اقارب
به نسبت خانوادگی پدید آمده از راه نسب، سبب یا رضاع، خویشاوندی می گویند. این عنوان در بابهایی همچون نکاح و ارث به کار رفته است.
این که گفته می شود: (نفقه اقارب قضا ندارد.) شامل چه کسانی می شود؟ آیا شرط و شروطی دارد؟
منظور از اقارب پدر و مادر و فرزند است; و شرط و شروط خاصّی ندارد. ولی نفقه همسر در هر حال باید پرداخته شود.
منظور از اقارب پدر و مادر و فرزند است; و شرط و شروط خاصّی ندارد. ولی نفقه همسر در هر حال باید پرداخته شود.
پاسخ:
منظور از اقارب پدر و مادر و فرزند است; و شرط و شروط خاصّی ندارد. ولی نفقه همسر در هر حال باید پرداخته شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در مورد نفقه لطفا حکم موارد ذیل را بیان فرمایید. الف) نفقه زوجه حق است یا حکم؟ ب) آیا نفقه زوجه در ابتدای هر روز نسبت به همان روز قابل اسقاط است؟ ج) آیا نفقه زوجه نسبت به تمام زن مستقبل قابل اسقاط است؟ د) آیا شرط سقوط نفقه زوجه در ضمن عقد نکاح جایز است؟
- آیا اگر مرد در ازدواج دایم شرط عدم نفقه بکند و زن به لحاظ داشتن درآمد آن را با رغبت بپذیرد آیا شرط نافذ و معتبر است یا خیر در صورت منفی بودن پاسخ دلیل شرعی آن را بیان فرمایید؟
- آیا زن می تواند در ازدواج موقت شرط کند که شوهر نفقه او را بپردازد؟ در عقد خارج لازم دیگر چطور؟
- آیا شوهر دائمی در رابطه با قیمومت زوجه خود که دچار جنون ادواری، یا دائم شده، نسبت به پدر، جدّ پدری، مادر، و سایر اقارب زوجه، اولویّت دارد؟
- در رساله جنابعالی آمده: (اگر دختر عاقله بالغه رشیده نیاز به شوهر داشته باشد، و پدر او را از ازدواج با مردی که شرعاً و عرفاً کفو او است منع کند، اجازه پدر در این جا شرط نیست.) آیا منظور، ازدواج دائم است یا شامل موقّت هم می شود؟ اگر شامل ازدواج موقّت می شود، هم کفو بودن در آن به چه معنایی است؟
- در رساله جنابعالی آمده: (اگر دختر عاقله بالغه رشیده نیاز به شوهر داشته باشد، و پدر او را از ازدواج با مردی که شرعاً و عرفاً کفو او است منع کند، اجازه پدر در این جا شرط نیست.) آیا منظور، ازدواج دائم است یا شامل موقّت هم می شود؟ اگر شامل ازدواج موقّت می شود، هم کفو بودن در آن به چه معنایی است؟
- نفقه ولدالزّنا بر عهده کیست؟
- آیا شرط حداقل 6 ماه، فقط مربوط به طفلی است که صحیح و سالم و زنده به دنیا بیاید، یا شامل طفل مریض، ناقص، یا طفلی که مرده به دنیا آمده نیز می شود؟
- آیا شخص ثالث میتواند در ضمن عقد ازدواج، نفقه زوجه را تعهّد نماید تا هرگاه بین زن و شوهر راجع به نفقه اختلافی به وجود آمد، نفقه زوجه را پرداخت نماید؟ و در این صورت آیا نفقه از زوج ساقط می‌شود؟
- مرسوم است که بین ازدواج و زفاف، مادامی که زن به خانه شوهر نرفته است از زوج نفقه نمی گیرند، بنابراین اگر زوجه پس از مدّتی در مقام مطالبه نفقه آن زمان برآید، آیا حقّ نفقه دارد در صورتی که تمکین تام ننموده است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شرط ضمن نیّت اعتکاف به چه معنا است و چه شروطی را انسان می تواند در آن نیت کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زوجه ناشزه باشد و تقاضای طلاق نماید، آیا نفقه ی ایام عده شامل وی خواهد شد؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه خریدار و فروشنده، قبل از انجام معامله شروطی را متعهد شوند، آیا شروط ضمن این تعهد، حکم شرط ضمن العقد را دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا میتوان در عقد موقت، شرط نفقه را به صورت شرط نتیجه بیان نمود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی کسی را میکشد و خودش فرار می‌کند بعد أقارب مقتول شکایت میکنند و أقارب قاتل را حکومت طلب می‌کند و در نتیجه اقارب قاتل مالی را متضرّر میشوند و بعد شخص قاتل پیدا می‌شود آیا أقارب قاتل میتوانند مال خود را از قاتل بگیرند؟
- [آیت الله سیستانی] اگر ضمن عقد منقطع، شرط نفقه شده باشد آیا این شرط صحیح است و بر فرض صحت تاییدیّه نفقه از ناحیه زوج وتحقق تخلف شرط آیا زوجه می تواند تقاضای انحلال نکاح را بنماید؟
- [آیت الله بهجت] در عقد ازدواج موقّت، آیا شرط نفقه نافذ است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا شرط عدم پرداخت نفقه در زمان عقد یا بعد از آن صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] آیا شوهر ضمن عقد ازدواج می تواند عدم انفاق را، به معنی اسقاط حقّ نفقه شرط کند؟
- [سایر] آیا خانمی که شاغل است و خودش درآمد دارد، باید هزینههای رفت و آمد به محل کارش را خود بپردازد یا شوهرش؟ آیا نفقه شامل این موضوع هم می‌شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- آنچه در بالا درباره نجس بودن کافر گفته شد، تمام اجزای بدن او حتی مو و ناخن را شامل می شود.
- نمازهای روزانه که زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد، ولی روزه واجب را باید قضا کند.
- زن مستحاضه می تواند نماز قضا بخواند، ولی برای هر نماز بنابر احتیاط واجب باید یک وضو بگیرد، ولی برای خواندن نوافل روزانه، همان وضوی نماز واجب کافی است و همچنین برای تمام نماز شب یک وضو کفایت می کند، به شرط این که پشت سر هم به جا آورد.
- هرگاه نماز انسان در سفر قضا شود باید قضای آن را شکسته بخواند (خواه در سفر قضا کند یا در وطن) و بعکس اگر در وطن نمازش قضا شود باید قضای آن را تمام بخواند (خواه در سفر قضا کند یا در وطن).
- اگر امام جماعت نماز قضا می خواند می شود به او اقتدا کرد ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا کند اقتدا به او اشکال دارد.
- کسی که می تواند با قرض کردن حج به جا آورد، مستطیع نمی باشد و حج بر او واجب نیست; ولی اگر چند نفر مخارج حج کسی و نفقه عیال او را بپردازند حج بر او واجب می شود.
- کسی که نماز قضا بر ذمه دارد می تواند نماز مستحبی بخواند و خواندن نماز قضا قبل از نماز یومیه یا بعد از آن مانعی ندارد.
- کسی که اجیر برای قضای نماز و روزه می شود اگر طرز مخصوصی را با او شرط کنند (مثلاً بگویند نماز را باید در مسجد یا در فلان ساعت بخواند) باید به شرط عمل کند، اما اگر شرط خاصی با او نکنند مطابق تکلیف خود و طبق معمول انجام دهد و در مستحبات نیز آنچه معمول است به جا می آورد و بیش از آن لازم نیست مگر شرط کنند، خواندن نماز آیات نیز تا شرط نکنند لازم نیست.
- عدول از نماز قضا به نماز ادا و از نماز مستحب به نماز واجب، جایز نیست، ولی عدول از نماز ادا به قضا جایز است و اگر نماز قضا، قضای همان روز باشد احتیاط واجب این است که عدول کند و بعد از فراغت از نماز قضا، نماز ادا را بخواند، البته این در صورتی است که جای عدول باقی باشد، مثلاً در صورتی می تواند نیت را به قضای صبح برگرداند که داخل رکعت سوم از نماز ظهر نشده باشد.
- کسی که نماز قضا برعهده دارد باید درخواندن آن کوتاهی نکند، ولی واجب نیست آن را فوراً به جا آورد، مگر آنکه یک یا دو نماز قبل از آن قضا شده باشد که احتیاط واجب این است که پیش از نماز همان روز آن را قضا کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] نفقه خود انسان بر نفقه زوجه مقدّم است و نفقه زوجه بر نفقه خویشانِ واجبالنّفقه مقدّم میباشد و در خویشان واجبالنّفقه نیز، نفقه فرد نزدیکتر بر فرد دورتر اولویّت دارد؛ مثلاً نفقه پدر بر نفقه جدّ یا نفقه اولاد بر نفقه اولادِ اولاد مقدّم میباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان کسی را اجیر نماید و شرط کند که مخارج او را بدهد و به شرط خود وفا کند باید فطره او را هم بدهد ولی چنانچه شرط کند که مقدار مخارج او را بدهد مثلا پولی برای مخارجش بدهد و به عنوان نفقه نباشد چه به عنوان مزد کارش باشد یا به عنوان دیگری واجب نیست فطره او را بدهد
- [آیت الله مظاهری] وکالت عقد جایز است و هر یک از دو طرف میتواند آن را به هم بزند مگر اینکه در ضمن عقد لازمی، شرط شده باشد، مثلاً در ضمن عقد نکاح شرط کنند که زن وکیل باشد که اگر مرد نفقه نداد زن از طرف شوهر خود را طلاق دهد، که در این صورت شوهر حقّ ندارد او را عزل نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر یک سجده و تشهّد را فراموش کند، هر کدام را اوّل قضا کند صحیح است و ترتیب در قضای آنها شرط نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، میتواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی نتواند نفقه کسانی را که نفقه آنان بر وی واجب است بدهد و یا کمتر از حدّ مورد نیاز آنان را بتواند بدهد، چنانچه زکات بر وی واجب شود و آنان نیز از مستحقین زکات باشند، میتواند نفقه آنان یا کسری آن را از زکات مال خود بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] به کسانی که نفقه آنان بر شخص دیگری واجب است، اگر فقیر باشند میتوان زکات داد، هرچند کسی که نفقه آنها بر او واجب است، خرجی آنها را بدهد؛ ولی به زنی که همسرش نفقه او را میپردازد، هرچند فقیر باشد، نمیتوان زکات داد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخص متمکّن از دادنِ نفقه واجب النّفقه خودداری نماید، حاکم شرع او را مجبور می‌کند تا نفقه او را بدهد و اگر ممکن نشد، حاکم شرع از مال او برداشته و هزینه زندگی آنان را تأمین می‌کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر برای میتی می خواهند نماز قضا بدهند و ورثه علم به ترتیب نمازهای فوت شده داشته باشند بنابر احتیاط لازم است ترتیب رعایت شود، و بنابراین صحیح نیست برای میت چند نفر را در یک وقت برای نماز اجیر نمود و لازم است برای هریک از آنها وقتی را معین نمود و اگر ترتیب قضا شدن را نمی دانند این شرط لازم نیست.
- [آیت الله سبحانی] نماز قضا را با جماعت می شود خواند، به شرط این که نماز قضاء بر ذمّه امام قطعی باشد چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد.