اعتراض
اظهار نارضایتی و مخالفت کردن را اعتراض گویند. موارد جواز و عدم جواز اعتراض در سراسر فقه به مناسبت مطرح و احکام آن ذکر شده است.
بعد از مرگ پدر، چون او وصیتی نکرده ، پسران، زمین را بین خود تقسیم کردند و خواهر نیز اعتراضی نداشتند. اگر خواهر فوت کرده باشند و فرزندان آنها اعتراض داشته باشند حکم چیست؟
در صورتی که خواهران صریحا رضایت نداده باشند فرزندان آنها حق مطالبه دارند.
در صورتی که خواهران صریحا رضایت نداده باشند فرزندان آنها حق مطالبه دارند.
عنوان سوال:
بعد از مرگ پدر، چون او وصیتی نکرده ، پسران، زمین را بین خود تقسیم کردند و خواهر نیز اعتراضی نداشتند. اگر خواهر فوت کرده باشند و فرزندان آنها اعتراض داشته باشند حکم چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد اما فرزندان آنها زنده باشند تقسیم ارث چگونه خواهد بود؟
- شخصی فوت نموده و ورثه حین الفوت وی عبارتند از (سه خواهر ابوینی (پدر و مادری) جدّه پدری، و جدّ مادری) میزان دقیق سهم الارث ورّاث یاد شده چه میزان بوده، و چگونه بین آنها تقسیم می شود؟
- زن و شوهری چند فرزند دارند. یکی از فرزندان آنها، که مجرّد است، فوت می کند و از او اموالی باقی می ماند، پدر این متوفّی نیز قبل از تقسیم ارث فرزند فوت می کند. اگر پدر این فرزند دارای والدین باشد، آیا سهم الارثی که از فرزند خود دارد به والدینش می رسد؟
- آیا وصیّت به تقسیم ارث قبل از فوت جایز است؟ مثل این که زید وصیّت کند که پس از فوتش،فلان باغش مال فلان پسرش، و فلان خانه اش مال فلان دخترش باشد. آیا چنین وصیّتی نافذ است؟
- آیا وصیّت به تقسیم ارث قبل از فوت جایز است؟ مثل این که زید وصیّت کند که پس از فوتش، فلان باغش مال فلان پسرش، و فلان خانه اش مال فلان دخترش باشد. آیا چنین وصیّتی نافذ است؟
- زنی قبل از پدر خود فوت می کند. پدر در زمان حیات خود وصیت می کند که به دخترش همچون سایر ورثه ارث برسد. لطفا بفرمایید نحوه تقسیم ارث بین ورثه آن زن چگونه است؟
- یک نفر با سه بچه اش در یک شب، در اثر گازگرفتگی زغال فوت کرده اند و معلوم نیست کدام مقدّم و کدام مؤخّر فوت کرده اند، قابل توجّه این که بچه ها مالی ندارند و وارث پدر فعلا یک زن و پدر و مادر او می باشند، کیفیّت تقسیم ارث را بیان فرمایید؟
- پدر یا مادری برای حج ثبت نام کرده و قبل از فرا رسیدن نوبت، فوت نموده، و نسبت به انجام حجّ خویش وصیّتی نکرده است. با وافق ورثه یکی از فرزندان برای انجام حجّ نیابتی انتخاب می شود، در حالی که این فرزند تمام شرایط استطاعت، غیر از استطاعت طریقی، را دارد (یعنی ثبت نام نکرده، و باید از فیش پدر یا مادر استفاده کند) لطفاً بفرمائید: الف) این فرزند برای خود حج بجا آورد، یا برای آنها؟ ب) چنانچه تخلّف کند و بدون هماهنگی با ورثه به نیّت خود حج بجا آورد، آیا حجّ او صحیح است؟
- شخصی فوت کرده و دارای چند وارث صغیر است، خواهر این میّت ادعا می کند که فلان زمین میّت ملک من است ولی ورثه میّت سندی مبنی بر این که خواهر، آن زمین را به برادرش هبه کرده است ارائه می دهند ولی خواهر این هبه نامه را نمی پذیرد و حاضر به قسم خوردن شده است، آیا از جانب صغیر طرف مقابل را می توان قسم داد؟
- اگر در زمین مشاعی مانند زمین ارث بعد از تقسیم، در سهم یکی از شرکا گنج پیدا شود گنج متعلق به مالک همان زمین است یا متعلق به همه؟ اگر احتمال داشته باشد که پدر یا پدر بزرگ آن را پنهان کرده اند و یا از وجود آن مطلع بوده اند چطور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] مردی زمین کشاورزی خود را به همسرش هبه نموده (اتّفاقازن پیش از شوهر فوت کرده) و قبل از فوت وصیّت نموده، زمین بعد از فوت من بین فرزندان دختر تقسیم شود ولی شوهر این زمین را بعد از فوت او وقف نموده و نگذاشته وصیّ به وصیّت عمل نماید، آیا وقف چه صورتی دارد و وصیّ از نظر حکم شرعی چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در بعضی مناطق مرسوم است که پدر زمینهای خود را بین پسرانش تقسیم میکند و هر یکی از پسران حصه خود را تصرف میکند و از طرفی پدر هیچ گونه اظهاری نسبت به تملیک و یا هبه و ی اباحه در تصرف نمیکند، آی این تقسیم موجب ملکیت است؟ یا آنکه زمین در ملک پدر باقی است؟ و اباحه در تصرف است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی فوت کرده، یک برادر ابوینی دارد و یک خواهر ابی، تقسیم ارث چگونه است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] یکی از اقوام فوت کرده که من هم شرعاً وارث او محسوب می شدم و بقیه وراث بدون حضور من اموال را تقسیم کرده اند و من نسبت به تقسیم اعتراض دارم. آیا تقسیم بدون حضور من صحیح بوده یا من حق اعتراض دارم؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی از دنیا رفته و بجز یک خواهر مادری و چند خواهر زاده پدر و مادری وارثی ندارد. البتّه متذکّر میشود که این مرحوم ارث پدری را تنها تصاحب نموده و در قید حیات، ارث خواهر خود را نداده است و همین خواهر چند سال قبل فوت نموده است، آیا فرزندان خواهر فوت شده میتوانند از ترکّه متوفّی، حقِّ مادرشان را مطالبه نمایند و در صورت داشتن حق، سهم آنان چقدر می‌باشد؟
- [سایر] پسری در تصادف فوت کرده و ورثه بجا مانده او، مادر بزرگ پدری مرحوم و یک خواهر از پدر یکی و از طرف مادر جداست. تقسیم دیه و دارایی این شخص چگونه می باشد؟
- [آیت الله اردبیلی] مادر من در حالی فوت شده که پدر و مادرشان در قید حیات هستند. از آنجایی که پدرمان نیز زندهاند و ما 2 خواهر و2 برادریم واز مادرم 1 خانه به ارث مانده، تقسیم این ارث به چه صورت است؟
- [آیت الله بهجت] اگر پدر و مادر وصیّت کنند که دختران و پسران یکسان و مساوی هم ارثیّه را تقسیم کنند، آیا عمل به این وصیّت صحیح است؟
- [سایر] خانواده ما دارای 3 پسر و 2 دختر است. پدر دارای یک قطعه زمین بود که در زمان حیاتش به سه قسمت تقسیم شده بود و با رضایت خودش دو قسمت از آن سه قسمت توسط دو نفر از پسران ایشان ساخته شد و در آن زندگی میکردند.ترتیب انتقال قانونی سند و انتقال مالکیت در زمان خود پدر آغاز شد و تا مراحل تفکیک سند پیش رفت ولی به خاطر پرداخت مالیات ها و عوارض شهرداری و زیاد بودن مبالغ برای خانواده ها ، کارهای قانونی سند زدن در همان زمان حیات پدر متوقف ماند.منظور این است که پدر آن دو قطعه زمین ساخته شده را با رضایت خودش و در زمان حیاتش به دو پسر داده است.میخواهم بدانم که آیا در تقسیم میراث متوفی قیمت هر سه قطعه زمین باید محاسبه شود یا فقط همان یک قسمت باقیمانده باید طبق شرع بین دختران و پسران تقسیم شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] ارث پدر و مادر پس از فوت بین دختر و پسر چگونه تقسیم میشود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- با وجود برادر و خواهر پدر و مادری، برادر و خواهر پدری فقط که از مادر با میت جدا است ارث نمی برد، ولی اگر برادر وخواهر پدر ومادری ندارد چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدری دارد تمام مال به او می رسد و اگر چند برادر یا چند خواهر پدری دارد مال بطور مساوی درمیان آنها تقسیم می شود و اگر هم برادر و هم خواهر پدری دارد هر برادر دو برابر خواهر می برد.
- هرگاه وارث فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میت جداست تمام مال به او می رسد و اگر چند برادر مادری، یا چند خواهر مادری، یا چند برادر و خواهر مادری باشند، درهرصورت مال بطور مساوی میان آنها تقسیم می شود.
- هرگاه وارث میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشند، مال را پنج قسمت می کنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را می برد، مگر این که میت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدری داشته باشد، در این صورت مال را شش قسمت می کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت می برد و یک قسمت باقی مانده را پدر و دختر در میان خود تقسیم می کنند و احتیاط آن است که آن دو در این تقسیم باهم صلح کنند.
- اگر وارث، برادر و خواهر پدر و مادری و برادر و خواهر پدری و یک برادر و یک خواهر مادری باشند برادر و خواهر پدری ارث نمی برند و مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت آن را به برادر یا خواهر مادری، بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند و هر برادر دو برابر خواهر می برد اما اگر بیش از یک برادر یا یک خواهر مادری دارد مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری بطور مساوی میان خودشان تقسیم می کنند و دو قسمت را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.
- در صورتی که میت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم آنان به اولادشان می رسد، سهم برادر زاده و خواهرزاده مادری بطور مساوی بین آنها تقسیم می شود و سهم برادرزاده و خواهرزاده پدری یا پدر و مادری چنان تقسیم می شود که پسر دو برابر دختر می برد، ولی اگر برادرزاده پدری، یا پدر و مادری، همه از یک برادر باشند احتیاط آن است که در مقدار تفاوت میان پسر و دختر، باهم مصالحه کنند.
- اگر وارث، جد یا جده مادری (یا هر دو) با برادران مادری باشد، جد در حکم یک برادر و جده در حکم یک خواهر است و مال را در میان خود بطور مساوی تقسیم می کنند و اگر وارث، جد و جده پدری (یا پدر و مادری) با برادران پدری (یا پدری و مادری) باشند جد، حکم یک برادر و جده، حکم یک خواهر را دارد و ارث را در میان خود چنان تقسیم می کنند که سهم هر مرد دو برابر سهم زن شود.
- بر پسر بزرگتر (یعنی بزرگترین پسری که بعد از مرگ آنها در حال حیات است) واجب است که نماز و روزه هایی که از پدر یا مادرش فوت شده و از روی نافرمانی نبوده و توانایی بر قضا داشته، بعد از مرگ آنها به جا آورد، بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد بنابر احتیاط مستحب باید به همین طور عمل کند، همچنین روزه ای را که در سفر نگرفته هرچند توانایی قضای آن را پیدا نکرده¬اند احتیاط آن است که پسر بزرگتر قضا نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت فقط پدر یا مادر و یک یا چند پسر باشند، 16 مال را پدر یا مادر و 56 باقی مانده را پسر یا پسران میبرند که اگر چند پسر باشند، آن را به طور مساوی تقسیم میکنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث میت همسر و خواهر و برادر متوفی باشند: همسر میت اگر زن او باشد 41 واگر شوهر او باشد 21 ارث می برد و بقیه مال طبق تفصیل زیر بین خواهر و برادر میت تقسیم می شود: الف اگر همه خواهر و برادر پدری یا پدر و مادری باشند به گونه ای تقسیم می شود که سهم هر برادر دو برابر هر خواهر بشود. ب اگر همه خواهر و برادر مادری باشند بقیه مال بین آنها بالسویه تقسیم می شود. ج اگر بعضی خواهر و برادر مادری و بعضی خواهر و برادر پدر و مادری باشند اگر برادر یا خواهر مادری یک نفر باشد سهم او 61 و اگر چند نفر باشند سهم آنها 31 اصل مال می شود که بین آنها بالسویه تقسیم می شود و بقیه بین خواهر و برادر پدر و مادری طبق مسأله 2897 تقسیم می شود. د اگر بعضی خواهر و برادر مادری و بعضی پدری و بعضی پدری و مادری باشند همانطور که قبلا گذشت برادر و خواهر پدری ارث نمی برند و بقیه مال طبق فرض ج مسأله 2897 بین خواهر وبرادرهای دیگر تقسیم می شود. ه اگر بعضی برادر و خواهر پدری و بعضی مادری باشند خواهر و برادر پدری احکام خواهر و برادر پدر و مادری را پیدا می کنند و طبق فرض ج مسأله 2897 بقیه مال بین آنها تقسیم می شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت زن یا شوهر و برادر یا خواهر مادری به همراه برادر یا خواهر پدری یا پدر و مادری باشند، به خاطر ارث بردن زن یا شوهر، از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمیشود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم میشود، مثلاً اگر وارث میّت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشند، نصف مال به شوهر میرسد و 13 آن را به برادر و خواهر مادری میدهند و آنچه میماند سهم برادر و خواهر پدر و مادری است، بنابراین 36 سهم شوهر و 26 سهم برادر و خواهر مادریست که به طور مساوی تقسیم میکنند و16 سهم برادر و خواهر پدر و مادریست که آن را طوری تقسیم میکنند که هر برادری دو برابر خواهر ببرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث برادر و خواهر پدر و مادری و برادر و خواهر پدری و برادر و خواهر مادری داشته باشد: همانطور که در مساله قبل ذکر شد برادر وخواهر پدری ارث نمی برند و ارث تنها به برادر وخواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری به تفصیل زیر می رسد: الف اگر تنها یک برادر یا خواهر مادری داشته باشد 61 مال میت به او میرسد و بقیه مال به خواهر و برادر پدری و مادری می رسد که طبق مسأله 2897 بین آنها تقسیم می شود (حتی اگر یک نفر هم باشد بقیه مال به او می رسد). ب اگر چند برادر یا چند خواهر یا چند خواهر و برادر مادری داشته باشد سهم آنها31 می شود که بین انها بالسویه تقسیم می شود و بقیه مال به خواهر و برادر پدر و مادری می رسد که طبق مسأله 2897 بین آنها تقسیم می شود (حتی اگر یک نفر هم باشد بقیه مال به او می رسد).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری نداشته باشد ولی برادر و خواهر پدری و برادر و خواهر مادری داشته باشد برادر و خواهر پدری جایگزین برادر و خواهر پدر و مادری شده و طبق تفصیلی که در مساله قبل بیان شد از میت ارث می برند یعنی61 یا31 مال به برادر و خواهر مادری می رسد و بقیه بین برادر و خواهر پدری تقسیم می شود که هر برادر دو برابر سهم هر خواهر می برد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] طبقه دوم عبارتند از جد و جده و برادر و خواهر و فرزندان آنها که به تفصیل عبارتند از: الف پدر پدر متوفی (جد پدری ). ب پدر مادر متوفی (جد مادری ). ج مادر پدر متوفی (جده پدری ). د مادر مادر متوفی (جده مادری ). ه برادر و خواهر متوفی که پدر و مادر آنها با پدر و مادر متوفی یکی باشد (برادر پدری و مادری). و برادر و خواهر متوفی که تنها پدر آنها با پدر متوفی یکی باشد (برادر پدری). ز برادر و خواهر متوفی که تنها مادر آنها با مادر متوفی یکی باشد (برادر مادری). ح فرزندان برادر و خواهر میت که در صورت نبودن برادر و خواهر میت از او ارث می برند.
- [آیت الله بهجت] اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری دارد، برادر و خواهر پدری که از مادر با میت جداست ارث نمی برند، و اگر برادر و خواهر پدر و مادری ندارد، چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدری داشته باشد همه مال به او می رسد، و اگر چند برادر یا چند خواهر پدری داشته باشد، مال به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود؛ و اگر هم برادر و هم خواهر پدری داشته باشد، هر برادری دو برابر خواهر می برد.
- [آیت الله بهجت] اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری، و برادر و خواهر پدری، و برادر و خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان تقسیم می کنند و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند و هر برادری دو برابر خواهر می برد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث میت چند برادر یا خواهر پدری یا مادری یا پدر و مادری باشند مال میت بین آنها بالسویه تقسیم می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث شوهر و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم شوهر 41 می شود و به هر یک از پدر و مادر 61 می رسد وبقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.