بهترین و زیباترین دعا در حرم معصومین علیهم السّلام و به ویژه حرم امام رضا علیه السّلام چه می باشد؟

شرایط استجابت و قبولی دعا:
1 خشوع واقعی و تضرّع حقیقی در دعا اگر دعا کننده به این ویژگی، توفیق یافت، به بزرگترین کلید استجابت، دست یافته است. حق تعالی در قرآن می فرماید: (ادعوا ربّکم تضّرعاً)[1] یعنی (پروردگارتان را با حالت تضرّع بخوانید) اهل بیت علیهم السّلام در یکی از دعاهایشان به این سرّ، تصریح فرموده اند: (و لا ینجی منک الاّ التضرّع الیک)[2] یعنی (از جانب تو برایم راه نجاتی نیست مگر تضرّع به درگاهت.)
در تبیین این حال خشوع و تضرّع در وحی الهی به حضرت عیسی علیه السّلام آمده است که: (یا عیسی ادعینی دعاء الغریق الّذی لیس له مغیث)[3] یعنی (ای عیسی! مرا چون غریقی که هیچ راه نجاتی ندارد، بخوان)
یکی از جلوه های خشوع و تضرّع در دعاء، اشک (بکاء) است، که به تعبیر بزرگان بالاترین مرتبه خشوع است.[4] که نشانة رقّت قلب و اخلاص دعا کننده در مقام عرض حاجت به پیشگاهِ قاضی الحاجات است. از امام صادق علیه السّلام روایت شده که هر گاه وجودت از خوف الهی به لرزه افتاد و چشمانت گریان شد و قلبت از خوف عظمت پروردگار لرزید، آن زمان را غنیمت دار که گاه اجابت است. [5]
2 مدح و ثنای قاضی الحاجات کند. در روایتی از امام صادق علیه السّلام است که همان گونه که اگر حاجتی نزد سلطانی داشتید، پیش از عرض حاجت، بهترین کلمات را در تمجید و ستایش او آماده می نمایید، در محضر ربّ العالمین نیز پیش از در خواست، او را بستایید و ثنایش گویید.[6]
3 صلوات بر بهترین بندگان خدا یعنی محمد و آل محمد صلّی الله علیه و آله را بر ذکر خواسته تان مقدم کنید. سلمان فارسی گفت: که از پیامبر صلّی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود: (خدای متعال می فرماید: (ای بندگانم، آیا این گونه نیست که هر گاه دیگران نزد شما درخواست بزرگی داشته باشند، بدون شفاعت محبوب ترین آنها نزد شما، حاجتش را برآورده نمی سازید؟ بدانید که با کرامت ترین خلایق نزد من و برترین آنها پیش من، محمد و برادرش علی و ائمّة پس از او می باشند. بدانید که هر کسی حاجت مهمی دارد یا می خواهد از سختی بزرگی نجات یابد، باید مرا به محمد و خاندان پاکش بخواند، تا حاجتش را به بهترین وجه برآورده سازم.)[7]
این شرط نه تنها ادب دعاست، بلکه شرط استجابت و کلید قبول است. زیرا که در روایت است که (لا یزال الدعاء محجوباً حتّی یصلّی علی محمّد و آل محمد)[8] یعنی (همواره دعا در پردة حجاب (عدم استجابت) است تا آن که بر محمد و دودمان پاکش صلوات بفرستد.)
4 دعا برای برادران مؤمن را بر دعا برای خود مقدم بدارد. در فضیلت دعا برای برادران مؤمن روایات فراوانی نقل گردیده است؛ از جمله آنها از امام کاظم علیه السّلام نقل شده است:
(انّ من دعا لأخیه بظهر الغیب نودی من العرش: و لک مئة الف ضعف.)[9] یعنی (هر کس برای برادرش، در غیابش دعا کند، از عرش به او ندا می رسد: برای تو صد هزار برابرش مستجاب باد.)
آنچه در باب شرایط دعا گفته شد، شمّه ای از مهم ترین آداب دعا کردن بود و تفصیل آن را به کتب ادعیه ارجاع می دهیم.
یکی از مکانهای استجابت دعا، دعاء در اماکن متبرّکه و مضاجع شریف ائمه دین علیهم السّلام است. بهترین دعا در اماکن مقدسه و حرم های ائمه علیهم السّلام دین، دعایی است که از شرایط و آداب بیشتری برخوردار باشد. به بیان دیگر زیباترین و بهترین دعاء، دعایی است که روح بندگی و عبودیت و تضرّع در آن دمیده شده باشد و آغاز آن با ستایش و ثنای الهی و توسل به بهترین بندگان مقرّب پروردگار و متن آن اظهار بندگی و افتقار به پروردگار و تضرّع و در خواست نیازمندیها و ایثار دیگران بر خود و پایان آن نیز به توسل به مقرّبان درگاه الهی مزیّن شده باشد.
در میان ادعیة مأثور (که معصومین علیهم السّلام انشاء فرموده اند) دعاهای بسیاری است که حائز این ویژگیها می باشد. لکن در میان ادعیه و زیاراتی که مشتمل بر دعاست، (زیارت امین الله) در زیبایی متن و اعتبار سند، از جایگاه خاصّی برخوردار است. مرحوم شیخ عباس قمی (خاتم المحدّثین) در مفاتیح الجنان می فرماید: (زیارت امین الله در نهایت اعتبار است و در تمام کتب مزاریّه و مصابیح نقل شده است. و علامه مجلسی فرموده است که بهترین زیارات است از جهت متن و سند و باید که در جمیع روضات مقدسه بر این مواظبت کرد.[10]) همچنین در فضیلت این زیارت، روایتی را نقل فرموده است:
(حضرت امام محمد باقر علیه السّلام فرمود که هر که از شیعیان این زیارت و دعا را نزد قبر امیر المؤمنین علیه السّلام یا نزد قبر یکی از ائمه علیهم السّلام بخواند، حقّ تعالی این زیارت و دُعاء او را در نامه ای از نور بالا برد و مهر حضرت محمد صلّی الله علیه و آله را بر آن بزند و چنین محفوظ باشد تا تسلیم نماید به قائم آل محمد علیه السّلام پس استقبال نماید صاحبش را به شهادت و تحیت و کرامت ان شاء الله تعالی.)[11]
آنچه در باب ویژگیهای دعا مطرح گشت در این زیارت جمع است. هم ثنای الهی هم صلوات و توسل به اهل بیت علیهم السّلام و هم دعا برای مؤمنین علیهم السّلام و هم مضامین عالی که اگر با توجه خوانده شود قلب را آکنده از خشوع و چشم را مملوّ از اشک می نماید. گرچه زیارات دیگری همچون زیارت کبیره و زیارات ماثور در خصوص آن معصوم هم به نوبه خود از دعاهایی است که در حرم ائمه معصومین توصیه شده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.فلاح السائل، سید بن طاووس.
2. عدّة الداعی، ابن فهد حلّی.

پی نوشتها:
[1] . سوره اعراف، آیه 55.
[2] . ابن فهد حلی، عدّة الداعی، نشر مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1420 ق. ص 192،
[3] . همان، صفحه 193.
[4] . همان، صفحه 200.
[5] . همان.
[6] . سید بن طاووس، فلاح السائل، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1372 ش. ص 35،
[7] . ابن فهد حلی، عدّة الداعی، نشر مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1420 ق. ص 197،
[8] . همان، ص 199.
[9] . حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 7، صفحه 110.
[10] . شیخ عباس قمی ،مفاتیح الجنان، زیارت مطلقه امیر المؤمنین علیه السّلام .
[11] . همان
منبع: اندیشه قم