فرزند
فرزند به معنای بچه و آنکه از دیگری زاده شده است.
چرا در قانون اگر پدری فرزند خود را بکشد، او را اعدام نمی کنند؟آیا این به معنای مجوزی برای قتل فرزند نمی باشد؟
پاسخ: در هیچ کجای قوانین کشور، مجوزی برای قتل فرزند صادر نشده است. مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران، جان مردم محترم است و هیچ خونی نباید به ناحق ریخته شود. بر این اساس، داشتن ولایت و سرپرستی به معنای مالک جان شخص تحت ولایت نمی‌باشد و از قانون نباید چنین تعابیری استنباط نمود. مطابق با ماده 220 قانون مجازات اسلامی؛ اگر فرزندی توسط پدرش کشته شود، پدر قصاص نمی‌شود و لکن به پرداخت دیه به صاحبان و اولیاء دم (ورثه مقتول) و تعزیر، محکوم می‌گردد. لازم به ذکر است که مطابق با قوانین، قتل از موانع ارث محسوب میشود و به این ترتیب، دیه فرزند مقتول به پدر که قاتل است تعلق نخواهد گرفت. بنابراین آنچه که در این قانون به چشم می‌خورد، بحث منتفی شدن مجازات نمی‌باشد، بلکه صرفاً در مجازات تخفیف اعمال گردیده است. در خصوص توضیح حکمت تخفیف مجازات پدر باید گفت: براساس قوانین حقوقی، برای مجازات هر مجرمی نیاز به عنصر مادی و معنوی می باشد و اگر این دو عنصر در خصوص جرمی وجود نداشته باشد، اعمال مجازات، صحیح نمی‌باشد. این امر نه در خصوص پدر و فرزند که در هر قضیه سهوی دیگری که به وقوع بپیوندد، مراعات میشود. به این ترتیب اگر شخصی بدون وجود عنصر مادی و معنوی، شخص دیگری را به قتل برساند، قصاص اجرا نمی‌گردد. نظیر آنچه که در تصادفات رانندگی اتفاق می‌افتد که در این موارد، عنصر معنوی سوء نیت یا عمد، محقق نمی‌باشد. در خصوص قتل فرزند توسط پدر نیز باید گفت که در 99% این گونه موارد، عنصر معنوی مشکل داشته و معمولاً این قتل‌ها، اتفاقی و از روی عصبانیت و خروج از حالت تعادل روانی اتفاق می‌افتند و قصد قتل وجود نداشته است. در اینجا لازم به ذکر است که در روایات پیرامون این حکم، کلمه والد ذکر گردیده و در عربی، والد اعم از پدر و مادر است. در تفسیر آن، برخی از علما منظور از آن را صرفاً پدر کودک می‌دانند، اما برخی دیگر معتقدند که منظور، پدر و مادر هر دو با هم می‌باشند. از جمله مقام معظم رهبری چنین رأیی را دارند. بر همین اساس و مطابق رای فقهی مقام معظم رهبری، هم اکنون پیشنهاد اصلاحی جهت تغییر این قانون آماده شده و از مجاری قانونی پیگیری می شود. منبع: کتاب حقوق زنان برابری یا نابرابری ناشر: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
پاسخ: در هیچ کجای قوانین کشور، مجوزی برای قتل فرزند صادر نشده است. مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران، جان مردم محترم است و هیچ خونی نباید به ناحق ریخته شود. بر این اساس، داشتن ولایت و سرپرستی به معنای مالک جان شخص تحت ولایت نمی‌باشد و از قانون نباید چنین تعابیری استنباط نمود. مطابق با ماده 220 قانون مجازات اسلامی؛ اگر فرزندی توسط پدرش کشته شود، پدر قصاص نمی‌شود و لکن به پرداخت دیه به صاحبان و اولیاء دم (ورثه مقتول) و تعزیر، محکوم می‌گردد. لازم به ذکر است که مطابق با قوانین، قتل از موانع ارث محسوب میشود و به این ترتیب، دیه فرزند مقتول به پدر که قاتل است تعلق نخواهد گرفت. بنابراین آنچه که در این قانون به چشم می‌خورد، بحث منتفی شدن مجازات نمی‌باشد، بلکه صرفاً در مجازات تخفیف اعمال گردیده است. در خصوص توضیح حکمت تخفیف مجازات پدر باید گفت: براساس قوانین حقوقی، برای مجازات هر مجرمی نیاز به عنصر مادی و معنوی می باشد و اگر این دو عنصر در خصوص جرمی وجود نداشته باشد، اعمال مجازات، صحیح نمی‌باشد. این امر نه در خصوص پدر و فرزند که در هر قضیه سهوی دیگری که به وقوع بپیوندد، مراعات میشود. به این ترتیب اگر شخصی بدون وجود عنصر مادی و معنوی، شخص دیگری را به قتل برساند، قصاص اجرا نمی‌گردد. نظیر آنچه که در تصادفات رانندگی اتفاق می‌افتد که در این موارد، عنصر معنوی سوء نیت یا عمد، محقق نمی‌باشد. در خصوص قتل فرزند توسط پدر نیز باید گفت که در 99% این گونه موارد، عنصر معنوی مشکل داشته و معمولاً این قتل‌ها، اتفاقی و از روی عصبانیت و خروج از حالت تعادل روانی اتفاق می‌افتند و قصد قتل وجود نداشته است. در اینجا لازم به ذکر است که در روایات پیرامون این حکم، کلمه والد ذکر گردیده و در عربی، والد اعم از پدر و مادر است. در تفسیر آن، برخی از علما منظور از آن را صرفاً پدر کودک می‌دانند، اما برخی دیگر معتقدند که منظور، پدر و مادر هر دو با هم می‌باشند. از جمله مقام معظم رهبری چنین رأیی را دارند. بر همین اساس و مطابق رای فقهی مقام معظم رهبری، هم اکنون پیشنهاد اصلاحی جهت تغییر این قانون آماده شده و از مجاری قانونی پیگیری می شود. منبع: کتاب حقوق زنان برابری یا نابرابری ناشر: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
عنوان سوال:
چرا در قانون اگر پدری فرزند خود را بکشد، او را اعدام نمی کنند؟آیا این به معنای مجوزی برای قتل فرزند نمی باشد؟
پاسخ:
پاسخ:
در هیچ کجای قوانین کشور، مجوزی برای قتل فرزند صادر نشده است. مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران، جان مردم محترم است و هیچ خونی نباید به ناحق ریخته شود.
بر این اساس، داشتن ولایت و سرپرستی به معنای مالک جان شخص تحت ولایت نمی‌باشد و از قانون نباید چنین تعابیری استنباط نمود.
مطابق با ماده 220 قانون مجازات اسلامی؛
اگر فرزندی توسط پدرش کشته شود، پدر قصاص نمی‌شود و لکن به پرداخت دیه به صاحبان و اولیاء دم (ورثه مقتول) و تعزیر، محکوم می‌گردد.
لازم به ذکر است که مطابق با قوانین، قتل از موانع ارث محسوب میشود و به این ترتیب، دیه فرزند مقتول به پدر که قاتل است تعلق نخواهد گرفت.
بنابراین آنچه که در این قانون به چشم می‌خورد، بحث منتفی شدن مجازات نمی‌باشد، بلکه صرفاً در مجازات تخفیف اعمال گردیده است.
در خصوص توضیح حکمت تخفیف مجازات پدر باید گفت:
براساس قوانین حقوقی، برای مجازات هر مجرمی نیاز به عنصر مادی و معنوی می باشد و اگر این دو عنصر در خصوص جرمی وجود نداشته باشد، اعمال مجازات، صحیح نمی‌باشد.
این امر نه در خصوص پدر و فرزند که در هر قضیه سهوی دیگری که به وقوع بپیوندد، مراعات میشود. به این ترتیب اگر شخصی بدون وجود عنصر مادی و معنوی، شخص دیگری را به قتل برساند، قصاص اجرا نمی‌گردد.
نظیر آنچه که در تصادفات رانندگی اتفاق می‌افتد که در این موارد، عنصر معنوی سوء نیت یا عمد، محقق نمی‌باشد.
در خصوص قتل فرزند توسط پدر نیز باید گفت که در 99% این گونه موارد، عنصر معنوی مشکل داشته و معمولاً این قتل‌ها، اتفاقی و از روی عصبانیت و خروج از حالت تعادل روانی اتفاق می‌افتند و قصد قتل وجود نداشته است.
در اینجا لازم به ذکر است که در روایات پیرامون این حکم، کلمه والد ذکر گردیده و در عربی، والد اعم از پدر و مادر است.
در تفسیر آن، برخی از علما منظور از آن را صرفاً پدر کودک می‌دانند، اما برخی دیگر معتقدند که منظور، پدر و مادر هر دو با هم می‌باشند.
از جمله مقام معظم رهبری چنین رأیی را دارند. بر همین اساس و مطابق رای فقهی مقام معظم رهبری، هم اکنون پیشنهاد اصلاحی جهت تغییر این قانون آماده شده و از مجاری قانونی پیگیری می شود.
منبع: کتاب حقوق زنان برابری یا نابرابری
ناشر: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا قاتل مقتول بلاوارث (قتل عمد) اعدام می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] به فرض اینکه پدری به عمد و عدوان و با سلامت کامل فرزند خود را بکشد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر پدری به عمد و با سلامت کامل فرزند خود را بکشد، قصاص او چه می شود؟
- [آیت الله بهجت] مردی که دارای چند فرزند صغیر می باشد، به قتل رسیده است، آیا جدّ پدری صغار درباره قصاص یا عفو قاتل، حقّی دارد؟
- [سایر] آیا انسان می تواند به خاطر ارتکاب گناهی که حد اعدام و قتل برای آن در نظر گرفته شده .خودش خودش را مجازات نماید و به قتل برساند ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مواردی که محکوم باید اعدام شود بفرمائید : الف - آیا قاضی (حاکم شرع) میتواند صرف نظر از نوع جرم ارتکابی در هر موردی بنا به صلاحدید خود برای عبرت گرفتن مردم و بازداشتن آنان از ارتکاب جرم حکم کند که جنازه محکوم مدّتی در ملاء عام قرار داده شود؟ ب - در صورت منفی بودن پاسخ آیا نوع جرم ارتکابی میتواند مجوّزی برای عمل فوق باشد؟(به عنوان مثال مرتکب قتل فجیعی شده و یا چند نفر را به قتل رسانده است) ج - آیا طبق نظر قاضی (حاکم شرع) میتوان قبل از اجرای حکم اعدام محکوم را مدّتی در معرض دید عموم قرار داد؟ د - آیا در موارد فوق بین حدّ، قصاص و تعزیر (بنابر جواز قتل از باب تعزیر) تفاوتی وجود دارد؟
- [سایر] فلسفه عدم قصاص پدر در قتل فرزند چیست؟
- [آیت الله سبحانی] با توجه به افزایش فرزندکشی از سوی پدران و با توجه به حکم شرعی مربوط به آن (اگر پدر یا جد پدری فرزند خود را بکشد قصاص نمی شود و فقط به پرداخت دیه ی قتل به ورّاث و تعزیر محکوم خواهد شد که این امر موجب تجرّی برخی پدران می شود) با توجه به مقتضیات زمان، آیا این حکم را نیازمند اصلاح نمی دانید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر پدر فرزند نامشروع خود را به قتل برساند، آیا قصاص می شود؟
- [آیت الله مظاهری] اگر پدر، فرزند نامشروع خود را به قتل برساند، آیا قصاص می شود؟
- [آیت الله مظاهری] اگر فرزندی پدر یا مادر خود را عمداً بکشد قصاص میشود ولی اگر پدری فرزند خود را عمداً بکشد قصاص نمی‌شود ولی باید دیه بدهد و علاوه بر دیه تعزیر هم میشود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر فرزند؛ پدر یا مادر را عمدا بکشد؛ باید او را بکشند؛ ولی اگر پدری فرزند خود را عمدا بکشد؛ باید به دستوری که در احکام دیه گفته می شود دیه بدهد و هر قدر حاکم شرع صلاح می داند او را بزنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر فرزند، پدر یا مادر را عمداً بکشد، باید او را بکشند ولی اگر پدری فرزند خود را عمداً بکشد، باید به دستوری که در احکام دیه گفته میشود دیه بدهد و هر قدر حاکم شرع صلاح میداند او را بزنند.
- [آیت الله بروجردی] اگر فرزند، پدر یا مادر را عمداً بکشد باید او را بکشند، ولی اگر پدری فرزند خود را عمداً بکشد، باید به دستوری که در احکام دیه گفته میشود دیه بدهد و هر قدر حاکم شرع صلاح میداند او را بزنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فرزندی پدر خود را عمداً و به ناحقّ بکشد، اولیاء مقتول حقّ کشتن وی را دارند، ولی اگر پدری فرزند خود را به ناحقّ بکشد، باید به دستوری که در احکام دیه گفته میشود، دیه بدهد و هر قدر حاکم شرع صلاح بداند او را تازیانه بزنند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر فرزندی، پدر یا مادر را عمداً بکشد، باید او را بکشند؛ ولی اگر پدری فرزند خود را عمداً بکشد، باید به دستوری که در احکام دیه گفته میشود دیه بدهد، و هر قدر حاکم شرع صلاح میداند او را تعزیر نماید.
- [آیت الله بهجت] اگر طفل یا دیوانه، کسی را بکشد، اگرچه عمدی باشد، ملحق به قتل خطایی است. و اگر شخص دیگری را به تصور اینکه مستحق کشته شدن است، مثل کفر و قصاص، بکشد و بعداً معلوم شود که استحقاق کشته شدن را نداشته، این قتل ملحق به شبه عمد است.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی یکی از خویشان خود را عمداً و به ناحق بکشد ، از او ارث نمیبرد ، ولی اگر قتل به حق باشد مانند قصاص یا اجرای حد یا دفاع ، ارث میبرد ، و همچنین اگر از روی خطا باشد ، مثل آنکه سنگ را به هوا بیندازد و اتفاقاً به یکی از خویشان او بخورد و او را بکشد ، از او ارث میبرد ، ولی از دیه قتل که عاقله می‌پردازد ارث نمیبرد و همچنین قتل شبه عمد یعنی : اینکه کاری کند که معمولاً موجب قتل نیست و قصد قتل هم نداشته ، ولی قصد انجام آن نسبت به مقتول داشته است مانع ارث نمی‌شود .
- [آیت الله شبیری زنجانی] قتل بر سه گونه است: اوّل: قتل عمدی، در قتل عمدی یا قاتل به قصد قتل دیگری را میکشد یا با وسیلهای که به حسب عادت کشنده است و قاتل هم احتمال عقلایی این امر را بدهد قتل صورت میگیرد. دوم: قتل شبه عمد، در قتل شبه عمد شخصی کسی را با آلتی بزند که به حسب عادت کشنده نیست و یا قاتل این امر را احتمال نمیدهد و قصد کشتن هم نداشته باشد و اتّفاقاً بکشد. سوم: قتل خطای محض، در قتل خطای محض قاتل انجام کاری بر روی مقتول را قصد نکرده، بلکه مثلاً برای شکار حیوانی تیر انداخته ولی اشتباهاً کسی را کشته است. در قتل عمد، ولیّ مقتول میتواند قاتل را عفو کند، یا در صورت وجود شرائط قصاص، او را با حکم حاکم شرع بکشد و اگر مقتول مسلمان، زن یا دختر باشند، اگر چه قاتل مسلمان او را هم میتوان کشت، لکن اگر قاتل، مرد باشد، باید نصف دیه او را به وی بدهند و ولیّ مقتول میتواند در صورت رضایت آنها به مقداری که طرفین راضی شوند از قاتل دیه بگیرد و در صورتی که رضایت آنها به دیهای باشد که در شرع معیّن شده است، چون اندازههایی که در شرع برای دیه تعیین شده مختلف است، قاتل میتواند هر اندازهای را که مایل است انتخاب کند، بنابراین میتواند قیمت نقره را که از سایر اقسام دیه کمتر است بدهد و اگر رضایت آنها به قسم خاصّی از دیه باشد، قاتل باید همان قسم را بدهد. در قتل شبه عمد و خطای محض، ولیّ مقتول حقّ ندارد قاتل را بکشد، بلکه حقّ دریافت دیه دارد که در قتل شبه عمد از خود قاتل و در قتل خطای محض از عاقله (یعنی قوم و خویشان پدری قاتل) و در صورت ندادن آنها از خود قاتل دیه گرفته میشود.
- [آیت الله مظاهری] در قتل عمد ورثه مقتول میتوانند قصاص کنند یا دیه بگیرند یا عفو کنند ولی عفو بهتر است، و در قتل شبه عمد حقّ قصاص ندارند فقط میتوانند دیه بگیرند یا عفو نمایند، و در قتل خطایی نیز حقّ قصاص ندارند بلکه یا عفو میکنند یا از عاقله یعنی خویشاوندان پدری قاتل، دیه میگیرند.