؛ پس چنانچه از شروع شیر زن یا از شروع شیر خوردن کودک او بیش از دو سال گذشته باشد و با آن شیر کودک دیگری را با شرایط معتبر شیر بدهد، باعث محرمیت میگردد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در صورت امکان باید بچه را بیست و یک ماه تمام شیر بدهند و مستحبّ است او را به مقدار کامل؛ یعنی بیست و چهار ماه تمام، شیر بدهند و زودتر از آن او را از شیر نگیرند. بلی، چنانچه پدر و مادر کودک این امر را صلاح دانسته و به آن راضی باشند، میتوانند قبل از بیست و چهار ماه بلکه قبل از بیست و یک ماه کودک را از شیر بگیرند؛ هر چند صورت اخیر خلاف احتیاط استحبابیست و بنا بر احتیاط کودک را بیش از دو سال شیر ندهند و شیری که بعد از آن داده می‌شود، باعث حرمت ابدی نبوده و به خاطر آن مادر حقّ مزد گرفتن ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] گفته شد که اگر کودکی یک شبانه روز شیر زنی را بخورد، باعث محرمیت می‌شود، این شیر خوردن باید به طور کامل باشد (یعنی در این مدت کودک گرسنه نماند و هر گاه نیاز به شیر خوردن داشت شیر بنوشد) و در این امر فرقی نمیکند که در هر بار به مقدار کامل بخورد یا شیر مورد نیاز را در چندین دفعه بخورد (یعنی مقداری شیر خورده و بعد از بازی یا استراحت یا خواب مختصر شیر خوردن خود را کامل کند) ولی باید در بین یک شبانه روز غذا یا شیر کس دیگری را نخورد. البتّه چیزهایی که خوردن آن در مدت شیر خوردن متعارف است؛ مثلاً مقدار مختصری عرق نعناع که برای جلوگیری از نفخ معده به کودک میدهند، اشکال ندارد. معیار دیگری که برای مقدار شیر خوردن گفته شد، پانزده مرتبه کامل بود، کودک نباید در بین پانزده مرتبه شیر زن دیگری را - ولو به طور ناقص - بخورد؛ ولی تغذیههای دیگر مانعی ندارد و در مورد معیار دیگر (یعنی شیر خوردن به مقداری که به طور محسوس موجب رشد گوشت کودک و محکم شدن استخوان او شود) خوردن غذاها یا شیر زن دیگر در اثنا مانعی ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زنی کودکی را شیر دهد با نه شرط سبب محرم شدن خواهد بود: 1 شیر از ولادت باشد، بنابراین اگر پستان بدون تولد فرزندی شیر پیدا کند و کودکی از آن بنوشد سبب محرمیت نمی شود. 2 بچه از زن زنده شیر بخورد، پس اگر پستان زن مرده ای را به دهان بگیرد و شیر بخورد اثری ندارد. 3 شیر آن زن از حرام نباشد، بنابراین اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه ای بدهند به کسی محرم نمی شود. 4 شیر را از پستان بمکد، ولی احتیاط واجب آن است اگر شیر را در گلوی بچه بریزند با آن زن و محارم او ازدواج نکند. 5 شیر را با چیز دیگر مخلوط نکنند. 6 شیر مربوط به یک شوهر باشد، بنابراین اگر زنی را که دارای شیر است طلاق دهد بعد شوهر دیگری کند و از او باردار شود و تا موقع وضع حمل شیری که مربوط به شوهر اول داشته باقی بماند و مثلاً کودکی را هشت دفعه از شیر مربوط به شوهر اول و هفت دفعه از شیر مربوط به شوهر دوم شیر دهد آن کودک به کسی محرم نمی شود، همچنین اگر زنی از شیر مربوط به شوهر اول کودکی را بطور کامل شیر دهد و بعد از شیر مربوط به شوهر دوم کودک دیگری را شیر دهد آن دو به یکدیگر محرم نمی شود. 7 کودک به واسطه بیماری شیر را قی نکند، ولی احتیاط واجب آن است در این صورت کسانی که به واسطه شیر دادن به آن بچه محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. 8 کودک پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز بطوری که در مسأله بعد خواهد آمد شیر کامل بخورد، یا آن مقدار شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است و احتیاط مستحب آن است که اگر ده مرتبه شیر بخورد کسانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند. 9 دو سال کودک تمام نشده باشد، بنابراین بعد از تمام شدن دو سال اگر به او شیر دهند به کسی محرم نمی شود، حتی اگر پیش از تمام شدن دو سال چهارده مرتبه و بعد از آن یک مرتبه شیر بخورد با کسی محرم نمی شود، ولی اگر از موقع زاییدن زن بیش از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد احتیاط واجب آن است که با زنانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم می شوند ازدواج نکند و نگاه محرمانه هم ننماید.
- [آیت الله مظاهری] باید بچّه در بین یک شبانه روز غذا یا شیر زن دیگری را نخورد ولی اگر کمی غذا بخورد که نگویند در بین، غذا خورده اشکال ندارد و نیز باید پانزده مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر زن دیگری را نخورد و نیز در هر دفعه به اندازهای شیر بخورد که سیر شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی بچهای را با شرایطی که در مسأله (2483) و بعد از آن، گفته خواهد شد شیر دهد، رابطههای رضاعی زیر پدید میآید، این روابط که نسبی آنها موجب محرمیت می‌شود رضاعی آنها نیز سبب محرمیت میگردد: 1 - آن زن مادر رضاعی کودک می‌شود. 2 - شوهر آن زن که شیر از اوست، پدر رضاعی کودک می‌شود. 3 - پدر و مادر آن مرد و اجداد او - اگر چه رضاعی باشند - جدّ و جدّه پدری رضاعی آن کودک میشوند. 4 - پدر و مادر آن زن و اجداد او - اگر چه رضاعی باشند - جدّ و جدّه مادری رضاعی آن کودک میشوند. 5 - پسران - نسبی و رضاعی - آن مرد یا زن، برادران رضاعی کودک و دختران - نسبی و رضاعی - آنها خواهران رضاعی او میشوند. 6 - نوادگان - نسبی و رضاعی - آن مرد یا زن، برادرزادگان و خواهر زادگان رضاعی کودک میشوند. 7 - برادر - نسبی و رضاعی - آن مرد عموی رضاعی و خواهر - نسبی و رضاعی - او عمه رضاعی کودک میشوند. 8 - برادر - نسبی و رضاعی - آن زن دایی رضاعی و خواهر - نسبی و رضاعی - او خاله رضاعی کودک میشوند. 9 - عمو و عمه و دایی و خاله آن مرد - هر چند با واسطه باشند - به ترتیب عمو و عمه و دایی و خاله پدر رضاعی کودک میشوند. 10 - عمو و عمه و دایی و خاله آن زن - هر چند با واسطه باشند - به ترتیب عمو و عمه و دایی و خاله مادر رضاعی کودک میشوند.
- [آیت الله علوی گرگانی] باید بچه در بین یکشبانه روز غذا یا شیر کس دیگر را نخورد، ولیاگر کمی غذا بخورد که نگویند در بین غذا خورده اشکال ندارد، و نیز باید پانزده مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر کس دیگر را نخورد و در هر دفعه بدون فاصله شیر بخورد، ولی اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند، یا کمی صبر کند که از اوّلی که پستان میگیرد تا وقتی سیر می‌شود یک دفعه حساب شود، اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی کودکی را با شرایطی که در مسأله (2483) و بعد از آن گفته می‌شود شیر دهد، شوهر آن زن که شیر از اوست، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند با اولاد - نسبی و رضاعی - پدر آن کودک - هر چند با واسطه باشند - و با اولاد نسبی مادر آن کودک ازدواج نماید، همچنان که در نگاه کردن و دست دادن و سایر احکام محرمیت نمیتواند مانند یکی از محارم رفتار کند؛ ولی ازدواج خویشان شوهر با خواهر و برادر آن بچه مانعی ندارد.