پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، سه سال تمام به دعوت سرّی (مخفیانه) پرداخت و در این مدّت، به جای توجه به عموم مردم، به فرد سازی عنایت فرمود. مصالح وقت ایجاب می کرد که آن حضرت، آشکارا بت ها را نفی نکند و با تماس های سرّی، گروهی را به آیین توحید دعوت کند. حضرت به واسطه همین دعوت سرّی توانست، جمعی را به دین اسلام جلب نماید. برخی از این افراد عبارتند از: 1. علی بن ابی طالب علیه السلام ؛ 2. خدیجه سلام الله علیها ؛ 3. زید بن حارثه؛ 4. زبیر بن عوام؛ 5. عبدالرحمان بن عوف؛ 6. سعد بن ابی وقّاص؛ 7. طلحة بن عبیدالله؛ 8. ابوعبیده جرّاح؛ 9. ابو سلمه؛ 10. ارقم بن ابی الارقم؛ 11. قدامة بن مظعون؛ 12. عبدالله بن مظعون؛ 13. عبیدة بن حارث؛ 14. سعید بن زید؛ 15. خباب بن ارت و... .[1] سران قریش در این سه سال، مشغول خوشگذرانی و سرمست عیش و نوش بودند؛ در حالی که کم و بیش از دعوت سرّی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آگاهی یافته بودند، ولی واکنش جدّی نشان نمی دادند. در این سه سال که دوران فرد سازی بود؛ رسول اکرم صلی الله علیه و آله با برخی از یاران خود به درّه های اطراف مکّه می رفتند و نماز خود را دور از چشم قریش در آن جا می گزاردند. روزی در حالی که در یکی از درّه های اطراف مکّه نماز می گزاردند، برخی از مشرکان به عمل آنان، اعتراض کرده و کار آنان را نکوهش کردند. این کار سبب شد که درگیری مختصری، میان یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله و برخی از مشرکان پدید آید، که یکی از مشرکان به وسیله سعد بن ابی وقّاص، زخمی شد.[2] از این رو، رسول اکرم صلی الله علیه و آله خانه (ارقم) را محل عبادت قرار داد.[3] و در آن جا به تبلیغ و پرستش خدا پرداخت؛ تا از این طریق، کار او از چشم انداز مشرکان دور باشد. عمّار بن یاسر و صهیب بن سنان از جمله کسانی هستند که در آن خانه به دین اسلام مشرّف شدند. پس از سه سال دعوت سرّی، آیه {Qوَأَنذِرْ عَشِیرَتَک الْأَقْرَبِینَ[4]Q}؛ خویشاوندان نزدیک خود را از عذاب الهی بترسان. نازل شد و بدین ترتیب دعوت علنی و عمومی آغاز شد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز خویشاوندانش را به اسلام دعوت فرمود. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1 فروغ ابدیت، آیه الله جعفر سبحانی، . 2 فروغ ولایت، آیه الله جعفر سبحانی. 3 منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، جلد1. پی نوشتها: [1]. ابن هشام،عبدالملک، السیرة النبویة، ترجمه رسولی محلاتی، سید هاشم، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ چهارم، 1368ش، ج1، ص157 164. [2].ابن هشام، همان، ص165؛ طبری، محمد بن جریر تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دارالمعارف، چاپ پنجم، 1387ش، ج2، ص318. [3]. این خانه در پای کوه صفا بود و تا چندی پیش به نام (دارخیزران) معروف بود. حلبی،علیّ بن برهان ، السیرة الحلبیة، بیروت، دارالمعرفة، بی تا، ج1، ص456. [4]. سوره شعراء ، آیه 214. منبع: اندیشه قم
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، سه سال تمام به دعوت سرّی (مخفیانه) پرداخت و در این مدّت، به جای توجه به عموم مردم، به فرد سازی عنایت فرمود. مصالح وقت ایجاب می کرد که آن حضرت، آشکارا بت ها را نفی نکند و با تماس های سرّی، گروهی را به آیین توحید دعوت کند. حضرت به واسطه همین دعوت سرّی توانست، جمعی را به دین اسلام جلب نماید. برخی از این افراد عبارتند از:
1. علی بن ابی طالب علیه السلام ؛ 2. خدیجه سلام الله علیها ؛ 3. زید بن حارثه؛ 4. زبیر بن عوام؛ 5. عبدالرحمان بن عوف؛ 6. سعد بن ابی وقّاص؛ 7. طلحة بن عبیدالله؛ 8. ابوعبیده جرّاح؛ 9. ابو سلمه؛ 10. ارقم بن ابی الارقم؛ 11. قدامة بن مظعون؛ 12. عبدالله بن مظعون؛ 13. عبیدة بن حارث؛ 14. سعید بن زید؛ 15. خباب بن ارت و... .[1]
سران قریش در این سه سال، مشغول خوشگذرانی و سرمست عیش و نوش بودند؛ در حالی که کم و بیش از دعوت سرّی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آگاهی یافته بودند، ولی واکنش جدّی نشان نمی دادند.
در این سه سال که دوران فرد سازی بود؛ رسول اکرم صلی الله علیه و آله با برخی از یاران خود به درّه های اطراف مکّه می رفتند و نماز خود را دور از چشم قریش در آن جا می گزاردند. روزی در حالی که در یکی از درّه های اطراف مکّه نماز می گزاردند، برخی از مشرکان به عمل آنان، اعتراض کرده و کار آنان را نکوهش کردند. این کار سبب شد که درگیری مختصری، میان یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله و برخی از مشرکان پدید آید، که یکی از مشرکان به وسیله سعد بن ابی وقّاص، زخمی شد.[2] از این رو، رسول اکرم صلی الله علیه و آله خانه (ارقم) را محل عبادت قرار داد.[3] و در آن جا به تبلیغ و پرستش خدا پرداخت؛ تا از این طریق، کار او از چشم انداز مشرکان دور باشد. عمّار بن یاسر و صهیب بن سنان از جمله کسانی هستند که در آن خانه به دین اسلام مشرّف شدند.
پس از سه سال دعوت سرّی، آیه {Qوَأَنذِرْ عَشِیرَتَک الْأَقْرَبِینَ[4]Q}؛ خویشاوندان نزدیک خود را از عذاب الهی بترسان. نازل شد و بدین ترتیب دعوت علنی و عمومی آغاز شد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز خویشاوندانش را به اسلام دعوت فرمود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 فروغ ابدیت، آیه الله جعفر سبحانی، .
2 فروغ ولایت، آیه الله جعفر سبحانی.
3 منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، جلد1.
پی نوشتها:
[1]. ابن هشام،عبدالملک، السیرة النبویة، ترجمه رسولی محلاتی، سید هاشم، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ چهارم، 1368ش، ج1، ص157 164.
[2].ابن هشام، همان، ص165؛ طبری، محمد بن جریر تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دارالمعارف، چاپ پنجم، 1387ش، ج2، ص318.
[3]. این خانه در پای کوه صفا بود و تا چندی پیش به نام (دارخیزران) معروف بود. حلبی،علیّ بن برهان ، السیرة الحلبیة، بیروت، دارالمعرفة، بی تا، ج1، ص456.
[4]. سوره شعراء ، آیه 214.
منبع: اندیشه قم
- [سایر] پیامبراکرم-صلی الله علیه و آله - در دعوت صدر اسلام فرمود ایمان بیاورید تادیگران در مقابل شما ذلیل شوند منظور چه بود؟
- [سایر] آیا شق صدر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله واقعیت دارد؟
- [سایر] حضرت محمد صلی الله علیه و آله چند سال مردم را به طور مخفیانه به دین اسلام دعوت کرد؟
- [سایر] رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم – درباره ی پذیرفتن دعوت برادر مسلمان چه سفارشی فرمودند؟
- [سایر] آیا مباهله از دلایل حقانیت دعوت پیامبر اکرم (صلّی اللّه علیه و آله) به شمار میآید؟
- [سایر] اولین مخالف غدیر که عذاب شد به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چه گفت؟
- [سایر] مسئولیت عظیم حاضران غدیر از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چه بود؟
- [سایر] چرا در آخرین سفر حج پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حماسه غدیر مطرح شد ؟
- [سایر] اولین بار در تاریخ صدر اسلام چگونه حکم وجوب روزه صادر شد؟ آیا تاریخ این حکم در زمان زندگی پیامبر اسلام صادر شد؟
- [سایر] اگر دعوت پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) جهان شمول بوده است پس چرا قرآن کریم به زبان عربی نازل شده است؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و آل او از مستحبات مؤکد است و هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله مانند محمد و احمد یا لقب یا کنیه آن جناب؛ مثل مصطفی و ابو القاسم، را بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اشْهد انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له: گواهی می دهم هیچ کس شایسته پرستش جز خداوند نیست، یگانه است و شریک ندارد. و اشْهد ان محمداً عبْده و رسوله: و گواهی می دهم محمد(صلی الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست. اللهم صل علی محمد و آل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله مانند محمد و احمد صلی الله علیه و آله یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفی و ابو القاسم بگوید یا بشنود اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.