چه روشهایی برای ایجاد رابطه وحال زیارت در حرم امام رضا (ع) هست؟ - پرسش و پاسخ

حرم امام رضا

حرم امام رضا(ع) محدوده مدفن امام هشتم شیعیان و ساختمان‌های اطراف آن در شهر مشهد

امام رضا

علی بن موسی بن جعفر معروف به امام رضا (۱۴۸–۲۰۳ق) هشتمین امام شیعه اثناعشری. امام رضا ۲۰ سال امامت را بر عهده داشت. مأمون عباسی او را به اجبار به خراسان آورد و به اکراه، ولیعهد خویش کرد. آن حضرت در طوس به دست مأمون شهادت رسید.

رابطه

رابطه، از اصطلاحات علم منطق بوده و عامل پیوند موضوع و محمول، و مقدم و تالی می‌باشد.

زیارت

زیارت، عملی عبادی است به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدس یا محترم برای اظهار ارادت و احترام و کسب فیض معنوی. زیارت همواره از اعمال پسندیده اسلام بوده و در طول تاریخ، مسلمانان به آن عنایت و اهتمام داشته‌اند. این عمل عبادی، نزد شیعیان جایگاهی ویژه و اثرات معنوی و ثواب بسیاری دارد. به دلیل جایگاه مهم زیارت در فرهنگ شیعه، این عمل، از ویژگی‌ها و نمادهای شیعیان به شمار می‌رود.

رضا

رضا یکی از درجات و مقام‌های بالای معنوی است که در علم اخلاق دارای جایگاه ویژه ای می باشد.

حرم

حَرَم، به گرداگرد مکان‌های مقدس گفته می‌شود که از حرمتی خاص برخوردار است و با آن همچون دیگر مکان‌ها رفتار نمی‌شود. مهمترین حرم مسلمانان، حرم مکه است که خانه خدا در آن قرار دارد. در رتبه بعد، حرم مدینه است که خانه و مدفن رسول الله(ص) را دربرمی‌گیرد و در کنار حرم مکی، حرمین شریفین خوانده می‌شود.

زیارت جامعه کبیره

زیارت جامعه کبیره از مهم‌ترین زیارتنامه‌های امامان معصوم(ع). این زیارتنامه از طرف امام هادی(ع) در پاسخ به درخواست یکی از شیعیان صادر شده است. مضمون زیارتنامه باورهای شیعه درباره امامت، مقام ائمه اطهار(ع) و وظایف شیعیان در مقابل آنهاست. زیارت جامعه کبیره را می‌توان حاوی یک دوره مباحث امام شناسی به حساب آورد.

ایمه علیهم السلام

امامان شیعه به دوازده امام و جانشین پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، اطلاق می‌شود. • امام علی، ابوالحسن، علی بن ابی‌طالب، امیرالمؤمنین علیه‌السلام• امام حسن، ابومحمّد، حسن بن علی، المجتبی علیه‌السلام• امام حسین، ابوعبدالله، حسین بن علی، سیدالشّهدا علیه‌السلام• امام سجاد، ابومحمّد، علی بن حسین، زین‌العابدین علیه‌السلام• امام محمدباقر، ابوجعفر، محّمد بن علی، باقرالعلوم علیه‌السلام• امام جعفرصادق، ابوعبدالله، جعفر بن محمّد، الصّادق علیه‌السلام• امام موسی کاظم، ابوالحسن، موسی بن جعفر، الکاظم علیه‌السلام• امام رضا، ابوالحسن، علی بن موسی، الرّضا علیه‌السلام• امام محمدتقی، ابوجعفر، محمّد بن علی، التّقی الجواد علیه‌السلام• امام هادی، ابوالحسن، علی بن محمّد، الهادی علیه‌السلام• امام حسن عسکری، ابومحمّد، حسن بن علی، العسکری علیه‌السلام• امام مهدی، امام مهدی منتظر، حجّة بن الحسن عجل‌الله‌فرجه‌الشریف

حسین علیه السلام

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

حضرت سیدالشهداء

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

ایت الله جوادی

حضرت آیة ‌الله حاج شیخ عبد‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۱۲ هـ . ش در آمل پا به عرصه گیتی نهاد. پدرش میرزا ابوالحسن جوادی از عالمان و واعظان پرهیزکار شهر بود و اجدادش نیز تا چند نسل، از واعظان و روحانیان محترم آنجا بودند. پس از پایان دروس دوره ابتدایی در سال ۱۳۲۵ شوق آموختن معارف اسلامی و علوم الهی وی را به حوزه علمیه آمل کشاند.

استان قدس رضوی

آسْتانِ قُدْسِ رَضَوی؛ حرم امام رضا (ع) و مجموعه مکان‌های وابسته به آن، موقوفات و تشکیلات اداری تابع که بیشترین بخش آن در شهر مشهد واقع شده است. نخستین بنای حرم امام رضا (ع)، به دست مأمون عباسی در زمان زندگانی امام(ع) ساخته شد و بعد از آن، دیگران در دوره‌های مختلف به تکمیل و تجدید بنای آن پرداختند.

شیخ عباس قمی

عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد.

منتهی الامال

مُنْتَهَى ألآمال فی تَواريخِ ألنَّبی وَ ألْآل، کتابی فارسی درباره زندگی چهارده معصوم(ع) اثر شیخ عباس قمی عالم شیعی قرن چهاردهم. مؤلف در این کتاب با استفاده از منابع پرشمار، به تفصیل از زندگی چهارده معصوم سخن گفته است.

چهارده معصوم

چهارده معصوم، چهارده تن که بنابر آموزه‌های شیعی از هر گونه گناه و اشتباه مبرّا هستند، شامل پیامبر اکرم(ص) و سیزده نفر از اهل بیت آن حضرت، یعنی دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) و امامان دوازده‌گانه شیعه.

نماز مستحبی

نمازهای مستحب، در کنار نمازهای واجب در فقه اسلامی تشریع شده و ثواب‌های فراوانی برای آن ذکر شده است. احکام نمازهای مستحب در برخی موارد متفاوت از نمازهای واجب است و خواندن آن آسان‌تر است. نمازهای نافله روزانه، نمازهایی برای زمان‌های خاص مانند نماز اول ماه، نمازهایی برای مکان‌های خاص مانند نماز در مسجد جمکران، نمازهایی برای برآورده شدن حاجت‌ها، مانند نماز برای زیاد شدن رزق، برخی از انواع مختلف نمازهای مستحب است.

علامه مجلسی

محمدباقر بن محمدتقی بن مقصودعلی مجلسی (۱۰۳۷ - ۱۱۱۰ق) معروف به علامه مجلسی یا مجلسی دوم، از فقیهان و محدثان مشهور شیعه. علامه مجلسی از میان شاخه‌های علوم اسلامی بیش از همه به حدیث‌نگاری علاقه داشت و به اخباریان نزدیک بود. مشهورترین کتاب او، مجموعه پرحجم حدیثی به نام بحارالانوار است که نقش بارزی در احیای جایگاه حدیث در منظومه معرفت دینی داشت. او با تربیت شاگردان و آثار پر تعداد خود که بسیاری از آنها را به زبان فارسی و برای استفاده عموم مردم نگاشت، بر فرهنگ شیعی و روش‌های علمی علمای پس از خود تاثیر گذاشت. وی به دلیل همکاری با حکومت صفویان و نقش بارز سیاسی و اجتماعی‌اش در آن دوران از شهرت زیادی برخوردار است. وی در دوران سلطنت شاه سلیمان صفوی به مقام «شیخ الاسلام» رسید و در دوران سلطان حسین صفوی صاحب نفوذ بود.

جامعه کبیره

زیارت جامعه کبیره از مهم‌ترین زیارتنامه‌های امامان معصوم(ع). این زیارتنامه از طرف امام هادی(ع) در پاسخ به درخواست یکی از شیعیان صادر شده است. مضمون زیارتنامه باورهای شیعه درباره امامت، مقام ائمه اطهار(ع) و وظایف شیعیان در مقابل آنهاست. زیارت جامعه کبیره را می‌توان حاوی یک دوره مباحث امام شناسی به حساب آورد.

زیارت جامعه

زیارت جامعه کبیره از مهم‌ترین زیارتنامه‌های امامان معصوم(ع). این زیارتنامه از طرف امام هادی(ع) در پاسخ به درخواست یکی از شیعیان صادر شده است. مضمون زیارتنامه باورهای شیعه درباره امامت، مقام ائمه اطهار(ع) و وظایف شیعیان در مقابل آنهاست. زیارت جامعه کبیره را می‌توان حاوی یک دوره مباحث امام شناسی به حساب آورد.

سیدالشهداء

سیدالشُهَداء، به معنای سرور شهیدان، لقبی است که رسول اکرم(ص) به عموی خویش ،حمزة بن عبدالمطّلب، پس از شهادتش در جنگ احد داد. این عنوان از مشهورترین القاب امام حسین(ع) نیز هست.

احمد احمدی

احمد احمدی مشهور به پزشک احمدی فرزند محمدعلی در سال۱۲۶۱ (ه. ش) در شهر مشهد تولد یافت. نام پزشک احمدی برای رجال سیاسی معاصر ایران، نامی‌آشنا و البته بسیار وحشت انگیز است.

امام حسین

واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار)

امام رضا

علی بن موسی بن جعفر معروف به امام رضا (۱۴۸–۲۰۳ق) هشتمین امام شیعه اثناعشری. امام رضا ۲۰ سال امامت را بر عهده داشت. مأمون عباسی او را به اجبار به خراسان آورد و به اکراه، ولیعهد خویش کرد. آن حضرت در طوس به دست مأمون شهادت رسید.

ایت الله

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

عباس قمی

عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد.

عزاداری

سوگواری یا عزاداری، آیین‌ها و اعمالی که در سوگ و عزای بزرگان دین، از جمله معصومان و به‌ویژه امام حسین (ع) انجام می‌شود. عزاداری، با انگیزه‌های دینی مانند ابراز محبت به معصومان و اظهار غم و اندوه در مصیبت آنان و در قالب مجالس و مراسمی مشخص برگزار می‌شود.

مستحبی

غسل‌های مستحب غسل‌هایی که به لحاظ فقهی واجب نیستند؛ اما پسندیده‌اند و اثرات معنوی خاصی برای آنها برشمرده شده است. غسل‌های مستحبی بسیاری در فقه اسلامی وجود دارد که در یک تقسیم بندی کلی بر دو نوعند: غسلهایی که استحباب آنها قطعی است و غسلهایی که استحباب آنها به صورت قطعی ثابت نشده بلکه با قانون تسامح در ادله سنن بر استحباب آنها حکم شده است و به قصد رجا انجام می‌گیرند.

اندیشه

اندیشیدن را تفکّر گویند و از این عنوان به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر یاد شده است.

اعتقاد

اعتقاد به معنی باور قلبی داشتن است. از این عنوان به مناسبت در باب های طهارت و زکات و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

سیدعلی

سیدعلی ممکن است اسم برای شخصیت‌های ذیل باشد: • سیدعلی خامنه ای، فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد حسینی خامنه‌ای و رهبر جمهوری اسلامی ایران• سیدعلی آقا قاضی طباطبایی تبریزی، از عرفا و علما و استادان اخلاق حوزۀ نجف در قرن چهاردهم• سید علی سیستانی‌، از مراجع و علمای بزرگ شیعه در عصر حاضر• سیدعلی احمد عالم، از علما، مدرسان و خطبای روشن اندیش شیعه افغانستان در قرن چهاردهم هجری• سیدعلی بن سیدمحمّدرضا بحرالعلوم، از عالمان و فقیهان آل بحرالعلوم• سید‌علی بن طاوس حسینی حلی، از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد (علیهماالسلام) در روز ۱۵ محرم سال ۵۸۹ هجری• سیدعلی ‌بن ‌هادی ‌بحرالعلوم، از خاندان بحرالعلوم• سید علی بهشتی، از علما و روحانیون فعال سیاسی شیعه افغانستان در قرن چهاردهم هجری• سیدعلی داماد، از علمای برجسته و مجاهدان ضد استعمار ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری• سید علی شوشتری، عارف کامل، فقیه زاهد و استاد کل• سیدعلی محمد باب، از مدّعیان بابیت امام دوازدهم شیعیان که بعدها مدّعی مهدویت و نبوّت• سیدعلی نجف آبادی، واعظ وارسته محمد نیکان در سال ۱۲۸۷ش• سیدعلی نقی نقوی لکنهوی، از اولاد امام دهم علی النقی علیه السلام و از علمای بزرگ• سیدعلی‌اکبر بحرینی، معروف به سیّدبحرینی، از روحانیون و وعّاظ متنفذ دربار مظفرالدّین شاه قاجار (حک: ۱۳۱۳ـ۱۳۲۴)• سید‌علی‌نقی حیدری‌، سید علی نقی حیدری از شخصیت‌های قرن اخیر عراق و از دانشمندان و علمای شهر بغداد• سیدعیسی کمال الدین، از علمای اصلاح طلب و استعمارستیز شیعه عراق در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری• سیدقوچانی، آقا نَجَفیِ قوچانی، سیدمحمد حسن‌ بن سیدمحمد نجفی (۱۲۹۵-۱۳۶۳ق/۱۸۷۸-۱۹۴۴م)، فقیه، حکیم و ادیب• سیدمؤید بالله، معروف به «سید مؤید باللـه» و «عضدالدوله» (۳۳۳-۴۲۱ق/۹۴۵-۱۰۳۰م، فقیه، ادیب، محدث، مفسر و شاعر• سید علی بن طاووس حلی، از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد علیهماالسلام از علمای بزرگ شیعه• سید علی احمد حجت کابلی، از علمای شیعه• سید علی بن عبدالکریم نیلی نجفی، از علمای بزرگ قرن هشتم هجری• سید علی حسینی میلانی، از علمای بزرگ معاصر• سید علی خان مدنی، «سید صدر الدین علی بن احمد بن محمد معصوم حسینی دشتکی شیرازی»، معروف به سید علی خان مدنی (متوفای ۱۱۱۸ یا ۱۱۲۰ ق)• سید علی طباطبایی، از علمای بزرگ شیعه و صاحب ریاض المسائل• سید علی قاضی عسکر، از علمای معاصر• سید علی کبیر، از علمای شیعه قرن دوازدهم هجری• سید علی کمالی دزفولی‌، از علما و قرآن‌پژوهان معاصر• سید علی موسوی بهبهانی، از فقیهان برجسته • سید علی موسوی قزوینی‌، از اکابر فقهای عصر خود• سید علی موسوی گرمارودی، شخصیت‌نگار و از شاعران معاصر• سید علی میبدی، فقیه، اصولی، شاعر، لغت دان و از مفاخر علمای قرن سیزده و چهاردهم هجری• سید علی میرشریفی، از محققین و مؤلفین معاصر • سید علی همدانی، از علمای بزرگ قرن هشتم هجری• سید علی یثربی، از علمای شیعه

کرامات

کرامت به معنی امر خارق العاده ای است که از اولیاء خدا صادر می شود و جمع آن کرامات است.

مراجعه

مراجعه، نقل پرسش و پاسخ صورت گرفته بین گوینده و شخص دیگر، به صورت موجز و جذاب را می‌گویند.

مقربان

در قرآن کریم از عده‌ای از انسانها و فرشتگان به عنوان مقربان یاد شده است.

معرفت

شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.

کرامت

کرامت به معنی امر خارق العاده ای است که از اولیاء خدا صادر می شود و جمع آن کرامات است.

فارسی

واژه فارسی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: ادبیات فارسی• زبان فارسی، زبان فارسی یا پارسی زبان تکلم عده‌ای از ایرانیان و عده ای از ساکنان آسیای مرکزی• تذکره‌نویسی فارسی، تذکره‌های مشتمل بر شرح حال شاعران فارسی• بت در ادبیات فارسی، استعمال واژه بت در ادبیات فارسی• بخت در ادبیات فارسی، غالباً به معنی سرنوشت و نصیبِ از پیش تعیین شده و دارای کاربرد در ادبیات فارسی• حسان در ادبیات فارسی، یکی از نمادهای تبحر در شاعری ، فصاحت و بلاغت• خسروپرویز در ادبیات فارسی، توصیف خسروپرویز در ادبیات فارسی• ترجمه فارسی در دوره معاصر، ترجمه از زبان‌های دیگر به زبان فارسی در دوره معاصر اشخاص و اعلام• تقی الدین فارسی، تقی الدین فارسی، ابوالخیر محمد بن محمد، ریاضیدان، منجم، پزشک، ادیب و شاعر ایرانی قرن دهم• پولس فارسی، پولس ایرانی، حکیم و منطقی عهد ساسانی• ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری، کرخی نویسنده کتاب مسالك الممالك• فارسی نیشابوری، ابوالحسین عبد الغافر فارسی نیشابوری (۴۵۱- ۵۲۹ ق)، از محدثین و فقها

کبیره

عالمان دینی گناهان را به دو قسم کبیره(بزرگ) و صغیره(کوچک) تقسیم کرده اند و برای هر کدام احکام خلصی قرار داده اند.

شرایط

شرط امری محتمل الوقوع در آینده که طرفین حدوث اثر حقوقی را متوقف بر حدوث آن امر محتمل الوقوع می‌نمایند. شرط در علم اصول به معنای هر امری که وجود آن برای تحقق امر دیگری لازم است و در اصطلاح حقوق و فقه به معنی مطلق تعهد است اعم از اینکه در ضمن عقد باشد یا مستقل از عقد. به طور کلی در تعریف شرط به معنای حقوقی و نه معنای منطقی و اصولی در فقه چنین آمده است " الشرط امر زاید علی الثمن و المثمن علی وجه التزام دون التعلیق.... " [۱]

زندگی

حیات‌ مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.

شناخت

شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.

رابطه

رابطه، از اصطلاحات علم منطق بوده و عامل پیوند موضوع و محمول، و مقدم و تالی می‌باشد.

تحکیم

تَحْکیم، عنوانی برای شعار «لاحُکمَ اِلاّ للّٰه» و ماجرای حکمیت پس از پیکار صفین می‌باشد. حَکَم قرار دادن کسی جهت داوری میان دو طرف متخاصم و متنازع را تحکیم می‌گویند که از آن به مناسبت در بابهای جهاد، نکاح و قضاء سخن رفته است.

ترجمه

تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن‌تر کردن مفهوم سخن است.

تردید

تردید ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تردید، حالت نفسانی ناشی از تردید بین دو یا چند طرف، بدون رجحان داشتن هیچ یک از طرفین• تردید (علوم قرآنی)، تکرار لفظ و ایجاد ارتباط معنایی متفاوت، از اسلوب‌های بدیعی قرآن

پژوهش

بیش از ربع قرن از پیروزی بزرگ ‌ترین انقلاب دوران معاصر می‌گذرد. انقلابی که در اوج حاکمیت الگوهای برخاسته از اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های غربی و شرقی و استیلای بلامنازع مدل حکومتی دموکراسی لیبرال در یک سوی جهان و مدل حکومتی سوسیالیسم در دیگر سوی آن، راه سومی را پیش پای جهانیان نهاد و الگوی دیگری را برای اداره جامعه و حکومت در عصر حاضر مطرح کرد.

زیارت

زیارت، عملی عبادی است به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدس یا محترم برای اظهار ارادت و احترام و کسب فیض معنوی. زیارت همواره از اعمال پسندیده اسلام بوده و در طول تاریخ، مسلمانان به آن عنایت و اهتمام داشته‌اند. این عمل عبادی، نزد شیعیان جایگاهی ویژه و اثرات معنوی و ثواب بسیاری دارد. به دلیل جایگاه مهم زیارت در فرهنگ شیعه، این عمل، از ویژگی‌ها و نمادهای شیعیان به شمار می‌رود.

اسراء

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَ‌یٰ بِعَبْدِهِ لَيلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَ‌امِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِي بَارَ‌کْنَا حَوْلَهُ لِنُرِ‌يهُ مِنْ آياتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ‌﴿۱﴾ (ترجمه: منزّه است آن [خدایی‌] که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی -که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست.﴿۱﴾)[ ۱۷–۱]

شهادت

شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا، از آموزه‌های دین اسلام که با آموزه‌هایی دیگر همچون جهاد پیوند دارد. قرآن کریم بارها از این آموزه یاد کرده است. بنابر آیات قرآن، شهید همچون زندگان است و نباید او را مرده خواند. در روایات اسلامی، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است. واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.

تلقین

تلقین میت اذکاری است حاوی اعتقادات اسلامی که پیش از دفن میت با آدابی خاص بر او خوانده می‌شود. تلقین از مستحبات دفن میت است و بنابر فقه اسلامی بهتر است هم قبل از پوشاندن قبر و هم بعد از پوشاندن قبر و برگشتن تشییع‌کنندگان انجام گیرد.[۱] هنگام احتضار نیز تلقین اعتقادات مستحب است. الفاظی که در کتاب مفاتیح الجنان برای تلقین میت آورده شده از مجموع آنچه در روایات به آنها توصیه شده گرفته شده است. این عبارات برای خانمها و آقایان اندکی تفاوت دارد.

جامعه

جامعه، عنوان برخی از زیارت‌نامه‌های مأثور است. این زیارت‌نامه‌ها را به این سبب «‌جامعه‌» می‌نامند که مخصوص امام خاصی نیستند، بلکه به گونه‌ای انشا و تعلیم شده‌اند که با خواندن آنها می‌توان هر یک از ائمه(ع) را از دور یا نزدیک زیارت کرد.[۱]

اعمال

عمل، به کار گفته می‌شود.

افراد

حج افراد از اقسام حج است. از این عنوان در باب حج سخن گفته‌اند.

احساس

احساس در لغت، به معنی دریافتن، آگاه شدن و درک چیزی با یکی از حواس است.

الوده

آلوده یا کثیف به شیئ پلیدى گرفته اطلاق می شود.

منابع

جهت بحث مربوط به قابل اعتماد بودن یک منبع خاص ویکی‌شیعه:تابلوی اعلانات منابع معتبر را ببینید.

مجلسی

مجلسی، ممکن است به یکی از این موارد اشاره داشته باشد:

مدینه

مدینه یا مَدینَةُ النَّبی، به معنای شهر پیامبر، دومین شهر مهم مذهبی مسلمانان که در عربستان واقع است. هجرت پیامبر اکرم(ص) به این شهر، مبدأ تاریخ مسلمانان گشت. مسجد و مرقد پیامبر اکرم(ص)، قبرستان بقیع، مدفن چهار امام شیعه و بسیاری از بزرگان اسلام و نیز مکان‌های مقدس دیگری در آن جای گرفته است. با هجرت پیامبر اسلام(ص) به این شهر، نام آن از یثرب به مدینة النبی تغییر کرد و تا سال ۳۶ق پایتخت نخستین حکومت اسلامی بود. جنگ‌های مسلمانان با مشرکان، نبرد پیامبر با یهودیان مدینه، شورش علیه خلیفه سوم مسلمانان و کشته شدن او، واقعه حره، قیام نفس زکیه و قیام شهید فخ از حوادث بسیار مهم در تاریخ این شهر به شمار می‌روند. اکثر امامان شیعه در مدینه ساکن بوده‌اند.

معصوم

عصمت، به معنای اجتناب و دوری از گناه و نافرمانی خداوند است. اعتقاد به عصمت پیامبران و امامان، از گناهان عمدی و سهوی، از آموزه‌ها و اعتقادات شیعیان است. عصمت از سهو و خطا در امور روزمره زندگی این افراد، مورد اختلاف بین علمااست.

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

باعث

الباعِث، از نام‌های خداوند است.

توبه

توبه به معنای بازگشت بنده به سوی خدا، یکی از اصطلاحات پرتکرار در قرآن و روایات است. در ۶۹ آیه قرآن به موضوع توبه پرداخته شده و با بیان محبت الهی نسبت به توبه‌کنندگان، مردم را به توبه نصوح دعوت می‌کند. در احادیث نیز جایگاه و اهمیت توبه مورد تأکید قرار گرفته و از تأخیر آن نهی شده است. در بخش دیگری از احادیث، با تقسیم گناهان به حق اللهی و حق الناسی راه‌های توبه از اقسام گناهان بیان شده است.

احمد

احمد از برجسته‌ترین نام‌های پیامبر اسلام(ص) است، که در قرآن کریم نیز آمده است. واژه «احمد» برای نامیدن پیامبر اسلام(ص) در یک جا از قرآن مجید[۱] به کار رفته است، آنجا که از زبان عیسی(ع) بشارتی درباره آمدن پیامبری در روزگاران بعد مطرح شده است.

تقوی

تقوا، اصطلاحی اخلاقی به معنای خویشتن‌داری در اطاعت از دستورات الهی و دوری از گناهان است. قرآن تقوا را شرط نجات از آتش جهنم و قبولی اعمال دانسته که موجب نزول برکات بر شخص و رهایی او از گرفتاری‌ها در دنیا می‌شود. تکرار پُرشمار این واژه در قرآن و روایات از جایگاه بالای آن حکایت می‌کند.

شیعه

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

عباس

عباس ممکن است به یکی از اشخاص زیر اشاره داشته باشد:

گریه

بُکاء (گریه)، حالتی که نشان دهنده حزن، خوف، خضوع و ندامت در انسان است. واژه بُکاء در قرآن نیامده است، اما کلمات هم‌ریشه با آن هفت بار به کار رفته‌اند. در کتب اخلاقی و عرفانی، با استناد به قرآن و روایات، حالات حزن، تضرع و بکاء نیکو شمرده شده‏‏‌اند. در احادیث برای درمان بیماری‌های جسمی و روانی از جمله استرس گریه درمانی سفارش شده است. هرچند گريه كردن، يك نياز طبيعى است؛ ولى اين، بدان معنا نيست كه انسان حق دارد اين نياز را از هر طريقى تأمين نمايد، چنان كه تأمين ساير نيازها نيز همين‌گونه است. از اين رو، اسلام ـ كه دين فطرت است ـ راه تأمين اين نياز را نشان داده و راه‌هاى انحرافى را نيز مشخّص كرده است. پيروان اسلام علاوه بر فوايد مادّى و دنيوى گريه، از بركات معنوى و اخروى آن نيز بهره‌مند مى‌گردند. گریستن از ترس خدا و همچنین در مصائب پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، به ویژه در عزای امام حسین(ع)، در میان شیعیان از فضیلت و اهمیت بسیاری برخوردار است.

املی

آملی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

ایمه

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

ثواب

ثَواب و عِقاب، دو اصطلاح قرآنی برای اعمال نیک و بد انسان است. ثواب یعنی پاداش و جزای خیری که از سوی پروردگار به بندگان مؤمن در برابر ایمان و کارهای نیک داده می‌شود و عقاب سزا و جزای ناخوشایندی است که به بندگان کافر یا عاصی، در عوض کفر یا کارهای ناروا و خلاف شرع می‌رسد.

کلام

علم کلام، شاخه‌ای از علوم اسلامی که موضوع آن اصول و مفاهیم اعتقادی ِ دینی است. علم کلام با تکیه بر نقل و عقل، به تبیین مفاهیم نظری، اثبات اصول اعتقادی دینی و پاسخ به شبهات مطرح شده درباره آنها می‌پردازد. به متخصصان این شاخه علمی، مُتَکَلِّم می‌گویند.

خاطر

خواطر (جمع‌ خاطر)، اصطلاحی‌ در تصوف ‌ و عرفان ‌، به‌ معنای‌ اندیشه‌ و خطابی‌ که‌ به‌ سرعت‌ بر دلِ سالک ‌ می‌گذرد بدون‌ اینکه‌ خود او اراده ‌ کرده‌ باشد، هرچند قدرت ‌ دفع ‌ آن‌ را از دل ‌ دارد.

خواب

خواب مقابل بیداری است. از آن به مناسبت در بسیاری از باب های عبادات و معاملات سخن رفته است.

نماز

نماز (واژه‌ای فارسی و معادل کلمه عربی «صَلاة») عملی عبادی است که پنج بار در اوقات معینی از شبانه روز واجب است. در این عبادت، نمازگزار رو به قبله می‌ایستد و ذکرهای ویژه‌ای را خوانده و اعمال ویژه‌ای مانند رکوع و سجده را به جا می‌آورد. نماز به دو شکل فردی (فُرادا) و جماعت خوانده می‌شود.

حسین

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

دریا

توده ی بسیار بزرگى از آب را دریا می گویند. از آن در باب هاى طهارت، خمس، حج، تجارت، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن رفته است.

رحمت

مقابل غضب را رحمت گویند. رحمت در انسان به معنای دل نازک بودن و در خداوند به معنای روزی دادن و احسان و عفو و بخشش و غیره می‌باشد. از احکام مرتبط با عنوان یاد شده در بابهای طهارت، صلات و نکاح سخن گفته‌اند.

دنیا

دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .

دوست

رفاقت و برقرار کردن ارتباط عاطفی با دیگران را دوستی گویند. دوست خوب گزیدن و دوستان زیاد گرفتن، مستحب، و در روایات بدان تشویق و ترغیب شده است. [۱]

ذهنی

ذهنی به معنای منسوب به ذهن و مترادف عقلى است و به هر چيزى كه در نحوه عمل يا در مضمون و دلالت پيوندى با ذهن داشته باشد اطلاق مى‏گردد.

رضوی

رضوی ممکن است در معانی ذیل یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • کوه رضوی، بنا به قولی، محل زندگی امام مهدی (علیه‌السّلام) در دوران غیبت• سید حسن رضوی قمی‌، فرزند سیدعزیزالله، عالم، فقیه و ادیب امامی است که در سال ۱۲۸۳ ق• سید محمدباقر رضوی کشمیری، فرزند عالم جليل سيدابوالحسن و از احفاد سیدحسین قمی صاحب مزار معروف در کشمیر• سید مرتضی رضوی کشمیری، فرزند سید مهدی شاه، فرزند سید محمد، از علما و عرفای بزرگ شیعه

رکعت

مجموع قیام، رکوع و سجود را رکعت گویند. از عنوان رکعت در باب صلات سخن گفته‌اند.

شرکت

به اجتماع حقوق چند مالک در یک‏ چیز به صورت مشاع شرکت گفته می شود .

زمین

زمین جایی است که همه موجودات زنده روی آن زندگی می کنند.

محبت

عشق و محبت، گاهی صادق و حقیقی است و گاهی کاذب و بی‏معنا. یکی از معیارهای اخلاقی حیات‏بخش مکتب اسلام «عشق و محبت‏» است.

منزل

به محل سکونت خانه می‌گویند و از احکام مرتبط با عنوان خانه در باب‌هاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حج، جهاد، تجارت، دین، صلح، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و دیات سخن گفته‌اند.

هدیه

هديه دادن هر گاه كه به قصد جلب دوستی و محبت و بزرگداشت و يا به صلاح آوردن كسی داده شود كار بسيار پسنديده‌ای است.

سفر

سفر شرعی: سفری با شرائط خاص كه در آن، نمازهای چهار ركعتی را بايد دو ركعتی خواند. سفر معصيت: سفری كه فی نفسه حرام باشد (مانند سفر زن بدون اجازه شوهر) و يا به قصد معصيت انجام گيرد (مانند سفر برای شرب خمر)

نوا

آواز (در هنر موسیقی‌ )، کلام‌ یا اصوات‌ انسانی‌ که‌ با ایجاد تغییراتی‌ در شدت‌ و ارتفاعشان‌ تبدیل‌ به‌ موسیقی‌ کردند.

نور

نور ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره نور، بيست و چهارمين سوره قرآن کریم و از سوره‌های مدنی• آیه نور، آیه ۳۵ نور، مشتمل بر اطلاق نور آسمان و زمین بر خداوند سبحان• آیه ۶ نور، آیه ۰۰۶ نور یا آیه لعان به آیه ۶ نور، در باره اجرای نفرین خاص بین زن و شوهر کاربردهای دیگر• نور (مفهوم)، به معنای روشنایی و اطلاق شده بر معانی مختلف در متون دینی

طول

طَوْل به معنای توانایی مالی می‌باشد.

عشق

محبت وقتی که به آن حالت برسد " عشق " نامیده می‌شود، به یک حالتی که زمام فکر و اراده انسان را می گیرد، بر عقل و بر اراده تسلط پیدا می‌کند و لهذا حالتی می‌شود شبه جنون ، یعنی عقل را دیگر در آن جا حکمی نیست: قیاس کردم تدبیر عقل در ره عشق ••• چو شبنمی است که بر بحر می کشد رقمی

عوض

عِوَض، مابازاء چیزی است.

گدا

تکدی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• تکدی (گدایی)، درخواست کمک بلاعوض از دیگران• آداب کمک به متکدی، شماری از آداب و شیوه‌های پسندیده کمک به متکدیان در قرآن کریم• اجتناب از تکدی (قرآن)، مذمت تکدی‌گری در قرآن کریم• حقوق متکدیان (قرآن)، حقوق متکدیان در قرآن کریم• خشونت با متکدی (قرآن)، نهی قرآن کریم از خشونت با متکدی• زمینه‌های تکدی (قرآن)، بررسی زمینه‌های تکدی در جامعه از منظر قرآن کریم• شخصیت متکدیان (قرآن)، شخصیت متکدیان و حفظ آن از منظر قرآن کریم• طرد متکدیان (قرآن)، طرد متکدیان، از موارد منهی در قرآن کریم• کمک به متکدی، دستورات قرآن در کمک به متکدی در موارد ضرورت• رفع نیاز متکدی، راه‌کارهای قرآن برای رفع نیاز متکدی• انفاق به متکدیان (قرآن)، آداب و شرایط انفاق به متکدیان در قرآن کریم کاربردهای دیگر• گدایی (جامعه‌شناسی)، آسیب‌شناسی تکدی از منظر جامعه‌شناسی• تکدی در میان ملل، بررسی تکدی و عوامل آن در ملل مختلف• حکم تکدی، حکم فقهی تکدی (گدایی ) از دیگران نسبت به افراد گوناگون با لحاظ موقعیت آنان• گواهی متکدی، عدم صلاحیت متکدی برای گواهی دادن

شعر

شعر سخنی ادبی و غالباً موزون و داراى قافیه که بیان کننده عواطف و تخیل گوینده است؛ از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، صلات، صوم، حج و تجارت سخن گفته‏اند.

شیخ

شیخ، عنوانی برای بزرگان و رؤسای اقوام، قبایل و گروههای حرفه‌ای در جهان اسلام است.

صبح

سحرگاه زمان راز و نیاز و نیایش با خالق و هنگام استجابت دعاست.

روح

روح آفريده‌ای از عالم غیب است که از آن در بابهايی نظير طهارت، صلات، تجارت، صید و ذباحه و دیات سخن گفته‌اند.

رضا

رضا یکی از درجات و مقام‌های بالای معنوی است که در علم اخلاق دارای جایگاه ویژه ای می باشد.

درد

دُرد به ضم دال مواد ناخالص مایعات است. از آن به مناسبت در باب تجارت سخن گفته‌اند.

جود

جود صفت نیکو است و در روایات به آن توصیه شده است. این عنوان به مناسبت در باب زکات و صوم به کار رفته است.

پیر

پیر در اصل به معنای سال‌مند و کهن‌سال و در اصطلاح عرفان به معنای شیخ ، مرشد و راهنما و انسان باتجربه است.

جان

جان به معنای نَفْس (روح) هر موجود جاندار می باشد و از آن در بابهایى نظیر حج، جهاد، اطعمه و اشربه، حدود و قصاص سخن گفته‌اند.

قدس

بیت المُقَدَّس (به عربی بَیت المَقْدِس) یا اورشلیم یا قُدس، شهری در فلسطین اشغالی که نخستین قبله و سومین شهر مقدس مسلمانان (پس از مکه و مدینه) و مقدس‌ترین شهر جهان نزد یهودیان و مسیحیان است. این شهر، از مراکز زیارتی ادیان ابراهیمی است و هر یک از این ادیان، آثار و ساختمان‌هایی در آن دارند. بیت المقدس هم اکنون در اشغال کامل اسرائیل است و دولت اسرائیل این شهر را پایتخت ابدی خود می‌خواند؛ اما سازمان ملل و بسیاری از کشورهای جهان، این ادعا را به رسمیت نمی‌شناسند.[۱] بیت المقدس و برخی اماکن موجود در آن بنابر روایات شیعه، فضیلت بسیاری دارند چنان که در روایتی از امام حسن عسکری(ع)، نماز گزاردن در مسجدالاقصی در ردیف نماز گزاردن در مسجدالحرام دانسته شده و یک نماز در آن برابر با هزار نماز در دیگر مساجد است.[۲]برخی شیعیان ایرانی در قدیم به ویژه در دوره قاجار و پهلوی، زیارت اماکن مذهبی این شهر را با سفر حج همراه می‌کرده‌اند.[۳]

قمی

قُمی، منسوب به شهر قم است و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

صفا

صفا و مروه دو کوه کم ارتفاع در ضلع شرقی مسجد الحرام. فاصله بین این دو کوه مسعی نام دارد و محل انجام یکی از مناسک حج و عمره به نام سعی است. بنابر نقلهای تاریخی، کوه صفا و مروه مکانی است که هاجر بین آن دو جهت یافتن آب برای اسماعیل(ع) جستجو می ‌نمود. کوه صفا، نقطه شروع دعوت علنی پیامبر اسلام(ص) بود. همچنین در روز فتح مکه پیامبر بر فراز آن رفت و بشارت فتح مسلمانان را به مردم داد. نام این دو کوه یک بار در قرآن ذکر شده و در روایات اسلامی درباره علت نامگذاری آندو، بزرگداشت آنها به عنوان یکی از شعائر اسلامی، ثواب سعی بین این دو کوه و... مطالبی ذکر شده است.

پدر

پدر به معنای مردی است که دیگرى از نطفه‌ی‌ او- از طریق شرعی یا وطی به شبهه- به وجود آید یا صاحب شیر را گویند. از این عنوان در بسیارى از ابواب سخن رفته است، نظیر باب های طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم، حج، جهاد، تجارت و... .

ادب

ادب (به فتح همزه و باء) به معنای شگفت ، عجب، [۱] دانش، معرفت و روش پسندیده است. [۲]

طوس

طوس یا توس یکی از شهرهای تاریخی خراسان، که در دوره کنونی نزدیک مشهد مرکز استان خراسان رضوی در شرق ایران واقع شده است. بنیاد این شهر به پیش از اسلام و دوره ساسانیان برمی‌گردد. پس از فتح خراسان توسط مسلمانان، طوس به مرکز ولایت و یکی از شهرهای پررونق خراسان تبدیل شد. ولایت طوس دارای چهار شهر بزرگ طابران، نوقان، بزدغور(طرقبه) و رادکان بود.

مهر

مهر ممکن است به عناوین ذیل اشاره داشته باشد:

وضو

وُضو، یا آنگونه که در برخی مناطق ایران گفته می‌شود، دست‌نماز یا آب‌دست، شستن صورت و دست‌ها و مَسح سر و پاها با شیوه‌ای خاص است. وضو به خودی خود مستحب است و برای برخی کارها مانند نماز و طواف کعبه، واجب می‌شود. در برخی موارد باید به جای وضو، غسل یا تیمم کرد. وضو را می‌توان به شیوه ترتیبی و ارتماسی انجام داد. وضوی جبیره‌ای، جایگزینی برای وضو در صورت وجود زخم است.

قم

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.

پا

پا عضوی از بدن است که از بیخ ران تا سر پنجه‌ی پا- یعنی ران، زانو، ساق و قدم- را در بر می‌گیرد و گاه به قسمت زیرین یعنی قدم -که از مفصل ساق (مچ پا) تا سر پنجه‌ی انگشتان است- اطلاق می‌شود. از این عنوان در باب‌های طهارت، صلاة، حج، جهاد، کفارات، صید و ذباحه و... سخن رفته است.

دل

در قرآن کریم از واژه‌هایی مانند قلب، فواد، صدر و روح استفاده شده است و برای هر یک ویژگی‌هایی بیان شده است. در این نوشته به توضیح این واژه ‌ها خواهیم پرداخت.

غم

اندوه یعنی ناراحتی و از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، صوم و قضاء سخن رفته است.