تجارت
تجارت به معانی خرید و فروش، مطلق کسب و داد و ستد، داد و ستد به قصد سود بردن است.
در تجارت از چه کارهایی باید پرهیز نمود؟
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم : مَن باعَ واشْتَری فلْیَجْتَنِبْ خَمسَ خِصالٍ ، وإلاّ فلا یَبیعَنَّ ولا یَشْتَرِیَنَّ : الرِّبا ، والحَلْفَ ، وکِتْمانَ العَیبِ ، والحمدَ إذا باعَ ، والذَّمَّ إذا اشْتَری؛ کسی که خرید و فروش می‌کند باید از پنج کار دوری ورزد و گرنه نباید خرید و فروش کند : ربا ، سوگند ، پوشاندن عیب کالا ، تعریف و تبلیغ در موقع فروش و بدگویی از کالا در موقع خرید آن . بحار الأنوار : 103 / 95 / 18
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم : مَن باعَ واشْتَری فلْیَجْتَنِبْ خَمسَ خِصالٍ ، وإلاّ فلا یَبیعَنَّ ولا یَشْتَرِیَنَّ : الرِّبا ، والحَلْفَ ، وکِتْمانَ العَیبِ ، والحمدَ إذا باعَ ، والذَّمَّ إذا اشْتَری؛ کسی که خرید و فروش می‌کند باید از پنج کار دوری ورزد و گرنه نباید خرید و فروش کند : ربا ، سوگند ، پوشاندن عیب کالا ، تعریف و تبلیغ در موقع فروش و بدگویی از کالا در موقع خرید آن . بحار الأنوار : 103 / 95 / 18
پاسخ:
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
مَن باعَ واشْتَری فلْیَجْتَنِبْ خَمسَ خِصالٍ ، وإلاّ فلا یَبیعَنَّ ولا یَشْتَرِیَنَّ : الرِّبا ، والحَلْفَ ، وکِتْمانَ العَیبِ ، والحمدَ إذا باعَ ، والذَّمَّ إذا اشْتَری؛
کسی که خرید و فروش می‌کند باید از پنج کار دوری ورزد و گرنه نباید خرید و فروش کند : ربا ، سوگند ، پوشاندن عیب کالا ، تعریف و تبلیغ در موقع فروش و بدگویی از کالا در موقع خرید آن .
بحار الأنوار : 103 / 95 / 18
- [سایر] با توجه به اینکه خداوند خود فرموده از کارهایی که سوء ظن مردم را برمیانگیزد پرهیز کنید! چرا در تولد حضرت عیسی(ع) کاری شد که همه نسبت به حضرت مریم(س) سوء ظن پیدا کردند؟
- [سایر] اصل پرهیز چیست؟
- [سایر] پرهیز چه فوایدی دارد؟
- [سایر] پرهیز چه فوایدی دارد؟
- [سایر] پرهیز واقعی چیست؟
- [سایر] پرهیز کردن درست چه ویژگی هایی دارد؟
- [سایر] پرهیز از مجادله چه ثمره ای دارد؟
- [سایر] چرا باید از دروغ پرهیز کنیم؟
- [سایر] پرهیز کردن درست چه ویژگی هایی دارد؟
- [سایر] پرهیز، چه نقشی در درمان دارد؟
- [امام خمینی] اگر با عین مالی که برای زکات کنار گذاشته برای خودش تجارت کند صحیح نیست و اگر با اجازه حاکم شرع برای مصلحت زکات تجارت کند تجارت صحیح و نفعش مال زکات است.
- [آیت الله سبحانی] آنجا که در قرارداد، تجارت با کالای مشخص ذکر شود ولی او به وسیله سرمایه، کالای دیگری را بخرد و بفروشد هرگاه سود کرد و مالک معامله را تنفیذ نمود، سود میان آن دو به نسبت معین تقسیم می شود و اگر ضرر کرد ضرر از آن عامل است.
- [آیت الله اردبیلی] با عین مالی که برای زکات کنار گذاشته، نمیتواند برای خودش تجارت کند و اگر با اجازه حاکم شرع برای مصلحتِ زکات تجارت کند، اشکال ندارد ولی نفع آن مال مستحقین زکات است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عامل پس از آنکه سرمایه را برای تجارت تحویل گرفت مدتی در تجارت تأخیر انداخت و سرمایه تلف شد ضامن سرمایه است، علاوه گنه کار هم می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] فضله و بول پرندگان حلال گوشت و حرام گوشت نجس نیست، ولی احتیاط مستحب پرهیز از حرام گوشت است مخصوصاً از بول خفاش.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بر مسلمانان لازم است که حقوق و روابط اجتماعی خود را طبق احکام اسلام، مرتب و منظم کنند و از بدع و سنت های بیگانگان، جداً پرهیز نمایند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بهتر است از رگه های خونی که در درون شیر دیده می شود و سپس مستهلک می گردد پرهیز شود; هر چند محکوم به حرمت و نجاست نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه عامل در تجارت تعدی و تفریط نکند، ضرر معامله به عهده او نیست.
- [آیت الله سیستانی] کسی که چند رشته تجارت دارد مثلاً با سرمایه خود مقداری شکر و مقداری برنج خریده است ، چنانچه همه آن رشتهها در شئون تجارت مانند خرج و دخل ، و حساب صندوق و سود و زیان ، یکی باشند ، باید خمس آنچه را که در آخر سال از مخارج او زیاد میآید بدهد ، و چنانچه از یک رشته نفع ببرد و از رشته دیگر ضرر کند ، میتواند ضرر یک رشته را به نفع رشته دیگر تدارک نماید . ولی اگر دو رشته مختلف کسب دارد ، مثلاً تجارت و زراعت می‌کند ، یا یک رشته است ، و حساب دخل و خرج آن‌ها از هم جدا است ، در این دو صورت بنابر احتیاط وجوبی نمیشود ضرر یک رشته را به نفع رشته دیگر تدارک نمود .
- [آیت الله اردبیلی] بر اساس احکام اسلام، باید به آبادی دنیا و رفاه خانواده و جامعه، کمال توجّه را داشت و با دیدگاهی اُخروی و عادلانه و نیز با تدبیر و آگاهی از احکام معاملات، به تجارت و زراعت و کسب حسنات دنیا و رشد اقتصادی و وسعت در رزق و معاش رسید. در روایت آمده است که تجارت موجب توانگری و فزونی عقل وعزت است(1) و نیز آن کسی که به جهت بینیازی از مردم و تأمین خانواده و نیکی به همسایگان به طلب دنیا رود، در روز قیامت چهرهای چون ماه درخشنده خواهد داشت(2) و نیز در روایات، بازرگانان و کسبه به آموختن فقه و پرهیز از ربا و راستگویی و مدارا امر شدهاند (3).