مالکیت
مالکیت، یکی از عناصری است که در تعیین نوع نظام اقتصادی نقش بسزایی دارد.
یافتن گنج که خمس به آن تعلق می گیرد چرا باید به دولت تحویل داده شود؟ در صورتی که دادن خمس دلالت بر مالکیت یابنده است.
البتّه به عنوان اوّلی گنجها با شرایطی متعلّق به صاحبان زمین، و در اراضی مباح، متعلق به یابنده آن است; ولی هرگاه حکومت اسلامی به خاطر مصالحی که در عناوین ثانویّه می گنجد لازم ببیند که گنج در اختیار بیت المال اسلام قرار گیرد، باید مطابق آن عمل شود.
البتّه به عنوان اوّلی گنجها با شرایطی متعلّق به صاحبان زمین، و در اراضی مباح، متعلق به یابنده آن است; ولی هرگاه حکومت اسلامی به خاطر مصالحی که در عناوین ثانویّه می گنجد لازم ببیند که گنج در اختیار بیت المال اسلام قرار گیرد، باید مطابق آن عمل شود.
عنوان سوال:
یافتن گنج که خمس به آن تعلق می گیرد چرا باید به دولت تحویل داده شود؟ در صورتی که دادن خمس دلالت بر مالکیت یابنده است.
پاسخ:
البتّه به عنوان اوّلی گنجها با شرایطی متعلّق به صاحبان زمین، و در اراضی مباح، متعلق به یابنده آن است; ولی هرگاه حکومت اسلامی به خاطر مصالحی که در عناوین ثانویّه می گنجد لازم ببیند که گنج در اختیار بیت المال اسلام قرار گیرد، باید مطابق آن عمل شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا به پولی که دولت به عنوان یارانه به حساب ریخته خمس تعلق می گیرد؟
- آیا به پولی که دولت به عنوان یارانه به حساب ریخته خمس تعلق می گیرد؟
- اگر من پولی را که از دولت میگیرم برای برگزاری جشن عروسی خودم در بانک ذخیره کنم آیا به آن خمس تعلق میگیرد؟
- آیاپرداخت خمس کمک هزینه تحصیلی که در دانشگاه به دانشجویان ممتاز تعلق می گیرد در صورتی که یک سال از آن بگذرد واجب است؟
- احتراما با توجه به اینکه دولت مبلغی بابت یارانه پرداخت می کنه آیا این پول از نظر شرعی حلال است یا نه ؟ چون از قدیم گفتن : نابرده رنج گنج میسر نمی شود مزد آن گرفت که جان برادر کار کرد. وقتی من بابت این زحمتی نکشیدم با این پول چیکارمیتونم بکنم آیا این مبلغ بعنوان صدقه پرداخت میشه یا مقطعی که این دولت پرداخت می کنه که احتمال داره دولت بعدی اینکارو نکنه.
- آیا خمس به حقوق بازننشستگی تعلق می گیرد؟
- آیا به سرمایه ثابت طلا فروشان خمس تعلّق می گیرد؟
- در صورتی که مقداری پول به کسی قرض داده باشیم و روز پرداخت خمس مال برسد اما آن پول به دست ما نرسیده باشد و پس از مدتی آن پول به دست ما برسد در حالیکه خود مقروض باشیم آیا به آن پول خمس تعلق می گیرد؟ (با توجه به اینکه اگر آن مال زودتر به دست ما می رسید قرض را پرداخت می کردیم و خمس به آن تعلق نمی گرفت)
- آیا مردم می توانند مالیاتی که به دولت اسلامی پرداخت می نمایند را بابت خمس حساب نمایند؟
- من کارمند دولت هستم و ماهیانه از حقوق ما مالیات کسر می شود، آیا باید جداگانه خمس پرداخت شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] ماهیّت مالکیّت دولت چیست؟
- [آیت الله خوئی] نظر مبارک را راجع به مالکیت و عدم مالکیت دولت مرقوم فرمائید؟
- [سایر] آیا به بن و کالابرگهایی که دولت به کارمندان میدهند، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا به یارانه های نقدی پرداختی توسط دولت خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا به یارانه های نقدی پرداختی توسط دولت خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] در صورتی که کارمندی از دولت یا اشخاصی مطالباتی داشته باشد که تا سر سال خمسی وصول نکرده باشد، آیا پس از وصول خمس به آن تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر دولت مالک شود، آیا مانند مالکیت شخصی است یا نظیر وقف بر جهت میباشد؟
- [سایر] آیا عیدی و پاداشی که دولت به کارمندان میدهد و به صورت پول نقد و یا سکه طلا است، خمس تعلق میگیرد؟
- [سایر] آیا به پول پاداش آخر خدمت و پادش حسن انجام کار و جبران ذخیره مرخصی و عیدی که دولت به کارمند میدهد خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] فردی می خواهد بدون مجوّز دولت از معادن و منابع ملّی، معدنی را استخراج کند و در آن تصرّف نماید. آیا خمس به آن تعلّق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- گنج دارای نصاب است و نصاب آن صد و پنج مثقال نقره یا پانزده مثقال طلا است، یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج به دست آمده به این مقدار برسد خمس آن واجب است، اما اگر کمتر از آن باشد خمس آن واجب نیست و اگر قیمت آن به پانزده مثقال طلا نرسد ولی به صدو پنج مثقال نقره برسد باز خمس آن واجب است و همچنین عکس آن.
- اگر حکومت اسلامی معدنی را استخراج کند خمس به آن تعلق نمی گیرد.
- هر مالی را که یک بار خمس آن را بدهند دیگر خمس به آن تعلق نمی گیرد، مگر این که نمو کند یا قیمت آن اضافه شود.
- به طلا و نقره همه سال زکات تعلق می گیرد، یعنی اگر انسان زکات مقدار طلا یا نقره را بدهد و سال بعد نیز شرایط در او جمع باشد باید دوباره زکات آن را بدهد، تا زمانی که از حد نصاب بیفتد، ولی در خمس چنین نیست، یعنی اگر مال را یک بار خمس دادند دیگر خمس به آن تعلق نمی گیرد، مگراین که اضافه شود، همچنین گندم وجو و کشمش و خرما یک بار بیشتر زکات ندارد.
- کسی که با دیگری شریک است و می داند شریکش خمس درآمد خود را نمی دهد، ادامه شرکت برای او جایز نیست و تصرف در مال شرکت بعد از تعلق خمس برای هر دو حرام است.
- جوایزی که به پس اندازها تعلق می گیرد اگر قراردادی میان پس انداز کننده و پس انداز گیرنده نباشد حلال است و بنابر احتیاط واجب با گذشتن سال خمس آن واجب می شود، این در صورتی است که پس انداز کننده خود را طلبکار جایزه نداند، بلکه پس انداز گیرنده شخصاً برای تشویق پس انداز کنندگان جوایزی می دهد.
- اگر در اثناء سال وسایل مورد نیاز خود را بخرد خمس ندارد و اگر بعداً از آن وسائل بی نیاز شود خمس دادن آن لازم نیست، همچنین زیور آلات زنانه اگر بعد از گذشتن سن و سالی از زن، مورد نیازش نباشد خمس به آن تعلق نمی گیرد، ولی احتیاط مستحب آن است که خمس این وسایل یا زیورآلات را بدهد.
- خمس در هفت چیز واجب است: 1 منافع کسب و کار 2 معدن 3 گنج 4 مال حلال مخلوط به حرام 5 جواهراتی که با غواصی از دریا به دست می آید. 6 غنیمت جنگی 7 زمینی که کافر ذمی از مسلمان می خرد (بنابر احتیاط واجب).
- اگر فروشنده به جای جنسی که قرارداد کرده جنس دیگری بدهد و یا همان جنس را با صفات پست تری تحویل دهد در صورتی که مشتری راضی شود اشکال ندارد.
- 34 هرگاه چیزی جزء مؤونه سال گردد، مانند خانه و فرش و وسایل دیگر، اگر بعداً آن را بفروشند به قیمت آن خمس تعلق نمی گیرد مخصوصاً اگر بخواهند آن را تبدیل به مثل کنند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر گنج در زمینی که جزء مباحات اولیه است , یافت شد , مانند بستر رودخانه ها و شنزارها که نه مِلک مسلمین است , نه مِلک حکومت که انفال باشد در این صورت, گنج برای یابنده آن است و خمس دارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر حکومت اسلامی معدنی را استخراج کند، خمس به آن تعلق نمی گیرد. 3 گنج
- [آیت الله جوادی آملی] .در فرض قبل , اگر گنج را معرفی کرد و بعضی از ورثه مالک قبلی مدّعی شدند که مال آنهاست و بعضی دیگر از ورثه ادعایی نداشتند، سهم ورثهای که مدعی هستند , به مقدار سهم ارث به آن ها داده می شود و بقیه گنج , متعلق به یابنده است و خمس دارد.
- [آیت الله بهجت] نصاب گنج 10? مثقال نقره یا 1? مثقال طلاست؛ یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج بهدست میآورد، بعد از کم کردن هزینه اخراج، به 10? مثقال نقره سکهدار یا 1? مثقال طلای سکهدار برسد، باید خمس آن را بدهد، و در تعلق خمس به گنج نیز گذشتن سال معتبر نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر گنج در زمینی که جزء انفال است یافت شد مانند قلّه کوه, جنگل, علفزار و بیابان که اینها در اختیار امام(ع)است و در عصر غیبت, مِلک حکومت و دولت اسلامی است در این صورت, اگر به اجازه ولیّ مسلمین کاوش نموده بود, برای یابنده آن است و خمس دارد و اگر بدون اجازه بود, در اختیار امام(ع) و ولیّ مسلمین است.
- [آیت الله جوادی آملی] .ارزش گنج یافت شده , اگر به حدّ نصاب رسید، خمس دارد و کمتر از حدّ نصاب گنج، خمس ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در زمینی که ملک کسی نیست گنجی پیدا کند، مال خود او است، و باید خمس آن را بدهد، لکن در صورتی که آن گنج غیر از طلا و نقره باشد، وجوب خمس در آن بنابر احتیاط است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در ظرفهای متعدّدی که در یکجا دفن شده مالی پیدا کند که قیمت آنها روی هم نصاب گنج باشد، باید خمس آن را بدهد ولی چنانچه در چند جا گنج پیدا کند، هرکدام آنها که قیمتش به نصاب گنج رسیده باشد، خمس آن واجب است وگنجی که قیمت آن به نصاب نرسیده، خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی گنجی را در ملک خریداری شده خود پیدا کند که در عمق کمی از زمین قرار دارد و به لحاظ زمان، احتمال می دهد از چندین سال پیش باشد، حکم گنج را ندارد و باید به صاحبان قبلی زمین معرفی نماید و اگر مالک قبلی اطلاعی از آن نداشت , به مالک اسبق مراجعه میکند و اگر هیچ کدام اطلاعی از این گنج نداشتند، یابنده آن مالک خواهد شد و باید خمس آن را بپردازد. اگر یکی از مالکان قبلی, ادعای ملکیت آن را نمود و علائم دروغ در آن نبود, باید بدون بیّنه و شاهد به او بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .یک نهاد حقوقی مالک باشد نه اشخاص و چند نفر به اشتراک به آن نهاد حقوق ی خدمت دهند , بدون اینکه سهمی در مالکیّت آن داشته باش ند و گنج کشف شده بعد از کسر هزینه به مقدار نصاب برسد , ادای خمس آن بر مسئول آن نهاد لازم است.