آیا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به غیر از بلال مؤذن دیگری هم داشت؟

بنیانگذاران هر دین و آیین در هر عصر و زمانی برای برانگیختن عواطف و احساسات پیروان خود و دعوت آنها به انجام وظایف فردی و اجتماعی، علامت ها و شعارهای مخصوصی داشته اند و این موضوع در دنیای امروز به صورت گسترده تری به چشم می خورد.
مسیحیان درگذشته و امروز، با نواختن ناقوس، پیروان خود را به کلیسا دعوت می کنند، ولی در اسلام برای این دعوت از شعار پر محتوای اذان استفاده می شود که به مراتب، گویا تر و مؤثر تر است.[1]
اذان در دو سال نخست هجرت، پس از تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه، تشریع گردید. پیامبر صلی الله علیه وآله کیفیت اذان را از طریق وحی دریافت کرد، یک بار جبرئیل در شب معراج، اذان سرداد وچون بار دیگر اذان گفت: پیامبر صلی الله علیه وآله ، علی علیه السلام را دستور داد تا بلال را فرا خواند و او را اذان بیاموزد.[2]
بنابراین، بلال نخستین مؤذن در تاریخ اسلام به شمار می رود؛ البته به نظر می رسد که چندی بعد، ابن ام مکتوم و کسانی دیگرهم به این کار مبادرت کرده باشند، چنانکه گفته اند: بلال در روز اذان می گفت و ابن ام مکتوم در شب.[3] همچنین گفته شده که سعد القرظ موذن پیامبر در مسجد مسجد قبا بود.[4]
یکی از علمای اهل سنت می گوید: در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله مؤذن های آن حضرت عبارت بودند از: 1. بلال حبشی 2. ابن ام مکتوم 3. سعد القرظ 4. ابو محذوره 5. زیاد بن حارث صدایی.
این عالم اهل سنت می افزاید: بلال، همیشه ملازم و همراه پیامبر صلی الله علیه وآله بود، درمدینه و در مسافرت ها چه قبل ازفتح مکه و چه بعد از فتح مکه در همۀ اوقات نماز، برای پیامبر خدا- صلی الله علیه و آله - اذان می گفت.[5]
بنابر این مؤذن اصلی پیامبر صلی الله علیه وآله بلال حبشی بود. چنانکه این مطلب در تاریخ اسلام میان مسلمانان از شهرتی فراگیر برخوردار است.
شعار اذان و بلال چنان به یکدیگر تنیده اند که بلافاصله بعد از ذکر اذان بلال تداعی می کند و نیز بلافاصله بعد از ذکر بلال اذان تداعی می کند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله این منصب را به خاطر اخلاص و تقوای بلال به وی مرحمت فرموده بود و نیز پیامبر صلی الله علیه وآله می خواست به مسلمانان چنین القاء کند که دراسلام فقط تقوا ملاک فضیلت و برتری است و روی همین اصل، بلال حبشی که از طبقات فقیر جامعه بود، افتخار مؤذنی پیامبر صلی الله علیه وآله را کسب می کند.
به احتمال زیاد به غیراز افراد فوق الذکر کسانی دیگر هم در زمان پیامبر صلی الله علیه وآله اذان گفته اند که شاید در تاریخ ذکر نشده اند و به بررسی بیشتر نیاز است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
اذان شعاراسلام ،محمد اسماعیل نوری ؛انتشارات جامعه مدرسین .

پی نوشتها:
[1] . نوری، محمد اسماعیل، اذان شعار اسلام، قم، انتشارات احسن الحدیث، چاپ اول، 1377ش، ص 5.
[2] . دائره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر موسوی بجنوردی، سید کاظم، چاپ اول، 1375ش، تهران، موسسه فرهنگی انتشاراتی حیان، ج7، ص 385، به نقل از اصول کافی، ج3، ص 302.
[3] . ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج8، ص 364؛، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج12، ص 449، به نقل ازاصول کافی،ج4، ص98،
[4] . ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت دار الکتاب العربی، ج 2 ص 282-283.
[5] . نوری، پیشین، ص 27- 28، به نقل از انصاری حنفی، محمد عبدالحی، خیر الخبر فی اذان خیر البشر، ص 41.
منبع: اندیشه قم