اگر کسی شب خواب ببیند که به زیارت زیارت امام حسین علیه السلام یا امام رضا علیه السلام رفت به چه معنی است؟

نکته اول: اسلام برای خواب که به نظر سکون، بی تحرکی محض است دستوراتی داده از جمله آن دعاها و آداب مخصوص قبل و بعد از خواب است میرزاجواد آقای ملکی تبریزی عارف بنام شیعه آداب قبل از خواب را چنین بیان می دارند. 1. گفتن بسم الله الرحمن الرحیم. 2. خواندن آخر سورة کهف و آیه های 286 و 285 سورة بقره (آمنَ الرسول بما...) 3. تسبیح حضرت زهرا و آیة الکرسی سه بار. 4. یازده مرتبه سوره قل هو الله احد سه دفعه آیه 19 و 18 آل عمران (که این اعمال باید با تدبر و تأمل خوانده شود) ایشان در ادامه می فرماید انسان می تواند از خواب استفاده ها ببرد و مثل سایر انبیاء و اولیاء هم در حال خواب موهبت های بزرگ و عنایت ویژه حق را دریافت نماید.[1] البته مخفی نماند که ما انسان های عادی در ابتدای کار باید با دعای مختصر و ذکر های کوتاه شروع کنیم چرا که کوتاهی که مداوم باشد به تعبیر حضرت علی علیه‌ السلام از مفصلی که کوتاه مدت باشد پسندیده تر است پس اصل تدریج در کسب صفات عالی را باید حتماً لحاظ کنیم.
نکته دوّم: در روایت داریم روح مؤمن هنگام خواب به آسمان صعود می کند و ملائکه آسمان به سوی آن نگاه می کنند همان طوری که مردم به هلال ماه نگاه می کنند واین اشتیاق ملائکه بخاطر آن منزلتی است که مؤمن نزد خدا دارد پس ما باید مراقب ایمان و تقویت آن باشیم و با غفلت و جهل و وسوسه های نفس و شیطان مبارزه کنیم تا از این لطف محروم نشویم.
نکته سوم: بحث رویا در روان شناسی اهمیت ویژه ای دارد و از آن به عنوان راه اصلی به سوی ناهشیار یاد می شود و از طریق تحلیل و تفسیر رویا می توان اطلاعاتی دربارة ناهشیار و امیال مفرط و همچنین نیازهای آشکار نمادی به دست آورد. برخی از تنش های درونی که با آرزوهای برآورده نشده همراه است به صورت رویا آزاد می شود.[2]
نکته چهارم خواب ها بر چند قسم اند.
الف: خواب حکائی:[3] این خواب فقط حوادث گذشته را برای انسان می نمایاند علت آن همان احساساتی است که در اندرون انسان نهفته است مثل خوف، نفرت، خشم و سایر صفات که سبب تکرار و ظاهر کردن مجدد خاطرات گذشته و مناظر گذشته در عالم تخیل است و عمدة آن احساس خوف و ترس است.
ب) خواب ارضایی:[4] اینگونه خواب ها از خواب هایی است که صرفاً به خاطر ارضاء امیال سر کوفته زندگی است، انسان خواسته خود را که بدست نیاورده و ناکام مانده را می بیند (مثل خواب های شیرین) و قوی ترین امیالی که باعث ظهور این خواب ها است میل های مربوط به غرائز انسانی از قبیل غریزة جنسی، غریزه حفظ نفس و ترقی خواهی و... است (در اثر ناکامی ها و شکست ها پدید می آید)
ج) خواب غیبی و الهامی:[5] در پاره ای از موارد بعضی در خواب ها موضوعات آینده و اموری که بعداً واقع می شود را می بینید این نوع خواب ها معمولاً برای صالحان و اولیاء اتفاق می افتد و در اشخاص معمولی به ندرت اتفاق می افتد.
و) خواب ها آشفته و پریشان (اضغاث احلام): که گاهی افراد بخاطر افکار آشفته روزانه و یا بخاطر مرضی به آن مبتلا می شوند این خواب ها ارزش علمی و روانی ندارد. پیامبر اکرم می فرمایند:[6] خواب بر سه قسم است (الرؤیا ثلاثة: 1. بشارتی از سوی خداوند است (بُشری من الله) 2. غم و اندوهی از طرف شیطان (تحزین من الشیطان)3. مشکلات روزمره انسان (والذی یحدث به الانسان نفسه فیراه فی منامه) یعنی همان چیزهایی را که انسان در روز با خود می گوید در رؤیای خود می یابد. قسم سوم همان اضغاث احلام است.
نکته پنجم: از پیامبر اسلام روایت شده که هرگاه یکی از شما خواب خوبی دیدید آن را به خوبی تفسیر کنید و تفأل به خیر بزنید (ان شاء الله خیر است) و به دیگران نیز خبر دهید و اگر خواب بدی دید از آن حرفی نزنید و آن را تفسیر نکنید و به دیگران نگویید و در روایتی دیگر از ایشان داریم که می فرمایند: (لا تَقصص الرؤیا الا علی عالم او ناصح) خواب خود را حکایت مکن مگر برای کسی حسود نباشد و یا دشمن نباشد و بر عالم ربانی و خیرخواه خود (گاهی انسان اگر با عالمی مشورت کند و در مورد خوابش سخن بگوید می تواند برنامة تربیتی سالمی برای خود بریزد تا اگر در اشتباه بوده بازگردد و اگر به کارهای نیک مشغول بوده آنها را تقویت نماید) و در روایتی دیگر داریم که اگر انسان خواب بد و قبیحی دید پس از بیداری بگوید به ملائک مقرّب و انبیاء مُرسل و بندگان صالح خدا پناه می برم از شر آنچه که در خواب دیدم و از شر شیطان رجیم پناه می برم.[7]
نکته ششم: در روایت داریم رویا از جانب خدا و أحلام از سمت شیطان است. و امام حسن عسکری فرمودند: کسی که زیاد از حد بخوابد خواب های شیطانی می بیند من اکثر النام رأی الأحلام.[8]
نکته هفتم: حضرت امام محمد باقر می فرمایند: شخصی از پیامبر اکرم (ص) از تفسیر این آیه کریمه پرسید.
(الَّذِینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الآخِرَةِ)[9] کسانی که ایمان آوردند و پرهیزکار بودند، برای آنها در زندگانی دنیا و آخرت مژده و بشارت است. حضرت در جواب ایشان فرمودند: بشارت زندگانی دنیا خواب های نیکوست که مؤمن در دنیا می بیند و به آن بشارت می یابد و شاد می شود.
نکته هشتم. در روایت داریم که خواب های دروغ خواب هایی است که در اول شب دیده می شوند و خواب راست آن خوابی است که در ثلث آخر شب (یک سوم آخر شب) دیده می شود که آن وقت نزول ملائکه است و وقت سحر است.[10]
نکته نهم: در روایت داریم که هر که راستگو است خوابش درست تر است.[11] این نشان دهندة اعمال و افکار مثبت روزانه و نقش مهم آن در یاد خداست یعنی آنکه در طول روز مراقب اعمال و کردار خود است بیشتر احتمال دارد که خواب های صادق ببیند.
نکته پایانی: پرسشگر گرامی در طول این نوشتار سفری داشتیم به نکات رویاها و مطالب متفاوتی را شنیدیم و میوه های شیرینی از اخبار و کلام ائمه چیدیم با توجه به مطالب مزبور باید بگویم که عوامل متعددی در خواب های (+) ما تأثیر می گذارند از جملة آنها، دعاهای وارده، مراقبت های روزانه از اعمال، توسل به ائمه علیهم السلام پاکی و صفای باطن انسان که در پرتو عبادت و توسل بدست آورده، تأملی در صفات و اخلاق پسندیدة ائمه معصومین و دوستان صالح. و در مقابل عوامل متعددی هم باعث خواب های آشفتة ما می شوند از جمله آنها پیروی از هوای نفس و شیطان، دنیاگرایی، غفلت، همنشینی با افراد پست، افکار زشت و پلید روزانه و شهوت رانی و...
با توجه به مطالب ذکر شده باید بگویم که خواب شما حاکی از صفای باطن شماست و این بیانگر شدت علاقه و آروزی قلبی شما برای زیارت ائمه معصومین علیهم السلام می باشد و همچنین توجه ائمه علیهم السلام به شماست با توجه بیشتر به مسائل اخلاقی و عبادات سعی کن این حالت را از دست ندهی و از آنها بخواه که این رویای شما را به حقیقت و بیداری وصل کنند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفسیر نمونه، سورة حضرت یوسف، آیه چهارم.
2. حلیة المتقین، علامه محمدباقر مجلسی، قم انتشارات ارمغان، باب هشتم.
3. خواب و بیداری، دکتر محمدباقر محقق، انتشارات بعثت تهران.

پی نوشتها:
[1] . سید عباس موسوی مطلق ، آیت عرفان ، ناشر مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی انصاری، چ اول، 1378، (بحث خواب و بیداری).
[2] . دکتر محمدکریم خداپناهی انگیزش و هیجان، ، انتشارات سمت، ص 24، (اقتباس).
[3] . دکتر محمدباقر محقق، خواب و بیداری، انتشارات بعثت تهران، چاپ اول، 1364، ص 20 و 21 (تلخیص).
[4] . همان ، ا نتشارات بعثت تهران، چاپ اول، 1364، ص 20 و 21 .
[5] . محمدباقر محقق، خواب و بیداری، انتشارات بعثت تهران، چاپ اول، 1364، ص 20 و 21
[6] . محسن قرائتی، تفسیر سوره یوسف، مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن، ص 18.
[7] . محمدی ری شهری ؛ میزان الحکمه، بحث رویا.
[8] . همان.
[9] . یونس، 63 و 64.
[10] . حلیة المتقین، علامه محمدباقر مجلسی، انتشارات فکرآوران قم، چاپ اول، 1380، ص 183 و 182.
[11] . همان.
منبع: اندیشه قم