مظلوم به کسی گفته می شود که در حق او ستم شده و مورد ظلم قرار گرفته است. انبیا و پیامبران الهی و اوصیا و جانشینان آن ها همه مظلوم بوده اند زیرا در حق آنان ستم شده و به پیام های الهی و رهایی بخش آن بزرگواران آن گونه که سزاوار بود عمل نشده و مردم نادان و به ویژه جبّاران در طول تاریخ آنان را مورد آزار و شکنجه های مختلف جسمی و روانی قرار داده اند در حالی که آن ها برای هدایت مردم و رهایی آنان از چنگ شیطان و شقاوت و بدبختی آمده بودند و دوست داشتند همه، سعادت مند گردند. و لذا قرآن در باره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: (قطعاً برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به (هدایت) شما حریص، و نسبت به مومنان، دلسوز و مهربان است).[1] و تردیدی نیست که بیشترین ظلم و ستم در تاریخ در حق رسول خدا صورت گرفته و به طور قطع می توان گفت که آن بزرگوار از همه مظلوم تر بوده است زیرا تمام ستم ها و ظلم هایی که در حق اهل بیت آن حضرت روا داشته شده در حق او نیز می باشد و به همین جهت است که در پایان زیارت شریفه عاشورا می خوانیم: (اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له علی ذلک)[2] پروردگارا لعنت فرست بر اول ظالمی که در حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و اله و سلم ظلم و ستم کرد (در نادیده گرفتن حق آن بزرگوار و عدم رعایت حقوق اهل بیت او) و آخرین ظالمی که از آن ظالم نخستین پیروی و تبعیت کرد. و در خصوص حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله علیها از رسول خدا نقل شده که فرمود: (فانت اول من تلحقین بی مظلومة...)[3] تو (ای فاطمه) اول کسی هستی (از اهل بیت من) که به من ملحق خواهی شد در حالی که مظلومه هستی. و نیز در زیارت آن بانوی جلیله می خوانیم (السلام علیک ایتها المغصوبه المظلومه ...)[4] و در زیارت مطلقه امیر المؤمنین علیه السلام می خوانیم: (اللهم صل علی محمد و اهل بیته المظلومین ....)[5] و به امیر المؤمنین علیه السلام در زمان حیات آن بزرگوار، مظلوم گفته شده است چنان چه از جناب ابوذر غفاری (سوال شد که ما می دانیم چه کسی محبوب ترین اصحاب به رسول خدا بود، چه کسی نزد تو از همه محبوب تر است؟ گفت: هذا الشیخ المضطهد حقه، یعنی علی بن ابی طالب)[6] و از نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که به علی علیه السلام فرمود: (یا علی انت المظلوم بعدی من ظلمک فقد ظلمنی...)[7] و در روایات متعددی این تعبیر از رسول خدا نسبت به امیر المؤمنین وارد شده است. پس ائمه اطهار علیهم السلام و در رأس همه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم مظلوم بوده و به همه آن بزرگواران مظلوم گفته می شود. اما اینکه امام حسین علیه السلام بیش از دیگر معصومین در اجتماعات مسلمانان و شیعیان به مظلومیت شهرت یافته است به خاطر اوج ستم و بی رحمی و ظلمی است که بر آن بزرگوار و اصحاب و فرزندان و اهل بیت او روا داشته شده است به گونه ای که بر اساس روایات معتبر و صحیح، آسمان و زمین و آن چه در آن بود به جهت عظمت ظلم و ستمی که بر آن حضرت شد متأثر گردیده و چنان چه در زیارت شریفه عاشورا می خوانیم: (... ای ابا عبد الله همانا تعزیت تو (در عالم) بزرگ و مصیبت تو در جهان بر ما شیعیان و تمام اهل اسلام سخت و ناگوار بود و تحمل آن مصیبت بزرگ در آسمان ها بر همه اهل آسمان ها سخت و دشوار بود... و مصیبت شما در عالم اسلام بلکه در تمام آسمان ها و زمین چه قدر بزرگ بود و بر عزادارانش تا چه حد سخت و ناگوار گذشت...)[8] و در کتب معتبر تاریخی نقل شده است که بعد از شهادت آن بزرگوار هنگام عبور قافله اسراء در یکی از منازل سر بریده او با راهب مسیحی سخن گفت و فرمود: (.... من فرزند علی مرتضی و فرزند فاطمه زهرا هستم و من مقتول و کشته شده در کربلا هستم و من مظلومم و عطشان ....)[9] و از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: (... ما اصیب ولد فاطمه و لا یصابون بمثل الحسین هیچ کدام از فرزندان و اولاد فاطمه سلام الله علیها مثل حسین علیه السلام دچار مصیبت (و رنج) نشده و نخواهند شد. پس ائمه ما همه مظلوم اند ؛ امام حسین مظلوم ترین آن هاست همان گونه که امام صادق فرمود و نیز از امام حسن مجتبی علیه السلام نقل شده که فرمود: روزی چون روز شما (در مصیبت و سختی) نیست ای ابا عبدالله. والسلام علیه و علی جمیع عباد الله المخلصین).قیام حضرت یکی از وظایف امامت آن حضرت بود که در این باره به حضرت ظلم فراوان شد. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1 حماسه حسینی، ج 1، 2، 3، مرتضی مطهری. 2 پیام عاشورا، محمد صادق نجمی. 3 تحقیقی در نهضت عاشورا، جمعی از نویسندگان. پی نوشتها: [1] . توبه / 128. [2] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص 836. [3] . بحار الانوار، ج 26، ص 288. [4] . بحار الانوار، ج 97، ص 195. [5] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص 621. [6] . بحار الانوار، ج 22، ص 432. [7] . همان، ج 27، ص 61. [8] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص 837. [9] . بحار الانوار، ج 45، ص 304. منبع: اندیشه قم
مظلوم به کسی گفته می شود که در حق او ستم شده و مورد ظلم قرار گرفته است. انبیا و پیامبران الهی و اوصیا و جانشینان آن ها همه مظلوم بوده اند زیرا در حق آنان ستم شده و به پیام های الهی و رهایی بخش آن بزرگواران آن گونه که سزاوار بود عمل نشده و مردم نادان و به ویژه جبّاران در طول تاریخ آنان را مورد آزار و شکنجه های مختلف جسمی و روانی قرار داده اند در حالی که آن ها برای هدایت مردم و رهایی آنان از چنگ شیطان و شقاوت و بدبختی آمده بودند و دوست داشتند همه، سعادت مند گردند. و لذا قرآن در باره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: (قطعاً برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به (هدایت) شما حریص، و نسبت به مومنان، دلسوز و مهربان است).[1] و تردیدی نیست که بیشترین ظلم و ستم در تاریخ در حق رسول خدا صورت گرفته و به طور قطع می توان گفت که آن بزرگوار از همه مظلوم تر بوده است زیرا تمام ستم ها و ظلم هایی که در حق اهل بیت آن حضرت روا داشته شده در حق او نیز می باشد و به همین جهت است که در پایان زیارت شریفه عاشورا می خوانیم: (اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له علی ذلک)[2] پروردگارا لعنت فرست بر اول ظالمی که در حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و اله و سلم ظلم و ستم کرد (در نادیده گرفتن حق آن بزرگوار و عدم رعایت حقوق اهل بیت او) و آخرین ظالمی که از آن ظالم نخستین پیروی و تبعیت کرد. و در خصوص حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله علیها از رسول خدا نقل شده که فرمود: (فانت اول من تلحقین بی مظلومة...)[3] تو (ای فاطمه) اول کسی هستی (از اهل بیت من) که به من ملحق خواهی شد در حالی که مظلومه هستی. و نیز در زیارت آن بانوی جلیله می خوانیم (السلام علیک ایتها المغصوبه المظلومه ...)[4] و در زیارت مطلقه امیر المؤمنین علیه السلام می خوانیم: (اللهم صل علی محمد و اهل بیته المظلومین ....)[5] و به امیر المؤمنین علیه السلام در زمان حیات آن بزرگوار، مظلوم گفته شده است چنان چه از جناب ابوذر غفاری (سوال شد که ما می دانیم چه کسی محبوب ترین اصحاب به رسول خدا بود، چه کسی نزد تو از همه محبوب تر است؟ گفت: هذا الشیخ المضطهد حقه، یعنی علی بن ابی طالب)[6] و از نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که به علی علیه السلام فرمود: (یا علی انت المظلوم بعدی من ظلمک فقد ظلمنی...)[7] و در روایات متعددی این تعبیر از رسول خدا نسبت به امیر المؤمنین وارد شده است. پس ائمه اطهار علیهم السلام و در رأس همه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم مظلوم بوده و به همه آن بزرگواران مظلوم گفته می شود.
اما اینکه امام حسین علیه السلام بیش از دیگر معصومین در اجتماعات مسلمانان و شیعیان به مظلومیت شهرت یافته است به خاطر اوج ستم و بی رحمی و ظلمی است که بر آن بزرگوار و اصحاب و فرزندان و اهل بیت او روا داشته شده است به گونه ای که بر اساس روایات معتبر و صحیح، آسمان و زمین و آن چه در آن بود به جهت عظمت ظلم و ستمی که بر آن حضرت شد متأثر گردیده و چنان چه در زیارت شریفه عاشورا می خوانیم: (... ای ابا عبد الله همانا تعزیت تو (در عالم) بزرگ و مصیبت تو در جهان بر ما شیعیان و تمام اهل اسلام سخت و ناگوار بود و تحمل آن مصیبت بزرگ در آسمان ها بر همه اهل آسمان ها سخت و دشوار بود... و مصیبت شما در عالم اسلام بلکه در تمام آسمان ها و زمین چه قدر بزرگ بود و بر عزادارانش تا چه حد سخت و ناگوار گذشت...)[8] و در کتب معتبر تاریخی نقل شده است که بعد از شهادت آن بزرگوار هنگام عبور قافله اسراء در یکی از منازل سر بریده او با راهب مسیحی سخن گفت و فرمود: (.... من فرزند علی مرتضی و فرزند فاطمه زهرا هستم و من مقتول و کشته شده در کربلا هستم و من مظلومم و عطشان ....)[9] و از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: (... ما اصیب ولد فاطمه و لا یصابون بمثل الحسین هیچ کدام از فرزندان و اولاد فاطمه سلام الله علیها مثل حسین علیه السلام دچار مصیبت (و رنج) نشده و نخواهند شد. پس ائمه ما همه مظلوم اند ؛ امام حسین مظلوم ترین آن هاست همان گونه که امام صادق فرمود و نیز از امام حسن مجتبی علیه السلام نقل شده که فرمود: روزی چون روز شما (در مصیبت و سختی) نیست ای ابا عبدالله. والسلام علیه و علی جمیع عباد الله المخلصین).قیام حضرت یکی از وظایف امامت آن حضرت بود که در این باره به حضرت ظلم فراوان شد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 حماسه حسینی، ج 1، 2، 3، مرتضی مطهری.
2 پیام عاشورا، محمد صادق نجمی.
3 تحقیقی در نهضت عاشورا، جمعی از نویسندگان.
پی نوشتها:
[1] . توبه / 128.
[2] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص 836.
[3] . بحار الانوار، ج 26، ص 288.
[4] . بحار الانوار، ج 97، ص 195.
[5] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص 621.
[6] . بحار الانوار، ج 22، ص 432.
[7] . همان، ج 27، ص 61.
[8] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص 837.
[9] . بحار الانوار، ج 45، ص 304.
منبع: اندیشه قم
- [سایر] آیا امام حسین ع مظلوم بود؟
- [سایر] چرا امام حسین علیه السلام را مظلوم می گویند؟
- [سایر] آیا پیامبران و امامان از مظلومیت و شهادت امام حسین(ع) سخن به میان آوردهاند؟
- [سایر] سخن پیامبران، امام علی، امام حسن و امام سجاد(ع) در مورد مظلومیت و شهادت امام حسین(ع) و یارانشان در روز عاشورا چه بود؟ عربی و فارسی آنرا میخواستم.
- [سایر] چرا امام حسین(ع) به سمت کوفه حرکت کرد و در مدینه نماند تا کشته نشود و قیامش بی فایده نشود؟
- [سایر] آیا تفاوت امتحان الهی برای ما و مردم زمان امام حسین (ع)، با عدالت الهی سازگار است؟
- [سایر] آگاهی امام حسین علیهالسّلام از شهادتش در کربلا ، چگونه با آیه «وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَةِ» سازگار نیست؟
- [سایر] سر کنیه اباعبدالله امام حسین -علیه السّلام- چیست؟ نامهای دیگر امام حسین -علیه السّلام- کدامند؟
- [سایر] چگونگی دوران حبس و مظلومیت امام کاظم(ع) را بیان کنید؟
- [سایر] جنگ امیرالمومنین(ع) چگونه با صلح امام حسن(ع) سازگار است؟
- [آیت الله خوئی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلًا به زیارت حضرت اباعبدالله (علیهالسلام) مشرف شود چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست، و اگر بواسطة عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام) مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله سبحانی] خوردن خاک و گِل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیّدالشهداء امام حسین(علیه السلام) که از قبر شریف اخذ شود (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله سبحانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام)مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله عَلَیْهِ السَّلَام مشّرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطهی عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن خاک و گل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیدالشهداء امام حسین(علیه السلام) (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نذر کند به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام) مشرف شود، اگر به زیارت امام دیگری برود کافی نیست و هرگاه به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر دسترسی به مظلوم نداشته باشد، باید با اذن حاکم شرع آنچه را بدهکار است به عنوان ردّ مظالم بدهد، و اگر مظلوم مرده است باید به وارث او بدهد، و اگر قدرت بر این کار ندارد، باید با اذن حاکم شرع، از طرف او به عنوان ردّ مظالم بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در آشامیدن آب، چند چیز مستحب است: اول آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوم در روز، ایستاده آب بخورد. سوم پیش از آشامیدن آب (بِسْمِ الله) و بعد از آن (اَلْحَمْدُ لله) بگوید. چهارم به سه نفس آب بیاشامد. پنجم از روی میل آب بیاشامد. ششم بعد از آشامیدن آب، حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اهل بیت بزرگوارش را یاد کند، و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.