باسلام ایا تشکیل حکومت قبل از ظهور حضرت مهدی بر طبق روایات مشروع و واجب است باتوجه به روایتی از امام صادق که قبل از قیام مهدی نباید قیام کرد؟
باسلام. برای پاسخ به این پرسش مقدمه‌ای لازم می‌نماید و آن این است که درکلام هر متکلم حکیم و عاقلی ابتدا باید همه کلام وی را شنید و پس از آن درباره‌اش قضاوت نمود. زیرا ممکن است حکیم سخن را با (عام) یعنی مفهومی که دارای شمول و وسعت و گسترش بوده و مصادیق و افراد بسیاری را شامل می‌شود آغاز کند ولی در لابلای کلام و سخن خویش مراد خویش را با (خاص) توضیح دهد. مانند اینکه در ابتدا بگوید: (از همه عالمان پیروی کرده و دین خود را از آنها بگیرید.) سپس در لابلای گفتگو و سخن بگوید: (از عالمان دنیامدار و هواپرست پیروی نکنید و در دین خود به آنها تکیه نکنید.) بدیهی است در چنین مواردی نمی‌توان به جمله اول تکیه کرد و به سراغ امثال ابوهریره و شریح قاضی، ابوموسی اشعری و... رفت چرا که مراد اصلی گوینده در جمله دوم به وضوح هر چه تمام‌تر بیان شده است. با ذکر این مقدمه پرسش بالا را پاسخ می‌گوییم. روایتی که شما ذکر کرده‌اید این است که امام صادق علیه‌السلام فرمودند: (کُلُّ رایَةٍ ترفع قَبل قیامِ القائمِ فَصاحِبُها طاغوتَ یعبد من دون الله عزوجل)(1) هر پرچمی پیش از نهضت (قائم) برافراشته شود، صاحب آن (طاغوتی) است که در برابر خداپرستش می‌شود. در این روایت چند مطلب باید روشن شود: 1 . مقصود از پرچم برافراشته درگیری با نظام‌های حاکم و به وجود آوردن حکومت جدید است. 2 . (قبل از قیام قائم) قطعاً شامل عصر غیبت می‌شود. البته زمان صدور روایت به بعد را نیز شامل می‌شود. 3 . طاغوت عبارت است از هر متجاوز و هر معبود جز خدا،(2) مرحوم علامه طباطبایی (ره) می‌فرماید: (طاغوت) یعنی طغیان و تجاوز ازحد، و معنای آن مانند ملکوت و جبروت خالی از مبالغه نیست، طاغوت بر چیزهایی که سبب حصول طغیان می‌شود مانند چیزهایی که به جای خداپرستش می‌شود نیز اطلاق می‌گردد مثل بت‌ها و شیاطین و جن و رهبران ضلال، و همچنین هر کس برخلاف رضای الهی از او پیروی شود طاغوت نامیده می‌شود.(3) با توجه به صدر و ذیل روایت روشن می‌شود پرچمی که پیش از قیام حضرت حجت (عج) برافراشته می‌شود آن‌گاه طاغوت به شمار می‌رود که ستمگر و جباری آن را برافراشته سازد و مقصودش تجاوز و تعدی به احکام الهی و در مقابل خدا و رسول الله (ص) و امام معصوم (ع) باشد نه عادل و پرهیزکاری که جزء برگزیدگان از مردم به شمار آید و علم و تقوی و توحید در تمام زندگانیش نورافشانی کرده باشد و هرگز از عدالت خارج نشده باشد، برافراشتن پرچم به وسیله چنین شخص صالح و مصلحی برای حاکمیت دین برچیدن بساط طاغوت و در مسیر تحقق آرمان‌های الهی است. پس با قراین داخلیِ روایت، مقصود حدیث روشن شد. شاهد بیرونی نیز وجود دارد. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: (هیچ کس مردم را تا خروج دجّال فرا نمی‌خواند، جز اینکه افرادی یافت می‌شوند که با او بیعت کنند. هر کس پرچم گمراهی برافراشت، صاحب آن طاغوت است).(5) به قید (مَنْ رَفَعَ رایةَ ضَلالِةِ) توجه کنید قیام کننده‌ای طاغوت شمرده شده که پرچم گمراهی برافرازد نه کسی که مردمان را به سوی نور، روشنایی، احکام الهی و توحید فرا می‌خواند. در روایت معتبر دیگری امام صادق علیه‌السلام قیام‌ها را دو دسته می‌کنند و می‌فرمایند: هرگاه شخصی برای قیام به سوی شما آمد، توجه کنید که انگیزه و هدفش چیست و برای چه چیز قیام می‌کند. نگویید که (زید) (بن علی) هم خروج کرد، زید مردی عالم و آگاه و بسیار راستگو بود و به سوی خودش شما را فرا نمی‌خواند بلکه به خشنودی و رضای آل محمد دعوت می‌کرد و اگر موفق می‌شد به عهد خود وفا می‌کرد وی برای نابودی سلطان ستمگر (بنی‌امیه) قیام کرد، اما شخصی که امروز قیام کرده است (محمد بن عبدالله) شما را به چه چیزی می‌خواند؟ به رضای آل محمد (ص)؟ ما شهادت می‌دهیم که به دعوت او راضی نیستیم. او امروز که کسی با او نیست، از ما سرپیچی می‌کند، چه رسد به روزی که پرچمها برای او بسته شود (و دارای امکانات و افراد شود)... پس می‌توان نتیجه گرفت که هرگاه قیام کننده داعی به حق و در پی رضایت آل محمد (ص) و اجرای احکام الهی باشد و اراده‌ای جز اراده آنها نداشته باشد، چنین شخص صالحی گرچه در دوره غیبت باشد مشمول این روایت نمی‌شود.خلاصه سخن: خود این روایات چند دسته اند و با قطع نظر از ضعف سندی تعدادی از این روایات مفاد یک دسته از این روایات این است که به شیعیان سفارش می کند هر کسی شما را دعوت به قیام مسلحانه کرد بدون تفکر نپذیرید بلکه ببینید هدف او از این دعوت چیست. مفاد دسته ی دیگر این روایات این است که ائمه علیهم السلام در برابر اصرار برخی از شیعیان که چرا شما قیام نمی کنید از یک واقعیت خارجی جواب میدادند که هر یک از ما اگر قبل از قیام قائم موعود قیام کند پیروز نمی شود و کشته می شود و شکست او به مصلحت اسلام و مسلمین نیست. دسته ی دیگر این روایات هم مربوط به قیام هایی است که توسط برخی در زمان خود ائمه صورت می گرفت و امامان معصوم میخواستند بیان کنند که این کسانی که خروج و قیام کرده اند مهدی موعود نیستند. برای تفصیل هر دسته از این روایات و مطالعه کامل در این زمینه به کتاب دادگستر جهان / ابراهیم امینی مراجعه فرمایید.
عنوان سوال:

باسلام ایا تشکیل حکومت قبل از ظهور حضرت مهدی بر طبق روایات مشروع و واجب است باتوجه به روایتی از امام صادق که قبل از قیام مهدی نباید قیام کرد؟


پاسخ:

باسلام. برای پاسخ به این پرسش مقدمه‌ای لازم می‌نماید و آن این است که درکلام هر متکلم حکیم و عاقلی ابتدا باید همه کلام وی را شنید و پس از آن درباره‌اش قضاوت نمود. زیرا ممکن است حکیم سخن را با (عام) یعنی مفهومی که دارای شمول و وسعت و گسترش بوده و مصادیق و افراد بسیاری را شامل می‌شود آغاز کند ولی در لابلای کلام و سخن خویش مراد خویش را با (خاص) توضیح دهد. مانند اینکه در ابتدا بگوید: (از همه عالمان پیروی کرده و دین خود را از آنها بگیرید.) سپس در لابلای گفتگو و سخن بگوید: (از عالمان دنیامدار و هواپرست پیروی نکنید و در دین خود به آنها تکیه نکنید.) بدیهی است در چنین مواردی نمی‌توان به جمله اول تکیه کرد و به سراغ امثال ابوهریره و شریح قاضی، ابوموسی اشعری و... رفت چرا که مراد اصلی گوینده در جمله دوم به وضوح هر چه تمام‌تر بیان شده است. با ذکر این مقدمه پرسش بالا را پاسخ می‌گوییم. روایتی که شما ذکر کرده‌اید این است که امام صادق علیه‌السلام فرمودند: (کُلُّ رایَةٍ ترفع قَبل قیامِ القائمِ فَصاحِبُها طاغوتَ یعبد من دون الله عزوجل)(1) هر پرچمی پیش از نهضت (قائم) برافراشته شود، صاحب آن (طاغوتی) است که در برابر خداپرستش می‌شود. در این روایت چند مطلب باید روشن شود: 1 . مقصود از پرچم برافراشته درگیری با نظام‌های حاکم و به وجود آوردن حکومت جدید است. 2 . (قبل از قیام قائم) قطعاً شامل عصر غیبت می‌شود. البته زمان صدور روایت به بعد را نیز شامل می‌شود. 3 . طاغوت عبارت است از هر متجاوز و هر معبود جز خدا،(2) مرحوم علامه طباطبایی (ره) می‌فرماید: (طاغوت) یعنی طغیان و تجاوز ازحد، و معنای آن مانند ملکوت و جبروت خالی از مبالغه نیست، طاغوت بر چیزهایی که سبب حصول طغیان می‌شود مانند چیزهایی که به جای خداپرستش می‌شود نیز اطلاق می‌گردد مثل بت‌ها و شیاطین و جن و رهبران ضلال، و همچنین هر کس برخلاف رضای الهی از او پیروی شود طاغوت نامیده می‌شود.(3) با توجه به صدر و ذیل روایت روشن می‌شود پرچمی که پیش از قیام حضرت حجت (عج) برافراشته می‌شود آن‌گاه طاغوت به شمار می‌رود که ستمگر و جباری آن را برافراشته سازد و مقصودش تجاوز و تعدی به احکام الهی و در مقابل خدا و رسول الله (ص) و امام معصوم (ع) باشد نه عادل و پرهیزکاری که جزء برگزیدگان از مردم به شمار آید و علم و تقوی و توحید در تمام زندگانیش نورافشانی کرده باشد و هرگز از عدالت خارج نشده باشد، برافراشتن پرچم به وسیله چنین شخص صالح و مصلحی برای حاکمیت دین برچیدن بساط طاغوت و در مسیر تحقق آرمان‌های الهی است. پس با قراین داخلیِ روایت، مقصود حدیث روشن شد. شاهد بیرونی نیز وجود دارد. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: (هیچ کس مردم را تا خروج دجّال فرا نمی‌خواند، جز اینکه افرادی یافت می‌شوند که با او بیعت کنند. هر کس پرچم گمراهی برافراشت، صاحب آن طاغوت است).(5) به قید (مَنْ رَفَعَ رایةَ ضَلالِةِ) توجه کنید قیام کننده‌ای طاغوت شمرده شده که پرچم گمراهی برافرازد نه کسی که مردمان را به سوی نور، روشنایی، احکام الهی و توحید فرا می‌خواند. در روایت معتبر دیگری امام صادق علیه‌السلام قیام‌ها را دو دسته می‌کنند و می‌فرمایند: هرگاه شخصی برای قیام به سوی شما آمد، توجه کنید که انگیزه و هدفش چیست و برای چه چیز قیام می‌کند. نگویید که (زید) (بن علی) هم خروج کرد، زید مردی عالم و آگاه و بسیار راستگو بود و به سوی خودش شما را فرا نمی‌خواند بلکه به خشنودی و رضای آل محمد دعوت می‌کرد و اگر موفق می‌شد به عهد خود وفا می‌کرد وی برای نابودی سلطان ستمگر (بنی‌امیه) قیام کرد، اما شخصی که امروز قیام کرده است (محمد بن عبدالله) شما را به چه چیزی می‌خواند؟ به رضای آل محمد (ص)؟ ما شهادت می‌دهیم که به دعوت او راضی نیستیم. او امروز که کسی با او نیست، از ما سرپیچی می‌کند، چه رسد به روزی که پرچمها برای او بسته شود (و دارای امکانات و افراد شود)... پس می‌توان نتیجه گرفت که هرگاه قیام کننده داعی به حق و در پی رضایت آل محمد (ص) و اجرای احکام الهی باشد و اراده‌ای جز اراده آنها نداشته باشد، چنین شخص صالحی گرچه در دوره غیبت باشد مشمول این روایت نمی‌شود.خلاصه سخن: خود این روایات چند دسته اند و با قطع نظر از ضعف سندی تعدادی از این روایات مفاد یک دسته از این روایات این است که به شیعیان سفارش می کند هر کسی شما را دعوت به قیام مسلحانه کرد بدون تفکر نپذیرید بلکه ببینید هدف او از این دعوت چیست. مفاد دسته ی دیگر این روایات این است که ائمه علیهم السلام در برابر اصرار برخی از شیعیان که چرا شما قیام نمی کنید از یک واقعیت خارجی جواب میدادند که هر یک از ما اگر قبل از قیام قائم موعود قیام کند پیروز نمی شود و کشته می شود و شکست او به مصلحت اسلام و مسلمین نیست. دسته ی دیگر این روایات هم مربوط به قیام هایی است که توسط برخی در زمان خود ائمه صورت می گرفت و امامان معصوم میخواستند بیان کنند که این کسانی که خروج و قیام کرده اند مهدی موعود نیستند. برای تفصیل هر دسته از این روایات و مطالعه کامل در این زمینه به کتاب دادگستر جهان / ابراهیم امینی مراجعه فرمایید.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین