آیا امام زمان (علیه السلام) زن و فرزند دارد؟

زندگانی شخصی حضرت مهدی (عج) از جمله مسائلی است که نمی‌توان در آن به سادگی به علم و یقین رسید، ولی می‌توان با بررسی روایات، احتمالی را به واقع نزدیک تر دانست. در این موضوع که آیا امام زمان (عج) زن و فرزند دارد، سه احتمال وجود دارد:
الف- امام (عج) اساساً ازدواج نکرده است.
ب- ازدواج کرده است اما فرزند ندارد.
ج- آن جناب ازدواج کرده و فرزند هم دارد.
لازمه‌ی پذیرش احتمال اوّل، این است که آن حضرت یکی از سنت‌های اسلامی را ترک گفته باشد و چنین امری بعید به نظر می‌رسد.
البته گفته شده است که مسئله ی غیبت امام زمان اهم است و ازدواج مهم. مانعی ندارد که به خاطر امر مهم تر، مسئله ی مهم ترک شود، ولی این گفتار مورد پذیرش نیست؛ چون میان غیبت و ازدواج تزاحمی وجود ندارد و این دو قابل جمع هستند.
اما در احتمال دوم؛ اگر چه اشکال احتمال اوّل وجود ندارد، اما این سؤال بی پاسخ می‌ماند که آیا همسر آن حضرت هم عمر طولانی دارد، یا آن جناب در هر زمان همسرهای متعددی بر می‌گزیند؟ دلیلی در این رابطه وجود ندارد که موضوع را بر ما روشن کند، اما می‌توان گفت که پذیرش ازدواج با همسرهای متعدد، استبعادی ندارد. غیبت امام (عج) اقتضا ندارد که آن حضرت یک داشته همسر باشد، تا همچون وی دارای عمر طولانی باشد؛ زیرا از بعضی روایات به دست می‌آید که غیبت آن جناب غیبت عنوانی است نه شخصی.[1] لذا می‌تواند با مردم به صورت ناشناس حشر و نشر داشته باشد و با آنها زندگی کند، اما کسی نداند که ایشان امام زمان (عج) است.
این سؤال در احتمال سوم هم مطرح می‌گردد. علاوه بر این که بعضی این احتمال را بعید شمرده‌اند؛ زیرا اگر امام زمان (عج) فرزندانی داشته باشد، بالاخره آنها روزی به جست و جوی اصل خود می‌پردازند و... و این با فلسفه‌ی غیبت سازگاری ندارد.
در میان روایات هم نمی‌توان به دلیل معتبری دست یافت که یکی از این سه احتمال را تأیید نماید.
شیخ طوسی از امام صادق (ع) روایت کرده است که: "لایطَّلعُ علی موضِعه احدٌ من وُلْدِه و لا غیره".[2] اما همین سخن را نعمانی به گونه‌ی دیگر نقل کرده است: "لایطلع علی موضعه احدٌ من ولی و غیره".[3]
از این رو با وجود این اختلاف، استناد به نقل شیخ، اطمینان بخش نیست، بلکه از جهاتی همانند علو سند و لفظ حدیث، روایت نعمانی معتبرتر به نظر می‌رسد. مثلاً از یک سو در حدیث شیخ طوسی، ضمیر مفرد به جای جمع آمده است. (به جای این که گفته شود فرزندان او و دیگران، آمده که فرزندان او و دیگری) مگر این که یکی از این سه احتمال را بپذیریم:
أ- آوردن ضمیر "ه" در "ولده" از اشتباهات نسّاخ بوده است.
ب- روایت خواسته است اشاره کند که امام یک فرزند دارد.
ج- مراد از لفظ "ولد" اسم جنس است.
لذا عده‌ای گفته‌اند که روایت شیخ طوسی در مقام بیان، مبالغه‌ی در خفاست، نه این که آن حضرت فرزندی دارد، بلکه در صدد بیان این نکته است که بر فرض اگر آن حضرت فرزندی می‌داشت، از جایگاه و سرّ او، آن فرزندان هم آگاه نبودند.[4] از سوی دیگر اگر از اشکال سندی بعضی از متون که در این باب وجود دارد، صرف نظر کنیم، صراحتی در آنها مشاهده نمی‌شود و قابل حمل بر عصر ظهور می‌باشند. مثلاً ابن طاووس از امام رضا (ع) نقل کرده است: "اللهم اعطه فی نفسه و اهله و ولده و ذریته".[5] از امام صادق (ع) هم روایت شده که "کانی اری نزول القائم فی مسجد السهلة باهله و عیاله".[6]
عده‌ای با تمسک به داستان جزیره‌ی خضرا گفته‌اند که امام (عج) فرزندانی دارد که بر آن جزیره با نظارت آن امام ، حکومت می‌کنند و... . اما باید گفت که این داستان، افسانه‌ای بیش نیست.[7] و بیشتر به داستان تخیلی شبیه است تا داستان واقعی.
علامه ی مجلسی‌ (ره) در این باب می‌فرماید: چون این داستان را در کتاب‌های معتبر نیافتم، آن را در فصلی جداگانه آورده‌ام.[8] شیخ آقا بزرگ تهرانی آن را یک داستان تخیلی شمرده است.[9]
نتیجه: این که گر چه داشتن همسر و فرزند محتمل است، اما در این باب نمی‌توان به روایت معتبری استناد کرد.[10] از سوی دیگر دلیل محکم و معتبری هم بر ترک سنت الاهی ازدواج از طرف امام زمان (عج) وجود ندارد.
پی نوشتها:
[1] مثلاً امام صادق (ع) می‌فرماید: "صاحب الزمان (عج) در میان مردم رفت و آمد می‌کند، در بازار قدم می‌نهد و گاهی بر فرش منزل‌های دوستان می‌نشیند، لکن او را نمی‌شناسند"، کتاب الغیبة، نعمانی، ص 164.
[2] شیخ طوسی، کتاب غیبت، ص 102.
[3] نعمانی، غیبت، ص 172؛ منتخب الاثر، ص 252، به نقل از، امامت و مهدویت، پاسخ به ده پرسش، زندگانی شخصی حضرت مهدی (عج)، ص 54؛ الاخبار الدخیلة، ج 1، ص 150؛ تاریخ الغیبة الکبری، ص 69، به نقل از ،جزیره‌ی خضرا در ترازوی نقد، ص 218، سید جعفر مرتضی عاملی.
[4] محمد، صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج 2، ص 65، مکتبة الامام امیرالمؤمنین (ع) العامة، اصفهان.
[5] ابن طاووس، جمال الاسبوع، ص 510، به نقل از جزیره‌ی خضرا در ترازوی نقد، ص 219.
[6] بحارالانوار، ج 52، ص 317.
[7] برای آگاهی بیشتر ر.ک: دراسة فی علامات الظهور و الجزیرة الخضرا، سید جعفر مرتضی عاملی، ص 263 و یا ترجمه‌ی این کتاب، ص 225 - 217.
[8] بحارالانوار، ج 52، ص 159.
[9] الذریة الی تصانیف الشیعه، ج 5، ص 108؛ دارالاضواء، چاپ بیروت، طبقات اعلام الشیعة، قرن هشتم، 1145.
[10] مسعودی در اثبات الوصیة، ص201، از امام رضا (ع) روایتی نقل کرده است که اگر در روایات آمده است هیچ امامی از دنیا نمی‌رود تا فرزندش را ببیند، مربوط به قائم (ع) نمی‌شود. ر.ک: امامت و مهدویت، صافی گلپایگانی، پاسخ به ده پرسش، ص 56 - 53، چشم به راه مهدی، جمعی از نویسندگان مجله ی حوزه، ص 356 - 351، جزیره خضرا در ترازوی نقد، ص 221 - 217.

منبع: http://farsi.islamquest.net