حضور
حضور مقابل غیبت است. از آن در بابهای طهارت، صلات، حج، جهاد، طلاق، قضاء و حدود سخن گفته‌اند.
از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت و به تعبیری بایدهای حضور حداکثری در انتخابات چیست؟
ثبات هر نظامی، بسته به میزان مقبولیت عمومی و مشارکت حداکثری همسو در عرصه های مختلف آن است. و این اصلی است که نسبت به جوامع مختلف جاری و ساری است بدین معنا که هیچ اجتماع بشری نمی تواند خود را از این قاعده مستثنی کند زیرا مشارکت عمومی و عدم آن در قوام نظامات حاکم بر جوامع بشری و زوال آنها، امری بدیهی و غیرقابل انکار است. آنچه امروزه به عنوان دموکراسی (با مدل های مختلف آن) در جهان مطرح است. فرایندی است که به منظور جلب آرا و مقبولیت عمومی طراحی گردیده و در پی همگانی کردن حکومت ها با عناوین نه چندان تمامی مانند (حکومت مردم بر مردم) است. البته این سؤال که آیا دموکراسی با همه آوازه ای که پیدا کرده است، توانسته است شاهد موفقیت هایی در راستای اهداف خود باشد یا خیر؟ بحث دیگری است اما رویکرد مثبت گرایانه دموکراسی (لااقل در حد ادعا) نسبت به جلب مشارکت عمومی و حضور حداکثری آحاد جامعه در حکومت امری غیرقابل انکار است زیرا این مدل نظام سیاسی، حضور آحاد جامعه را منشأ استحکام پایه های نظام حاکم بر آنان می داند. البته نیازمندی حکومت ها به جذب آرای عمومی همسو چیزی نیست که مختص جوامع دموکراتیک باشد بلکه جوامع غیر دموکرات نیز بر این مهم اذعان دارند و لذا است که حتی حکومت های توتالیتری و دیکتاتوری و... که غالباً منشأ تحقق آنها، رضایت عمومی نبوده است، در بقاء محتاج جلب مقبولیت حداکثری بوده اند و در راه تحصیل آن می کوشیده اند. با حفظ مقدمه یاد شده، آنچه مهم است چگونگی دست یابی به مشارکت عمومی و حضور حداکثری جامعه در لایه های مختلف نظام حاکم بر آنهاست. بدیهی است یکی از راههای کشف مشارکت مردمی و اذعان به حضور آنها در عرصه های مختلف تصمیم گیری، انتخابات است. در فرهنگ سیاسی، انتخابات، به فرایندی اطلاق می شود که از طریق آن کسانی یک یا چند نامزد را برای انجام دادن کار معین بر می گزینند، انتخابات انواع گوناگون دارد، هر رأی دهنده ممکن است فقط به یک نامزد رأی بدهد یا به چند نفر (به شرط اینکه چند کرسی نمایندگی وجود داشته باشد) انتخاباتی را که رأی دهندگان نمایندگان خود را مستقیماً از میان نامزدها انتخاب کنند، انتخابات یک درجه ای می نامند و انتخاباتی که در آن رأی دهندگان نخست به کسانی رأی دهند که آن کسان نمایندگان اصلی را از میان خود انتخاب کنند، انتخابات دو درجه ای می نامند[1] بنابراین غرض اصلی از برگزاری انتخابات تحصیل پشتوانه حداکثری برای نظام حاکم یا نظامی است که بنای حاکمیت دارد از این روی هرگاه مشوب به تقلب و انحراف نگردد، به نحو قابل اعتنایی می تواند نسبت به مقبولیت عمومی و رأی حداکثری، کاشفیت داشته باشد. اکنون که جامعه اسلامی ما، خود را در آستانه انتخابات می بیند و با توجه به اینکه حضور در انتخابات با در نظر داشت شرایط و مصالح داخلی و بین المللی نظام اسلامی، امری لازم است، این پرسش تولید می شود که از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت و به تعبیری بایدهای حضور حداکثری در انتخابات چیست؟ در این میان می توان راهکارهای مورد نظر درباره حضور حداکثری در انتخابات و بایدهای حضور حداکثری در انتخابات را به شرح ذیل یادآوری نمود: 1. لزوم توجه حاکمیت به مطالبات عمومی: یکی از مهماتی که توجه به آن، می تواند موجب حضور گسترده مردم در انتخابات باشد، عنایت حاکمیت به مطالبات عمومی و تلاش در راه رفع معضلات عمومی و مشکلات مردم است. در اینکه نظام اسلامی در طول این سال ها، گام های بلندی را در این راستا برداشته است، شکی نیست اما تکیه گاه مردمی نظام، اقتضا دارد مسئولین امر بیش از پیش به رفع مشکلات جامعه پرداخته و فعالیت های کارشناسی را در راه تأمین هر چه بهتر و بیشتر مطالبات عمومی شدت بخشیده و زمینه آرامش و آسایش عمومی را در کنار حفظ آرمان های دینی و ملی نظام جمهوری اسلامی، توسعه بخشند. وجود اختلاف طبقاتی، اقتصاد ناپایدار رانت خواری های کلان در برخی لایه های نظام و جامعه، لا ابالی گری برخی مسئولین نسبت به ترویج و اشاعه بی هویتی اجتماعی اخلاقی از سوی کسانی که از موفقیت این نظام و مردم برومند ایران، خرسند نیستند، از جمله آسیب هایی هستند که حضور عمومی مردم در عرصه های مختلف تصمیم گیری، می تواند بشدت متأثر از آنها باشد. مسئولین وظیفه دارند نسبت به تأمین مایحتاج عمومی مردم به نحو احسن و یا استفاده از پتانسیل های موجود، آرام نباشند چرا که به قول حضرت امام راحل (ره) (ما هر چه داریم از این ملت است)[2] ایشان در خصوص لزوم توجه به مصالح فرمودند: (شما فکر این ملت، فکر این زاغه نشین ها، فکر این مردمی که همه چیزشان را دادند و شما را به مسند نشاندند، فکر آنها را بکنید. شب وقتی خلوت می کنید، فکر بکنید که من امروز که کار کردم برای خودم کار کردم یا برای مردم، امروز که صحبت می کنم برای خودم صحبت می کنم یا برای مصالح کشور)[3] 2. توجه به عدالت اجتماعی و فعالیتی کردن آن در لایه های مختلف حاکمیت و اقشار جامعه: چنانکه گذشت مردم از وجود ناعدالتی طبقاتی موجود در بسیاری از مناصب و شغل ها و رانت خواری های قشری در عذابند، اینکه برخی از سیری بمیرند و برخی از گرسنگی، آن پول های بادآورده ای که فقط جیب قشری خاص و بی درد را می شناسد، همه و همه اینها می تواند به عنوان ناعدالتی اجتماعی، حضور مردم را در عرصه های مشارکتی تقلیل داده و کمرنگ نماید. مسئولین امر نباید فراموش کنند که اساس احکام الهی و میزان تشریع، عدالت است یا ایها الذین امنوا کونوا قوامین بالقسط... ای کسانی که ایمان آورده اید قیام به عدالت کنید[4] (در راستای برقراری آن بکوشید) عدالت در قانون آن است که همه‌آحاد جامعه در برابر قانون علی السویه باشند و مفاد آن بدون هیچ استثنایی برای همه عملی گردد. عدالت اقتصادی از توصیه های اکید اسلام بر حاکمان است. عدالت در زمینه روابط اجتماعی در اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و برای حفظ عدالت اجتماعی برای اقشار مختلف جامعه حقوق خاصی معین کرده است بدیهی است اگر نظامی نتواند حقوق افراد را مورد توجه قرار دهد نه تنها از پشتوانه مردمی بهره مند نمی گردد بلکه در مقابل موجی علیه خود قرار می گیرد امام خمینی (ره) در خصوص لزوم پرهیز از اختلافات و ضرورت توجه به مصالح کشور و مشکلات مردم در جمع هیئت دولت شهید رجایی فرمودند: (اگر بنا باشد که شما به جای اینکه اقتصاد مردم را درست کنید، به جای اینکه این کشور را بررسی کنید، ببینید کجاهاست که مخروبه هست و مردم از همه چیز ساقط هستند، به جای این، اگر بنشینید سرمسند و با حروف و یا فحاشی به همه مسائل را غفلت از آن بکنید این همان است که قدرت های بزرگ می خواهند تا این مملکت خرابه بماند و صدای مردم در آید، اگر شما به مردم کار نداشته باشید، به مصالح مردم، به مصالح کشور کار نداشته باشید فقط مشغول این باشید که من چطور، شما چطور، من چطورم شما چطوری، مردم با من هستند، مردم با شما هستند، اگر فکر این باشید این همان است که آمریکا می خواهد[5] و باز فرمودند: (بپرهیزید از اینکه از ملت جدا شوید، شما را بخواهند جدا کنند)[6] (هر چه خوف دارید از خودتان بترسید از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر یک مسیر دیگر بشود، راه، راه دیگری باشد و توجه به این چیزی که الآن هست از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود که خدای نخواسته یک وقت این قضیه پیش آمد و شما از مردمی بودن بیرون رفتید و یک موضع دیگری پیدا کردید... آن وقت بدانید که آسیب می بینید.)[7] روشن است متصدیان امر باید با الهام گرفتن از آموزه های دینی و توصیه های اکید بنیانگذاری جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب بر رفع آسیب هایی که عدالت اجتماعی را تهدید می کند بکوشند و بدانند که رعایت قانون در اقسام مختلف آن می تواند عامل مهمی در مشارکت عمومی مردم در امر انتخابات باشد. 3. ایجادفضای رقابتی سالم در انتخابات: درصد فضای رقابتی سالم بین نامزدهای انتخابی از عناصر قابل توجه در اقبال عمومی به انتخابات و حضور حداکثری در آنها به شمار می آید. ضروری است هم حاکمیت و هم جامعه در راستای ایجاد فضای رقابتی سالم برای انتخابات تلاش وافر کرده تا از این رهگذر زمینه مشارکت عمومی در رأی گیری فراهم آید. هر چند وظیفه خود نامزدها را نیز در این خصوص نباید از نظر دور داشت. 4. ارایه برنامه ها و اهداف از سوی نامزدها : ارایه برنامه ها و اهداف از سوی نامزدهای انتخاباتی برای مردم مهم، و در پیشگاه آنها حیاتی است. دغدغه اساسی مردم، از حیث درون اجتماعی، رفع مشکلات و معضلات جامعه ، ارتقاء سطح بهینه سازی و توسعه کشور در عرصه های مختلف رشد و تکنولوژی؛ و در حوزه بین الملل، رساندن ایران همراه با اقتدار دینی و ملی به جایگاهی است که شایسته آن است. از این روی آنچه برای مردم حایز اهمیت بوده و بالتبع در تشریک مساعی آنها در انتخابات مؤثر می نماید عملیاتی کردن آن اهداف است،بدیهی است بیان راهکارهای اجرایی کردن برنامه ها برای مردم تاثیر به سزایی در ارزیابی آنها نسبت به تأیید و یا رد نامزدها با حضورشان در انتخابات دارد.بدیهی است اگر نامزدهای انتخابات شوراها از داشتن برنامه های تاثیر گذار و نیز راهکارهای عملیاتی کردن آنها، تهی باشد و یا در اطلاع رسانی و شفاف سازی آنها برای افکار عمومی منعیت باشد نه تنها در جلب آرا موفق نخواهد بود بلکه در اقبال مقتدرانه مردم به انتخابات نیز تاثیر منفی دارد. 5. پرهیز از نزاع های فردی و جناحی انحرافی: نامزدها ،باید بدانند که مردم از نزاع های جناحی خرسند نیستند؛بنابراین لازم است کاندیداها، گرایش های خاص حزبی و جناحی را کنار گذاشته و آنچه را که گرهی از کار مردم باز نماید، انجام دهند و در ارایه طرح ها و راهکارهای عملیاتی کردن آنها، به دور از بزرگ نمایی،شعارهای چشمگیر و دهان پرکن، صادقانه با مردم بر سر سفره پر نعمت مکالمه درآیند. روشن است که مردم وقتی صداقت را در شخصی دیدند او را می جویند و اگر انتخاباتی بر این رویه حسنه، محقق شود، حضور مردم در آن، به اوج شدت خود می رسد. 6. خصوصیات کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری و شوراها: هر انتخاباتی به اقتضای موضوعش ،شرایط و خصوصیات لازم برای نامزدها از جمله تعهد ، دانش ، تخصص و کارآمدی مورد نظر، را تعیین می کند. هم چنین موضوع تشکیل شوراها ارتقاء سطح کیفی ، آبادانی شهرها و در نتیجه کل مملکت اسلامی و دفع و رفع مشکلات است. بدیهی است نامزدهای چنین انتخاباتی از شرایط لازمه برخوردار باشند و در تبلیغات خویش صلاحیت خود را برای مردم به اثبات برسانند. در این خصوص نکته مهم تر تبیین چنین اهمی برای مردم است تا بدینوسیله زمینه‌های شناخت واجدین صلاحیت و حضور آگاهانه و متراکم آنها در انتخابات فراهم آید، بدیهی است عدم اهتمام به چنین مهمی، از سوی مسئولین مربوطه و عدم تلاش رای دهندگان در راستای تشخیص شرایط لازمه در نامزدها، به نوعی می تواند در تنزل کمی و کیفی انتخاب تاثیر قابل توجه داشته باشد. پی‌نوشت‌ها: [1]. ر.ک: آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، انتشارات مروارید، چاپ ششم، 1380، ص 43. [2]. صحیفه نور، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، چاپ بهمن، ج 13، ص 72. [3]. همان، ص 75. [4]. النساء، 135 [5]. صحیفه امام، ج 13، ص 202، در جمع هیئت دولت شهید رجایی، مورخ 59/6/20. [6]. صحیفه امام، ج 9، ص 144، در جمع افسران و درجه داران نیروی هوانیروز، مورخ 58/4/28. [7]. صحیفه امام، ج 16، ص 446، در جمع اعضای هیئت دولت، مورخ 61/6/7.
ثبات هر نظامی، بسته به میزان مقبولیت عمومی و مشارکت حداکثری همسو در عرصه های مختلف آن است. و این اصلی است که نسبت به جوامع مختلف جاری و ساری است بدین معنا که هیچ اجتماع بشری نمی تواند خود را از این قاعده مستثنی کند زیرا مشارکت عمومی و عدم آن در قوام نظامات حاکم بر جوامع بشری و زوال آنها، امری بدیهی و غیرقابل انکار است. آنچه امروزه به عنوان دموکراسی (با مدل های مختلف آن) در جهان مطرح است. فرایندی است که به منظور جلب آرا و مقبولیت عمومی طراحی گردیده و در پی همگانی کردن حکومت ها با عناوین نه چندان تمامی مانند (حکومت مردم بر مردم) است. البته این سؤال که آیا دموکراسی با همه آوازه ای که پیدا کرده است، توانسته است شاهد موفقیت هایی در راستای اهداف خود باشد یا خیر؟ بحث دیگری است اما رویکرد مثبت گرایانه دموکراسی (لااقل در حد ادعا) نسبت به جلب مشارکت عمومی و حضور حداکثری آحاد جامعه در حکومت امری غیرقابل انکار است زیرا این مدل نظام سیاسی، حضور آحاد جامعه را منشأ استحکام پایه های نظام حاکم بر آنان می داند. البته نیازمندی حکومت ها به جذب آرای عمومی همسو چیزی نیست که مختص جوامع دموکراتیک باشد بلکه جوامع غیر دموکرات نیز بر این مهم اذعان دارند و لذا است که حتی حکومت های توتالیتری و دیکتاتوری و... که غالباً منشأ تحقق آنها، رضایت عمومی نبوده است، در بقاء محتاج جلب مقبولیت حداکثری بوده اند و در راه تحصیل آن می کوشیده اند. با حفظ مقدمه یاد شده، آنچه مهم است چگونگی دست یابی به مشارکت عمومی و حضور حداکثری جامعه در لایه های مختلف نظام حاکم بر آنهاست. بدیهی است یکی از راههای کشف مشارکت مردمی و اذعان به حضور آنها در عرصه های مختلف تصمیم گیری، انتخابات است. در فرهنگ سیاسی، انتخابات، به فرایندی اطلاق می شود که از طریق آن کسانی یک یا چند نامزد را برای انجام دادن کار معین بر می گزینند، انتخابات انواع گوناگون دارد، هر رأی دهنده ممکن است فقط به یک نامزد رأی بدهد یا به چند نفر (به شرط اینکه چند کرسی نمایندگی وجود داشته باشد) انتخاباتی را که رأی دهندگان نمایندگان خود را مستقیماً از میان نامزدها انتخاب کنند، انتخابات یک درجه ای می نامند و انتخاباتی که در آن رأی دهندگان نخست به کسانی رأی دهند که آن کسان نمایندگان اصلی را از میان خود انتخاب کنند، انتخابات دو درجه ای می نامند[1] بنابراین غرض اصلی از برگزاری انتخابات تحصیل پشتوانه حداکثری برای نظام حاکم یا نظامی است که بنای حاکمیت دارد از این روی هرگاه مشوب به تقلب و انحراف نگردد، به نحو قابل اعتنایی می تواند نسبت به مقبولیت عمومی و رأی حداکثری، کاشفیت داشته باشد. اکنون که جامعه اسلامی ما، خود را در آستانه انتخابات می بیند و با توجه به اینکه حضور در انتخابات با در نظر داشت شرایط و مصالح داخلی و بین المللی نظام اسلامی، امری لازم است، این پرسش تولید می شود که از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت و به تعبیری بایدهای حضور حداکثری در انتخابات چیست؟ در این میان می توان راهکارهای مورد نظر درباره حضور حداکثری در انتخابات و بایدهای حضور حداکثری در انتخابات را به شرح ذیل یادآوری نمود: 1. لزوم توجه حاکمیت به مطالبات عمومی: یکی از مهماتی که توجه به آن، می تواند موجب حضور گسترده مردم در انتخابات باشد، عنایت حاکمیت به مطالبات عمومی و تلاش در راه رفع معضلات عمومی و مشکلات مردم است. در اینکه نظام اسلامی در طول این سال ها، گام های بلندی را در این راستا برداشته است، شکی نیست اما تکیه گاه مردمی نظام، اقتضا دارد مسئولین امر بیش از پیش به رفع مشکلات جامعه پرداخته و فعالیت های کارشناسی را در راه تأمین هر چه بهتر و بیشتر مطالبات عمومی شدت بخشیده و زمینه آرامش و آسایش عمومی را در کنار حفظ آرمان های دینی و ملی نظام جمهوری اسلامی، توسعه بخشند. وجود اختلاف طبقاتی، اقتصاد ناپایدار رانت خواری های کلان در برخی لایه های نظام و جامعه، لا ابالی گری برخی مسئولین نسبت به ترویج و اشاعه بی هویتی اجتماعی اخلاقی از سوی کسانی که از موفقیت این نظام و مردم برومند ایران، خرسند نیستند، از جمله آسیب هایی هستند که حضور عمومی مردم در عرصه های مختلف تصمیم گیری، می تواند بشدت متأثر از آنها باشد. مسئولین وظیفه دارند نسبت به تأمین مایحتاج عمومی مردم به نحو احسن و یا استفاده از پتانسیل های موجود، آرام نباشند چرا که به قول حضرت امام راحل (ره) (ما هر چه داریم از این ملت است)[2] ایشان در خصوص لزوم توجه به مصالح فرمودند: (شما فکر این ملت، فکر این زاغه نشین ها، فکر این مردمی که همه چیزشان را دادند و شما را به مسند نشاندند، فکر آنها را بکنید. شب وقتی خلوت می کنید، فکر بکنید که من امروز که کار کردم برای خودم کار کردم یا برای مردم، امروز که صحبت می کنم برای خودم صحبت می کنم یا برای مصالح کشور)[3] 2. توجه به عدالت اجتماعی و فعالیتی کردن آن در لایه های مختلف حاکمیت و اقشار جامعه: چنانکه گذشت مردم از وجود ناعدالتی طبقاتی موجود در بسیاری از مناصب و شغل ها و رانت خواری های قشری در عذابند، اینکه برخی از سیری بمیرند و برخی از گرسنگی، آن پول های بادآورده ای که فقط جیب قشری خاص و بی درد را می شناسد، همه و همه اینها می تواند به عنوان ناعدالتی اجتماعی، حضور مردم را در عرصه های مشارکتی تقلیل داده و کمرنگ نماید. مسئولین امر نباید فراموش کنند که اساس احکام الهی و میزان تشریع، عدالت است یا ایها الذین امنوا کونوا قوامین بالقسط... ای کسانی که ایمان آورده اید قیام به عدالت کنید[4] (در راستای برقراری آن بکوشید) عدالت در قانون آن است که همه‌آحاد جامعه در برابر قانون علی السویه باشند و مفاد آن بدون هیچ استثنایی برای همه عملی گردد. عدالت اقتصادی از توصیه های اکید اسلام بر حاکمان است. عدالت در زمینه روابط اجتماعی در اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و برای حفظ عدالت اجتماعی برای اقشار مختلف جامعه حقوق خاصی معین کرده است بدیهی است اگر نظامی نتواند حقوق افراد را مورد توجه قرار دهد نه تنها از پشتوانه مردمی بهره مند نمی گردد بلکه در مقابل موجی علیه خود قرار می گیرد امام خمینی (ره) در خصوص لزوم پرهیز از اختلافات و ضرورت توجه به مصالح کشور و مشکلات مردم در جمع هیئت دولت شهید رجایی فرمودند: (اگر بنا باشد که شما به جای اینکه اقتصاد مردم را درست کنید، به جای اینکه این کشور را بررسی کنید، ببینید کجاهاست که مخروبه هست و مردم از همه چیز ساقط هستند، به جای این، اگر بنشینید سرمسند و با حروف و یا فحاشی به همه مسائل را غفلت از آن بکنید این همان است که قدرت های بزرگ می خواهند تا این مملکت خرابه بماند و صدای مردم در آید، اگر شما به مردم کار نداشته باشید، به مصالح مردم، به مصالح کشور کار نداشته باشید فقط مشغول این باشید که من چطور، شما چطور، من چطورم شما چطوری، مردم با من هستند، مردم با شما هستند، اگر فکر این باشید این همان است که آمریکا می خواهد[5] و باز فرمودند: (بپرهیزید از اینکه از ملت جدا شوید، شما را بخواهند جدا کنند)[6] (هر چه خوف دارید از خودتان بترسید از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر یک مسیر دیگر بشود، راه، راه دیگری باشد و توجه به این چیزی که الآن هست از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود که خدای نخواسته یک وقت این قضیه پیش آمد و شما از مردمی بودن بیرون رفتید و یک موضع دیگری پیدا کردید... آن وقت بدانید که آسیب می بینید.)[7] روشن است متصدیان امر باید با الهام گرفتن از آموزه های دینی و توصیه های اکید بنیانگذاری جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب بر رفع آسیب هایی که عدالت اجتماعی را تهدید می کند بکوشند و بدانند که رعایت قانون در اقسام مختلف آن می تواند عامل مهمی در مشارکت عمومی مردم در امر انتخابات باشد. 3. ایجادفضای رقابتی سالم در انتخابات: درصد فضای رقابتی سالم بین نامزدهای انتخابی از عناصر قابل توجه در اقبال عمومی به انتخابات و حضور حداکثری در آنها به شمار می آید. ضروری است هم حاکمیت و هم جامعه در راستای ایجاد فضای رقابتی سالم برای انتخابات تلاش وافر کرده تا از این رهگذر زمینه مشارکت عمومی در رأی گیری فراهم آید. هر چند وظیفه خود نامزدها را نیز در این خصوص نباید از نظر دور داشت. 4. ارایه برنامه ها و اهداف از سوی نامزدها : ارایه برنامه ها و اهداف از سوی نامزدهای انتخاباتی برای مردم مهم، و در پیشگاه آنها حیاتی است. دغدغه اساسی مردم، از حیث درون اجتماعی، رفع مشکلات و معضلات جامعه ، ارتقاء سطح بهینه سازی و توسعه کشور در عرصه های مختلف رشد و تکنولوژی؛ و در حوزه بین الملل، رساندن ایران همراه با اقتدار دینی و ملی به جایگاهی است که شایسته آن است. از این روی آنچه برای مردم حایز اهمیت بوده و بالتبع در تشریک مساعی آنها در انتخابات مؤثر می نماید عملیاتی کردن آن اهداف است،بدیهی است بیان راهکارهای اجرایی کردن برنامه ها برای مردم تاثیر به سزایی در ارزیابی آنها نسبت به تأیید و یا رد نامزدها با حضورشان در انتخابات دارد.بدیهی است اگر نامزدهای انتخابات شوراها از داشتن برنامه های تاثیر گذار و نیز راهکارهای عملیاتی کردن آنها، تهی باشد و یا در اطلاع رسانی و شفاف سازی آنها برای افکار عمومی منعیت باشد نه تنها در جلب آرا موفق نخواهد بود بلکه در اقبال مقتدرانه مردم به انتخابات نیز تاثیر منفی دارد. 5. پرهیز از نزاع های فردی و جناحی انحرافی: نامزدها ،باید بدانند که مردم از نزاع های جناحی خرسند نیستند؛بنابراین لازم است کاندیداها، گرایش های خاص حزبی و جناحی را کنار گذاشته و آنچه را که گرهی از کار مردم باز نماید، انجام دهند و در ارایه طرح ها و راهکارهای عملیاتی کردن آنها، به دور از بزرگ نمایی،شعارهای چشمگیر و دهان پرکن، صادقانه با مردم بر سر سفره پر نعمت مکالمه درآیند. روشن است که مردم وقتی صداقت را در شخصی دیدند او را می جویند و اگر انتخاباتی بر این رویه حسنه، محقق شود، حضور مردم در آن، به اوج شدت خود می رسد. 6. خصوصیات کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری و شوراها: هر انتخاباتی به اقتضای موضوعش ،شرایط و خصوصیات لازم برای نامزدها از جمله تعهد ، دانش ، تخصص و کارآمدی مورد نظر، را تعیین می کند. هم چنین موضوع تشکیل شوراها ارتقاء سطح کیفی ، آبادانی شهرها و در نتیجه کل مملکت اسلامی و دفع و رفع مشکلات است. بدیهی است نامزدهای چنین انتخاباتی از شرایط لازمه برخوردار باشند و در تبلیغات خویش صلاحیت خود را برای مردم به اثبات برسانند. در این خصوص نکته مهم تر تبیین چنین اهمی برای مردم است تا بدینوسیله زمینه‌های شناخت واجدین صلاحیت و حضور آگاهانه و متراکم آنها در انتخابات فراهم آید، بدیهی است عدم اهتمام به چنین مهمی، از سوی مسئولین مربوطه و عدم تلاش رای دهندگان در راستای تشخیص شرایط لازمه در نامزدها، به نوعی می تواند در تنزل کمی و کیفی انتخاب تاثیر قابل توجه داشته باشد. پی‌نوشت‌ها: [1]. ر.ک: آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، انتشارات مروارید، چاپ ششم، 1380، ص 43. [2]. صحیفه نور، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، چاپ بهمن، ج 13، ص 72. [3]. همان، ص 75. [4]. النساء، 135 [5]. صحیفه امام، ج 13، ص 202، در جمع هیئت دولت شهید رجایی، مورخ 59/6/20. [6]. صحیفه امام، ج 9، ص 144، در جمع افسران و درجه داران نیروی هوانیروز، مورخ 58/4/28. [7]. صحیفه امام، ج 16، ص 446، در جمع اعضای هیئت دولت، مورخ 61/6/7.
عنوان سوال:
از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت و به تعبیری بایدهای حضور حداکثری در انتخابات چیست؟
پاسخ:
ثبات هر نظامی، بسته به میزان مقبولیت عمومی و مشارکت حداکثری همسو در عرصه های مختلف آن است. و این اصلی است که نسبت به جوامع مختلف جاری و ساری است بدین معنا که هیچ اجتماع بشری نمی تواند خود را از این قاعده مستثنی کند زیرا مشارکت عمومی و عدم آن در قوام نظامات حاکم بر جوامع بشری و زوال آنها، امری بدیهی و غیرقابل انکار است.
آنچه امروزه به عنوان دموکراسی (با مدل های مختلف آن) در جهان مطرح است. فرایندی است که به منظور جلب آرا و مقبولیت عمومی طراحی گردیده و در پی همگانی کردن حکومت ها با عناوین نه چندان تمامی مانند (حکومت مردم بر مردم) است. البته این سؤال که آیا دموکراسی با همه آوازه ای که پیدا کرده است، توانسته است شاهد موفقیت هایی در راستای اهداف خود باشد یا خیر؟ بحث دیگری است اما رویکرد مثبت گرایانه دموکراسی (لااقل در حد ادعا) نسبت به جلب مشارکت عمومی و حضور حداکثری آحاد جامعه در حکومت امری غیرقابل انکار است زیرا این مدل نظام سیاسی، حضور آحاد جامعه را منشأ استحکام پایه های نظام حاکم بر آنان می داند. البته نیازمندی حکومت ها به جذب آرای عمومی همسو چیزی نیست که مختص جوامع دموکراتیک باشد بلکه جوامع غیر دموکرات نیز بر این مهم اذعان دارند و لذا است که حتی حکومت های توتالیتری و دیکتاتوری و... که غالباً منشأ تحقق آنها، رضایت عمومی نبوده است، در بقاء محتاج جلب مقبولیت حداکثری بوده اند و در راه تحصیل آن می کوشیده اند.
با حفظ مقدمه یاد شده، آنچه مهم است چگونگی دست یابی به مشارکت عمومی و حضور حداکثری جامعه در لایه های مختلف نظام حاکم بر آنهاست. بدیهی است یکی از راههای کشف مشارکت مردمی و اذعان به حضور آنها در عرصه های مختلف تصمیم گیری، انتخابات است.
در فرهنگ سیاسی، انتخابات، به فرایندی اطلاق می شود که از طریق آن کسانی یک یا چند نامزد را برای انجام دادن کار معین بر می گزینند، انتخابات انواع گوناگون دارد، هر رأی دهنده ممکن است فقط به یک نامزد رأی بدهد یا به چند نفر (به شرط اینکه چند کرسی نمایندگی وجود داشته باشد) انتخاباتی را که رأی دهندگان نمایندگان خود را مستقیماً از میان نامزدها انتخاب کنند، انتخابات یک درجه ای می نامند و انتخاباتی که در آن رأی دهندگان نخست به کسانی رأی دهند که آن کسان نمایندگان اصلی را از میان خود انتخاب کنند، انتخابات دو درجه ای می نامند[1]
بنابراین غرض اصلی از برگزاری انتخابات تحصیل پشتوانه حداکثری برای نظام حاکم یا نظامی است که بنای حاکمیت دارد از این روی هرگاه مشوب به تقلب و انحراف نگردد، به نحو قابل اعتنایی می تواند نسبت به مقبولیت عمومی و رأی حداکثری، کاشفیت داشته باشد.
اکنون که جامعه اسلامی ما، خود را در آستانه انتخابات می بیند و با توجه به اینکه حضور در انتخابات با در نظر داشت شرایط و مصالح داخلی و بین المللی نظام اسلامی، امری لازم است، این پرسش تولید می شود که از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت و به تعبیری بایدهای حضور حداکثری در انتخابات چیست؟
در این میان می توان راهکارهای مورد نظر درباره حضور حداکثری در انتخابات و بایدهای حضور حداکثری در انتخابات را به شرح ذیل یادآوری نمود:
1. لزوم توجه حاکمیت به مطالبات عمومی: یکی از مهماتی که توجه به آن، می تواند موجب حضور گسترده مردم در انتخابات باشد، عنایت حاکمیت به مطالبات عمومی و تلاش در راه رفع معضلات عمومی و مشکلات مردم است. در اینکه نظام اسلامی در طول این سال ها، گام های بلندی را در این راستا برداشته است، شکی نیست اما تکیه گاه مردمی نظام، اقتضا دارد مسئولین امر بیش از پیش به رفع مشکلات جامعه پرداخته و فعالیت های کارشناسی را در راه تأمین هر چه بهتر و بیشتر مطالبات عمومی شدت بخشیده و زمینه آرامش و آسایش عمومی را در کنار حفظ آرمان های دینی و ملی نظام جمهوری اسلامی، توسعه بخشند. وجود اختلاف طبقاتی، اقتصاد ناپایدار رانت خواری های کلان در برخی لایه های نظام و جامعه، لا ابالی گری برخی مسئولین نسبت به ترویج و اشاعه بی هویتی اجتماعی اخلاقی از سوی کسانی که از موفقیت این نظام و مردم برومند ایران، خرسند نیستند، از جمله آسیب هایی هستند که حضور عمومی مردم در عرصه های مختلف تصمیم گیری، می تواند بشدت متأثر از آنها باشد. مسئولین وظیفه دارند نسبت به تأمین مایحتاج عمومی مردم به نحو احسن و یا استفاده از پتانسیل های موجود، آرام نباشند چرا که به قول حضرت امام راحل (ره) (ما هر چه داریم از این ملت است)[2] ایشان در خصوص لزوم توجه به مصالح فرمودند: (شما فکر این ملت، فکر این زاغه نشین ها، فکر این مردمی که همه چیزشان را دادند و شما را به مسند نشاندند، فکر آنها را بکنید. شب وقتی خلوت می کنید، فکر بکنید که من امروز که کار کردم برای خودم کار کردم یا برای مردم، امروز که صحبت می کنم برای خودم صحبت می کنم یا برای مصالح کشور)[3]
2. توجه به عدالت اجتماعی و فعالیتی کردن آن در لایه های مختلف حاکمیت و اقشار جامعه: چنانکه گذشت مردم از وجود ناعدالتی طبقاتی موجود در بسیاری از مناصب و شغل ها و رانت خواری های قشری در عذابند، اینکه برخی از سیری بمیرند و برخی از گرسنگی، آن پول های بادآورده ای که فقط جیب قشری خاص و بی درد را می شناسد، همه و همه اینها می تواند به عنوان ناعدالتی اجتماعی، حضور مردم را در عرصه های مشارکتی تقلیل داده و کمرنگ نماید. مسئولین امر نباید فراموش کنند که اساس احکام الهی و میزان تشریع، عدالت است یا ایها الذین امنوا کونوا قوامین بالقسط... ای کسانی که ایمان آورده اید قیام به عدالت کنید[4] (در راستای برقراری آن بکوشید) عدالت در قانون آن است که همه‌آحاد جامعه در برابر قانون علی السویه باشند و مفاد آن بدون هیچ استثنایی برای همه عملی گردد. عدالت اقتصادی از توصیه های اکید اسلام بر حاکمان است. عدالت در زمینه روابط اجتماعی در اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و برای حفظ عدالت اجتماعی برای اقشار مختلف جامعه حقوق خاصی معین کرده است بدیهی است اگر نظامی نتواند حقوق افراد را مورد توجه قرار دهد نه تنها از پشتوانه مردمی بهره مند نمی گردد بلکه در مقابل موجی علیه خود قرار می گیرد امام خمینی (ره) در خصوص لزوم پرهیز از اختلافات و ضرورت توجه به مصالح کشور و مشکلات مردم در جمع هیئت دولت شهید رجایی فرمودند: (اگر بنا باشد که شما به جای اینکه اقتصاد مردم را درست کنید، به جای اینکه این کشور را بررسی کنید، ببینید کجاهاست که مخروبه هست و مردم از همه چیز ساقط هستند، به جای این، اگر بنشینید سرمسند و با حروف و یا فحاشی به همه مسائل را غفلت از آن بکنید این همان است که قدرت های بزرگ می خواهند تا این مملکت خرابه بماند و صدای مردم در آید، اگر شما به مردم کار نداشته باشید، به مصالح مردم، به مصالح کشور کار نداشته باشید فقط مشغول این باشید که من چطور، شما چطور، من چطورم شما چطوری، مردم با من هستند، مردم با شما هستند، اگر فکر این باشید این همان است که آمریکا می خواهد[5] و باز فرمودند: (بپرهیزید از اینکه از ملت جدا شوید، شما را بخواهند جدا کنند)[6] (هر چه خوف دارید از خودتان بترسید از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر یک مسیر دیگر بشود، راه، راه دیگری باشد و توجه به این چیزی که الآن هست از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود که خدای نخواسته یک وقت این قضیه پیش آمد و شما از مردمی بودن بیرون رفتید و یک موضع دیگری پیدا کردید... آن وقت بدانید که آسیب می بینید.)[7] روشن است متصدیان امر باید با الهام گرفتن از آموزه های دینی و توصیه های اکید بنیانگذاری جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب بر رفع آسیب هایی که عدالت اجتماعی را تهدید می کند بکوشند و بدانند که رعایت قانون در اقسام مختلف آن می تواند عامل مهمی در مشارکت عمومی مردم در امر انتخابات باشد.
3. ایجادفضای رقابتی سالم در انتخابات: درصد فضای رقابتی سالم بین نامزدهای انتخابی از عناصر قابل توجه در اقبال عمومی به انتخابات و حضور حداکثری در آنها به شمار می آید. ضروری است هم حاکمیت و هم جامعه در راستای ایجاد فضای رقابتی سالم برای انتخابات تلاش وافر کرده تا از این رهگذر زمینه مشارکت عمومی در رأی گیری فراهم آید. هر چند وظیفه خود نامزدها را نیز در این خصوص نباید از نظر دور داشت.
4. ارایه برنامه ها و اهداف از سوی نامزدها : ارایه برنامه ها و اهداف از سوی نامزدهای انتخاباتی برای مردم مهم، و در پیشگاه آنها حیاتی است. دغدغه اساسی مردم، از حیث درون اجتماعی، رفع مشکلات و معضلات جامعه ، ارتقاء سطح بهینه سازی و توسعه کشور در عرصه های مختلف رشد و تکنولوژی؛ و در حوزه بین الملل، رساندن ایران همراه با اقتدار دینی و ملی به جایگاهی است که شایسته آن است. از این روی آنچه برای مردم حایز اهمیت بوده و بالتبع در تشریک مساعی آنها در انتخابات مؤثر می نماید عملیاتی کردن آن اهداف است،بدیهی است بیان راهکارهای اجرایی کردن برنامه ها برای مردم تاثیر به سزایی در ارزیابی آنها نسبت به تأیید و یا رد نامزدها با حضورشان در انتخابات دارد.بدیهی است اگر نامزدهای انتخابات شوراها از داشتن برنامه های تاثیر گذار و نیز راهکارهای عملیاتی کردن آنها، تهی باشد و یا در اطلاع رسانی و شفاف سازی آنها برای افکار عمومی منعیت باشد نه تنها در جلب آرا موفق نخواهد بود بلکه در اقبال مقتدرانه مردم به انتخابات نیز تاثیر منفی دارد.
5. پرهیز از نزاع های فردی و جناحی انحرافی: نامزدها ،باید بدانند که مردم از نزاع های جناحی خرسند نیستند؛بنابراین لازم است کاندیداها، گرایش های خاص حزبی و جناحی را کنار گذاشته و آنچه را که گرهی از کار مردم باز نماید، انجام دهند و در ارایه طرح ها و راهکارهای عملیاتی کردن آنها، به دور از بزرگ نمایی،شعارهای چشمگیر و دهان پرکن، صادقانه با مردم بر سر سفره پر نعمت مکالمه درآیند. روشن است که مردم وقتی صداقت را در شخصی دیدند او را می جویند و اگر انتخاباتی بر این رویه حسنه، محقق شود، حضور مردم در آن، به اوج شدت خود می رسد.
6. خصوصیات کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری و شوراها: هر انتخاباتی به اقتضای موضوعش ،شرایط و خصوصیات لازم برای نامزدها از جمله تعهد ، دانش ، تخصص و کارآمدی مورد نظر، را تعیین می کند.
هم چنین موضوع تشکیل شوراها ارتقاء سطح کیفی ، آبادانی شهرها و در نتیجه کل مملکت اسلامی و دفع و رفع مشکلات است. بدیهی است نامزدهای چنین انتخاباتی از شرایط لازمه برخوردار باشند و در تبلیغات خویش صلاحیت خود را برای مردم به اثبات برسانند.
در این خصوص نکته مهم تر تبیین چنین اهمی برای مردم است تا بدینوسیله زمینه‌های شناخت واجدین صلاحیت و حضور آگاهانه و متراکم آنها در انتخابات فراهم آید، بدیهی است عدم اهتمام به چنین مهمی، از سوی مسئولین مربوطه و عدم تلاش رای دهندگان در راستای تشخیص شرایط لازمه در نامزدها، به نوعی می تواند در تنزل کمی و کیفی انتخاب تاثیر قابل توجه داشته باشد.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. ر.ک: آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، انتشارات مروارید، چاپ ششم، 1380، ص 43.
[2]. صحیفه نور، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، چاپ بهمن، ج 13، ص 72.
[3]. همان، ص 75.
[4]. النساء، 135
[5]. صحیفه امام، ج 13، ص 202، در جمع هیئت دولت شهید رجایی، مورخ 59/6/20.
[6]. صحیفه امام، ج 9، ص 144، در جمع افسران و درجه داران نیروی هوانیروز، مورخ 58/4/28.
[7]. صحیفه امام، ج 16، ص 446، در جمع اعضای هیئت دولت، مورخ 61/6/7.
- [سایر] از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت و به تعبیری بایدهای حضور حداکثری در انتخابات چیست؟
- [سایر] برای این که انگیزه مشارکت مردم در انتخابات بالا رود و حضور حداکثری آنان در انتخابات شکل بگیرد چه باید کرد؟
- [سایر] برای این که انگیزه مشارکت مردم در انتخابات بالا رود و حضور حداکثری آنان در انتخابات شکل بگیرد چه باید کرد؟
- [سایر] 1 . تکالیف مردم در انتخابات 2 . ویژگی های کاندیدای اصلح 3 . تاثیر مشارکت حداکثری در تقویت اتحاد ملی از نظر مقام معظم رهبری در سال جاری چیست ؟
- [سایر] امام خمینی به کدام کاندیداها توصیه به حضور یا عدم حضور در انتخابات کردند؟
- [سایر] آیا حضور مردم در انتخابات ایران یک شبه دموکراسی را در ایران فراهم آورده است ؟
- [سایر] آیا حضور مردم در انتخابات ایران نمایشی است و صرفاً جنبه تبلیغاتی در برابر غربیها دارد؟
- [سایر] آیا حضور مردم در انتخابات ایران یک شبه دموکراسی را در ایران فراهم آورده است؟
- [سایر] شبهه: حضور مردم در انتخابات ایران نمایشی است و صرفاً جنبه تبلیغاتی در برابر غربی ها دارد.
- [سایر] آیا حضور مردم در انتخابات ایران نمایشی است و صرفاً جنبه تبلیغاتی در برابر غربی ها دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای زنها بهتر آن است که نماز را در خانه و اطاق اختصاصی خود بخوانند. ولی اگر نماز در مسجد به هر جهتی غیر از مسجد بودن فضیلت بر نماز در خانه را داشته باشد مثل این که در مسجد جماعت است یا حضور قلب بیشتری وجود دارد بهتر است زنان برای درک این فضیلت با حجاب کامل به مسجد بروند. و اگر راهی برای یادگرفتن احکام و مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کفالت آن است که انسان ضامن شود که هر وقت طلبکار بدهکار را خواست به دست او بدهد یا کسی را که لازم است حضور پیدا کند در مجلس حکم او را حاضر نماید و به کسی که اینطور ضامن میشود، کفیل می‌گویند.
- [آیت الله سبحانی] اگر محلی دو راه داشته باشد، یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ است به آنجا برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود، باید تمام بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر محلی دو راه داشته باشد؛ یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد؛ چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ است به آنجا برود؛ باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود؛ باید تمام بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر محلی دو راه داشته باشد، یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ است به آنجا برود، باید نماز را شکسته بخواند، و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود، باید تمام بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر محلّی دو راه داشته باشد که یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ است به آنجا برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود، باید تمام بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر محلی دو راه داشته باشد، یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ یا بیشتر است به آنجا برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود، باید تمام بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه بعد از خریدن جنس عیب آن را بفهمد، اگرچه فروشنده حضور نداشته باشد می‌تواند معامله را به هم بزند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که حضور نماز جمعه بر او واجب است اگر بجای آن نماز ظهر بخواند ، نمازش صحیح است .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کفالت آن است که انسان ضامن شود که هر وقت طلبکار بدهکار را خواست به دست او بدهد، یا کسی را که لازم است در دادگاه صالح حضور پیدا کند حاضر نماید، مثل این که مردی ادّعای زوجیّت زنی را دارد و زن آن را انکار می‌کند و انسان ضامن میشود که آن زن را در موقع لزوم در محضر حاکم شرع حاضر نماید، به کسی که این گونه ضمانت می‌کند (کفیل) می‌گویند.