سلام ، فلسفه مسجد مقدس جمکران چیست چرا باب شده که 40 سه شنبه باید به آنجا رفت آیا این خرافه نیست آیا روایت از امام زمان با سند دقیق وجود دارد این سوالاتی بود که فردی از من پرسید و من به دلیل ضعف اطلاعات نتوانستم پاسخگو باشم کمک کنید.

با عرض سلامخبری هست که اگر کسی چهل شب چهارشنبه در مسجد سهله کوفه نماز امام زمان (عج) را بخواند حضرت را ملاقات می‌کند لذا در مسجد جمکران هم مومنینی می‌گوین‌در شب چهارشنبه عنایت خاصی از طرف حضرت به متوسلین ایشان می‌شود. در رابطه نماز شب وقت آن از نیمه شب می‌باشد تا اذان صبح. نیمه شب را باید از غروب خورشید و طلوع آن حساب کرد که حدودا ساعت دوازده شب و به وقت رسم نیمه اول سال ساعت یک بامداد می‌باشد و اگر نماز شفع و وتر هم در اذان واقع‌شود اشکالی ندارد تاریخچه مسجد (شیخ عفیف صالح حسن بن مثله جمکرانی می‌گوید: شب سه شنبه، هفدهم ماه مبارک رمضان 393 هجری، در سرای خود خفته بودم که جماعتی به در سرای من آمدند. نیمی از شب گذشته بود، مرا بیدار کردند و گفتند: (برخیز و امر امام محمد مهدی صاحب الزمان، را اجابت کن که تو را می‌خواند). حسن بن مثله می‌گوید: (من، برخاستم و آماده شدم). چون به در سرا رسیدم، جماعتی از بزرگان را دیدم، سلام کردم. جواب دادند و خوشامد گفتند و مرا به آن جایگاه- که اکنون مسجد (جمکران) است- آوردند. حضرت امام‌علیه السلام مرا به نام خود خواند و فرمود: (برو به حسن بن مسلم بگو: تو، چند سال است که این زمین را عمارت می‌کنی و ما خراب می‌کنیم. پنج سال زراعت کردی و امسال دیگرباره شروع کردی، عمارت می‌کنی. رخصت نیست که تو دیگر در این زمین زراعت کنی، باید هر چه از این زمین منفعت برده‌ای، برگردانی تا در این موضع مسجد بنا کنند.) به حسن بن مسلم بگو: (اینجا، زمین شریفی است و حق تعالی این زمین را از زمین‌های دیگر برگزیده و شریف کرده است). حسن بن مثله می‌گوید عرض کردم: (سید و مولای من مرا در این باره، نشانی لازم است زیرا مردم سخن مرا بدون نشانه و دلیل نمی‌پذیرند). امام‌علیه السلام فرمود: (تو برو رسالت خود را انجام ده. ما در اینجا، علامتی می‌گذاریم که گواه گفتار تو باشد). 2. کیفیت نماز تحیّت مسجد (مردم را بگو تا به این موضع رغبت کنند و عزیز بدارند و چهار رکعت نماز در این جا بگذارند: دو رکعت تحیت مسجد، در هر رکعتی، یک بار سوره حمد و هفت بار سوره قل هو الله احد [خوانند] و تسبیح رکوع و سجود را هفت بار بگویند). 3. کیفیت نماز امام زمان (عج) (و دو رکعت نماز صاحب الزمان بگذارند، بر این نسق که در [هنگام خواندن سوره‌] حمد چون به (ایاک نعبد و ایاک نستعین) برسند، آن را صد بار بگویند و بعد از آن، فاتحه را تا آخر بخوانند. رکعت دوم را نیز به همین طریق انجام دهند. تسبیح رکوع و سجود را نیز هفت بار بگویند. هنگامی که نماز تمام شد، تهلیل (لا اله الاالله) و تسبیح فاطمه زهراعلیها السلام را بگویند. آن گاه سر بر سجده نهاده، صد بار صلوات بر پیغمبر و آل او فرستند). این نقل، از لفظ مبارک امام‌علیه السلام است که فرمود: (فمن صلّا هما، فکانما صلی فی البیت العتیق) (هر کس، این دو رکعت (یا این دو نماز) را بخواند، گویی در خانه کعبه نماز خوانده است) 4. ساخت مسجد حسن بن مثله می‌گوید: در دل خود گفتم تو اینجا را یک زمین عادی خیال می‌کنی، اینجا مسجد حضرت صاحب الزمان‌علیه السلام است. پس آن حضرت به من اشاره کردند که برو چون مقداری راه پیمودم، بار دیگر مرا صدا کرده، فرمودند: (در گله جعفر کاشانی (چوپان) بزی است، باید آن بز را بخری. اگر مردم پولش را دادند، با پول آنان خریداری کن، وگرنه پول آن را خودت پرداخت کن. فردا شب (شب چهارشنبه) آن بز را بیاور و در این موضع ذبح کن. آن گاه روز چهارشنبه هجدهم ماه مبارک رمضان، گوشت آن بز را بر بیماران و کسانی که مرض صعب العلاج دارند، انفاق کن که حق تعالی همه را شفا دهد. آن بز، ابلق است. موهای بسیار دارد. هفت نشان سفید و سیاه، هر یکی به اندازه یک درهم، در دو طرف آن است که سه نشان در یک طرف و چهار نشان در طرف دیگر آن است). آن گاه به راه افتادم. یک بار دیگر مرا فرا خواندند و فرمودند: (هفت روز یا هفتاد روز در این محل اقامت کن). حسن بن مثله می‌گوید: (من، به خانه رفتم و همه شب را دراندیشه بودم تا صبح طلوع کرد. نماز صبح خواندم و به نزد علی منذر رفتم و آن داستان را با او در میان نهادم. همراه علی منذر، به جایگاه دیشب رفتیم. پس او گفت: (به خدا سوگند که نشان و علامتی که امام‌علیه السلام فرموده بود، اینجا نهاده است و آن، اینکه حدود مسجد، با میخ‌ها و زنجیرها مشخص شده است). دیدگاه آیة الله حاج شیخ مرتضی حائری(1) (مسجد جمکران، یکی از آیات باهرات آن حضرت است. توضیح این مطلب، در ضمن چند جهت- که شاید خیلی‌ها از آن غافل باشند- بیان می‌گردد: 1. داستان مسجد جمکران- که در بیداری واقع شده- در کتاب تاریخ قم از صدوق، نقل شده است. مرحوم آقای بروجردی که مرد دقیق و ملّایی بود، می‌فرمود: (این داستان، در زمان صدوق واقع شده و اینکه او نقل کرده است، دلالت بر کمال صحت آن دارد). 2. داستان، مشتمل بر جریانی است که مربوط به یک نفر نیست زیرا وقتی صبح مردم بیدار می‌شوند، می‌بینند با زنجیر، علامت گذاشته شده است که مردم باور کنند و این زنجیر، مدتی در منزل سید محترمی (ظاهراً به نام سید ابوالحسن الرضا) بوده است و مردم به آن استشفا می‌کرده‌اند و بعداً، بدون هیچ جهت طبیعی، مفقود می‌شود. 3. متن دستور [نمازهای مسجد]، موافق با ادله دیگر است برای اینکه هم نماز تحیت مسجد وارد شده است و هم نماز امام زمان (عج) با صد بار (ایاک نعبد و ایاک نستعین) و هم تهلیل و تسبیح فاطمه زهراعلیها السلام.(2) پیش‌گویی امیر المؤمنین‌علیه السلام از امیرمؤمنان‌علیه السلام روایت شده که خطاب به حذیفه فرمود: (ای پسر یمانی در اول ظهور، خروج نماید قائم آل محمد (عج) از شهری که آن را قم گویند(3) و مردم را دعوت به حق می‌کند، همه خلایق از شرق و غرب، به آن شهر روی آورند و اسلام، تازه شود ای پسر یمانی این زمین، مقدس است، از همه لوث‌ها، پاک است عمارت آن، هفت فرسنگ در هشت فرسنگ باشد. رایت وی بر کوهی سفید بزنند، به نزد دهی کهن، که در جنب مسجد است، و قصری کهن- که قصر مجوس است- و آن را (جمکران) خوانند. از زیر یک مناره آن مسجد بیرون آید، نزدیک آنجا که آتش خانه گبران بوده).(4) از این حدیث شریف، استفاده می‌شود همان گونه که مسجد سهله در دوران ظهور حضرت بقیة الله، پایگاه آن حضرت خواهد بود، مسجد مقدس جمکران نیز در عصر ظهور، جایگاه خاصی دارد و پایگاه دیگری برای آن حضرت است. ختم زیارت عاشورا در عصر زعامت مرحوم آیة الله حاج سید محمد حجت، قحطی و گرانی سختی پدید آمد به طوری که نان سنگک دانه‌ای یک تومان شد، در حالی که شهریه طلاب در ماه فقط ده تومان بود. مرحوم آیت‌الله حجت، به چهل تن از طلاب مهذّب و متدین دستور داد که به مسجد مقدس جمکران مشرف شوند و در پشت بام مسجد، به صورت دسته جمعی، زیارت عاشورا را با صد لعن و صد سلام و دعای صفوان بخوانند و به حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام و حضرت ابوالفضل‌علیه السلام و حضرت علی اصغرعلیه السلام متوسل شوند و رفع گرانی و نزول باران را از خداوند متعال بخواهند. چهل طلبه مهذب و متدین، طبق فرمان مرجعیت اعلای شیعه، به میعادگاه عاشقان شرف یاب شدند. بعد از ادای نماز تحیت و نماز حضرت بقیة الله- أرواحنا له الفدا- و توسّل به ذیل عنایت فرمانروای جهان هستی، به پشت بام مسجد رفتند، ختم زیارت عاشورا را، طبق دستور آن مرجع وارسته، انجام دادند و حوائج خود را با شفیع قرار دادن سه تن باب الحوائج، به درگاه حضرت احدیت، عرضه داشتند و مسجد را به قصد قم ترک کردند. راه قدیمی مسجد جمکران، از طرف روستای جمکران بود. گروه چهل نفری طلاب، هنوز به ده جمکران نرسیده بودند که دریای رحمت گشوده شد و باران رحمت، سیل آسا فرو ریخت. دعا در جمکران در اینجا یاد آوری این نکته لازم است که در مسجد مقدس جمکران، از دعاهای مربوط به حضرت بقیةالله- أرواحنا له الفدا- دعای ندبه، دعای سلام الله الکامل، زیارت آل یاسین و دعای عهد به ویژه از دعای اللهم عظم البلاء- که بعد از نماز حضرت صاحب الزمان (عج) به آن امر شده است- غفلت نشود.(5) نکته‌ای مهم از تاریخ مسجد قبا که ثواب یک نماز در آن برابر انجام یک عمره است و اولین مسجد مهمی است که پیامبرصلی الله علیه وآله بنا فرمود، نکته مهمی استفاده می‌شود که برای مسجد مقدس جمکران نیز مفید است و آن اینکه مسجد قبا با وجودی که افتخارات زیادی دارد از قبیل اینکه پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله دستور ساخت آن را دادند، و خود آن حضرت در ساخت آن مشارکت نمودند، با دست‌های خود کارگری و بنّایی کردند و در آن نماز خواندند و هر هفته نیز دوشنبه‌ها برای اقامه نماز به آنجا می‌رفتند ولی با وجود این همه فضیلت، وقتی خداوند در قرآن از مسجد قبا تعریف و تمجید می‌کند، به دو نکته اشاره می‌نماید که هر دو نکته درباره مسجد جمکران نیز صدق می‌کند. 1. اساس آن از روز اول بر تقوا نهاده شده است: (لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ فِیهِ)(6) 2. در آن کسانی هستند که دوست دارند پاک گردند: (فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا). بنابراین این دو ملاک در هر جا موجود باشد دیگر نیازی به جست و جوی ادله دیگر و سند و شجره‌نامه آن مکان نداریم. مسجد جمکران مکانی است که بیش از هزار سال، مؤمنان در آن به نماز و توبه و تضرّع مشغول‌اند و ندای (یا صاحب‌الزمان) دل شکستگان در آن مکان مقدس همه را به یاد قطب عالم امکان بقیة اللَّه الاعظم انداخته و یاد حضرت را همیشه در دل‌ها زنده نگه می‌دارد. پی‌نوشت‌ (1) فرزند آیةالله حاج شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم. (2) کریمه اهل بیت: ص 484 سر دلبران: ص 842- 250. (3) تردیدی نیست که قیام نخستین حضرت بقیة الله، أرواحنا له الفداء از مکه معظمه و کنار خانه خدا است. این حدیث و احادیث مشابه، به حرکت‌های بعدی آن کعبه مقصود، نظر دارد یا اینکه منشا ظهور حضرت و فراهم شدن شرایط ظهور از شهرقم و مسجد جمکران است. (4) انوار المشعشعین: ج 1، ص 453. به نقل از مونس الحزین) از تصنیفات شیخ صدوق (. (5) فصل‌نامه انتظار: ش 5. (6) سوره توبه (9): آیه 108. موفق باشید