فرزندم از آمدن به زیارت می‌ترسد، چگونه به حرم امام رضا علیه السلام علاقه‌مندش کنم؟

ترس در کودکان تا حدودی طبیعی است. کودکان نسبت به صداهای شدید و غیرمنتظره واکنش نشان می‌دهند، کودکان از غریبه‌ها می‌ترسند، ترس از حیوانات نیز برای بیشتر بچه‌ها عادی است. ترس از تاریکی برای چند سال ادامه می‌یابد ولی ممکن است قبل از رسیدن بچه به سن هشت سالگی یا نه سالگی کمتر ‌شود. هر سنی ترس‌های مخصوص به خود را دارد. یکی از ترس‌های فراگیر در زندگی کودکان ترس از مدرسه، شرکت در اجتماع و رفتن به جاهای شلوغ و پر سرو صدا است.[1]
در این که علت ترس کودکان چیست، تحقیقات زیادی انجام شده است، برخی عوامل زیستی و فیزیولوژی را در ایجاد ترس کودکان دخیل داشته و عده‌ای نیز معتقدند که ترس در اثر یادگیری و تقلید ایجاد می‌شود. به هر حال، چه این که علت ترس کودکان عوامل زیستی باشد یا یادگیری از محیط، در هر دو صورت آن چه مهم است این است که والدین و اطرافیان باید به گونه‌ای با کودک برخورد کنند که ترس آنها به صورت طبیعی از بین برود. اگر والدین روش مناسب را به کار نگیرند، ترس کودکان ممکن است ادامه پیدا کند و به صورت یک مشکل و اختلال رفتاری ظاهر شود. بسیاری از افرادی که در بزرگسالی دچار ترس و اضطراب هستند و از تاریکی، جاهای بلند، محل‌های شلوغ و... می‌ترسند، به خاطر آن است که ترس آنها در دورة کودکی به صورت صحیح و مطلوب از بین نرفته و به مرور زمان به یک بیماری تبدیل شده است.
با توجه به آن چه گذشت، ترس فرزند شما از رفتن به حرم امام رضا علیه السلام که محل شلوغ و پر رفت و آمدی هست، در این سنّ کاملاً طبیعی است و هیچ جای نگرانی ندارد.[2]
آن چه مهم است این است که شما باید به گونه‌ای عمل کنید که ترس آنها به مرور زمان و به صورت طبیعی از بین برود.
با توجه به آن که شما از خادمین حرم امام رضا علیه السلام هستید و بودن در آن جا نوعی شغل و کار برای شما به حساب می‌آید و همیشه در حرم هستید، ممکن است این مسأله خود به نحوی نگرش منفی در فرزندان شما ایجاد کرده باشد و عدم علاقة فرزندان به حرم تحلیل دیگری داشته باشد.
کودکان دوست دارند که پدر و مادر آنها همیشه همراه‌شان باشند. زودتر از سر کار بیایند و لحظاتی به بازی و تفریح با آن ها بپردازند یا به پارک بروند. حالا اگر پدر یا مادر کمتر به کودکان رسیدگی کنند، و دیر از سر کار بیایند آن هم خسته و ناراحت، در این صورت کودک از شغل و کار پدر و مادر و جایی که آنها مشغول کار هستند، نیز متنفر می‌شوند. چون احساس می‌کنند که اگر پدرم این شغل را نمی‌داشت و به اینجا نمی‌رفت، بهتر می‌توانست به ما رسیدگی کند و همراه ما باشد. احتمال دارد، شغل شما باعث دلزدگی فرزندانتان از حرم شده باشد.
احتمال دیگر این است که شاید وقتی فرزندان خود را به حرم برده‌اید، خاطرة بدی دارند و یا شما مشغول کار شده و کمتر به ایشان رسیدگی کرده‌اید.
عامل هر چه باشد، مهم نیست. آن چه مهم است این است که بعد از این باید شیوه‌هایی را به کار گیرید که فرزندان شما به حرم علاقه‌مند شوند. بنابراین توصیه‌های زیر را در نظر داشته باشید:
1. نباید انتظار داشت که کودکان همان تصور و شناخت و علاقه‌ای را به حرم داشته باشند که ما داریم. ما به عنوان افراد بزرگسال، شناخت بهتری نسبت به امام رضا علیه السلام و ثواب زیارت آن حضرت داریم و به همین قصد به زیارت می‌رویم، امّا شناخت کودکان در این سن بسیار محدود و سطحی است.[3] آنها معنی زیارت و ثواب را دقیقاً نمی‌دانند. چه بسا زیارت رفتن را نوعی بازی و سرگرمی و تفریح برای خود بدانند. همان طور که نماز خواندن کودکان نیز واقعی و دقیق نیست و آن را نوعی بازی و سرگرمی می‌دانند.
2. سعی نکنید فرزندانتان را به زور و با اکراه و اجبار به حرم ببرید؛ زیرا این کار باعث می‌شود دلزده شوند.
3. اگر می‌دانید که فرزندان شما علاقه‌ای به حرم ندارند، بیش از اندازه (مثلا هفتة چهار، پنج بار) به حرم نبرید. اگر یک یا دو بار در هفته راضی شدند که حرم بروند، کفایت می‌کند.
4. برای آن که فرزندان شما به حرم علاقه مند شوند، آنها را به قصد حرم رفتن از منزل بیرون نبرید. بلکه با آنها قرار بگذارد که منزل یکی از دوستان، پارک، یا جای دیگری که مورد علاقة فرزندان شما است، می‌روید. وقتی با این هدف از منزل بیرون شدید، بگویید، یکسری هم به حرم بزنیم و ببینیم که دوستان من کاری به من ندارند و... یا وقتی مشغول کار هستید، ‌به منزل زنگ بزنید که فرزندان شما به حرم بیایند تا از آنجا خانة یکی از دوستان بروید. وقتی فرزندان شما در حرم آمدند هدیه‌ای به آنها بدهید، و... این گونه رفتارها باعث می شود که فرزندان شما کم کم به حرم علاقمند شوند.[4]
امید است با رعایت این نکات بتوانید فرزنداتان را نسبت به حرم امام رضا علیه السلام علاقمند نموده و با تربیت درست او، فرزند سالمی تحویل جامعه دهید. پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: (اکرموا اولادکم، احسنوا آدابهم)؛[5] فرزندان خود را گرامی بدارید و با آداب نیکو با آنها معاشرت کنید.
یادآوری:
با توجه به حرفه‌ای که شما دارید و هم چنین نیاز فعلی‌تان به زدودن ترس فرزندتان لازم است مقداری از وقت گرانبهای خود را به مطالعه کتب معرفی شده اختصاص دهید تا با توانمندی بیشتری به اصلاح رفتارها بپردازید. توجه داشته باشید که با چند صفحه نمی‌توان راه حل مناسبی ارایه کرد، لذا حتماً چند کتاب را مطالعه فرمایید.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مارگارت، هاید، ترس و ترسهای مرضی، ترجمه: شمسی زند، انیس، 1373.
2. هلموت یونکر، روان‌شناسی ترس، ترجمه: طوبی کیان‌بخت، انتشارات یگانه، 1373.
3. عبدالکریم پاک نیا، تربیت در سیره و سخن امام حسن مجتبی، انتشارات هجرت، چ اول، 1382.
4. پرنگل، نیازهای کودکان، ترجمه: نیره ایجادی، انتشارات رشد، چ اول، 1380.

پی نوشتها:
[1] . هلموت یونکر، روان شناسی ترس، ترجمه: طوبی کیان بخت، انتشارات یگانه، 1373، ص 41 48.
[2] . مراجعه شود به: مارگارت هاید، ترس و ترس‌های مرضی، ترجمه: شمس زند، نشر انیس، 1373، بخش 3.
[3] . دورتی جی، سینگر، تحول فکر در کودکان، ترجمه: پرویز شریفی، نشر روان سنجی، چ اول، 1380، فصل دوم.
[4] . مراجعه شود به: لینده فن کیزرلینک، مقابله با ترس، ترجمه: سید حسن ناصری، به نشر، چ اول، 1381، فصل اول و سوم.
[5] . محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، 1365، ج 104، ص 95.
منبع: اندیشه قم