دین اسلام به عنوان آخرین دین و کامل ترین ادیان از سوی خداوند توسط آخرین فرستاده خداوند برای راهنمایی و هدایت بشر از هر نوع قومیت، ملیت، نازل شد. از آنجا که این دین بنا به مقتضیات آن زمان در منطقه عربستان ظهور کرد و پیامبرش از قوم عرب انتخاب شد لذا برخی از غیر عرب ها از همان صدر اسلام و با گسترش آن به سرزمین های دیگربا هر وسیله ممکن خواستند بین قوم عرب و غیر عرب تفاوت قائل بشوند و این گونه تلقین کنند که اسلام قوم عرب را برتر از اقوام دیگر می داند در این راستا رفتار و برخورد برخی از عرب های حاکم بر جوامع غیر عربی بی تأثیر نبود.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در سن چهل سالگی به رسالت مبعوث شدند که سه سال ابتدایی رسالت ایشان به دعوت سری و مخفیانه و تبلیغ چهره به چهره گذشت . و بعد از گذشت سه سال دعوت عمومی آغاز می شود و این امر پس از دعوت خویشان آن حضرت در روزی معروف به یوم الدار صورت گرفت. که این بار حضرت با صدای بلند و رسا عموم مردم را مورد خطاب قرار دادند. وقتی کنار کوه صفا بر بلندی قرار گرفتند با کلمه (یا صباحاه) که عرب آن را در مواقع خبر و گزارش مهم ندا می دادند، مردم را با خبر ساخت.[1] هنگامی که مردم جمع شدند حضرت فرمود: ای مردم اگر من به شما خبر دهم که پشت این کوه (صفا) دشمنان شما موضع گرفته اند، و قصد جان و مال شما را دارند. آیا مرا تصدیق می کنید؟ همه گفتند: آری، زیرا ما تا به حال از تو دروغی نشنیده ایم، آنگاه فرمود: ای گروه قریش خود را از آتش نجات دهید.[2]
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم اول مردم را نسبت به خودش که چه دیدگاهی درباره صداقت و راستگویی ایشان دارند. امتحان و آزمایش کرد و سپس آنها را از بت پرستی و غفلت به یکتاپرستی و برابری دعوت نمود.
اما آنچه از کتاب فروغ ابدیت نقل شده عبارت کتاب مذکور چنین است:
بعد از آنکه حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به طور عمومی رسالت خود را ابلاغ نمودند، سران قریش از راه تطمیع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وارد شدند و پیشنهاد خود را دادند... پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم درجواب آنها فرمود: من از آنان چیزی نمی خواهم و در میان این پیشنهاد ها که به من دادند یک سخن از من بپذیرند تا در پرتو آن بر عرب حکومت کنند غیر عرب را پیرو خود قرار دهند.[3]
البته همچنان که اشاره شد حضرت رسول این کلام را در جواب تطمیع اعراب فرمودند که: (شما می توانید با پذیرش دعوت من و کلمه لا اله الا الله و متدین شدن به دین اسلام، دیگران را نیز به سوی خود جذب کرد و پیرو آیین خود که اسلام است درآورید).
البته آنچه در سئوال آمده در فروغ ابدیت نیست چنانکه اصل عبارت در منابع دیگر نیز آمده است.
طبرسی می نویسد: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بعد از سه سال دعوت مخفی وقتی که آیه، فاصدع بما تؤمر و اعرض عن المشرکین[4]. پس تو به صدای بلند آنچه مأموری را به خلق برسان و از مشرکان روی بگردان، نازل شد حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از منزل خارج شد و روی سنگی قرار گرفت و فرمود: ای گروه قریش ای گروه عرب شما را به عبادت خداوند متعال و دل کندن از بت ها دعوت می کنم و دعوت می کنم به اینکه شهادت به یگانگی خداوند دهید و شهادت دهید که من فرستاده خداوند هستم پس مرا جواب مثبت دهید تا (تملکوا بها العرب و تدین العجم و تکونوا ملوکا فی الجنه...) به این وسیله بر عرب حکومت کنید و غیر عرب را هم به دین خود (اسلام) در آورید و تابع خود قرار دهید.[5] و در بهشت فرمانروا باشید بنابراین جمله باید کامل و درست گفته شود.
قرطبی هم در تفسیر خودش به این امر اشاره کرده می نویسد: وقتی که پیامبر قریش را به گفتن: لا اله الا الله دعوت کرد تا با گفتن این جمله بر عرب تملک یابند و به واسطه آن غیر عرب را به دین و آیین خود در آورده و مطیع خود سازند (تملکوا بها العرب و تدین لکم بها العجم و تکونوا ملوکا فی الجنة...) ولی قریش از گفتن آن ابا کردند و دیگران را نیز مانع شدند و این در اثر کبر و خود بزرگ بینی قریش بود.[6]
ابوجهل گفت اگر گفته محمد درست است خداوند از آسمان سنگ بر سر ما بریزد یا عذاب دردناک بر ما بفرستد.[7]
اما اینکه چگونه شده در برخی نسخ و کتاب ها (تدین) به صورت (تذل) آمده است.
باید گفت: در قدیم اکثر کتب را به صورت استنساخ (نسخه برداری) می کردند و اغلب با دست می نوشتند که احتمال غلط نوشتن این گونه کلمات بسیار فراوان بود. دیگر اینکه اگرکلمات این چنینی را با خطوط و کلمات نزدیک بهم بنویسند خواندنش سخت می شود لذا ممکن است (تدین) را در برخی منابع (تدن) بنویسند و اگر در کلمه (تدن) نقطه روی حرف (نون) کمی به حرف (د) نزدیک باشد (تذل، خوانده می شود و اشتباهی که در این جمله صورت گرفته از این قبیل می باشد. چنانچه به این تغییر و تحول در کلمه تدین در تفسیر الاصفی اشاره شده است.[8]
وگرنه ساحت حضرت ختمی مرتبت از این نسبت های ناروا مبرا است، چنانکه درباره اهل ایران سخنان گهرباری قبل از مسلمان شدن ایرانیان گفته با این مسئله سازگار نیست، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بر اساس توصیف قرآن (و در حقیقت تو بر نیکو خلقی عظیم آراسته ای).[9]
و در جای دیگر از قرآن کریم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به عنوان بهترین الگو برای انسان ها معرفی می کند و می فرماید: (البته شما را در اقتدای به رسول خدا چه در صبر و مقاومت با دشمن و چه دیگر اوصاف و افعال نیکو خیر و سعادت بسیار است).[10]
بنابراین تعبیر (تذل لکم العجم،) قطعا از سوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم صادر نشده و در اثر اشتباه نسخه برداران چنین اتفاقی افتاده است و الا اصل کلمه و جمله در موارد متعدد، چنین است (تدین لکم بها العجم) و یا شاید چون برخی بخاطر دشمنی که با اسلام دارند چنین نسبتی را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می دهند و یا شاید افراد مغرضی با این گونه کلمه سازی در پی بدبین کردن مسلمانان غیر عرب به اسلام هستند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 سیره صحیح پیامبر(ص) نوشته سید جعفرمرتضی، ترجمه سپهری.
2- سیره رسول خدا ؛رسول جعفریان. .
پی نوشتها:
[1]. ابن هشام، سیرة النبویه، بیروت، دارالمعرفة، بی تا، ج1، ص351.
[2]. بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، دلائل النبوة، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1405ق، ج2، ص181.
[3]. سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1373ش ج1، ص269 270 (یعطونی کلمِة یملکون بها العرب و تدین لهم بها غیر العرب).
[4]. حجر / 94.
[5]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، قم، انتشارات آل البیت(ع)، 1417ق، ج1، ص106.
[6]. قرطبی، محمد بن احمد، تفسیر قرطبی، بیروت، موسسه التاریخ، العربی، 1405ق، ج15، ص76.
[7]. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج9، ص210.
[8]. فیض کاشانی، محسن، الاصفی فی تفسیر القرآن، قم، تبلیغات اسلامی، 1418ق، ج1، ص436.
[9]. قلم / 4.
[10]. احزاب / 21.
منبع: اندیشه قم
