پزشکی
طبابت بیماران را پزشكى گویند.
آیا بر پزشکی که قادر بر پیوند اعضای مختلف می باشد، واجب است با این کار جان انسانی را نجات دهد؟
در صورتی که بتواند او را از مرگ نجات دهد، واجب است.
در صورتی که بتواند او را از مرگ نجات دهد، واجب است.
عنوان سوال:
آیا بر پزشکی که قادر بر پیوند اعضای مختلف می باشد، واجب است با این کار جان انسانی را نجات دهد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر بگوییم: (افراد می‌توانند وصیّت کنند که جسدشان، یا قطعاتی از اعضای بدن آنها، برای نجات جان بیماران نیازمند، یا بالا بردن دانش پزشکی دانشجویان و اساتید در اختیار قرار گیرد.) آیا میتوان در قبال آن پولی تعیین نمود، تا در مصرفی که در وصیّتنامه آمده صرف شود؟
- الف) آیا برای نجات جان یک مسلمان، انسان می تواند عضوی از اعضای خود را به او هدیه کند، بدون این که هیچ خطر جانی متوجّه انسان دهنده عضو بوده باشد؟ ب) آیا دهنده عضو می تواند پولی در عوض دریافت نماید؟ ج) اگر احتمال آسیب و خطر کمتر از مرگ برای دهنده عضو در کار باشد آیا این اقدام جایز است در صورتی که با این کار مسلمانی را از مرگ نجات بدهد؟
- الف) آیا دروغ گفتن برای حفظ جان مسلمانی جایز است؟ ب) دروغ گفتن جهت حفظ جان کافر ذمّی چه صورتی دارد؟ ج) در جایی که انسان می تواند با دروغ گفتن و به خطر انداختن جان خود و یا شخص دیگر، موجب نجات جان چند مسلمان بشود تکلیف وی را در این مورد بیان فرمایید که آیا این کار جایز است و در صورت به خطر افتادن جان آن شخص دیگر (با دروغ این انسان) و تلف شدن، دیه به عهده کیست؟
- آیا می توان تخفیف جرم محکومین به اعدام را موکول به اهدای عضوی از آنها برای نجات جان مسلمانی دانست؟
- نگاه به جسد همجنس و غیر همجنس، مسلمان و غیر مسلمان، در مقام آموزش پزشکی برای معاینه و کالبد شکافی، یا قطع اعضا و پیوند چه حکمی دارد؟
- نگاه به جسد همجنس و غیر همجنس، مسلمان و غیر مسلمان، در مقام آموزش پزشکی برای معاینه و کالبد شکافی، یا قطع اعضا و پیوند چه حکمی دارد؟
- در صورتی که بشر موفق به شبیه سازی برخی از اعضای انسان شود پیوند زدن آن به انسان چه حکمی دارد؟
- درباره مرگ مغزی بارها سئوال کرده ایم و جواب فرموده اید اجازه دهید آن را بصورت کلّی تر مطرح کنیم، در مورد مرگ مغزی که مغز از کار افتاده و تنها دستگاههای حیات نباتی کار می کند و هیچ امیدی به بازگشت چنین کسی به حیات حیوانی و انسانی نیست احکام مختلفی در زمینه مسائل گوناگون حقوقی و مالی و پزشکی تصوّر می شود لطفاً شرح جامعی درباره تمام این مسائل هر چند بصورت فشرده بیان فرمایید؟
- در خصوص موادّ 174 و 181 قانون دریایی جمهوری اسلامی ایران سؤالاتی مطرح است، لطفاً پاسخ بفرمایید. در مادّه 174 می خوانیم: ( به هر نوع کمک و نجات که دارای نتیجه مفیدی باشد، اجرت عادلانه تعلّق خواهد گرفت، ولی اگر عمل کمک یا نجات نتیجه مفیدی نداشته باشد، هیچ گونه اجرتی به آن تعلّق نخواهد گرفت، و در هیچ مورد مبلغ پرداختی بیش از ارزش نجات یافته نخواهد بود.) و در مادّه 181 آمده است: ( اشخاصی که جان آنها نجات یافته، ملزم به پرداخت هیچ گونه اجرتی نخواهند بود. نجات دهندگانی که در عملیّات کمک یا نجات مربوط به یک حادثه، خدماتی برای نجات اشخاص انجام داده اند، مستحقّ دریافت سهم متناسبی از اجرت پرداختی به نجات دهندگان کشتی و بار و سایر متعلّقات آن هستند.) این دو مادّه در قالب چه نوع عقدی از عقود اسلامی می گنجد؟ و کدام یک از قواعد فقهیّه را در بر می گیرد؟
- در خصوص موادّ 174 و 181 قانون دریایی جمهوری اسلامی ایران سؤالاتی مطرح است، لطفاً پاسخ بفرمایید. در مادّه 174 می خوانیم: (به هر نوع کمک و نجات که دارای نتیجه مفیدی باشد، اجرت عادلانه تعلّق خواهد گرفت، ولی اگر عمل کمک یا نجات نتیجه مفیدی نداشته باشد، هیچ گونه اجرتی به آن تعلّق نخواهد گرفت، و در هیچ مورد مبلغ پرداختی بیش از ارزش نجات یافته نخواهد بود.) و در مادّه 181 آمده است: (اشخاصی که جان آنها نجات یافته، ملزم به پرداخت هیچ گونه اجرتی نخواهند بود. نجات دهندگانی که در عملیّات کمک یا نجات مربوط به یک حادثه، خدماتی برای نجات اشخاص انجام داده اند، مستحقّ دریافت سهم متناسبی از اجرت پرداختی به نجات دهندگان کشتی و بار و سایر متعلّقات آن هستند.) این دو مادّه در قالب چه نوع عقدی از عقود اسلامی می گنجد؟ و کدام یک از قواعد فقهیّه را در بر می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در صورتی که در اثر وقوع بیماری لا علاج و پیشرونده از نظر پزشکان مرگ حتمی قریب باشد آیا می توان از اعضای بدن بیمار نظیر قلب ، کلیه و کبد برای پیوند به بیماران و نجات جان آنان استفاده نمود ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] از آنجا که پیوند اعضای شخص زنده به زنده موجب ضرر جزئی یا غیر جزئی فرد دهنده می شود، آیا بخاطر نجات جان دیگری اقدام به چنین کاری مجاز است؟
- [آیت الله بهجت] 1) در مواردی که نجات جان بیمار مسلمانی، وابسته به پیوند یک یا چند عضو از شخص دیگری باشد، اگر جسد مجهول الهویه ای که اعضای قابل پیوندی داشت، در دسترس باشد آیا می توان این اعضا را به بیماری که محتاج است، پیوند زد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان اعضای شخصی را که دچار مرگ مغزی شده است (و از لحاظ پزشکی امیدی به زنده ماندن وی نیست، ولی برخی اعضا مثل قلب وی برای مدتی کار می کنند) به بیماری که محتاج است پیوند زد؟ (با توجه به این که در صورت صبر، ممکن است دیگر، قابل پیوند نباشند).
- [سایر] آیا استفاده از اعضای بدن شخصی که دچار مرگ مغزی شده (مانند قلب و کلیه )، برای نجات جان بیماران دیگر جایز است؟
- [آیت الله بهجت] اگر علم پزشکی به قدری رشد کند که بتوان سر انسانی را به بدن انسان دیگر پیوند زد، آیا از جهت احکام مانند: ارث، محرمیّت، زوجیّت و ... میان شخص پیونددهنده و پیوندگیرنده تفاوت وجود دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر احتمال دهیم برداشتن عضوی از شخصی و پیوند آن به دیگری، او را دچار عوارض خواهد کرد و از طرفی نجات جان بیمار وابسته به این کار است و مورد دیگری در دسترس نیست، آیا میشود با اطّلاع یا بدون اطّلاع از او عضوی را خارج کرد و در صورت ایجاد عارضه، آیا پزشک مسئول خواهد بود؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی وصیت کند بعد از وفاتش، اعضای قابل پیوندش را به بیماران پیوند زنند، آیا مجاز به این کار هستیم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی وصیت کند بعد از وفاتش، اعضای قابل پیوندش را به بیماران پیوند زنند، آیا مجاز به این کار هستیم؟
- [آیت الله نوری همدانی] امروزه علم پزشکی بسیار پیشرفت نموده است و پزشکان می توانند برخی از اعضای فردی را که به طور طبیعی فوت کرده و ضربان قلب نیز از کار افتاده است ، به بیمارانی که در خطر مرگ هستند و یا زندگانی پر مشقت و رنج آوری دارند پیوند زنند ( مانند کلیه ، استخوان ، کبد ، چشم ، و غیره ) آیا این عمل جایز است ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- تزریق خون انسانی به انسان دیگر برای درمان بیماری یا جراحی یا نجات جان او جایز است، خواه خون مسلمان باشد یا کافر، مرد باشد یا زن و خرید و فروش خون برای این منظور مانعی ندارد.
- 47 خرید و فروش خون برای نجات جان بیمار جایز است، ولی در مورد خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن، احتیاط آن است که اگر پولی می خواهند بگیرند در مقابل اجازه برداشتن عضو از بدن شخص دهنده بوده باشد، نه در مقابل خود عضو و اصل این کار در صورتی جایز است که برای دهنده تولید خطر نکند.
- پیوند قلب، یا کلیه، یا اعضای دیگر جایز است، خواه آن عضو از انسان زنده ای گرفته شده باشد یا از میت و خواه آن میت، میت مسلمان باشد یا غیر مسلمان، ولی در صورتی می توان آن عضو را از بدن (میت مسلمان) قطع کرد و به بدن دیگری پیوند زد که حفظ جان آن مسلمان موقوف بر این پیوند باشد، همچنین اگر حفظ عضو مهمی مانند چشم موقوف بر این کار باشد و در هر صورت احتیاط آن است که قطع کننده عضو میت مسلمان، دیه قطع عضو را مطابق آنچه در کتابهای فقهی مفصل آمده است، بپردازد.
- قطع عضوی از بدن یک انسان زنده و پیوند آن به انسان دیگر مانند آنچه در پیوند کلیه معمول است که یک کلیه از دو کلیه یک انسان زنده را برداشته و به کسی که هر دو کلیه اش فاسد شده است پیوند می زنند در صورتی جایز است که با رضایت صاحب آن باشد و جان او به خطر نیفتد و احتیاط آن است اگر پولی در برابر آن می گیرد، در مقابل اجازه اقدام به گرفتن عضو از او بگیرد نه خود عضو.
- بول و مدفوع حیوان نجاستخوار نجس است بنابر احتیاط واجب همچنین بول و غائط حیوانی که انسانی آن را وطی کرده، یعنی با آن نزدیکی نموده است.
- بول و مدفوع حیوان نجاستخوار نجس است بنابر احتیاط واجب همچنین بول و غائط حیوانی که انسانی آن را وطی کرده، یعنی با آن نزدیکی نموده است.
- تشریح مرده مسلمان برای مقاصد طبی به چند شرط جایز است: 1 مقصود یاد گرفتن و تکمیل اطلاعات طبی برای نجات جان مسلمانان بوده باشد و بدون تشریح این مقصود حاصل نشود. 2 دسترسی به مرده غیر مسلمان نباشد. 3 به مقدار ضرورت و احتیاج قناعت کند و اضافه بر آن جایز نیست ، با چنین شرایطی تشریح جایز بلکه واجب است، اما در مورد مرده غیر مسلمان این شرایط لازم نیست.
- هرگاه خود میت در حال حیات اجازه داده باشد که اعضای او را برای پیوند در اختیار دیگران بگذارند یا اولیاء میت بعد از وفات او اجازه دهند، حکم دیه و سایر احکام تغییر نمی کند و احتیاط آن است که دیه را در هر حال بپردازند.
- هرگاه کسی همراه ظالمی سفر کند و مسافرت او کمک به ظالم محسوب شود سفر او حرام است و نمازش را باید تمام بخواند، مگر آن که مجبور باشد یا برای انجام وظیفه مهمتری مانند نجات جان مظلومی با او سفر کند که در این صورت نمازش شکسته است.
- هرگاه جان مسلمانی به خاطر گرسنگی یا تشنگی در خطر باشد بر همه واجب است به او آب و غذا داده و از مرگ نجاتش بخشند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] تشریح بدن میّت برای تشخیص بیماری یا کشف جرم و یا آموزش مسائل پزشکی یا نجات جان دیگران، اگر راه منحصر باشد، اشکال ندارد و اگر ممکن باشد، از او پیش از مرگ یا ولیّ او اجازه بگیرند.
- [آیت الله مظاهری] اگر حفظ جان مسلمانی یا عضوی از او بر پیوند عضوی از اعضای میّت مسلمانی متوقف باشد قطع و پیوند آن عضو با اذن آن میّت قبل از مردن یا اذن ولیّ او یا حاکم شرع بعد از مردن او جایز است و دیه هم ندارد و اگر آن میّت غیر مسلمان باشد اذن هم لازم نیست.
- [آیت الله سیستانی] بر هر مسلمان واجب است مسلمان دیگری را که نزدیک است از گرسنگی یا تشنگی بمیرد ، آب و غذا داده و او را از مرگ نجات دهد اگر جان خودش در خطر نباشد ، و همچنین اگر آن شخص مسلمان نباشد ولی انسانی است که قتل او جایز نیست . آداب غذا خوردن
- [آیت الله اردبیلی] انسان می‌تواند بعضی از اعضای خود را مانند کلیه، برای پیوند به شخص دیگری بفروشد، به شرط آن که برای خود او ضرر قابل توجّهی نداشته باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] بریدن عضوی از اعضای بدن مسلمان مرده مانند چشم و غیر ان به منظور پیوند زدن ان به بدن شخص زنده جایز نیست و قطع کننده باید دیه ان عضو را که دیه اعضای جنین مسلمان است بپردازد ولی چنانچه زنده ماندن مسلمان متوقف باشد بر این که عضو بدن مسلمان مرده ای را ببرند و به او پیوند زنند بریدن ان عضو جایز است ولی قطع کننده باید دیه ان را بپردازد و پس از پیوند که جزء بدن زنده گشت احکام بدن زنده بر ان جاری است و اگر کسی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضای او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند صحت این وصیت محل اشکال است
- [آیت الله اردبیلی] اگر عضو میّت پس از پیوند جان بگیرد، از عضویّت میّت بیرون می‌رود و عضو انسان زنده شمرده میشود، بلکه اگر عضو حیوان نجسی مانند خوک را به انسان پیوند بزنند و عضو انسان زنده شود، احکام نجاست بر آن جاری نمی‌شود.
- [امام خمینی] قطع عضو میت غیر مسلمان برای پیوند، حرام نیست و دیه ندارد، لکن اگر پیوند کرد، اشکال واقع میشود در نجاست آن و میته بودن آن برای نماز، اگر میته انسانی در نماز اشکال داشته باشد، بنا بر این اشکال در میته مسلمان نیز هست، و اشکال نجاست اگر قبل از غسل قطع نمایند نیز هست، لکن میتوان گفت که اگر عضو میت پس از پیوند، حیات پیدا کند، از عضویت میت میافتد و به عضویت زنده در میآید. و نجس و میته نیست بلکه اگر عضو حیوان نجس العین نیز پیوند شود، و زنده به زندگی انسان شود از عضویت حیوان خارج و به عضویت انسان در میآید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای آن که کسی را از غرق شدن نجات دهد، سر را در آب فرو برد اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزه‌اش باطل میشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر برای ان که کسی را از غرق شدن نجات دهد سر در اب فرو برد اگر چه نجات دادن او واجب باشد روزه اش باطل می شود
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای آن که کسی را از غرق شدن نجات دهد سر خود را در آب فرو برد، اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزه او باطل میشود.