اعتراض
اظهار نارضایتی و مخالفت کردن را اعتراض گویند. موارد جواز و عدم جواز اعتراض در سراسر فقه به مناسبت مطرح و احکام آن ذکر شده است.
یکی از اقوام فوت کرده که من هم شرعاً وارث او محسوب می شدم و بقیه وراث بدون حضور من اموال را تقسیم کرده اند و من نسبت به تقسیم اعتراض دارم. آیا تقسیم بدون حضور من صحیح بوده یا من حق اعتراض دارم؟
تقسیم باید با رضایت و حضور همه شرکا انجام شود. مگر اینکه بعضی از شرکاء غایب باشند یا از حضور امتناع ورزند. که در این صورت بقیه با مراجعه به حاکم شرع و مراجع ذی صلاح و با نظر او اموال را تقسیم می کنند. که در این صورت حق اعتراض ندارد.
تقسیم باید با رضایت و حضور همه شرکا انجام شود. مگر اینکه بعضی از شرکاء غایب باشند یا از حضور امتناع ورزند. که در این صورت بقیه با مراجعه به حاکم شرع و مراجع ذی صلاح و با نظر او اموال را تقسیم می کنند. که در این صورت حق اعتراض ندارد.
عنوان سوال:
یکی از اقوام فوت کرده که من هم شرعاً وارث او محسوب می شدم و بقیه وراث بدون حضور من اموال را تقسیم کرده اند و من نسبت به تقسیم اعتراض دارم. آیا تقسیم بدون حضور من صحیح بوده یا من حق اعتراض دارم؟
پاسخ:
تقسیم باید با رضایت و حضور همه شرکا انجام شود. مگر اینکه بعضی از شرکاء غایب باشند یا از حضور امتناع ورزند. که در این صورت بقیه با مراجعه به حاکم شرع و مراجع ذی صلاح و با نظر او اموال را تقسیم می کنند. که در این صورت حق اعتراض ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر زن و شوهر مجتمعاً جنین را اسقاط کنند، آیا دیه تنصیف شده و یا اینکه به بقیه وارث می رسد؟ و آیا دیه را در هرحال باید بدهند و یا در صورت طلب ورّاث و یا حاکم؟
- خانمی فوت کرده، و مقداری اثاثیه و هدایایی که اقوام و فامیل به آن‌ها داده اند باقیمانده است، لطفاً بفرمایید چه چیزهایی ارث خانم محسوب می شود؟ و چه چیزهایی متعلق به شوهر وی می باشد؟
- ارثی بیش از ده سال است میان ورثه تقسیم شده و همه ورّاث در آن تصرف کرده اند، حال یکی از ورثه مدعی است که باید اموال موروثی دوباره از نو تقسیم شود. آیا چنین ادعایی وجه شرعی دارد یا خیر؟
- متوفیه دختر عمه پدر وارث می باشد، ارث بین وراث به چه نحو تقسیم می گردد. توضیح اینکه ورثه منحصر در شش نفر می باشد، که سه نفر دختر و سه نفر پسر، هستند، آیا ارث بین ایشان بالسویه تقسیم می گرد یا با اختلاف پسر دو برابر دختر؟
- شخصی فوت کرده است و چند پسر کوچکتر او می گویند که غیر از خانه، بقیه اموال به ما تملق دارد. چون پدر قبل از فوت، به مادر و یکی از برادران گفته که اموال برای اینها باشد و 500 هزار تومان برای مادر، آیا با نبود وصیت نامه، قول این ورثه قابل قبول است؟
- خانمی مدعی است که در منزل شوهر خدمت و کار زیادی انجام داده است، و اکنون شوهرش فوت شده و بنا است اموال او را تقسیم کنند، آیا حق دارد اجرت کارهای خود را مطالبه کند؟
- پیر زنی در حال حیات پول نقدی نداشته و ملکی داشت که مستطیع محسوب می گردید. ولی ملکش نیز کاملاً در اختیارش نبود تا بفروشد و نقد کند و حج واجب را ادا کند. پسر کوچکش با پول خودش برای مادر ودیعه واریز کرده. حالا مادر فوت کرده است. آیا این ودیعه به پسرش که واریز کرده تعلق دارد، یا ماترک محسوب می شود و وراث دیگر هم در این وجه سهیم اند؟
- شخصی وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصی برسانند و ملکی را برای این منظور معین کرده و پس از مدتی از دنیا رفته است. اکنون ملکی را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه می باشد. مستدعی است بفرمایید وظیفه چیست؟
- شخصی که اموال خود را تخمیس نکرده و عازم سفر عمره است، آیا می تواند فقط مخارج عمره را تخمیس کند و بدون تخمیس بقیه اموال به عمره برود؟ و آیا عمره وی بدین صورت صحیح است؟ و در صورت عدم صحت، آیا راه حلی برای این موارد وجود دارد؟
- شخصی فوت می کند که چیزی ندارد. و وارثی هم ندارد مگر همسرش. ولی مقداری قرض دارد، و همچنین مهر زنش را نپرداخته است. این شخص سهم الارث پدری دارد که هنوز تقسیم نشده است و حدود چهارصد تومان می شود که مادرش با رضایت بقیه وارثین در خانه موروثی پدری ساکن است، آیا می شود خانه را از مادر گرفته و تقسیم کرده و دین و مهر زوجه متوفی را پرداخت؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر بین چند وارث، یک، یا دو نفر صغیر و بقیه کبیر باشند، تصرف در این اموال موروثی و تقسیم آن ها چگونه صحیح می باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدری فوت نماید و قبل از تقسیم اموال ایشان بین ورثه بعضی از ورّاث هم فوت نمایند آیا به وارثان ورثه فوت شده ارث پدر میرسد یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] با وجود وارثین صغیر آیا میشود اموال متوفّی را بین دیگر ورّاث باقیمانده تقسیم کرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا حقوق بازنشستگی متوفّی ارثیه محسوب می شود و در بین وراث طبق (ما فرض الله) تقسیم می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به علّت نداشتن فرزند دختر بچّه شیرخوارهای را از بهزیستی گرفته و بزرگ کرده و وصیّت کرده که تمام اموال من بعد از من متعلّق به همین دختر میباشد در ضمن این شخص همسر و برادر و خواهر دارد آیا شرعاتمام اموال مال همین دختر است یا یک سوّم بقیّه متعلّق به ورّاث میباشد حال اگر این شخص تمام اموال خود را با همین دختر با ده هزار تومان مصالحه کند و فوت کند آیا اموال متعلّق به این دختر است و بقیّه ورّاث ارث نمیبرند و راه شرعی برای انتقال اموال به این دختر چیست؟
- [سایر] آیا کارگری که فوت می کند کارفرما نسبت به پرداخت سنوات خدمت به وراث شخص متوفی تکلیف دارد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی فوت کرده است و حقوق بازنشستگی او بطور ماهانه مرتب دریافت و میان وراث تقسیم می شود، حالا اگر یکی از وراث سهم الارث خود را جمع کند و سال بر آن بگذرد متعلق خمس خواهد بود؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی فوت کرده است و حقوق بازنشستگی او بطور ماهانه مرتب دریافت و میان وراث تقسیم می شود، حالا اگر یکی از وراث سهم الارث خود را جمع کند و سال بر آن بگذرد متعلق خمس خواهد بود؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی در زمان حیات خود به دلیل نداشتن فرزند، اموال خود را به فرد مورد اعتمادش واگذار نمود و از خود خلع ید کرده تا در امور عام المنفعه مصرف گردد، پس از وفات آن شخص، وراث نسبت به اجرای وصیت نامه موافقت کتبی نموده و آن را تنفیذ کردهاند ولی پس از مدتی با تحریکات عدهای نسبت به تنفیذ و تأیید وصیت نامه اظهار ندامت کردهاند، آیا شرعاً ندامت وراث نافذ بوده و از اجرای وصیت توسط وصی مانع میگردد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] احتراما خواهشمند است در خصوص این مطلب که گفته می شود پس از فوت مادر زیور آلات (طلا وجواهرات ) ایشان متعلق به دختر متوفی می باشد از نظر فقهی و شرعی اعلام نظر فرمائید که آیا این مورد صحیح است و یا باید مطابق سایر موارد ترکه بین وراث به نسبت دختر بر و پسر بر تقسیم شود ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وارث میت پدر یا مادر و چند دختر باشند تمام مال متوفی رابه 5 قسمت تقسیم می کنند و یک قسمت آنرا به پدر یا مادر می دهند و بقیه آنرا بین دخترها بالسویه تقسیم می کنند.
- اکر وارث متوفی فقط چند عمه یا چند عمو باشند اموال متوفی بین آنان بالسویه تقسیم می شود و در این فرض فرقی نمی کند که همه پدری باشند یا مادری یا پدر و مادری.
- اگر مردی که فرزند ندارد بمیرد و فرزند نداشته باشد 41 اموال او به زن او و بقیه اموال او به ورثه دیگر می رسد که طبق مسائل سابق بین آنان تقسیم می شود و اگر میت فرزند داشته باشد سهم زن 81 اموال او می شود.
- اگر وارث پدر یا مادر و چند پسر ودختر باشند سهم پدر یا مادر 61 می شود و بقیه مال بین بچه ها بگونه ای تقسیم میشود که هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد.
- اگر وارث زن و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم زن 81 و سهم پدر و مادر هر یک 61 می شود و بقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.
- اگر وارث همسر و چند عمو و عمه باشند همسر اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 ارث می برد و بقیه مال به ترتیبی که در مسائل قبل گفته شد بین عمو و عمه تقسیم می شود.
- اگر همسر میت با چند دایی و خاله وارث باشند: همسر اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 مال به او می رسد و بقیه مال طبق مسائل گذشته بین دایی و خاله تقسیم می شود.
- اگر وارث میت پدر و مادر و چند دختر یا چند پسر باشند. سهم مادر 61 و سهم پدر هم 61 و بقیه مال بین پسرها یا دخترها بالسویه تقسیم می شود.
- افراد به دو واسطه از متوفی ارث می برند: الف: نسبی ب: سببی. الف: وارث نسبی یعنی کسانی که با متوفی نسبت فامیلی دارند و به سه دسته عمده تقسیم می شوند که هر دسته را یک طبقه می‌گویند وتا یک نفر از طبقه اول باشد افراد طبقه دوم ارث نمیرند. ب وارث سببی یعنی کسانی که به سبب ازدواج ارث می برند و در کنار وراث نسبی و همراه آن‌ها ارث می برند و تفصیل آن بعداً بیان می شود. ارث طبقه اول
- اگر وارث اجداد و همسر میت باشد: الف اگر وارث جد و جده پدری و همسر باشند: اگر همسر شوهر باشد سهم او 21 می شود و نصف دیگر به ترتیبی که در قسمت الف مساله قبل بیان شد بین جد و جده تقسیم می شود. اگر همسر زن باشد سهم او 41 می شود و بقیه مال به ترتیبی که در قسمت الف مساله قبل بیان شد بین جدو جده تقسیم میشود. ب اگر وارث همسر و جد و جده مادری باشد: همسر اگر زن باشد 41 واگر شوهر باشد 21 می برد و بقیه مال به ترتیبی که در مسأله2892 قسمت ب بیان شد بین جد و جده مادری به صورت مساوی تقسیم می شود. ج اگر وارث همسر و جد و جده پدری و جد و جده مادری یا یکی از اینها باشد: همسر اگر زن باشد 41 و اگر شوهر باشد 21 سهم او می شود و 31 اصل مال هم به جد و جده مادری می رسد و بین آن‌ها بالسویه تقسیم می شود و بقیه مال بین جد و جده پدری همانطور که درقسمت ج مسأله 2892 بیان شد تقسیم می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وارث میت فقط دائی و خاله پدری و دائی و خاله مادری و دائی و خاله پدر و مادری باشد؛ دائی و خاله پدری ارث نمی برند. و بعید نیست که بقیه در تقسیم آن باهم مساوی باشند.
- [آیت الله خوئی] اگر وارث میت فقط یک یا چند دایی، و خالة مادری و دایی و خالة پدر و مادری، و دایی و خاله پدری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمیبرد، و بعید نیست بقیه در تقسیم با همدیگر مساوی باشند.
- [آیت الله بهجت] اگر وراث میت فقط پدر یا مادر، با پسر و دختر باشد، مال را به شش قسمت مساوی تقسیم می کنند، یک قسمت آن را، پدر یا مادر می برد و بقیه را طوری قسمت می کنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقف کننده باید بالغ و عاقل و دارای قصد و اختیار باشد و شرعاً حق تصرف در اموال خود را داشته باشد، بنابراین انسان سفیه یا بدهکاری که حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع کرده اگر چیزی از اموال خود را وقف کند صحیح نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث فقط دایی و خاله پدری و دایی و خاله مادری و دایی و خاله پدر و مادری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برند و باید مال را سه قسمت کنند، یک سهم آن را دایی و خاله مادری به طور مساوی تقسیم می کنند و بقیه به دایی و خاله پدر و مادری می رسد، آن‌ها هم بطور مساوی میان خود تقسیم می کنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت یک یا چند دایی یا خاله (همه دایی یا همه خاله یا برخی دایی و برخی خاله) به همراه یک یا چند عمو یا عمّه باشند، سهم داییها یا خالهها 13 و بقیّه سهم عموها یا عمّهها میباشد، شیوه تقسیم مال بین هر گروه در مسائل آینده توضیح داده میشود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وارث میت یک دائی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه مادری و عمو و عمه پدر و مادری یا پدری باشد؛ مال را سه قسمت می کنند: یک قسمت آن را به دائی یا خاله می دهند و دو قسمت باقیمانده را بقیه ورثه به طور مساوی بین خود تقسیم می کنند.
- [آیت الله سیستانی] اگر وارث میّت یک یا چند دائی ، یا یک یا چند خاله ، یا دائی و خاله ، و یک یا چند عمو ، یا یک یا چند عمه ، یا عمو و عمه باشد ، مال را سه قسمت میکنند : یک قسمت را دائی یا خاله یا هر دو ، و بقیه را عمو یا عمه یا هر دو میبرند . و کیفیت تقسیم بین هر گروه گذشت .
- [آیت الله بروجردی] اگر وارث میت فقط یک دائی، یا یک خالهی مادری و دایی و خالهی پدر و مادری و دایی و خالهی پدری باشد، دایی و خالهی پدری ارث نمیبرد و مال را شش قسمت میکنند:یک قسمت را به دایی یا خالهی مادری و بقیه را به دایی و خالهی پدر و مادری میدهند و احتیاط آن است که در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.
- [آیت الله خوئی] اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله، و یک عمو یا یک عمة مادری و عمو و عمة پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت میکنند، یک قسمت را دایی یا خاله میدهند، و بقیه ورثه دو قسمت باقیمانده را به طور مساوی بین خودشان تقسیم میکنند.