مالکیت
مالکیت، یکی از عناصری است که در تعیین نوع نظام اقتصادی نقش بسزایی دارد.
اگر دولت مالک شود، آیا مانند مالکیت شخصی است یا نظیر وقف بر جهت می‌باشد؟
دولت چون شخصیّت حقوقی دارد مالکیت آن بعنوان شخصیّت حقوقی است.
دولت چون شخصیّت حقوقی دارد مالکیت آن بعنوان شخصیّت حقوقی است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بنظر حضرتعالی در وقف خاص مثل وقف بر اولاد یا وقف شخص مثل امام حسین با مدت معین ده روز که وقف منقطع الاخر می‌باشد ورثه واقف به صورت ملک غیر طلق مالک ملک می‌شود یا خیر؟
- آیا دولت می‌تواند مالک باشد؟
- شخصی قطعه زمین را به عنوان شارع عمومی و رفت و آمد مردم وقف نموده است و فعلاً هم مورد استفاده می‌باشد، آیا جایز است مقدار زمین موقوفه را به شخص دیگری بفروشند، با در نظر گرفتن اینکه واقف زمین هم فوت شده است؟
- حکم مالکیت سایر اشخاص حقوقی مثل شرکتها و مؤسسات چیست؟
- یک قطعه زمین زراعی بمدّت 99 سال اجاره داده شده است و ملک فوق الذّکر وقف اولاد ذکور می‌باشد، مؤجر و مستأجر هر دو در قید حیات نیستند و مورد نظر در اختیار برادر مستأجر می‌باشد. آیا اجاره مذکور باطل می‌باشد یا خیر؟ در صورت جواز اجاره درآمد حاصله چگونه تقسیم می‌شود؟ در ضمن مؤجر دارای پنج فرزند پسر نیز می‌باشد که در حیات هستند.
- مدارهای ماهواره ای در سازمانی معین به کشورها اختصاص می یابد که بعد از این اختصاص آن کشور می تواند ماهواره های خود اعم از خود ساخته ، خریده یا استیجاری را در آن مدارهای محلی قرار دهد . حق استفاده این کشورها از این مدارها به نحو مالکیت است یا حق انتفاع ؟ و آیا اجاره و یا وقف آنها توسط این کشورها ممکن است؟
- شخصی فوت نموده و دارای وصیّت نامه شرعی می‌باشد و از آنجایی که دارای فرزند صغیر می‌باشد همسر خود را قیّم قرار می‌دهد در اینصورت در منزل آنمرحوم می‌شود نماز خواند یا چای خورد...؟
- اولاً خواهشمندم از نظر شرعی معلوم بفرمایید که در زمینی اوقافی که عرصه اوقافی و اعیانی نسد مالکیت دارد آیا در هنگام ارزش گذاری فقط متراژ اعیانی در سند باید قیمت گذاری شود یا حق اعیانی در عرصه هم قابل ارزش گذاری می‌باشد؟ ثانیاً: اساساً تصور حق اعیان در عرصه‌های اوقافی اعتبار شرعی دارد یا خیر؟
- اگر دست و صورت و لباس شخصی نجس باشد و یا بچه‌ای که همراه او می‌باشد نجس باشد آیا به صاحب خانه بگوید و آیا مسئول نیست؟
- شخصی از کار افتاده و قادر نیست مخارج عیال و اولاد را تأمین کند و در ضمن همسرش سیّده می‌باشد، آیا می‌تواند از خمس استفاده نماید یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] ماهیّت مالکیّت دولت چیست؟
- [آیت الله خوئی] نظر مبارک را راجع به مالکیت و عدم مالکیت دولت مرقوم فرمائید؟
- [آیت الله بهجت] آیا حضرتعالی دولت را مالک می دانید؟
- [آیت الله بهجت] شخصی مالک زمین های روستایی بوده است، دولت ظالمی متعرّض آن روستا می شود، مالک از ترس، زمین ها را به دولت ظالم تسلیم می کند، دولت ظالم مالک را می کشد، زمین ها را، زمین های دولتی اعلام می کند و در اختیار کشاورزان قرار می دهد. پس از این، کشاورزها این زمین ها را به دیگران می فروشند و خریدارها به نام خودشان ثبت می کنند، حکم تصرّف های انجام شده بر زمین ها چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] یافتن گنج که خمس به آن تعلق می گیرد چرا باید به دولت تحویل داده شود؟ در صورتی که دادن خمس دلالت بر مالکیت یابنده است.
- [آیت الله خوئی] اگر مهرهایی که وقف مسجدی شده بشکنند آیا از وقف بودن می‌افتند و جایز است که آنان را برداشت؟ و اگر شخصی این مهرهای شکسته را درست نمود مالک آنان می‌شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی زمینی را برای مسجد، حسینیه و یا امر خیر دیگری وقف کند و تحویل متولی وقف دهد، ولی قبل از آنکه متولی، در آن زمین دخل و تصرفی کند، واقف از وقف پشیمان شود یا فوت کند، آیا در این صورت وقف محقق شده یا اینکه زمین به مالک آن یا ورثه منتقل می شود؟
- [آیت الله خوئی] دولت را مالک می‌دانید و یا این که در تمام امور مربوط به دولت حتی شغل‌های مباح منوط به اجازه حاکم است.
- [آیت الله سبحانی] آیا در اطراف نهر می توان با مالکیت شخصی درختکاری نمود؟
- [سایر] در سال 1347 با تصویب قانون آب بستر رودخانه‌ها و انهار و مسیلها با اعلام اینکه حدود آن از جانب دولت تعیین خواهد شد در مالکیت دولت قرار گرفت ودر قانون توزیع عادلانه مصوب 1361 نیز در اختیار حکومت اسلامی قرار گرفت .سوال:ماهیت این اراضی چیست؟و اینکه اگر این اراضی جزو انفال هستند آیا تملک و اخذ سند مالکیت آن به تاریخ قبل از قانون 1347 شرعی است؟اصولاً اراضی آباد بالاصاله را کسی می‌تواند تملک کند و سند بگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که مالی را وقف می کند ؛ باید بنابر احتیاط واجب از موقع خواندن صیغه ، مال را برای همیشه وقف کند و اگر مثلاً بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد ، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده اشکال دارد . و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد ، یا بگوید تا ده سال وقف باشد ، بعد پنج مال وقف نباشد و دوباره وقف باشد ؛ وقف بودنش اشکال دارد .
- اگر ملکی را برای وقف معیّن کند و پیش از خواندن صیغة وقف پشیمان شود ؛ یا بمیرد ؛ وقف درست نیست .
- لازم نیست صیغة وقف را به عربی بخوانند ، بلکه اگر مثلاً بگوید خانة خود را وقف کردم وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست حتّی در وقف خاص .
- ملکی که مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد ؛ حاکم شرع یا متولّی وقف می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا کند .
- اگر ملک وقف خراب شود ، از وقف بودن بیرون نمی رود .
- وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصّرف کسی که برای او وقف شده یا وکیل ، یا ولیّ او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد اینکه آن چیز ملک آنان شود ، از طرف آنان نگهداری نماید وقف صحیح است .
- اگر چیزی را بر خودش وقف کند ، مثل آنکه دُکّانی را وقف کند که عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مَقْبَرَه اش نمایند صحیح نیست . ولی اگر مثلاً مالی را بر فقرا وقف کند و خودش فقیر شود ، می تواند از منافع وقف استفاده نماید .
- هرگاه بین کسانی که مال را برای آنان وقف کرده اند بطوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند ، گمان آن برود که مال یا جانی تلف شود ؛ می توانند آن مال را بفروشد و به مصرفی که به مقصود وقف کننده نزدیکتر است برسانند .
- معاملة چیزی که وقف شده باطل است ، ولی اگر بطوری خراب شود که نتواند استفاده ای را که مال برای آن وقف شده از آن ببرند ، مثلاً حصیر مسجد بطوری پاره شودکه نتوانند روی آن نماز بخوانند ، فروش آن اشکال ندارد و درصورتی که ممکن باشدباید پول آن را د رهمان مسجد به مصرفی برسانندکه به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد .
- اگر مسجد را وقف کنند ، بعد از آنکه واقف به قصد واگذار کردن اجازه دهد که در آن مسجد نماز بخوانند همین که یک نفر در آن مسجد نماز خواند ، وقف درست می شود .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] ملکی که مقداری از آن وقف است، و مقداری از آن وقف نیست، اگر تقسیم نشده باشد، متولّی وقف و مالک قسمتی که وقف نیست می‌توانند وقف را جدا کنند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در ملک شخصی خود یا در ملک عمومی مانند زمینهای مفتوح العنوه یا در زمین انفال که ملک امام (ع) و دولت اسلامی است، معدنی را استخ راج کند , مالک ن خواهد شد، مگر به اذن امام معصوم(ع) یا نایبش که هر مقدار اجازه دادهاند, مالک خواهد شد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدت مزارعه ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد چنانچه مالک یا زارع شرط اشتراک در ریشه نکرده باشد هر چند مالکیت مالک زمین نسبت به حاصل سال دوم خالی از وجه نیست ولی احوط ان است که در صورتی که زارع مالک بذر باشد مصالحه شود
- [آیت الله وحید خراسانی] ملکی که به نحو مشاع مقداری از ان وقف است و مقداری از ان وقف نیست اگر متولی خاص داشته باشد متولی با مالک قسمتی که وقف نیست می توانند ان ملک را با نظر خبره قسمت کنند و در صورتی که متولی خاص نداشته باشد حاکم شرع با مالک متصدی قسمت می شوند
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مالک تصمیم داشته باشد وقف کند و ملکی را هم برای این کار معیّن کند وقف تحقّق پیدا نمی‌کند، بلکه باید انشاء وقف با شرایط آن صورت پذیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زکات در صورتی واجب می‌شود که مال به مقدار نصاب که بعداً گفته می‌شود برسد و مالک آن، بالغ و عاقل باشد و نیز مالک باید شخص خاصّی باشد نه عنوان کلّی، بنابراین در اوقاف عامه و مانند آن که مالک عنوان کلّی است، زکات واجب نیست و نیز باید ملک شخصی باشد، بنابراین در مواردی همچون قرض که قرض‌دهنده در ذمّه قرض‌گیرنده به طور کلّی به مقدار قرض مالک می‌باشد، بر قرض‌دهنده زکات واجب نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] قبرستانهای مسلمانها اگر در مسیر خیابان قرار گیرد چنانچه زمین آن قبرستان ملک کسی بوده باشد آن حکم املاک شخصی است که قبلاً گفته شد و اگر وقف کرده باشند، حکم آن نیز گفته شد واین در صورتی است که عبور ومرور از آن زمینها موجب هتک و بی‌حرمتی به مرده‌های مسلمانان نشود و اگر راه قرار دادن وعبور از آنها موجب هتک بوده باشد عبور از آنها جائز نیست. و اگر نه ملک کسی بوده ونه وقف می‌باشد زمین بایر وبدون مالک بوده قبرستان شده است،درصورتی که هتک‌به‌مرده‌ها نشود،تصرّف در آنها جائزاست. واز اینجا حکم مصالح باقیمانده از آنها بعد از خرابی معلوم می‌گردد که در فرض اوّل تصرّف در آنها وخرید وفروش آنها بدون اجازه مالک جائز نیست و در صورت دوم تصرّف در آنها احتیاج به اجازه متولی وقف دارد وپول آنچه فروخته شود، باید مصرف نزدیکترین قبرستان بشود و در فرض سوم بدون احتیاج به اجازه کسی تصرّف در آنها جائز است.
- [آیت الله وحید خراسانی] جمعی از فقهاء اعلی الله مقامهم فرموده اند انسان می تواند از زکات زمینی را وقف کند یا قران یا کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید و می تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد ولی ولایت مالک بر وقف و تعیین متولی بدون مراجعه به حاکم شرع محل اشکال است
- [آیت الله مظاهری] استفاده متعارف از جنگلها مانند استفاده از چوبها برای ساختمان شخصی یا تهیه زغال برای مصرف یا هیزم اشکال ندارد مگر آن که دولت اسلامی منع کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شرط کند که تمام حاصل برای مالک باشد، مساقات باطل است ومیوه مال مالک می‌باشد و کسی که کار می‌کند نمی‌تواند مطالبه اجرت نماید ولی اگر باطل بودن مساقات به جهت دیگر باشد، مالک باید مزد آبیاری و کارهای دیگر را به مقدار معمول به کسی که درختها را تربیت کرده‌بدهد.