خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
در خرید و فروش سکه طلا (درمقابل پول) آیا باید معامله نقدی بوده و در مجلس تبادل طلا و پول انجام شود؟ درخصوص پیش فروش یا پیش خرید سکه طلا (درمقابل پول) چگونه است؟
پیش فروش و پیش خرید سکه طلا در صورتی که نقدا وجه آن پرداخته شود اشکالی ندارد و نقد بودن طرفین لازم نیست.
پیش فروش و پیش خرید سکه طلا در صورتی که نقدا وجه آن پرداخته شود اشکالی ندارد و نقد بودن طرفین لازم نیست.
عنوان سوال:
در خرید و فروش سکه طلا (درمقابل پول) آیا باید معامله نقدی بوده و در مجلس تبادل طلا و پول انجام شود؟ درخصوص پیش فروش یا پیش خرید سکه طلا (درمقابل پول) چگونه است؟
پاسخ:
پیش فروش و پیش خرید سکه طلا در صورتی که نقدا وجه آن پرداخته شود اشکالی ندارد و نقد بودن طرفین لازم نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در خرید و فروش سکه طلا (در مقابل پول) آیا باید معامله نقدی بوده و در مجلس تبادل طلا و پول انجام شود؟ درخصوص پیش فروش یا پیش خرید سکه طلا (در مقابل پول) چگونه است؟
- معامله طلا با طلا و یا سکه با سکه بصورت نسیه چه حکمی دارد؟
- اگر شخصی یک سکه را بصورت قسطی به مبلغ یک میلیون تومان از من بخرد و همان سکه را در مجلس بصورت نقدی به مبلغ پانصد هزار تومان به من بفروشد و پولش را بگیرد. و یک میلیون تومانی که به من بدهکار است بصورت ماهانه صد هزار تومان به من پرداخت کند. آیا این کار رباست؟
- من بوسیله پارتی، وام ازدواجی که مربوط به خرید کالا بوده است را بصورت نقدی دریافت کردم ؛ قصد دارم در موقع عروسی ام کالا بخرم ولی فعلا پول بصورت نقدی در دست بنده است؛ اکنون تکلیفم چیست ؟
- خرید و فروش زینت آلات طلا اعم از انگشتر، گردن بند و دستبند مخصوص آقایان چه حکمی دارد؟
- خرید و فروش زینت آلات طلا اعم از انگشتر، گردن بند و دستبند مخصوص آقایان چه حکمی دارد؟
- شرایط جدید پیش فروش سکه به این شیوه است که: یک میلیون تومان پیش پرداخت می گیرند شش ماه بعد با 18 درصد تخفیف به قیمت روز سکه را می فروشند، آیا این نوع معامله صحیح است؟
- بعضی از اشخاص و یا خود بانک پارسیان حاضرند درصدی از پول داخل کارت را کسر کنند و بقیه موجودی داخل کارت را نقدی بدهند، آیا این کار از نظر شرعی درست می باشد و معامله ای که اینجا صورت گرفته چه نام دارد؟ آیا معامله پول با پول نیست؟
- طلا فروشان در هنگام خرید، نگین را از انگشتر یا گردنبند جدا می کنند، و در هنگام فروش طلا را با نگین می فروشند. این گونه معاملات شرعاً چه حکمی دارد؟
- با توجه به وضعیت بازار طلا برخی اقدام به خرید و فروش طلا البته در همین بازار نه در بورس میکنند لطفا بفرمایید در این معاملات آیا باید نکته یا شرایط خاصی رعایت شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خرید و فروش چک با رعایت مدت معامله اش اشکال ندارد. خرید و فروش پول مثلا فروش هزار تومان به مدت شش ماه به هزار و دویست تومان آیا مانعی ندارد، یا مشمول ادله ربا است؟ به عبارت دیگر آیا خرید و فروش مذکور ظاهراً بیع است و در واقع قرض ربوی و یا واقعاً بیع است و مشمول ادلّه ربای قرضی نمی باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش پول چه حکمی دارد؟
- [سایر] ساخت و خرید و فروش جواهرات طلا که مخصوص مردان است (مانند انگشتر طلا)، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ساختن و خرید و فروش طلا برای استفاده مردان، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] خرید و فروش حلقه یا زنجیر طلا برای استفاده مردان یا ساختن آن‌ها چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خوئی] انگشتر طلا که مخصوص مردها ساخته شده است خرید و فروش آن‌ها جایز است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سکّه هایی که مخصوص زمان تزار روسیّه بود (ده روبل طلا) تقریباً صد سال قبل از سوی همین رژیم درست شده است، الآن در کشورهای مختلف شوروی سابق بین مردم رایج است و به قیمتهای مختلف آن را خرید و فروش می کنند. با اینکه بین مردم رایج است ولی هیچ دولتی آن را به رسمیّت نمی شناسد، آیا زکات به آن سکّه طلا تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کاسبی معاملات فروش کالا را بصورت نقدی انجام میدهد لذا معامله نقدی انجام گرفته، ولی فروشنده مهلت میدهد برای سال بعد، آیا موقع فرا رسیدن سال خمسی، باید آن را حساب کند یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: خرید و فروش نسیه کالا به مبلغی بیشتر از قیمت نقدی آن اشکال ندارد و تفاوت نقد و نسیه ربا محسوب نمی شود.
- [آیت الله بهجت] هنگام خرید و فروش سبزی، مقدار زیادی گِل به همراه آن خرید و فروش می شود، آیا در این صورت معامله باطل است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشند (خواه سکه دار باشد یا بی سکه) در صورتی که وزن یکی از آن‌ها زیادتر باشد معامله حرام و باطل است هرچند یکی طلای ساخته شده باشد و دیگری نساخته، یا ساخت آن‌ها از نظر مرغوبیت تفاوت داشته باشد، یا عیار آن‌ها مختلف باشد، مثلاً یک گرم طلای 18 عیار را به یک گرم و نیم طلای 14 عیار بدهد، همه اینها حرام و باطل است، ولی فروختن طلا به نقره اشکالی ندارد، چه وزن آن‌ها مساوی باشد یا غیر مساوی.
- در احکام خرید و فروش گفته شد که در یازده مورد می توان معامله را فسخ کرد در تمام این یازده مورد صلح را نیز می توان فسخ کرد، مگر در مورد خیار مجلس و خیار حیوان و خیار تأخیر، یعنی اگر در مجلس مصالحه بعد از تمام شدن صلح یکی از دو طرف پشیمان شود حق فسخ ندارد، همچنین در مصالحه حیوان حق فسخ در سه روز اول ثابت نیست و نیز اگر جنسی را نقداً مصالحه کند چنانچه در پرداختن عوض تأخیر نماید در همان روز اول حق فسخ برای طرف دیگر ثابت است و احتیاج به گذشتن سه روز ندارد.
- در موارد زیر معامله باطل است: 1 خرید و فروش عین نجس یعنی چیزهایی که ذاتاً نجس است بنابر احتیاط واجب ( مانند بول و غائط و خون) بنابراین، خرید و فروش کودهای نجس اشکال دارد، ولی استفاده از آن‌ها بی مانع است، اما خرید و فروش خون در عصر و زمان ما که برای نجات مجروحین و بیماران مورد استفاده قرار می گیرد جایز است و همچنین خرید و فروش سگ شکاری و نگهبان. 2 خرید و فروش اموال غصبی، مگر آن که صاحبش معامله را اجازه دهد. 3 خرید و فروش چیزهایی که منافع معمولی آن حرام است، مانند آلات موسیقی و قمار. 4 خرید و فروش چیزهایی که در بین مردم مال محسوب نمی شود هرچند برای شخص خاصی ارزش داشته باشد مانند بسیاری از حشرات. 5 معاملاتی که در آن ربا باشد. 6 فروختن اجناس تقلبی که خریدار از وضع آن خبر ندارد، مانند فروختن شیر مخلوط با آب یا روغنی که آن را با پیه یا چیز دیگری مخلوط کرده اند، این عمل را (غش) می گویند و یکی از گناهان کبیره است; از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود: (کسی که در معامله با مسلمانان غش کند، یا به آن‌ها ضرر برساند، یا تقلب و حیله نماید از ما نیست و هر کس با برادر مسلمانش غش کند خداوند برکت را از روزی او می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش وامی گذارد. 7 خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن; ولی احتیاط آن است که اگر پولی می خواهند بگیرند در مقابل اجازه برداشتن عضو از بدن شخص دهنده بوده باشد، نه در مقابل خود عضو و اصل این کار در صورتی جایز است که برای دهنده تولید خطر نکند. 8 اراضی موات با ثبت دادن ملک کسی نمی شود، و خرید و فروش آن جایز نیست، بلکه باید آن را احیاء کند یعنی آماده برای کشت و زرع نماید.
- در قرارداد شرکت می توانند شرط کنند که هر دوباهم خرید و فروش نمایند، یاهر کدام به تنهایی، یا فقط یکی از آنان معامله کند، در هر صورت باید مطابق قرارداد عمل کنند و اگر این مطلب را معین نکنند هیچ کدام بدون اجازه دیگری نمی تواند با آن سرمایه معامله کند.
- معامله سلف (یا پیش خرید) آن است که مشتری پول را بدهد که بعد از مدتی جنس را تحویل بگیرد و همین اندازه که بگوید این پول را می دهم که مثلاً بعد از شش ماه فلان مقدار جنس را بگیرم و فروشنده بگوید قبول کردم کافی است، حتی اگر صیغه ای نخوانند و خریدار به این قصد پول را بدهد و فروشنده بگیرد صحیح است.
- هنگام خواندن صیغه معامله باید دو طرف قصد انشاء داشته باشند یعنی مقصودشان از گفتن این دو جمله خرید و فروش باشد، همچنین در جایی که داد و ستد عملی جانشین صیغه لفظی می شود باید قصد انشاء وجود داشته باشد. ضمناً شخصیّتهای حقیقی و حقوقی هر دو مالک می شوند و می توانند طرف معامله واقع گردند، بنابراین هر موسّسه خیریّه یا انتفاعی که تأسیس گردد و دارای شخصیّت حقوقی شود، با اشخاص حقیقی از این نظر تفاوت نمی کند.
- کسی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر برخلاف قراردادی که با او کرده اند خرید و فروش کند و خسارتی پیش آید ضامن است، همچنین اگر قرارداد خاصی با او نگذاشته باشند و برخلاف معمول عمل کند ضامن می باشد.
- خرید و فروش رادیو و تلویزیون و سایر وسایلی که دارای منافع مباح و مشروع قابل ملاحظه است، جایز است، ولی هرگاه چیزی را که منافع حلال دارد به کسی بفروشند که آن را قطعاً در حرام مصرف می کند (مثلاً انگور را به کارخانه شراب سازی بفروشند)، معامله¬ی آن حرام است.
- هرگاه معامله باطلی انجام گیرد، مثلاً جنسی را که باید با وزن خرید و فروش کند بدون وزن معامله نماید، نه خریدار مالک جنس می شود و نه فروشنده مالک قیمت، ولی اگر هر دو قطع نظر از معامله راضی باشند که در مال یکدیگر تصرف کنند اشکالی ندارد وگرنه مثل مال غصبی است و باید آن‌ها را برگردانند و در صورتی که مال هر یک در دست دیگری تلف شود باید عوض آن را بدهد، چه بداند معامله باطل بوده و چه نداند.
- خرید و فروش مال غصبی نیز حرام و باطل است و فروشنده باید پول را به خریدار برگرداند، ولی خریدار حق ندارد آن مال غصبی را به غیر صاحبش بدهد و اگر صاحب آن را نمی شناسد باید به نظر حاکم شرع عمل کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] سفته پول نیست و معامله به خود آن واقع نمیشود بلکه پول، اسکناس است و معامله با آن واقع می‌شود و سفته، برات و قبض است و چکهای تضمینی که در ایران متداول است، مثل اسکناس، پول است و خرید و فروش نقدی و بدون مدّت آن به زیاد و کم مانعی ندارد.
- [امام خمینی] سفته پول نیست، و معامله به خود آن واقع نمیشود بلکه پول، اسکناس است و معامله به آن واقع می‌شود و سفته، برات و قبض است، و چکهای تضمینی که در ایران متداول است مثل اسکناس پول است و خرید و فروش نقدی و بدون مدت آن به زیاد و کم مانع ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشند، در صورتی که وزن یکی از آن‌ها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است، ولی سکّه طلای کنونی را که با وزن معامله نمیشود، میتوان با سکّه طلا با وزن بیشتر معامله کرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد، سکه دار باشند یا بی سکه، در صورتی که وزن یکی از آن‌ها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد ، سکّه دار باشد یا بی سکّه ، در صورتی که وزن یکی ازانها زیادتر از دیگری باشد ، معامله باطل است .
- [آیت الله سبحانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد، سکه دار باشند یا بی سکه، در صورتی که وزن یکی از آن‌ها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام و باطل است.
- [امام خمینی] اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشد، سکه دار باشند یا بی سکه، در صورتی که وزن یکی از آن‌ها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله جوادی آملی] .خرید و فروش رَبَوی, باطل و حرام است. ربا در داد و ستد به این صورت است: کالایی که با وزن یا پیمانه خرید و فروش می‌شود با همان جنس؛ لیکن با زیادی، معامله شود؛ خواه آن زیادی از کالا باشد یا پول و در صورتی که از کالا بود, از همان جنس باشد یا جنس دیگر؛ مثلاً خرید و فروش گندم، برنج، روغن، طلا، نقره، مس و... با همجنس خود با زیادی, حرام و باطل است؛ خواه یکی مرغوب و دیگری نامرغوب یا یکی سالم و دیگری عیبدار باشد، اگر طلای ساخته را با طلای نساخته معامله کند و هر دو با وزن داد و ستد شوند و زیادی گرفته شود, رباست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زکات طلا یا نقره در صورتی واجب می‌شود که آن را سکّه زده باشند و معامله با آن رواج داشته باشد و اگر سکّه آن از بین هم رفته باشد، باید زکات آن را هم بدهند، بنابراین طلا و نقره سکّهداری که زنها برای زینت بکار میبرند در صورتی که معامله با آن رایج باشد، یعنی باز معامله پول طلا و نقره با آن شود، زکات آن واجب است. ولی اگر معامله با آن رایج نباشد زکات واجب نیست ولی احتیاط مستحبّ در پرداخت زکات است.
- [آیت الله مظاهری] در احکام خرید و فروش گفته شد که دریازده مورد میتوان معامله را فسخ کرد، در تمام این یازده مورد صلح را نیز میتوان فسخ کرد مگر در مورد خیار مجلس و خیار حیوان و خیار تأخیر.